Onderstaande infographic, die de cijfers naast elkaar zet, is afkomstig van USA Today en werd vandaag gepubliceerd op Zero Hegde. De verwachting is dat de bezuinigingen van de fiscal cliff de Amerikaanse economie opnieuw in een recessie zal storten, want volgens berekeningen van het Congressional Budget Office zal het GDP er 3,6% lager door uit kunnen vallen in 2013. Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Infographic over de fiscal cliff, afkomstig van USA Today
Het Inteational Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) biedt een podium aan verschillende documentaires, waarvan ‘Ik wil mijn geld terug’ er één is. De documentaire wordt in december uitgezonden op de publieke omroep, maar is deze week al te zien in Amsterdam. In het FD van afgelopen zaterdag werd ook al aandacht besteed aan deze documentaire. Hier een passage uit dat artikel:
In de documentaire gaat Leo de Boer in gesprek met economisch deskundigen en professionele beleggers. Hij legt ze de vraag voor wat het geheim is van succesvol beleggen en wat eigenlijk het verschil is tussen het handelen van individuele beleggers en dat van de banken die de financiële crisis min of meer veroorzaakt hebben. De Boer bezoekt mensen die veel geld hebben zie verdampen met een verkeerde beleggingsstrategie en slachtoffers die miljoenen verloren door een piramidespel of speculatieve handel. De documentairemaker laat zien hoe mensen met financieel verlies omgaan en wat geld en hebzucht betekent in ons leven. Door de financiële crisis is het vertrouwen van veel spaarders én beleggers geschaad.
Deze documentaire zal tijdens de IDFA te zien op de volgende locaties. Voor meer informatie verwijzen we naar de website van de IDFA:
Kaarten beschikbaar
Marketupdate heeft de beschikking over 50 kaarten voor de première van aankomende vrijdag. Wanneer u de voorstelling wilt bijwonen kunt u tot donderdag een email sturen naar [email protected].
Erdogan vraagt zich af waarom de Amerikaanse dollar en niet goud centraal staat. Hij zou er het volgende over hebben gezegd: “Het IMF verstrekt alleen middelen aan landen op een conditionele wie, wat, waar en hoe basis. Als het IMF onder invloed staat van één specifieke valuta, wat dan? Gaan ze dan de wereld domineren op basis van de wisselkoers van die ene munt?’‘ De Turkse premier stelde voor dat de wereld overschakelt naar goud, een financiële activa die inteationaal gezien constant is en die door de geschiedenis haar waarde en status heeft behouden. ”Dat is iets om over na te denken”, aldus Erdogan.
Hoe hij de overschakeling van de dollar naar goud precies voor zich ziet blijft helaas nog onduidelijk. Wel is het opvallend om te zien dat een president openlijk goud aandraagt als alteatief voor de wereldreservemunt die we kennen als de Amerikaanse dollar.
Erdogan zei dat Turkije een hoge prijs heeft betaald voor de overeenkomst die het gesloten heeft met het IMF. In april zouden de laatste verplichtingen van Turkije aan het IMF zijn voldaan en Erdogan gaf aan dat hij geen intenties meer heeft om ooit weer samen te werken met het IMF. Erdogan zei vervolgens het volgende: “Men zou hopen dat het IMF landen in problemen helpt, maar dat is op dit moment nog niet het geval. Dit is wat we moeten bereiken.”
In het algemeen verklaarde Erdogan dat niet alleen het IMF maar ook de VN, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) hervormd moeten worden. Hoe die hervorming eruit zou moeten zien werd uit het artikel niet duidelijk.
Erdogan wil dat goud weer belangrijker wordt dan de Amerikaanse dollar
De goudprijs zal dit jaar waarschijnlijk voor het twaalfde jaar op rij stijgen, gesteund door aankopen van centrale banken enerzijds en van beleggers anderzijds. De verschillende goud-ETF’s hebben hun goudvoorraden naar recordhoogte gebracht, terwijl beleggers ook steeds vaker fysiek goud kopen om zich te beschermen tegen geldontwaarding. De centrale bank van China heeft sinds 2009 al geen gegevens meer verstrekt over haar goudvoorraad, waardoor de teller officieel nog steeds op 1.054 ton staat. Met de importcijfers die we maandelijks voorbij zien komen hoeven we er niet aan te twijfelen dat de werkelijke goudvoorraad van China inmiddels een stuk groter is.
Volgens David Goall, hoofd van de metals trading desk bij Natixis, zal China dat voorlopig blijven doen: “Het land heeft maar 2% van haar reserves in goud, tegenover 75% voor de VS. Wanneer het land wordt vergeleken met de VS lijkt het erop dat de Chinese aankopen van goud maar één kant op kunnen.”
Goudreserve opkomende economieën groeit
Volgens data van de World Gold Council (WGC) hebben veel Westerse landen als Duitsland, Italië en Frankrijk meer dan 70% van hun reserves in goud zitten, tegenover slechts 2% in China (uitgaande van de goudreserve in 2009). Ook andere landen die een snelle economische groei hebben doorgemaakt, zoals Brazilie, Zuid-Korea en Rusland, hebben dit jaar veel goud aan hun reserves toegevoegd. Uit data van het IMF blijkt dat alle landen in de eerste helft van dit jaar netto 254,2 ton goud hebben gekocht. De WGC verklaarde in augustus dat de totale aankopen door centrale banken over heel 2012 kunnen uitkomen op 500 ton. Als die grens gepasseerd wordt hebben landen meer goud gekocht dan vorig jaar, want toen werd in totaal 456 ton aan goud ingeslagen door centrale banken.
Ashish Bhatia van de WGC zei onlangs in een interview in Hong Kong het volgende: “Opkomende economieën van de G-20 landen willen hun goudpositie uitbreiden. Er is heieuwde belangstelling van centrale banken aan de vraagzijde van de markt.” David Goall verbaast zich erover dat China inmiddels al vijf jaar op rij de grootste goudproducent ter wereld is en dat de mijnproductie nog steeds toeneemt. Andere landen die veel goud produceren zouden volgens Goall veel meer moeite hebben om hun productie op peil te houden.
China importeert steeds meer goud… (Bron: Goldsilverworlds)
… terwijl de mijnproductie ook blijft toenemen (Bron: Australian-gold.com)
In de stad Bangalore werd opvallend veel zilver verkocht, vooral in de vorm van lampen (de zogeheten 'diyas'). De Times of India schrijft op basis van bronnen in de industrie dat de relatief stabiele prijs van zilver dit jaar een positieve bijdrage heeft geleverd aan de vraag naar dit edelmetaal. “Vorig jaar ging de prijs van zilver sterk omhoog voorafgaand aan het festivalseizoen en hadden Indiers minder behoefte om zilver te kiezen. Maar de prijs is dit jaar vrij constant gebleven en het lijkt erop dat dat mensen vertrouwen heeft gegeven om het grijze metaal aan te schaffen”, aldus C. Vinod Hayagriv, manager bij C. Krishniah Chetty and Sons in Bangalore.
Shubh Jewellers is dit jaar begonnen met het verkopen van zilveren munten in haar winkels en is tevreden over de verkoop tijdens het Dhanteras festival: “Vandaag hebben we 265 kilo aan zilverbaren verkocht”, aldus een woordvoerder van deze juwelier. De vraag naar goud was dit jaar ook wat groter dan vorig jaar en ook diamanten werden dit keer weer meer gekocht.
Vooral de zilveren 'diyas' (lampen) waren dit jaar populair tijdens Indiaas festival
In de eerste tien maanden van 2012 werden in totaal 6245 bedrijven en instellingen failliet verklaard, bijna een kwart meer dan diezelfde periode van vorig jaar. Het aantal faillissementen dat in een maand wordt uitgesproken hangt nauw samen met het aantal zittingsdagen van de rechtbank in die maand. Dit kan van maand tot maand sterk fluctueren en is dus ook van invloed op de gepresenteerde cijfers.
Om die reden raadt het CBS aan om naar het driemaandsgemiddelde te kijken. Het voortschrijdende driemaandsgemiddelde kwam in oktober uit op 591, tegen 597 in de maand ervoor. Het driemaandsgemiddelde nam in oktober voor de derde achtereenvolgende maand iets af. Desondanks is het maandelijks aantal faillissementen nu bijna 20% hoger ten opzichte van een groot gedeelte van 2010 en 2011. De eerste grafiek geeft het maandelijkse aantal faillissementen weer vanaf november 2008. De tweede grafiek gaat terug tot 1981 en plaatst de cijfers in historisch perspectief.
Aantal faillisementen per maand vanaf november 2008 (Bron: CBS)
Aantal faillissementen sinds 1981 (klik voor een grotere versie)
Zero Hedge brengt elke maand naar buiten hoeveel goud de Chinezen importeerde uit Hong Kong, een soort doorvoerhaven voor het Chinese vasteland. De meest recente cijfers werden gisteren naar buiten gebracht en lieten zien dat China nog steeds volop goud aan het kopen is. In september werd er voor 69,7 ton goud ingevoerd, aanzienlijk meer dan de 53,5 ton in de maand ervoor. China voert een aanzienlijke hoeveelheid goud in, alleen dit jaar kwam er al bijna 582 metrische ton fysiek goud het land binnen via Hong Kong.
Volgens het Hong Kong Census Bureau nam de bruto import van goud met 30% toe en keerde het daarmee terug naar de langere termijn trend van ongeveer 65 ton goud per maand. Het is niet duidelijk welk aandeel van dit goud bij de overheid terechtkomt en welk deel in private handen valt. Om de goudimport van 582 ton in perspectief te plaatsen: de officiële goudreserve van India is met 558 ton aan geel edelmetaal iets kleiner. En als China in de laatste drie maanden van 2012 evenveel goud blijft kopen als het in de eerste negen maanden gedaan heeft, dan is de totale import van goud over 2012 door China nog groter dan de totale goudvoorraad van Nederland.
De trend is duidelijk zichtbaar. China is druk bezig haar reserves te diversificeren van de dollar door een gedeelte ervan om te zetten in goud. De enorme berg aan Amerikaanse staatsobligaties die in de loop der jaren zijn verzameld door de Chinezen groeit niet meer, een signaal dat aangeeft dat de steun voor de dollar aan het wegvallen is. Het komt niet als een verrassing dat China in de afgelopen twaalf maanden van augustus 2011 tot en met augustus 2012 haar bezittingen van Amerikaanse staatsobligaties heeft teruggebracht van $1.278 naar $1.153 miljard. Dit vertegenwoordigt een daling van ongeveer 10% volgens het Amerikaanse ministerie van Financien.
Zhang Jianhua van de Chinese centrale bank (People's Bank of China) zei er op 8 november 2012 het volgende over (via jsmineset):
“De Chinese overheid moet zich niet alleen zorgen maken over het risico dat geïmporteerd wordt met een stijging van de wereldwijde inflatie, ook moet het haar portfolio van buitenlandse reserves optimaliseren. Door goud te kopen als de goudprijs een aantrekkelijke fluctuatie laat zien.“
Totale Chinese import van goud vanuit Hong Kong bedraagt nu al 581,7 ton
Dat betekent dat bijna 15% van de Amerikaanse bevolking inmiddels aanspraak maakt op voedselhulp van de overheid. Het cijfer van augustus betekende niet alleen een all-time high, ook was het de grootste maand-op-maand stijging in een jaar tijd. Vergeleken met de maand juli werden er in augustus 42.0947 meer aanvragen voor voedselbonnen geregistreerd. Het is opmerkelijk dat dit cijfer negen dagen later komt dan normaal, maar het kwam Obama in elk geval goed van pas. Gedurende zijn eerste vier jaar als president zag hij het aantal Amerikanen dat voor voedselbonnen in aanmerking kwam oplopen van ongeveer 32 naar 47 miljoen, een stijging van bijna 50%.
De eerste grafiek laat de maandelijkse verandering in het aantal Amerikanen zien dat aanspraak maakt op de voedselbonnen (rode balkjes) en het totaal (zwart). De tweede grafiek laat zien dat er in de afgelopen vier jaar steeds meer huishoudens aanspraak hebben gemaakt op voedselbonnen (blauwe balkjes), maar dat tegelijkertijd de kosten van het programma per huishouden wat zijn afgenomen (rode lijn). Het behoeft geen uitleg dat de totale kosten van het voedselbonnenprogramma in de loop der jaren flink gestegen zijn.
Afbeeldingen via Zero Hedge
De derde grafiek laat zien dat het aantal banen in de VS tussen december 2007 en augustus 2012 met 4,6 miljoen is afgenomen. Gedurende diezelfde periode steeg het aantal Amerikanen dat voedselbonnen gebruikt veel sneller, namelijk met 21,2 miljoen. De vierde grafiek laat dezelfde gegevens zien, maar dan op maandbasis in plaats van cumulatief. Alle afbeeldingen zijn afkomstig van Zero Hedge.
Afbeeldingen via Zero Hedge
De eerste grafiek laat de buitenlandse vraag naar Amerikaanse staatsobligaties per maand zien, uitgedrukt in honderden miljarden dollars. Deze grafiek laat zien dat de vraag naar Amerikaans schuldpapier vanuit het buitenland tussen juni 2009 en september 2012 meer dan gehalveerd is, van ruim $180 naar minder dan $80 miljard in een maand. De grafiek laat ook zien dat de looptijd van de schuldpapieren geen belangrijke factor was, want de verhouding tussen kortlopende 'Bills' en obligaties met looptijden van 2, 3, 5, 7 of 10 jaar bleef gedurende deze periode ongeveer gelijk.
De tweede grafiek laat de buitenlandse vraag naar zogeheten 'coupons' zien, leningen die gedurende de looptijd worden afgelost en waarbij de rentevergoeding in de aflossing verwerkt is. De balkjes vertegenwoordigen het percentage van alle coupons die door het buitenland gekocht werd. Ook hier is een dalende trend waaeembaar, wat wil zeggen dat het buitenland steeds minder van de Amerikaanse schulduitgifte op zich wil nemen. De Amerikaanse centrale bank zal in dat geval gereed staan om de staatsobligaties op te dweilen die de markt niet meer wil hebben tegen de lage rente waarvoor het schuldpapier nu verhandeld wordt.
Afbeeldingen afkomstig van Zero Hedge
De eerste grafiek heeft u mogelijk al wel eens eerder gezien. Er zijn verschillende varianten van, bijvoorbeeld die waarin de goudprijs wordt geprojecteerd op alle verhogingen van het Amerikaanse schuldenplafond van de afgelopen decennia. Onderstaande grafiek is samengesteld door Gold Switzerland en laat zien hoe de ontwikkeling van de goudprijs correlatie vertoont met de totale staatsschuld van de VS. De correlatie wordt verzwakt door de crisis van 1980, waarin de goudprijs erg snel begon te stijgen als gevolg van de hoge inflatie. Ook is de periode van 1980 tot en met de eeuwwisseling opvallend, want toen bleef de goudprijs duidelijk achter bij de groei van de Amerikaanse staatsschuld. De GATA verzamelt al jaren bewijsmateriaal om aan te tonen dat deze afwijking te maken heeft met het doelbewust onderdrukken van de goudprijs.
Correlatie goudprijs met de Amerikaanse staatsschuld (Via Gold Switzerland)
Goud en ECB
De tweede grafiek laat een heel ander plaatje zien met een sterke correlatie, namelijk de goudprijs met de passivazijde van de balans van de ECB. Ook deze twee blijken al vanaf 1999 in een gelijkmatig tempo op te lopen. Het goud staat op de balans van de ECB op de eerste regel aan de activazijde (bezit) en wordt elke drie maanden opnieuw gewaardeerd tegen de actuele goudprijs. De groeiende omvang van de passivazijde op de balans van de ECB wordt op die manier continu opgevangen.
Correlatie goudprijs en passivazijde van de balans van de ECB (Bron: Goudstudieforum)
Waardering goud op balans ECB en Fed
Elke kwartaal als de goudvoorraad door de ECB wordt gewaardeerd (mark to market) en de totale waarde ervan is toegenomen wordt dat verschil verrekend met de herwaarderingsrekening (#11) aan de passivazijde van de balans. Daarmee wijkt de ECB af van de Federal Reserve, die op de activazijde van de balans 'goudcertificaten' opneemt. De Federal Reserve waardeert deze goudcertificaten niet tegen de marktwaarde, maar tegen de historische boekwaarde van $42,22 per troy ounce. Deze post op de balans van de Fed is goed voor iets meer dan $11 miljard, wat omgerekend tegen die $42,22 per troy ounce inderdaad uitkomt op de officiële Amerikaanse goudreserve van 8133,5 ton.
De ECB is overigens niet de enige centrale bank die de goudreserve waardeert tegen de actuele marktprijs (en daarmee aan iedereen laat zien dat de valuta aan waarde heeft verloren ten opzichte van goud). Op deze Wikipedia pagina is een wereldkaart te vinden van alle landen die hun goudreserve periodiek waarderen tegen marktprijs.
Op dinsdag 6 november werd er voorgesorteerd op de edelmetalen en kon de koersdaling van de vrijdag ervoor volledig ongedaan worden gemaakt. Volgens veel analisten werd er op deze dag al voorgesorteerd op een overwinning voor Obama, wat zou betekenen dat het huidige beleid van de Amerikaanse overheid (economie stimuleren en niet te veel bezuinigen) wordt voortgezet en dat Beanke van de Federal Reserve zijn termijn tot begin 2014 kan blijven uitzitten en door kan gaan met het hanteren van een 'soepel' monetair beleid. Of dat met Romney als president anders zou zijn geweest is nog maar de vraag, maar een andere verklaring kon zou snel niet zo snel gevonden worden voor de uitbraak van goud en zilver.
De rest van de week bleef de prijs van zowel goud als zilver stijgen, terwijl de Amerikaanse aandelen juist een paar slechte dagen te verwerken kregen. De S&P 500 index zakte deze week zelfs voor het eerst sinds vijf maanden door het 200-daags gemiddelde, maar wist uiteindelijk toch boven dat belangrijke steunpunt te eindigen. De S&P 500 index zakte in de afgelopen week van 1410 naar 1380 punten, op zichzelf een bescheiden verlies van 2,2%. Maar in het perspectief van de stijgende goudprijs deden de Amerikaanse aandelen het de afgelopen week behoorlijk slecht. De olieprijs staat op het moment van schrijven op $86,17 en $108,56 voor respectievelijk een vat WTI en een vat Brent.
Voor de volledigheid geven we ook even de ontwikkeling van de goud- en zilverprijs in dollars. Een troy ounce goud steeg van $1677 naar $1730 (+3,1%) en een troy ounce zilver ging van $30,85 naar $32,58 (+5,6%). Deze percentages geven ook aan dat de euro in de afgelopen week weer iets zwakker is geworden ten opzichte van de dollar. De EUR/USD wisselkoers is op het moment van schrijven $1,27 en een beetje voor elke €1.
Goudprijs in € per troy ounce (via Goudstandaard)
Zilverprijs in € per kilo (via Goudstandaard)
World Gold Council
Begin deze week bracht de World Gold Council (WGC) ook weer wat cijfers naar buiten. De strekking hiervan was dat er in de maand oktober geen aan- of verkopen van goud door centrale banken werden geregistreerd. De landen die zich hebben aangesloten bij het derde Central Bank Gold Agreement (CBGA) maakten bekend in de afgelopen maand vrijwel geen goud verkocht te hebben. Vanuit deze hoek was er dus geen richtinggevend nieuws.
ECB en Bank of England
Deze twee centrale banken maakten donderdag de rente bekend. Zoals verwacht zette de ECB geen stappen en hield het de belangrijkste rente gelijk op 0,75%. De Bank of England verraste de financiële markten wel een beetje, door aan te kondigen dat de limiet van het QE programma (nog) niet wordt opgehoogd van £375 naar £425 miljard. Ook hield de Bank of England de rente gelijk, terwijl sommige analisten rekening hielden met een daling. Dit nieuws had invloed op de wisselkoers van het Britse pond en de rente op Britse 10-jaars staatsobligaties, maar wist de goudprijs niet significant te beinvloeden.
Verdachte goudbaren
Zero Hedge kwam vrijdag met een artikel over slechte kwaliteit goudbaren die de Federal Reserve en de Bank of England ten tijde van het Bretton Woods systeem geleverd zouden hebben aan de Duitse Bundesbank. dat zou blijken uit intee memo's. Hier ga ik maandag verder op in.
