Tag: schulden

Column: Wie weet hoe het echt werkt?

Afgelopen week ontving ik naar aanleiding van mijn column een aantal zeer interessante reacties (waarvoor dank!). Erg leuk dat er massaal gereageerd wordt, uit een aantal reacties kwamen zeer intelligente inzichten naar voren. Ik kom hier in de toekomst nog op terug.

Afgelopen week viel mij op dat de hele wereld – terecht – viel over United Airlines. Een Chinese arts werd letterlijk met geweld uit het vliegtuig getrokken, omdat de vlucht overboekt was (er moesten op het laatste moment vier medewerkers mee). Elke luchtvaartmaatschappij verkoopt expres meer stoelen dan dat er beschikbaar zijn. Ze gaan er dan vanuit dat er een aantal passagiers uiteindelijk niet op komen dagen. Stel dat er 100 plaatsen in een vliegtuig zijn, er worden dan door de luchtvaartmaatschappij 105 tickets verkocht voor deze vlucht. Ze gaan ervan uit dat minstens 5% van de passagiers niet op komen dagen. Met andere woorden, ze verkopen zitplaatsen die in werkelijkheid niet bestaan. Op zich geen probleem, totdat alle passagiers wel komen opdagen en er problemen ontstaan zoals op de vlucht van United Airlines.

Bovenstaand voorbeeld is precies wat banken wereldwijd ook doen, op een veel grotere schaal. En het opvallende is dat er geen haan is die er momenteel naar kraait! Banken lenen geld uit en vragen rente over dit geld dat ze eigenlijk niet bezitten.

Fractioneel bankieren

Dit heet ‘Fractional Reserve Banking’, een financieel systeem waarbij banken maar een piepklein deel van het spaargeld van de klanten daadwerkelijk hoeft aan te houden. Henry Ford, oprichter van het gelijknamige automerk, verwoordde het als volgt:

“It is well enough that people of the nation do not understand our banking and monetary system, for if they did, I believe there would be a revolution before tomorrow morning.”

Een zeer klein gedeelte van de bevolking wereldwijd heeft écht door hoe ons geldsysteem werkt. Ik heb zelfs tijdens mijn studie economie aan de UvA nooit geleerd hoe dit systeem precies werkte. Media schrijven er vrijwel niet over en het overgrote deel van de bevolking vindt het maar een saai onderwerp. Die kijken liever naar The Voice of laten al hun vrienden weten wat ze de avond daarvoor gegeten hebben.

Er zijn overigens nog een aantal landen ter wereld waar het systeem niet zo in elkaar steekt, bijvoorbeeld in Iran en Noord-Korea. Tot voor een aantal jaren geleden hadden ook Libië, Irak en Afghanistan andere geldsystemen.

Nu een voorbeeld ter verduidelijking: Een persoon stort €100.000 op een spaarrekening bij bank A. Deze bank houdt €5.000 als reserve aan, de resterende €95.000 wordt uitgeleend. Dat geld begint te circuleren en komt uiteindelijk op een bankrekening bij bank B. Deze bank ziet dat geld weer als ‘bezit’ en leent op basis daarvan weer €90.250 EUR uit (95%). Dit gaat alsmaar door, totdat het banksysteem als geheel leningen ter waarde van €2 miljoen heeft verstrekt op basis van een oorspronkelijke inleg van €100.000.

Dit is natuurlijk geen probleem als het goed gaat, de bankiers verdienen dan enorme salarissen en bonussen. In 2008 zagen we hoe het echter bijna volledig misging en de banken door u als belastingbetaler gered moesten worden. Ik geloof niet dat ze de bonussen van de jaren daarvoor hebben hoeven teruggeven…

Hypotheekschulden

Verder las ik afgelopen week een stuk over de hoogte van de hypotheekschulden in Nederland. De Nederlandse hypotheekschuld is ten opzichte van het bruto binnenlands product één van de hoogste ter wereld en vormt het grootste deel van de schuldenlast van Nederlandse huishoudens, te weten maar liefst 277% van het bbp.

Over schulden moet rente worden betaald en dat geld kunnen huishoudens dus niet besteden aan consumptiegoederen. Een te grote nationale schuld remt zo de nationale consumptie.

Er is echter een truc gebruikt door ervoor te zorgen dat de consumptie niet vermindert. De Europese Centrale Bank (ECB) houdt al enkele jaren de rente kunstmatig laag. Hierdoor hoeven huishoudens weinig rente te betalen over bestaande schulden en is het goedkoop om nog meer te lenen, het wordt zelfs aangemoedigd. Met dat geld kunnen burgers alsnog dat huis of een nieuwe auto kopen. Er wordt geld uitgegeven alsof er geen vuiltje aan de lucht is en het lijkt of de economie weer is aangetrokken.

Het is alleen geen duurzame groei, maar koopkrachtgroei aangedreven door groei van schulden. Consumeren op de pof en speculatief investeren met geleend geld overschaduwen het onderliggende probleem dat ondertussen almaar groter wordt: Echte economische groei blijft uit en de uiteindelijke klap zal daardoor heftiger zijn dan alle voorgaande. Een kleine renteverhoging kan grote gevolgen hebben voor de houdbaarheid van schulden en bestedingen en zo een nieuwe financiële en economische schok veroorzaken.

De rekening wordt zonder twijfel ooit gepresenteerd. En wat zullen de mensen dan boos zijn op de politiek dat dit probleem nooit écht aangepakt is. Maar snappen, net als het geldsysteem, zullen de meesten het niet. Wel weten ze inmiddels alles wat hun vrienden in de tussentijd hebben gegeten…

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

24 april 2017
Amerikaanse staatsobligaties krijgen weer concurrentie uit Europa

Amerikaanse staatsobligaties waren de laatste twee jaar de veilige haven bij uitstek. Niet alleen vanwege een vlucht richting de dollar, maar ook omdat de zogeheten ‘Treasuries’ een hoger rendement opleverden dan Europese en Japanse staatsobligaties. Dat laatste zou wel eens kunnen veranderen, omdat de rente daar sinds een paar maanden weer aan het stijgen is.

Dit kan grote gevolgen hebben voor de Amerikaanse obligatiemarkt. Beleggers buiten de Verenigde Staten die tot voor kort op grote schaal Amerikaanse staatsobligaties kochten zullen nu sneller in de verleiding komen hun vermogen in Europese of Japanse staatsleningen te parkeren. Valt een deel van de vraag naar Amerikaanse schuldpapier weg, dan wordt het voor de Amerikaanse overheid duurder om haar tekorten te financieren. “Er komt misschien niet langer een tsunami van geld uit Europa en Japan”, zo verklaarde hoofdeconoom Torsten Slok van Deutsche Bank tegenover Bloomberg.

Private beleggers buiten de Verenigde Staten bezitten ongeveer 43% van de $13,9 biljoen grote markt in Amerikaanse Treasuries. Met de fiscale stimuleringsprogramma’s die Trump wil doorvoeren om de economie te stimuleren zal die markt de komende jaren naar verwachting snel groeien. Als buitenlandse beleggers het laten afweten zal het voor Trump duurder worden om zijn tekorten te financieren.

Negatieve rente

Op dit moment heeft ongeveer $6,8 biljoen (ongeveer 30%) van alle staatsobligaties in de Westerse wereld een negatieve rente. Dat is weliswaar minder dan in de zomer van vorig jaar, maar het is nog steeds een aanzienlijk deel van de obligatieportefeuille. Door de lage rente zijn staatsobligaties overigens veel minder veilig dan ze vroeger waren, want een verandering van de rente heeft nu een veel grotere impact op de koers van de obligatie. Daardoor kan de waarde van de obligatieportefeuille van dag tot dag sterk fluctueren.

Beleggers die vorig jaar op het hoogtepunt van de markt instapten kijken nu al tegen verliezen aan. Zo is de rente op Duitse 10-jaars leningen sinds juli vorig jaar gestegen van -0,2 naar 0,23 procent, terwijl de Franse 10-jaars rente sindsdien bijna vertienvoudigde naar 0,89%. Maar voor beleggers die nu in willen stappen worden Europese obligaties een interessanter alternatief ten opzichte van het Amerikaanse schuldpapier.

Minder staatsobligaties met negatieve rente (Bron: Bloomberg)

Vermogensbeheerders in Japan hebben in februari een kleine $10 miljard aan vermogen teruggehaald uit de Amerikaanse obligatiemarkt, terwijl ze in juli 2016 nog meer dan $50 miljard in buitenlandse beleggingen stopten om de negatieve rente in eigen land te ontvluchten. Onder Europese vermogensbeheerders is nog geen sprake van een omslag, maar ook daar is de verminderde belangstelling voor Amerikaans schuldpapier zichtbaar.

Amerikaanse Treasuries leveren nog steeds een hoger rendement op dan de meeste Europese obligaties, maar daar staat tegenover dat Europese en Japanse beleggers een deel van hun rendement inleveren om het valutarisico met de Amerikaanse dollar af te dekken. Als je deze kosten meeneemt leveren de Amerikaanse 10-jaars leningen nog maar 0,4 procentpunt meer op dan de Duitse 10-jaars leningen. Franse staatsleningen met dezelfde looptijd leveren bij de huidige rente per saldo al 0,3 procentpunt meer op.

Duitse staatsobligaties leveren weer positief rendement op (Bron: Bloomberg)

19 april 2017
Video: Poetin over de schulden van het Westen

In Europa en in de Verenigde Staten zijn de schulden zeer hoog en hanteren centrale banken een rente van bijna nul procent. Desondanks komen overheden nog steeds geld tekort en moeten ze veel moeite doen om hun begroting op orde te brengen. Dat is een groot contrast met Rusland, dat bijna geen externe schulden heeft en een relatief hoge rente van meer dan acht procent hanteert. Hoe kijkt Poetin naar de economische problemen van het Westen?

Poetin: Voor die landen is bezuinigen het juiste om te doen, maar voor ons niet. Het zijn compleet verschillende economieën. Die van ons is een ontwikkelende economie, terwijl Europa voor het grootste deel al ontwikkeld is. Maar de staat waarin hun economie verkeert is heel anders dan die van ons. Over het algemeen is onze economie gezond. We worden niet tegengehouden door externe schuld, zoals Europa en de Verenigde Staten.

Gemiddeld is de staatsschuld in Europa rond de 90% van het bbp, in de Verenigde Staten ligt het zelfs dicht bij de 100%, misschien zelfs iets meer. Europese landen hebben een hoge werkloosheid en een begrotingstekort. Alsof die hoge staatsschuld nog niet genoeg is hebben ze ook enorme begrotingstekorten. Onze externe schuld is 2,5% van het bbp en als we daar de interne schuld bij optellen is het ongeveer 10%. Wij hebben geen begrotingstekorten. Onze werkloosheid is 5,6%, in Europa loopt deze in sommige landen op tot 25 a 26 procent. Onder jongeren is de werkloosheid 40%, in sommige landen is het zelfs dicht bij de 60%. Dat is rampzalig. Wij zitten dus in een compleet andere situatie.

Natuurlijk, wij zijn afhankelijk van inkomsten uit olie en gas… Maar ik wil graag je aandacht richten op het feit dat wij geen dollars kunnen bijdrukken zoals de Verenigde Staten. En het punt is niet dat we inkomsten en reserves hebben uit olie, maar dat wij onze uitgaven onder controle houden. Onze centrale bank wordt vaak bekritiseerd vanwege haar hoge rente. Volgens mij is deze momenteel 8,5 of 8,25 procent, in elk geval is het hoog.

Kijken we dan naar de Verenigde Staten, daar is de rente ongeveer 0,25%. In Europa is de rente vergelijkbaar. En dan zeggen de mensen dat wij dat in Rusland ook moeten doen! Maar onze centrale bank gaat uit van een hoge rente om het opblazen van zogeheten ‘financiële bubbels’ te voorkomen. We zouden goedkope leningen kunnen verstrekken. Met deze leningen kunnen we een enorme hoeveelheid goederen produceren, waarvoor vervolgens onvoldoende vraag is. Daar heb je het al, een financiële bubbel.

Het evenwicht vinden tussen de rente en de overheidsuitgaven, dat noem ik economisch beleid dat grenst aan kunst! Ik denk dat we dit evenwicht nog niet hebben gevonden. Ook werkt alles nog niet zo efficient als het zou moeten. Mijn hoop is dat de overheid, na de vele bijeenkomsten die we gehad hebben, binnenkort een paar andere maatregelen kan nemen om de economie te stimuleren. Maar één van de maatregelen die we consistent nemen – en waarvoor onze liberale economen ons bekritiseren – is de toename van het reële inkomen. Die toename is in Rusland aanzienlijk. Vorig jaar steeg het reële inkomen met 4,5% en in januari, februari en maart van dit jaar was de stijging al boven de 5% (op jaarbasis). Dit is de stijging van het reële bruto inkomen. Het resultaat hiervan is een stijging van de binnenlandse vraag.

Zoals je ziet is de economische situatie dus totaal verschillend. In grote lijnen begrijp ik de bezuinigingsmaatregelen van onze Europese collega’s. De enige manier om economisch orde op zaken te stellen is om door middel van discipline het tekort in de begroting te dichten. Maar natuurlijk heeft alles een grens, je kunt niet de hele verantwoordelijkheid daarvoor op de schouders van de bevolking laten rusten.

19 april 2017
Hypotheekschuld Nederland vier keer zo groot als in 1993

De doorsnee hypotheekschuld in Nederland bedroeg in 2015 ongeveer €162.000 per huishouden, zo blijkt uit cijfers die het CBS onlangs bekendmaakte. In iets meer dan twintig jaar tijd is de hypotheekschuld in Nederland explosief gegroeid, want in 1993 was de doorsnee schuld per huishouden slechts €44.000.

De explosieve toename van de hypotheekschuld is het gevolg van een combinatie van factoren. Banken werden soepeler met het verstrekken van hypotheken en ontwikkelden nieuwe hypotheekvormen die het mogelijk maakten om nog meer geld te lenen voor een huis.

De beleggingshypotheek en de aflossingsvrije hypotheek vonden gretig aftrek, omdat deze lagere maandlasten in het vooruitzicht stelden. Tegelijkertijd daalde de rente, waardoor men steeds meer geld kon lenen ten opzichte van het inkomen.

Hypotheekschuld stijgt sneller dan woningwaarde

Was het eigen woningbezit in Nederland in 1993 nog 41,7% van alle huishoudens, in 2015 was dat opgelopen tot 55,6%. Het eigen woningbezit werd dus gestimuleerd, maar daarmee ook het schuldbezit. Zetten we deze twee ontwikkelingen tegen elkaar af, dan kunnen we concluderen dat de financiële positie van huishoudens veel kwetsbaarder is geworden.

In 1993 stond de doorsnee hypotheekschuld van €44.000 gelijk aan 51,7% van de doorsnee woningwaarde van €85.000. In 2015 was de doorsnee hypotheekschuld opgelopen tot €161.800, omgerekend 76% van de doorsnee woningwaarde van €211.900. Daaruit kunnen we concluderen dat de Nederlandse huishoudens vandaag de dag veel kwetsbaarder zijn voor een daling van de huizenprijzen dan twintig jaar geleden. Bij een daling van de huizenprijzen zullen veel meer mensen financieel onder water komen te staan.

Hypotheekschuld stijgt sneller dan woningwaarde (Bron: CBS)

€664,4 miljard schuld

Volgens de laatste cijfers van het CBS is de totale hypotheekschuld in Nederland nu €664,4 miljard euro. Dat is een stijging van €8,1 miljard ten opzichte van een jaar geleden. Door de historisch lage rente worden er veel meer hypotheken verstrekt, maar de groei van de totale schuld wordt afgeremd doordat huizenbezitters met spaargeld hun hypotheekschuld versneld aflossen.

Door het verscherpen van de regels probeert men te voorkomen dat huishoudens zich opnieuw diep in de schulden steken, maar die inspanning wordt teniet gedaan door het monetaire beleid van de ECB. Door de extreem lage rente kunnen starters veel meer geld lenen bij dezelfde maandlasten, waardoor opnieuw een bubbel op de huizenmarkt dreigt te ontstaan.

19 april 2017
Grafiek: De schulden van de Verenigde Staten

Het belangrijkste exportproduct van de Verenigde Staten is de dollar, de belangrijkste munt in het internationale handelsverkeer. Alle landen gebruiken deze valuta om goederen te importeren, wat betekent dat de rest van de wereld deze munt ook als reserve aanhoudt voor slechte tijden. Dat is twee keer kassa voor de Verenigde Staten. In eerste instantie omdat ze allemaal goederen krijgt in ruil voor dollars en in tweede instantie omdat andere landen die dollars in Amerikaanse staatsobligaties beleggen. Zo komen de dollars weer terug in de VS en kan de cyclus opnieuw beginnen.

Het resultaat van dit monetaire systeem is een voortdurend oplopende schuldpositie in de Verenigde Staten, die alleen houdbaar is zo lang de rest van de wereld de dollar wil gebruiken als wereldreservemunt. Valt de buitenlandse vraag naar dollarreserves weg, omdat landen onderling in andere valuta gaan handelen, dan kan de VS haar tekorten niet meer financieren. De volgende grafiek laat in één oogopslag zien waar dit monetaire systeem op basis van de dollar toe leidt. Hoe lang kan dit nog goed gaan?

Schulden van de Verenigde Staten (via twitter)

18 april 2017
Grafiek: Duitse staatsobligaties leveren niets meer op

De tijd dat je nog rendement kon maken op staatsobligaties lijkt voorlopig ten einde. De volgende grafiek laat zien hoeveel rente je krijgt over Duitse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar, na correctie voor de inflatie. Rond de eeuwwisseling kon je nog 5% rendement per jaar maken op dit schuldpapier, maar vandaag de dag staan de koersen zo hoog dat je effectieve rendement na inflatiecorrectie negatief is. Stop je nu een deel van je vermogen in dit soort staatsleningen, dan lever je op jaarbasis een procent aan koopkracht in.

Negatieve rente op Duitse staatsobligaties (Grafiek via @Schuldensuehner)

10 april 2017
Kredietverlening stagneert voor het eerst sinds 2008

De kredietverlening aan bedrijven en industrie in de Verenigde Staten lijkt opnieuw te stagneren, een ontwikkeling die in 2008 voor het laatst werd waargenomen. Een zorgwekkende ontwikkeling, want dat was het jaar waarin de grote financiële crisis uitbrak. Ook de crisis van begin deze eeuw werd voorafgegaan door een periode waarin de kredietverlening aan bedrijven stagneerde.

Ondanks een zeer ruim aanbod van krediet zijn bedrijven steeds minder happig om investeringen te doen. Amerikaanse bedrijven maken zich blijkbaar toch zorgen over de toekomstige groei van de economie en besluiten om die reden even te wachten met het doen van nieuwe investeringen. Het is een logisch gevolg van de schuld gedreven economische groei, waar ook de Bank for International Settlements regelmatig voor gewaarschuwd heeft. Een ruimer aanbod van krediet lost het probleem van te weinig economische vraag immers niet op.

Schuld gedreven economische groei

Onderstaande grafieken van Bank of America Merrill Lynch laten een duidelijk patroon zien. In de ‘goede jaren’ neemt de kredietverlening toe, totdat een punt bereikt wordt waarop de markt verzadigd is en de kredietgroei stagneert. Vanaf dat moment duurt het niet lang meer voordat er een crisis uitbreekt en de overtollige slechte leningen uit het systeem zijn gewerkt. In deze fase verlagen centrale banken doorgaans de rente om de kredietverlening weer op gang te brengen.

Kijken we wat dieper naar de cijfers, dan zien we dat er al sinds september vorig jaar sprake is van een stagnerende kredietgroei. Dat gebeurde voor het laatst in 2011 en daarvoor in 2001. Is dit de voorbode van een nieuwe crisis of blazen we nog wat meer lucht in de kredietbubbel?

Kredietverlening aan bedrijven en industrie in de VS stagneert (Bron: Bank of America Merrill Lynch, via Zero Hedge)

Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

10 april 2017
Creditcardschulden VS voor het eerst boven $1 biljoen

De creditcardschulden van Amerikanen staat voor het eerst sinds 2008 weer boven de $1 biljoen, zo blijkt uit nieuwe cijfers die de Federal Reserve afgelopen vrijdag naar buiten bracht. Optimisme over de economie en een overvloedige beschikbaarheid van goedkoop krediet zorgt ervoor dat Amerikanen weer meer geld lenen.

Volgens Matt Schulz van Creditcard.com zal Amerikaanse creditcardschuld zal later dit jaar zeer waarschijnlijk een nieuw record bereiken en van daaruit verder groeien. Hij verwacht dat de creditcardschulden nog veel verder zullen toenemen, maar waarschuwt tegelijkertijd dat dit ook risico’s met zich mee zal brengen. De wanbetalingen zijn nu nog laag, maar dat kan volgens hem veranderen als het schuldenniveau verder toeneemt en tegelijkertijd de rente stijgt. Tegenover Barron’s zegt hij het volgende.

“De Amerikaanse creditcardschuld zal later dit jaar zeer waarschijnlijk een record bereiken en daarna verder stijgen. Voeg daar een paar verwachte renteverhogingen van de Federal Reserve voor de komende twee jaar aan toe en dan wordt het nog belangrijker om de focus te leggen op het aflossen van creditcardschulden.”

Wanbetalingen

Mensen die moeite hebben om hun creditcardschulden te betalen kunnen overwegen hun schuld over te zetten naar een andere aanbieder. Sommige aanbieders lokken nieuwe klanten, bijvoorbeeld door ze een rentevrije periode aan te bieden. Zo kan het probleem van te veel schuld nog iets verder naar de toekomst doorgeschoven worden.

In februari bracht de Federal Reserve nieuwe cijfers naar buiten over het percentage wanbetalingen op schulden. Het meest berucht zijn de goedkope studieleningen die overheidsinstanties aanbieden. Van de $1,4 biljoen aan studieschuld in de Verenigde Staten heeft 11,2% een betalingsachterstand van meer dan 90 dagen. Voor creditcardschulden gaat het om 7,1%, terwijl de betalingsachterstanden voor autoleningen en hypotheken op respectievelijk 3,8% en 1,6% liggen.

Totale private schulden in de VS stijgen weer (Bron: New York Fed)

Betalingsachterstanden voor verschillende soorten leningen in de VS (Bron: New York Fed)

10 april 2017
Column: Consumptie gedreven economische groei

Tijdens de verkiezingscampagne konden politici van links tot rechts weer allemaal mooie dingen beloven om de gunst van de kiezer te winnen, omdat de economie weer ‘groeit’. Dat klinkt natuurlijk heel mooi, maar mogen we ons eigenlijk wel rijk rekenen? Is de economische groei van de afgelopen jaren het resultaat van een hogere productiviteit? Of zijn we door de lage rente meer gaan lenen, waardoor we ons rijker voelen?

Dat zijn zomaar een paar dingen waar we goed over na moeten denken, zeker nu de extreem lage rente de illusie geeft dat alles gratis is. Een hypotheek binnen een week, een zakelijke lening binnen een paar dagen op je bankrekening, een auto op krediet tegen bijna nul procent rente… betalen doen we later wel.

Door een overvloed aan goedkoop geld is bijna alles te regelen. Maar voegt deze schuld gedreven en consumptie gedreven economische groei wel genoeg waarde toe om de economische groei ook op lange termijn in stand te houden? Precies daarover schreef de Bank for International Settlements (BIS) onlangs een zeer interessant artikel.

Schuld gedreven economische groei

De BIS onderzocht de economische groei sinds het uitbreken van de financiële crisis en concludeerde dat de opwaartse trend van de afgelopen jaren wereldwijd in zeer grote mate gedreven werd door een stijgende consumptie van huishoudens. Investeringen en de export leverden slechts een marginale bijdrage aan het ‘herstel’ van de afgelopen jaren.

Consumptie gedreven economische groei (Bron: BIS)

Maar waarom is dat een probleem? Voor de volledige uitleg raad ik u aan het rapport van de BIS te lezen, maar waar het in feite op neerkomt is dat een economische groei die leunt op consumptie geen duurzame groei is.

Men leent geld voor consumptieve doeleinden en doet dat in sommige gevallen tegen de waardestijging van het onderpand (eigen huis). Op korte termijn levert dat meer consumptie en dus meer economische activiteit op, maar door het uitblijven van investeringen neemt de productiviteit die nodig is om de nieuwe schulden af te betalen niet toe. De schuld komt als een boemerang terug!

Nieuwe recessie

Het resultaat is dat de economie al vrij snel weer in een nieuwe recessie terechtkomt, omdat het geld op een gegeven moment is uitgegeven en consumenten weer moeten bezuinigen om leningen terug te betalen. Deze cyclus blijkt versterkt te worden in landen waar men veel kan lenen om een huis te kopen. Precies, daarin lopen wij Nederlanders voorop…

De op consumptie gedreven economische groei van de laatste jaren stelt beleidsmakers voor nieuwe uitdagingen. Ze zouden zich juist nu moeten richten op een beleid dat de groei van onproductieve schulden beperkt en dat investeringen juist stimuleert. Alleen op die manier kan er duurzame groei gerealiseerd worden, zo concludeert de BIS.

Frank Knopers

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Frank Knopers verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

18 maart 2017
Amerikaanse schuldenplafond weer op de agenda

Na vijftien maanden staat de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond opnieuw op de agenda. In oktober 2015 besloot het Congres het schuldenplafond, het wettelijke maximum voor de staatsschuld, uit te stellen tot het voorjaar van 2017. Dat punt is inmiddels bereikt, want op uiterlijk 15 maart moet deze horde opnieuw worden genomen.

Het schuldenplafond is sindsdien opgelopen van $18 naar bijna $20 biljoen, een stijging van omgerekend meer dan $6.000 per inwoner. Daar zal het echter niet bij blijven, aangezien Trump de economie verder wil stimuleren met onder andere belastingverlagingen en nieuwe investeringen in infrastructuur. Ook verhoogde de nieuwe president het defensiebudget met ongeveer $50 miljard, uitgaven die eveneens aan de staatsschuld toegevoegd zullen worden.

Amerikaanse schuldenplafond terug op de agenda (Bron: CNBC)

Schuldenplafond

In 2011 leidde de verhoging van het schuldenplafond onder president Obama tot een serieuze impasse. Pas op het allerlaatste moment stemde de Republikeinse oppositie in het een verhoging van de wettelijke schuldenlimiet. Die onzekerheid werd door kredietbeoordelaar Standard & Poor’s afgestraft met een afwaardering, waarmee het land haar triple A status verloor.

Waarschijnlijk zal de verhoging van het schuldenplafond dit keer minder problematisch verlopen. De Republikeinen hebben immers een meerderheid in het Congres, waardoor het voor de Democraten lastiger is barrières op te werpen. De discussie over het schuldenplafond wordt de laatste jaren steeds vaker als politiek pressiemiddel ingezet, waarbij de oppositie tijdelijk meer druk op de regering kan uitoefenen. Daarom pleitte Jack Lew, de Amerikaanse minister van Financiën onder de regering Obama, er al eens voor het schuldenplafond af te schaffen.

Als het de regering Trump deze week niet lukt om het schuldenplafond te verhogen, dan is dat nog niet meteen reden tot paniek. Met verschillende boekhoudkundige trucs, zoals het uitstellen van de inleg van pensioenpremies voor ambtenaren, kan de regering volgens econoom Nancy Vanden Houten nog tot september alle rekeningen blijven betalen. Het zou in elk geval een grote tegenvaller betekenen voor de grootschalige fiscale stimuleringsprogramma’s van Trump.

13 maart 2017
‘Alleen Pieter Omtzigt komt in verzet tegen waanzin ECB’

Uw buren met grote schulden gaan weer langs de autodealers…

Stelt u zich eens het volgende voor. Uw buurman en buurvrouw zijn al 10 jaar koopverslaafd en geven meer geld uit dan ze maandelijks verdienen en zitten daardoor met een schuld van €150.000. In 2016 zijn ze aan het afkicken gegaan en hebben ze een rem gezet op alle uitgaven voor de kinderen en onderhoud aan hun huis. Kinderen krijgen thuisonderwijs (besparing schoolgeld), kapotte deuren werden niet vervangen etc. Verder heeft de buurman een extra krantenwijk genomen en staat hij op zaterdagavond als portier. Met de kerstborrel komen ze aan met folders van een nieuwe Tesla, omdat ze dit jaar eindelijk 500 euro hebben gespaard. Tijd om te gaan spenderen dus, alles is weer op de rit…..

Uw buren vergeten een plan te maken om hun opgebouwde schulden af te lossen, maar zijn het geld al weer aan het uitgeven. Onze regering doet precies hetzelfde, complete waanzin om nu presentjes te gaan uitdelen. We groeien met een mager percentage dankzij de geldpers van de ECB en zeker niet vanwege een soepel draaiende economie.

Pieter Omtzigt van de CDA is zo ongeveer de enige politicus die strijdt tegen complete waanzin van de ECB en zijn 24 uur draaiende geldpersen. Jarenlang €80 miljard euro maandelijks bij printen (vanaf april €60 miljard) zal gaan zorgen voor een enorme armoede onder grote groepen mensen die al hun spaargeld en pensioenen gaan verliezen. Mario de Italiaanse centralebankpresident is toch het spoor al compleet bijster door nu weer een oogje toe te knijpen bij de redding via de staat van een Italiaanse zombie bank. Deze bank heeft maar liefst €285 miljard aan oninbare leningen op de balans staan, maar gaat met een beetje geluk weer doodleuk gered worden op kosten van de belastingbetalende EU burgers.

Geen bailout was de afspraak
Deze doldwaze ECB moet doorpakken net als een leraar voor de klas. Als een leraar telkens dreigt iemand uit de klas te sturen, maar deze leerling er naar vijf waarschuwingen nog zit zal dat zeker andere leerlingen aanmoedigen ook maar eens kattenkwaad te gaan uithalen. De afspraak is dat banken niet meer gered zouden worden met belastinggeld! Ach afspraken en politiek…de meeste afspraken gelden totdat ze herkozen zijn. Ondertussen zijn onze ministers zich al het voorbereiden op een nieuwe lucratieve vervolg job in Brussel. Kritiek vanuit die hoek op Brussel en zijn bankiersvrienden is zeker niet te verwachten. De mensen, “geiten en gepeupel” in de ogen van de meeste politieke blaaskaken, worden ondertussen rustig gehouden met groei en succesverhalen van onze Nederlandse economie.
Lastenverzwaringen
Ondertussen staat de spaarrente op 0,3% en worden we compleet arm gemaakt door een 'stille inflatie' die veroorzaakt wordt door overal belastingen op te verhogen. Bekijk eens alle gemeentelijke aanslagen en de belasting op energie en energietransport. Als klap op de vuurpijl mogen we ook nog 1,2% vermogenstoeslag betalen… We moeten toekomstbestendig worden en schulden afbouwen i.p.v. allerlei cadeautjes gaan uitdelen. Nee de heren politici gaan ons weer van alles beloven en als het nog even duurt komt de AOW nog op 60 jaar en krijgen we binnenkort weer ouderwetse ATV dagen en niet te vergeten €1.000 of meer voor alle werkende Nederlanders. Ondertussen kunnen onze militairen niet meer oefenen met echte kogels en worden onze pensioenen belegd in producten die meer kosten dan ze opleveren.
Pieter Omtzigt
Ik heb zeer veel respect voor Pieter Omtzigt, een politicus die gewoon nog ouderwets zijn werk doet voor zijn kiezers en er niet zit voor zichzelf. Natuurlijk moet de ECB gestopt worden, moet de macht van Brussel terug gedrongen worden en moeten wij weer bestuurd gaan worden door mensen met een lange termijn visie. Onze politieke leiders denken met leugens en beloftes weer in beeld te komen. Laten we zorgen dat we een veilig en mooi land achterlaten voor onze kinderen en hun kinderen. Wees als belegger voorbereid op een heel hectisch jaar en zorg dat u ook geld kunt verdienen aan een daling van de beurs. Onze bankiers doen niet anders dus laten wij dan op zijn minst flink gaan profiteren van dalingen die er ongetwijfeld gaan komen. Niemand heeft het dan weer zien aankomen in Den Haag, nou wij wel dus. U zult ze wel weer gaan horen over groei en nooit meer terugkerende recessies en eeuwigdurende groei…. Bart Hoogakker
Bart Hoogakker (1966) begon al op zijn zestiende met beleggen en maakte onder andere de crash in 1987, de campinghausse van 1997 en de internetcrash van 2000 mee. Sinds 1992 geeft hij ook beleggingstrainingen en seminars, waarin hij zijn kennis en ervaring deelt met andere beleggers. U kunt Bart ontmoeten bij de diverse door hem en zijn partners georganiseerde beurscafés. Meer info daarover vindt op www.dagboekvaneenbelegger.nl

2 maart 2017