Een jarenlange rally in aandelen en obligaties heeft de koersen doen stijgen naar het hoogste niveau sinds begin 1900, zo schrijft analist Christian Mueller-Glissman van Goldman Sachs in een nieuw rapport. Volgens hem is het zelden voorgekomen dat aandelen, obligaties en andere kredietinstrumenten tegelijkertijd zo hoog gewaardeerd staan, waardoor beleggers voorbereid moeten zijn op de ‘bear market’ die vroeg of laat onvermijdelijk zal volgen.
De laatste keer dan aandelen en obligaties tegelijkertijd zo hoog gewaardeerd stonden was in de jaren ’20 en de jaren ’50 van de vorige eeuw. Er komt dus ook weer een moment dat de markt draait en de koersen weer dalen. Wanneer dat gaat gebeuren weet niemand, maar nu centrale banken hun monetaire stimulering afbouwen kunnen de koersen weer onder druk komen te staan. En dat zal gepaard gaan met een periode waarin het rendement op verschillende beleggingen lager zal uitvallen.
Zowel aandelen als obligaties zijn momenteel hoog gewaardeerd, zo concludeert Goldman Sachs (Bron: Goldman Sachs, via Bloomberg)
Minder buffers om schokken op te vangen
“De hoge waarderingen vergroten het risico van een correctie om de simpele reden dat er minder buffers zijn om schokken te absorberen. Het gemiddelde waarderingspercentiel voor aandelen, obligaties en krediet in de Verenigde Staten is 90%, een all-time high”, zo schrijft Goldman Sachs in het rapport. Een beleggingsportefeuille met 60% in aandelen uit de S&P 500 index en 40% in Amerikaanse 10-jaars staatsobligaties leverde sinds 1985 een voor inflatie gecorrigeerd rendement van 7,1% per jaar op, vergeleken met 4,8% gemiddeld van de afgelopen eeuw. Alleen de implosie van de techbubbel en de wereldwijde financiële crisis waren een smet op dit record.
Goldman Sachs houdt rekening met een scenario waarin aandelen en obligaties minder rendement opleveren, maar nog wel een positief rendement. Daarom adviseert de bank haar klanten om hun positie vast te houden of zelfs verder uit te breiden. En hoewel de waardering van aandelen en obligaties momenteel uitzonderlijk hoog is hoeft dat volgens de bank nog niet te betekenen dat er snel een correctie zal volgen. Ook schrijft de bank in haar rapport dat obligaties vandaag de dag een minder goede hedge zijn voor aandelen, omdat beide beleggingscategorieën momenteel relatief hoog gewaardeerd zijn.
Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.
Volgens George Soros is het slechts een kwestie van tijd voordat de dollar als wereldreservemunt plaats zal maken voor een nieuw monetair systeem waarin andere valuta een grotere rol spelen en het ‘exorbitante privilege’ van de Verenigde Staten verdwijnen. In een interview met de Financial Times uit 2009 zegt Soros dat China meer zeggenschap moet krijgen in een nieuwe monetaire wereldorde en dat de yuan in waarde zal moeten stijgen ten opzichte van de dollar.
Ondanks het feit dat dit interview al acht jaar oud is bevat het veel interessante inzichten over de toekomst van het monetaire systeem. Daarom brengen we deze graag nog een keer onder de aandacht. De vertaling staat onder de video.
Moeten mensen zich zorgen maken over de dollar?
“Natuurlijk maken mensen zich zorgen. De dollar is een erg zwakke munt, afgezien van alle andere valuta. Er is dus een algemeen gebrek aan vertrouwen in valuta en een verschuiving van valuta richting tastbare bezittingen. De Chinezen blijven een groot handelsoverschot houden en ze verzamelen nog steeds reserves. En in feite is de renminbi permanent ondergewaardeerd vanwege de koppeling aan de dollar. En er is een diversificatie van bezittingen die traditioneel door centrale banken worden aangehouden richting andere activa, in het bijzonder op het gebied van grondstoffen. Er is een verschuiving richting goud, er is sterkte in olie en dat is een soort vlucht van valuta.”
Is er een soort kantelpunt waarop de dollar fataal verzwakt zal worden? Of gaat het gewoon door zoals het nu is?
“Dat is moeilijk. Zo lang de renminbi gekoppeld is aan de dollar zie ik niet in hoe de daling van de dollar kan aanhouden. In zekere zin komt het goed van pas, want als de Amerikanen meer sparen en minder consumeren is export een manier voor de Amerikaanse economie om zich te balanceren. Dus een gecontroleerde daling van de dollar is in feite wenselijk.”
Moet de dollar op een gegeven moment ook dalen ten opzichte van de renminbi? Moet er een soort nieuwe wereldwijde valutadeal plaatsvinden?
“Nee, ik geloof dat dit systeem in de basis kapot is en opnieuw opgezet moet worden. We kunnen ons niet veroorloven dat er een chronische onbalans blijft bestaan in het internationale financiële systeem. Je hebt dus een nieuw valutasysteem nodig en in feite hebben de Special Drawing Rights de essentiële eigenschappen om een dergelijk systeem te bouwen. En ik denk dat het kortzichtig is van de Verenigde Staten om een bredere acceptatie van de SDR tegen te houden. Ze kunnen heel, heel nuttig zijn nu er wereldwijd sprake is van vraaguitval.
Je zou internationaal een valuta kunnen creëren via de Special Drawing Rights en dat hebben we al eens gedaan. We hebben $250 miljard uitgegeven en dat was een zeer zeer nuttige stap. Behalve voor de rijke landen, die eigenlijk niet meer reserves nodig hebben. Dus alles wat zij kunnen doen is het in de etalage zetten en zeggen dat ze er teveel van hebben. Maar ze kunnen het eigenlijk niet daadwerkelijk gaan gebruiken.
Ik denk dat de SDR gebruikt zou kunnen worden, bijvoorbeeld om wereldwijd publiekelijk goederen aan te bieden. De rijke landen kunnen hun aandeel bij een derde partij deponeren. Het probleem is dat er kosten verbonden zijn aan het gebruik van de SDR. Die kosten zijn momenteel erg klein – minder dan een half procent – maar iemand moet dat gaan betalen.
Ik denk dat we de middelen hebben om dat te gaan doen, omdat het IMF erg grote goudreserves heeft die tegen een zeer lage prijs op de balans staan. En men heeft besloten om die goudreserves te gebruiken ten behoeve van de minst ontwikkelde landen. Dus het IMF zou de kosten van de SDR op zich kunnen nemen.” Met haar goudreserves?
"En in feite wordt dat al zo gedaan, al heeft het geen publiciteit gekregen. Maar ik heb begrepen dat er in Istanbul een deal gesloten is waar volgens mij het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk $2 miljard aan SDR's overmaakten naar de minst ontwikkelde landen en waar het IMF de kosten op zich nam. Dit is dus een route die al een keer bewandeld is en die op een grotere schaal gebruikt zou kunnen worden."
Wat voor deal zou Obama moeten sluiten als hij volgende maand naar China gaat?
"Ik denk dat dit het moment is, omdat je China moet betrekken bij het creëren van een nieuwe wereldorde, een nieuwe financiële wereldorde. Want zij zijn een nogal terughoudend lid van het IMF. Ze spelen mee, maar leveren geen grote bijdrage, omdat het niet hun instituut is. Hun aandeel is niet evenredig en hun stemrecht is niet evenredig met hun gewicht, dus ik denk dat je een nieuwe wereldorde nodig hebt waar China onderdeel van uit moeten maken. Ze moeten er mede eigenaar van zijn, net zoals de Verenigde Staten eigenaar is van de Washington Consensus, de huidige wereldorde.
Ik denk dat dit een meer stabiele wereldorde is, waar je een gecoördineerd beleid hebt. De fundamenten liggen er al, want de G20 is met het instemmen met zogeheten 'peer reviews' al in die richting aan het bewegen."
Denk je dat het mogelijk is om China ervan te overtuigen dat haar renminbi sterker moet worden?
"Ik denk van wel, omdat ze er al langer mee bezig zijn. Ik denk dat ze de Special Drawing Rights vaker zullen gebruiken en dat ze de renminbi, ook al is deze niet converteerbaar, onderdeel zullen laten maken van de SDR. Het zou één van de valuta moeten zijn die gebruikt worden in de SDR overeenkomst. En dat zal ze overhalen."
En dat is mogelijk, ook als de renminbi niet converteerbaar is?
"Ja, zeker. Het is al eerder overwogen en ik denk dat de Braziliaanse rial er ook onderdeel van uit moet maken. Ik denk dat het aantal valuta dat onderdeel uitmaakt van het valutamandje uitgebreid kan en moet worden."
En wat denk je van de zorgen dat deze verschuiving weg van de dollar als wereldreservemunt uiteindelijk de Amerikaanse economie zal verzwakken?
"We hebben er inderdaad veel voordeel uit gehaald, maar ik denk dat we het misbruikt hebben. Ik denk sowieso dat we daar niet mee door kunnen gaan. Het is niet noodzakelijk in ons belang om de dollar als enige wereldreservemunt te hebben. Met het groeien van de wereldeconomie hebben we meer valuta nodig. En als dat de dollar is, dan betekent het dat de VS een chronisch tekort op haar betalingsbalans moet hebben. En dat is niet gepast, dus ik denk dat het ook in ons belang is om het systeem te hervormen."
Maar is het niet erg gemakkelijk voor de Verenigde Staten dat de rest van de wereld onze consumptie op dit moment financiert?
"Ja dat is het. Maar de bereidheid om dat te doen is sterk afgenomen. En ik denk dat je zult zien dat China steeds minder Amerikaanse staatsobligaties zal kopen, omdat ze een kleiner handelsoverschot heeft met de Verenigde Staten. China zal diversificeren en zal geld lenen aan Brazilië en aan Zuid-Afrika en aan andere landen om haar export naar die landen te financieren. Dus ik denk dat het een gezond, maar pijnlijk aanpassingsproces is waar de wereld doorheen moet gaan."
Als de Verenigde Staten niet actief deelnemen aan deze vorm van heronderhandelingen voor het wereldwijde financiële systeem, wat gaat er dan gebeuren? Wat is het slechtste scenario?
"De Chinezen gaan bilateraal, dat doen ze nu al. Ze hebben al een valutaswap met Argentinië en ze werken er aan één met Brazilië. Je zult zien dat er meer en meer van dit soort bilaterale overeenkomsten komen. Dus de dollar blijft de primaire wereldreservemunt, maar het gebruik van deze munt zal afnemen.
Ik denk dat een wereld met bilaterale relaties minder wenselijk is dan een voortzetting van een multilateraal systeem, maar het systeem dat we nu hebben is eigenlijk al vastgelopen. We hebben dat alleen nog niet erkend. We moeten dus een nieuw systeem creëren en dit is het juiste moment om dat te doen."
Hoeveel zorgen maakt u zich over het begrotingstekort en over de mogelijkheid van inflatie?
"Een daling in de waarde van de dollar is noodzakelijk om te compenseren voor het feit dat de Amerikaanse economie vrij zwak zal blijven en een ballast zal zijn voor de wereldeconomie. China zal opkomen als de motor die de Amerikaanse consument zal vervangen. Maar het is een kleinere motor, omdat de Chinese economie veel kleiner is.
Dus de wereldeconomie zal een minder grote motor hebben en zal daarom minder snel groeien dan ze in de afgelopen 25 jaar gedaan heeft. Maar China is de motor die de voortgang zal stuwen, terwijl de Verenigde Staten in feite een vertragende factor is die wordt meegetrokken via een geleidelijke daling van de waarde van de dollar."
Wat gaat er in de Verenigde Staten gebeuren met de inflatie? Maakt u zich daar zorgen over?
"Dat kan als de kredietverlening in de economie toeneemt en het balanstotaal van de Federal Reserve niet substantieel verkleind wordt. Ik denk dat het een lastige balanceeract zal zijn, maar het is mogelijk. Er komt dus een langzame en gecontroleerde daling in de dollar en dat is wat we moeten zien te bereiken.
Het kan uit de hand lopen en de angst van inflatie zal voorlopen op de inflatie zelf. En het is de angst voor inflatie in de markt die de rente opdrijft die de economie in een nieuwe recessie kan drukken. Je hebt dan een economie met horten en stoten, vergelijkbaar met de jaren zeventig."
Hoeveel zorgen maak je je over een Federal Reserve die voorzichtig wordt en de rente te vroeg verhoogt?
"De Fed? Dat is onwaarschijnlijk, omdat ze het voorbeeld van Japan voor zich hebben en ze gezien hebben dat pogingen van Japan om de rente te verhogen een averechts effect hebben gehad. We moeten nu 25 jaar van excessen wegwerken."
Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines
De Zuid-Koreaanse Shinhan Bank wil haar klanten de mogelijkheid bieden om Bitcoin veilig op te slaan, zo meldt Bloomberg. De bank voert met verschillende bedrijven gesprekken voor de ontwikkeling van een nieuw platform, waarop gebruikers hun zogeheten wallet met virtuele munten veilig kunnen bewaren. De verwachting is dat deze nieuwe dienst halverwege volgend jaar gelanceerd kan worden.
Met de ontwikkeling van een eigen virtuele kluis voor Bitcoin komt deze Zuid-Koreaanse bank tegemoet aan de wens van gebruikers om hun virtuele munten veilig op te slaan. En die vraag wordt steeds groter, naarmate de prijs van Bitcoin en andere virtuele munten toeneemt.
Bank biedt veilige opslag voor Bitcoin
Kenmerkend aan Bitcoin en andere virtuele munten is dat deze buiten het financiële systeem om verhandeld worden. Dat betekent ook dat je als gebruiker zelf verantwoordelijk bent voor het veilig bewaren van virtuele munten. Dat was tot voor kort geen groot probleem, maar nu een Bitcoin meer dan $10.000 waard is gaan meer mensen zich zorgen maken over de veiligheid van hun digitale bezit.
Bewaar je de virtuele munten in een wallet op je telefoon of computer, dan kun je er niet meer bij als dat apparaat stuk gaat. Om die reden zijn er bedrijven die online opslag van virtuele munten aanbieden, maar ook die zijn niet altijd veilig. Er zijn de laatste jaren verschillende voorbeelden geweest van dergelijke aanbieders die van de ene op de andere dag uit de lucht gingen of die door hackers werden aangevallen en cryptomunten verloren.
De Shinhan Bank ziet daarom een markt voor veilige opslag van Bitcoin, waarbij mensen zowel hun gewone geld als hun cryptomunten bij de bank bewaren. Een opvallende ontwikkeling, die bevestigt dat banken nog steeds een vitale functie vervullen in het geldsysteem en dat veel mensen nog steeds de veiligheid van banken prefereren boven het zelf bewaren van geld.
Rusland en China willen de komende jaren miljarden investeren in de aanleg van nieuwe spoorlijnen, zodat er in de toekomst ook hogesnelheidstreinen tussen beide landen kunnen rijden. Een van de projecten is een nieuwe spoorlijn dwars door Kazachstan, die tevens gebruikt kan worden voor het transporteren van goederen van China naar Rusland en Europa.
De nieuwe hogesnelheidstreinen op dit traject moeten een snelheid van 300 kilometer per uur halen en zal stoppen in 12 grote steden die langs de route liggen. China heeft al toegezegd om $7 miljard te investeren in deze spoorlijn, waarvan een kwart gebruikt zal worden voor de aanleg van het ruim 800 kilometer lange traject van Moskou naar Kazan. Ook is er $3 miljard beschikbaar gesteld door een consortium van verschillende Duitse bedrijven.
Euraziatische handelsroute
China en Rusland hebben al langer de ambitie om het binnenland verder te ontwikkelen en nieuwe handelsroutes over land aan te leggen. Speciaal voor dit doel richtte China een aantal jaar geleden de Asian Infrastructure and Investment Bank op, een initiatief waar tientallen landen op het Euraziatische continent aan deelnemen. Via deze investeringsbank kunnen verschillende landen investeren in nieuwe projecten, zoals de aanleg van wegen, spoorlijnen, bruggen, havens en pijpleidingen.
De aanleg van een snellere treinverbinding tussen China en Europa is vooral interessant voor het goederenvervoer, omdat het veel sneller en goedkoper is dan transport over zee. Een containerschip dat via het Suezkanaal van China naar Europa moet varen legt een afstand van 24.000 kilometer af, terwijl een goederentrein via een route over land minder dan 12.000 kilometer hoeft af te leggen.
Goederenvervoer per trein
He transport van goederen tussen China en Europa via het spoor is tussen 2013 en 2016 verviervoudigd. In de eerste helft van dit jaar was de waarde van alle goederen die per spoor getransporteerd werden 144% hoger dan in dezelfde periode van vorig jaar.
Vorig jaar werd er in totaal 180.000 ton aan vracht vervoerd over het spoor, goederen die via China en Rusland naar Europa worden gebracht. Vergeleken met alle goederen die momenteel over zee getransporteerd worden is dan maar een fractie, maar in vergelijking met de 700.000 ton aan vracht die per vliegtuig wordt vervoerd is het al een aanzienlijke hoeveelheid.
Veel van de goederen die nu per vliegtuig getransporteerd worden kunnen in de toekomst ook met goederentreinen worden aangevoerd, omdat dat veel goedkoper is dan het vliegtuig en veel sneller dan transport via een containerschip.
Rusland heeft in oktober 700.000 troy ounce goud aan haar reserves toegevoegd, zo blijkt uit de laatste cijfers die de centrale bank onlangs naar buiten heeft gebracht. Met deze aankoop groeit de goudvoorraad van het land naar iets meer dan 1.800 ton. De centrale bank waardeerde het edelmetaal in oktober tegen een goudkoers van $1.273 per troy ounce, wat betekent dat de totale goudreserve ongeveer €73,7 miljard waard is.
Sinds 2006 heeft de centrale bank van Rusland bijna onafgebroken goud aan haar reserves toegevoegd. Door de stijging van de grondstofprijzen steeg de opbrengst van de export, waardoor het land meer middelen had om goud te kopen. In iets meer dan tien jaar tijd groeide de goudreserve van minder dan 400 naar 1.800 ton. Momenteel bewaart de centrale bank ruim 17% van haar totale reserves in het edelmetaal, terwijl dat tien jaar geleden nog maar 2,5% was.
Goudvoorraad Rusland sinds 2002
Rusland blijft goud kopen
Rusland ziet goud als strategische reserve
De volgende grafieken laten zien dat Rusland een steeds groter deel van haar valutareserves omzet naar het edelmetaal. De centrale bank ziet het edelmetaal als een verzekering tegen politiek risico, omdat het onder alle omstandigheden gebruikt kan worden.
Valutareserves daarentegen hebben een tegenpartij risico, omdat deze binnen het financiële systeem verhandeld worden. Bij eventuele sancties kunnen bankrekeningen bevroren worden, waardoor ook de toegang tot valutareserves belemmerd kunnen worden.
Zo haalde de Russische centrale bank vlak na de hereniging van de Krim met Rusland naar verluid $115 miljard aan valutareserves weg bij de New York Fed. Twee weken later, toen de situatie weer stabiel genoeg werd bevonden, bracht Rusland het grootste gedeelte van deze reserves weer terug.
Totale reserves van Rusland sinds 1999
Rusland bewaart ruim 17% van haar reserves in edelmetaal
Goud kopen via de beurs van Moskou
De centrale bank van Rusland is deze maand begonnen met goud kopen via de beurs van Moskou. Tot op heden kocht de centrale bank het edelmetaal alleen rechtstreeks van andere partijen zoals banken, transacties die buiten de beurs om gaan en daarom geen directe invloed hebben op de goudkoers. Maar nu de centrale bank ook openlijk gaat bieden op het edelmetaal kan ze ook invloed uitoefenen op de marktprijs.
We zijn dan ook benieuwd naar de cijfers die de centrale bank eind december naar buiten zal brengen, want dan krijgen we hopelijk ook meer inzicht in de hoeveelheid goud die ze via de beurs heeft aangekocht.
Afgelopen week lazen we op verschillende websites berichten dat het depositogarantiestelsel op de helling zou gaan. In plaats van maximaal €100.000 per persoon per bankrekening zouden spaarders in de toekomst nog maximaal €100.000 per persoon krijgen, terwijl andere sites schreven dat zelfs dat bedrag niet meer zeker is en dat de ECB zelfs het voorstel heeft gedaan om de bescherming van spaartegoeden via het depositogarantiestelsel op te heffen. Maar kloppen deze beweringen wel?
Eerder deze maand bracht de ECB een document naar buiten over de herzieningen van het zogeheten ‘Union crisis management framework’, waarin wordt gesproken over de mogelijkheid om banktegoeden te blokkeren in het geval van een bankrun.
Ook staat in het document beschreven dat rekeninghouders in dat geval maar een beperkt bedrag per dag mogen opnemen, maatregelen die we tot op heden alleen nog maar in Griekenland en op Cyprus hebben gezien. Zie de volgende passage die we in een rood blok gemarkeerd hebben.
Financiële repressie in de Eurozone
Deze ontwikkelingen wordt bevestigd door William Lelieveldt, woordvoerder van de Europese Centrale Bank. Hij gaf per email de volgende verklaring tegenover Marketupdate:
De genoemde Europese instellingen zijn bezig met een herziening van het “Union crisis management framework” (zie hier) en, zoals met alle wetgeving die met financiële markten te maken heeft, geeft de ECB daarover een “legal opinion” af. Die Opinion is te vinden op de ECB website (zie hier). Het onderwerp waar nu zoveel over te doen is, gaat niet over het minder zeker maken van spaargeld tot €100.000 zoals wel wordt gesuggereerd. Het gaat over de mogelijkheid om een rem (een “moratorium”) te hebben op de uitstroom van liquiditeit zodat er tijd is voor een fatsoenlijke afwikkeling in geval van een ernstig probleem met een bank.
De spaarder houdt gewoon recht op de volle €100.000, dus het moratorium heeft geen invloed of de bescherming van deposito’s die vallen onder het Depositogarantiestelsel. Ook de richtlijn die op dit moment geldt heeft voorzieningen voor extreme situaties. Zoals de ECB Opinion duidelijk maakt, bijvoorbeeld in artikel 5.1, “the ECB expects these far-reaching powers to be exercised only in extreme circumstances, if at all”. In 5.2 waarschuwt de ECB dat “that prolonged periods during which depositors have no access to their deposits undermine confidence in the banking system and might ultimately create risks to financial stability.”
In zijn toelichting schrijft Lelieveldt dat het depositogarantiestelsel een zaak is voor de Europese Commissie, Raad van Ministers van de EU (in dit geval de Ecofin Raad van de ministers van Financiën) en het Europees Parlement. Deze instellingen maken de richtlijnen die vervolgens via nationale wetgeving geïmplementeerd worden. Het is dus niet zo dat de ECB hier zelf veranderingen in aan kan brengen.
"Depositogarantiestelsel staat niet ter discussie"
Dat wordt bevestigd door Ben Feiertag, woordvoerder bij De Nederlandsche Bank. In een verklaring tegenover Marketupdate zegt hij dat de reikwijdte van het depositogarantiestelsel niet ter discussie staat in relatie tot de berichten over de ECB. Die dekt nog steeds €100.000 per persoon per bank (niet per bankrekening). Hij voegde eraan toe dat de uitkeringstermijn van het depositogarantiestelsel in de toekomst van 20 naar 7 werkdagen teruggebracht zal worden, waardoor spaarders na faillissement van een bank eerder hun geld terugkrijgen.
We deden ook navraag bij de Duitse Bundesbank en ook daar kregen we de bevestiging dat er momenteel geen plannen bekend zijn om het depositogarantiestelsel in te perken. De speculaties die we op verschillende websites lezen over het inperken van het garantiestelsel zijn dus niet waar, indien hun claims gebaseerd zijn op het document dat de ECB eerder deze maand naar buiten bracht.
Moratorium
Waar men zich wel terecht zorgen over maakt is het moratorium vraagstuk, de mogelijkheid om maximaal vijf dagen lang de banken te sluiten voorafgaand aan definitief faillissement of resolutie. Die maatregel is bedoeld om te voorkomen dat spaarders op grote schaal hun geld van de bank halen, waardoor het veel lastiger is om de bank af te wikkelen onder het resolutiemechanisme.
Het moratorium waar de ECB in haar rapport over spreekt is overigens niet veel anders is dan de huidige bevoegdheden die we in Nederland reeds hebben onder de noodregel, zo merkt Feiertag op. Er bestond al een mogelijkheid om de banken een paar dagen te sluiten, maar daar is tot op heden nog geen gebruik van gemaakt.
Conclusie
De beweringen dat het depositogarantiestelsel wordt ingeperkt of zelfs volledig wordt opgeheven kunnen we op basis van de huidige informatie van de centrale autoriteiten niet verifiëren. Wanneer men het betreffende document van de ECB als bron aanhaalt voor dit soort beweringen weet je dat die beweringen onjuist zijn.
Natuurlijk kunnen er in de toekomst allerlei zaken veranderen omtrent het depositogarantiestelsel, maar dat zal niet door de Europese Centrale Bank beslist worden. Daarover gaan de Europese Commissie, Raad van Ministers van de EU (in dit geval de Ecofin Raad van de ministers van Financiën) en het Europees Parlement, zoals hierboven al is aangegeven.
De monetaire autoriteiten staan dus volledig achter het huidige systeem dat spaargeld tot €100.000 per persoon per bank garandeert. Maar tegelijkertijd is het ook goed te beseffen dat niet iedere garantie waargemaakt zal worden. In een extreem scenario waarin verschillende grote banken omvallen is het huidige bedrag dat banken opzij hebben gezet volstrekt onvoldoende. Daar schreven we eerder op Marketupdate al een uitgebreide analyse over. In een dergelijk scenario moet het garantiefonds geld op de kapitaalmarkt ophalen om spaarders te kunnen compenseren.
Als spaarder heb je dus een redelijke zekerheid dat je geld terugkrijgt via het garantiestelsel, maar in extreme scenario's kunnen ook die garanties onder druk komen te staan. Het is daarom aan te raden je vermogen niet alleen te verspreiden over verschillende bankrekeningen, maar ook een gedeelte aan te houden in tastbare bezittingen of in verschillende beleggingen.
Het jaar 2017 blijkt zeer gunstig voor de woningverkoper, want driekwart van de woningen werd dit jaar met winst verkocht. Hun verkoopsom lag gemiddeld namelijk €32.000 boven de oorspronkelijke aankoopsom. Amsterdamse huizenbezitters kunnen rekenen op een nog hogere winstmarge: woningen werden hier met gemiddeld €131.000 winst verkocht. Dat blijkt uit het nieuwste kwartaalrapport van Calcasa over de Nederlandse woningmarkt.
Calcasa onderzocht ook hoeveel woningen op papier in prijs zijn gestegen sinds hun aanschaf. Voor de helft hiervan geldt dat ze bij verkoop minstens 20% meer waard zouden zijn. Dit komt neer op een virtuele winst van gemiddeld €43.000. Bij dit onderzoek is overigens geen rekening gehouden met inflatiecorrectie en overdrachtsbelasting.
Percentage van de in 2017 verkochte woningen waarvan de verkoopprijs hoger is dan de aankoopprijs, gesplitst naar winstmarge (Bron: Calcasa)
Woningverkopers in Noord-Holland zijn het beste af, want zij realiseerden gemiddeld €75.000 winst bij de verkoop van een huis. In Flevoland is de waardestijging het kleinst, daar was de overwaarde bij verkoop van de woning dit jaar gemiddeld ‘slechts’ €14.000.
Het slechtste jaar om een huis te kopen was 2008, zo blijkt uit cijfers van Calcasa. Slechts de helft van de woningen die in 2008 werd gekocht en in 2017 weer in de verkoop ging werd met winst verkocht. Mensen die in 2008 een woning kochten in Gelderland zijn het slechtste af, want die kregen dit jaar gemiddeld €13.000 minder voor hun huis dan wat ze er negen jaar geleden voor betaalden.
Gemiddelde gerealiseerde winst per provincie totaal en met aankoopjaar 2008 (Bron: Calcasa)
Helft woningen is bij verkoop minstens 20% meer waard
Bijna alle woningen (96%) zijn op papier in prijs gestegen sinds hun aanschaf en staan daarmee op virtuele winst, zo berekende Calcasa. De helft hiervan zou bij verkoop tenminste 20% meer waard zijn, dat is gemiddeld €43.000. Bij een kwart van de woningen is de virtuele winst zelfs meer dan €100.000. De gemiddelde waardestijging op papier is met €89.000 het hoogst in Noord-Holland. Huiseigenaren in Limburg zagen de minste waardestijging voor hun woningen met gemiddeld ‘slechts’ €17.000.
Het aantal huishoudens dat bij verkoop van de woning verlies zou lijden is teruggelopen van 340.000 in het eerste kwartaal naar 213.000 in het derde kwartaal van 2017.
Gemiddelde virtuele winst naar aankoopjaar per provincie (Bron: Calcasa)
Ongeveer 3,5 miljoen woningen zouden bij verkoop minstens 10% meer waard zijn. Deze woningen staan vooral in de provincies Noord-Holland (89%), Utrecht (86%) en Zuid-Holland (81%). Bijna 2 miljoen woningen zijn op papier 40% of meer in waarde gestegen. In Noord-Holland geldt dit voor meer dan de helft van de woningen. Limburg en Flevoland blijven achter: in beide provincies is ongeveer een kwart van de woningen 40% of meer in prijs gestegen. De volgende grafiek laat zien dat de waardestijging in de Westelijke provincies duidelijk hoger is dan in de rest van het land.
Percentage woningen met virtuele winst per provincie (Bron: Calcasa)
Grote verschillen in virtuele winst tussen gemeenten
In figuur 5 links is te zien dat in 20 Nederlandse gemeenten de woningen op papier gemiddeld meer dan 100 duizend euro in waarde zijn gestegen. Deze gemeenten liggen allen rond Amsterdam en Utrecht. Utrecht zelf valt net buiten deze categorie met een gemiddelde virtuele winst van 85 duizend euro. In figuur 5 rechts is voor elke gemeente weergegeven welk percentage woningen op minimaal 10% virtuele winst staat. Voor 40 gemeenten geldt dat 80% van de woningen op minimaal 10% virtuele winst staat. Deze 40 gemeenten bevinden zich vooral in de Randstad.
Gemiddelde waardestijging per gemeente (links) / Percentage woningen met minstens 10% waardestijging per gemeente (rechts) (Bron: Calcasa)
€131 duizend euro gerealiseerde winst in Amsterdam
Huizenbezitters in Amsterdam verkochten dit jaar hun woning voor gemiddeld €131.000 boven de oorspronkelijke aankoopprijs. Ook in het slechtere aankoopjaar 2008 wordt in Amsterdam nog altijd gemiddeld €85.000 winst gemaakt. Na de vorige piek in 2008 zijn woningen gekocht tijdens het dieptepunt van de crisis in 2013 met €150.000 het meest winstgevend. Maar ook een recentere aankoop uit 2015 leverde nog altijd gemiddeld €116.000 waardestijging op.
Gemiddelde winst naar aankoopjaar in Amsterdam (Bron: Calcasa)
Volgens Jim Rickards, auteur van de boeken Currency Wars en Death of Money, hoeven we eind dit jaar geen renteverhoging van de Federal Reserve meer te verwachten. De markt schat de kans op een renteverhoging door de Amerikaanse centrale bank in op honderd procent, maar zo lang de inflatie in een dalende trend blijft zal de Fed geen haast hebben om de rente te verhogen, aldus Rickards. En dat zou een nieuwe rally in goud kunnen ontketenen.
Ook verwacht Rickards dat de goudprijs naar $10.000 per troy ounce kan, omdat dat volgens hem de minimale prijs is waarbij er geen deflatie optreedt. Hij baseert dit cijfer op een berekening van de M1 geldhoeveelheid in de Verenigde Staten. Volgens een ruimere definitie van de geldhoeveelheid zou de goudprijs nog veel hoger kunnen zijn, aldus Rickards. Hieronder het interview met Daniela Cambone van Kitco.
Over de verwachte renteverhoging van de Federal Reserve
De markt verwacht dat de Federal Reserve de rente zal verhogen, wat betekent dat dit effect bij alle beleggingen al is ingeprijsd. Goud is iets gedaald door de verwachting van een renteverhoging, de obligatierente is wat gestegen… alles is geprijsd voor een renteverhoging. Maar wat als de Fed de rente niet verhoogt? Dan zullen al deze posities weer bijgedraaid worden. Dan zal goud stijgen, de euro stijgen en de dollar gaan dalen, de obligatierente dalen… Dat kan een nieuwe rally in goud veroorzaken.
In februari zei ik dat de Federal Reserve de rente wel zou verhogen in maart, terwijl de markt daar maar een 30% kans voor zag. Maar even later keerde de markt bij en gaf men opeens een 90% kans op een renteverhoging. Nu is de situatie precies omgekeerd en ik zal vertellen waarom.
De Fed heeft een dubbel mandaat, namelijk volledige werkgelegenheid en prijsstabiliteit. Die banengroei is al lang bereikt, want de werkloosheid staat op het laagste niveau in 17 jaar. Dat is dus geen afweging. Maar desinflatie is wel een serieuze zorg. De inflatie is al negen maanden op rij gedaald, van 1,9% naar 1,3%, verder weg van de doelstelling van de centrale bank. Er is nog één inflatiecijfer voor de Fed bijeenkomst en dat is op 30 november. Als het cijfer dan 1,3% of lager is, wat ik verwacht dat het zal zijn, dan is er geen kans dat de Fed de rente zal verhogen. En dan krijg je die complete ommekeer in de markt.
Over zijn koersdoel van $10.000 per troy ounce goud:
Dit cijfer is niet zomaar verzonnen en ik zei dit niet om aandacht of headlines in de kranten te krijgen. Het is de prijs die goud zou moeten hebben om deflatie te vermijden. Als je een goudstandaard had, of als je goud als referentiepunt zou gebruiken in een systeem met indirecte gouddekking, dan moet de goudprijs juist zijn ten opzichte van de hoeveelheid goud. De geïmpliceerde prijs van goud die niet deflatoir is ligt op $10.000 per troy ounce. En dat is een conservatieve schatting, want als je de M2 geldhoeveelheid zou gebruiken in plaats van de M1 en als je de dekking zou verhogen, dan kom je op $40.000 tot $50.000 per troy ounce.
Hoe ziet een wereld eruit waarin de goudprijs $10.000 is?
Als goud van $1.300 naar $10.000 gaat dan denken mensen misschien dat ze veel winst hebben, maar in feite zal het geld dan gewoon minder waard zijn. Het is dan gewoon een weerspiegeling van de inflatie. Dat is een wereld waarin je $12 betaalt voor een gallon benzine, $100 voor een troy ounce zilver, hogere grondstofprijzen, maar je behoudt dan je vermogen. Je zult misschien geen winst maken in reële termen, maar wel in nominale termen.
Bitcoin nadert de $10.000 en dat betekent dat het tijd is voor een infographic. De Visual Capitalist vatte de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar samen in een spectaculaire grafiek, die laat zien hoe de marktwaarde van de virtuele munt in een jaar tijd van $15,5 miljard naar $160 miljard wist te stijgen. Bij de grafiek staan ook de belangrijkste gebeurtenissen vermeld, zoals de afsplitsing van Bitcoin in de vorm van Bitcoin Cash en het verbod op de uitgifte van nieuwe virtuele munten in China.
De prijs van Bitcoin is in een jaar tijd bijna met een factor tien gestegen, maar ondertussen werd er ook voor miljoenen opgehaald met de uitgifte van nieuwe virtuele munten. Volgens de website Coinmarketcap zijn er op dit moment meer dan 1.300 verschillende virtuele munten, die op dit moment gezamenlijk een waarde van ruim $130 miljard vertegenwoordigen.
Rusland blijft onafgebroken goud kopen, maar volgens analist Jeffrey Christian hoeven we daar niet verbaasd over te zijn. In een interview met Kitco zegt hij dat Rusland al langer de wens heeft om haar goudvoorraden te herstellen, maar dat ze daar na de val van de Sovjet-Unie simpelweg niet de financiële middelen voor had. Pas na de eeuwwisseling, toen de prijzen van olie en andere grondstoffen begonnen te stijgen, was Rusland in staat valutareserves aan te leggen en goud te kopen.
Volgens Jeff Christian koopt de centrale bank van Rusland het edelmetaal als vorm van diversificatie, omdat ze niet te afhankelijk wil zijn van reserves die in vreemde valuta als Amerikaanse dollars genoteerd staan. Het land beschikt inmiddels over ongeveer 1.800 ton goud, maar dat was ook ongeveer de omvang van de goudreserve voor het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begin jaren negentig. Volgens de analist van CPM Group lijkt het er meer op dat Rusland haar goudvoorraad weer terug wil brengen naar het oude niveau en dat dat toevallig samenvalt met de wens om te diversificeren van de dollar. Hieronder hebben we het interview vertaald en uitgeschreven.
Toen de Sovjet-Unie in 1991 uit elkaar viel had ze een publieke goudvoorraad van naar schatting 65 miljoen troy ounce. En veel van dat goud verdween. Het verdween niet echt, het kwam terecht bij andere delen van de overheid dan de centrale bank. En toen, in de eerste tien jaar na de Sovjet-Unie, zag je dat veel van dat goud op een ongepaste manier door mensen werd verkocht namens de overheid. Zo rond 1996/1997 waren het Russische Ministerie van Financiën en het Kremlin zeer gefrustreerd dat ze maar heel weinig goud in hun reserves hadden, vergeleken met de periode vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Ze wilden hun voorraad opnieuw opbouwen, maar van 1997 tot en met 2005 hadden ze niet de valutareserves en niet de instroom van kapitaal die ze nodig hadden om geld om te zetten in goud. Maar toen de olieprijs, de palladiumprijs, de nikkelprijs enzovoort na 2005 begonnen te stijgen zagen de Russische overheid en de economie een gigantische instroom van Amerikaanse dollars, want alles werd betaald met de dollar. Toen hadden ze de middelen om te beginnen met het herstellen van de goudvoorraden die vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie verkocht werden.
Daarnaast kwam de gigantische instroom van dollars in een tijd dat de Amerikaanse overheid vrij vijandig werd tegenover de Russische regering. Dus hadden ze een kortere periode – zeg een periode van tien jaar – waarin ze al die dollars binnen kregen en meer blootstelling kregen aan de dollar. Een valuta die wordt uitgegeven door een land dat duidelijk heeft aangegeven dat ze een probleem heeft met de Russische overheid. Daarom ging men diversificeren. Deze korte termijn doelstelling sluit aan bij de lange termijn doelstelling van het herstellen van de Russische goudvoorraad.
Ik zie de goudaankopen van Rusland sinds 2005 als business as usual. Ze zijn eindelijk in staat om hun lange termijn strategie uit te voeren en daarnaast willen ze diversificeren van de dollar. Daarmee sturen ze een boodschap naar de VS, net als China in het eerste kwartaal van 2009, toen ze veel goud kochten dat naar de China Investment Corp had gemoeten, een staatsfonds dat in december 2007 werd opgericht. Maar de Chinese overheid zei: Laten we dit toevoegen aan de monetaire reserves om een boodschap te sturen naar het Amerikaanse ministerie van Financiën dat we onze voorraad kunnen diversificeren.
Dat zijn hele duidelijke boodschappen – niet alleen vanuit China en Rusland, maar ook vanuit de rest van de wereld – dat er een grote mate van ontevredenheid is over de monetaire hegemonie die de VS al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft en dat we in de toekomst richting een soort post Bretton Woods systeem van vlottende wisselkoersen gaan. Dus ja, er zijn politieke boodschappen, maar de echte monetaire boodschap is dat overheden hun monetaire reserves willen diversificeren.
Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.
Italië heeft onlangs voor €2 miljard aan obligaties tegen een effectieve rente van -0,337% op de markt gebracht. Dat betekent dat beleggers meer voor het schuldpapier betalen dan wat ze gedurende de gehele looptijd aan aflossing plus rente zullen ontvangen. Voeg je daar ook nog het effect van inflatie aan toe, dan is het effectieve rendement van deze obligaties nog lager.
Beleggers nemen genoegen met een negatieve rente, omdat er een schrijnend tekort is aan schuldpapier met een hoge kredietstatus. De kortlopende leningen aan Italië worden door kredietbeoordelaars nog steeds als relatief veilig beschouwd, wat betekent dat beleggers en andere financiële instellingen deze obligaties als onderpand kunnen gebruiken voor grote transacties.
Het tekort aan veilig schuldpapier en de extreem lage rente die daar het gevolg van is wordt mede veroorzaakt door het opkoopprogramma van de ECB, want de centrale bank haalt juist deze staatsobligaties met de hoogste kredietstatus met miljarden euro’s tegelijk uit de markt. En daarmee geeft de centrale bank impliciet steun aan overheden in de Eurozone.
Totally mad world! Investors pay more & more to lend to highly indebted #Italy: Rome sold €2bn 2y paper at record low yield of -0.337%. pic.twitter.com/T7H2xfSoBz
