Auteur: Redactie

Dinsdag was opnieuw een roerige dag op de Europese markten. De rente op Spaanse en Italiaanse staatsobligaties liep wederom sterk op. De rente op Spaanse 10-jaars leningen steeg boven de 6,3% en de rente op de Italiaanse 10-jaars leningen steeg weer boven de 7%. Afgelopen week was de Italiaanse rente voor korte tijd gedaald nadat Berlusconi was afgetreden, Mario Monti nieuwe bezuinigingen en hervormingen had aangekondigd en de ECB met een ingreep druk van de ketel haalde. De daling van de Italiaanse rente bleek op dinsdag echter van korte duur te zijn.

Niet alleen de rente van Italiaanse en Spaanse staatsobligaties steeg. Zoals te zien is in de onderstaande tabel  nam de spread, het verschil in rente tussen de verschillende landen en de benchmark (Duitse staatsobligaties), vandaag sterk toe. Als gevolg van de Zuid-Europese onrust nam de spread tussen de Spaanse en Italiaanse leningen en de Duitse staatsobligaties sterk toe. Opvallend is echter de sterk oplopende spread tussen Belgische en Duitse staatsobligaties. Eist België binnenkort zijn rol binnen het Europese schuldendrama op?

 
Hieronder een grafiek die een mooi beeld geeft van de zeepbel op de huizenmarkt in een groot aantal landen. Niet alleen in Nederland stegen de huizenprijzen de afgelopen twintig jaar explosief, dat gebeurde op Duitsland en Zwitserland na vrijwel overal. Sinds 2007 knapte de zeepbel in de meeste landen en daalde de huizenprijzen. In Nederland stegen de prijzen harder dan in de meeste landen. De daling is tot op heden nog een stuk kleiner dan in andere landen. Moet de echte daling nog komen?

Bronnen:
Welingelichtekringen
Mish blog

Gerald Celente draait niet om de hete brij heen en laat zich zeker niet afleiden door propaganda en leugens van politici en bankiers. In de volgende video legt de trendwatcher helder uit wat er aan de hand is en verklaart hij waarom het nog niet beter gaat met de economie. Hij krijgt ook nog even de gelegenheid om MF Global te vervloeken, de cash- en derivatenbroker die ten onder ging aan een slechte gok op de Europese obligatiemarkten. Gerald was klant bij MF Global en verloor een bedrag van 'six figures' aan futures op de goudmarkt.

Absoluut een must see!

Deel 1/2

Deel 2/2

De Britse economische groei is al het hele jaar zwak en hier komt volgens de bank in het laatste kwartaal van 2011 geen verandering in. De koopkracht van Engelse huishoudens neemt af, de kredietverstrekking gaat moeizaam en fiscale hervormingen raken het hele land. Afgelopen tijd kwamen daar ook nog de verslechterende globale economische vooruitzichten en een sterke afname in zowel het Britse consumenten- als producentenvertrouwen bij. Deze factoren zorgde ervoor dat de Bank of Engeland de vooruitzichten voor de groei van het Britse Bruto Binnenlands Product (BBP) ten opzichte van de vooruitzichten van augustus scherp moest bijstellen.

Door Maartje Martens

Deze leningen zou je subprime kunnen noemen, aldus Tonko Gast eigenaar van dit bedrijf. Dynamic Credit houdt zich met name bezig met de bestudering van hypotheken en securitisaties in de VS en Europa. Zij hebben bijvoorbeeld het Nederlandse ministerie van Financiën geholpen met de analyse van de Amerikaanse alt-a hypotheken van ING. Zij onderzoeken met name ontwikkelingen in de gesecuritiseerde hypotheek portefeuilles. De alarmklok die hier geluid wordt betreft derhalve met name de zorg voor investeerders in dit type obligaties.

Met een omvang van €289 miljard is Nederland is, na het Verenigd Koninkrijk, de grootste Europese markt voor hypotheekgerelateerde obligaties. De waardering van gesecuritiseerde Nederlandse woninghypotheken (RMBS) staat al sinds deze zomer onder druk, zelfs wanneer deze zijn voorzien van een nationale hypotheekgarantie (NHG). Kredietbeoordelaar Fitch: als zij geen extra kredietbescherming in zich opnemen, kunnen de meeste van de vijftig uitstaande securitisaties hun rating zien dalen tot “low investment grade”-niveaus. Gevreesd wordt met name voor de magere buffers in de securitisaties. Met andere woorden, de tophypotheken zijn het probleem, zeker in combinatie met constructies als aflossingvrije of beleggingshypotheken. Garantstelling door de overheid biedt hiertegen onvoldoende zekerheid.

Problemen voor tophypotheken worden natuurlijk veroorzaakt door het onvermijdelijke proces van almaar dalende woningprijzen. Niet alleen moet in veel gevallen de rente herzien worden, banken zullen eveneens nagaan of de hypotheek nog gedekt wordt door de tegenwaarde, de woning. Ook daar zullen ongetwijfeld gaten vallen. Dalende woningprijzen zetten zowel woningeigenaren als investeerders in hypotheek gerelateerde producten onder druk.

Tonko Gast benadrukt daaaast de kwetsbare inkomenspositie van vele woningeigenaren  in een verslechterend economisch klimaat: de  kanaries in de kolenmijn, die kunnen slecht overleven als er ook maar iets gebeurt. Betalingsachterstanden in 2011 zullen nog wel meevallen maar 2012 zal echt een ander verhaal worden. Deze zorg sluit aan bij een eerder bericht in het Parool waar de Rotterdamse notaris Vic van Heeswijk meldde dat banken bij 200.000 hypotheken kampen met betalingsproblemen, waarvan 10 procent ‘alarmerend’.

Het onderzoek van Dynamic Credit beslaat de periode tot 2007. Maar in ook de jaren daaa zijn veel nieuwe (en veelal jonge)  woningeigenaren met onnodige financiële risico’s opgezadeld.  Terwijl woningprijzen al duidelijk onder druk stonden werden zij tot woningaankoop aangemoedigd. Deze werden doorgaans gefinancierd met tophypotheken die hoger zijn dan de waarde van het onderpand en die niet of nauwelijks worden afgelost. Het verstrekken van dergelijk subprime hypotheken na 2008 werd gedaan met de – helaas nog steeds – breed gedragen overtuiging dat met de instroom van nieuwe starters de doorstroomketen (piramidespel?) weer aan de praat te krijgen is. Het aantal slachtoffers ligt daarom waarschijnlijk heel wat hoger.  
 

Het is een race tegen de klok voor het Europese noodfonds, want als er niet snel ergens geld gevonden kan worden om de schulden van Europese landen op te kopen kan de rente nog veel verder stijgen. Beleggers worden argwanend en vluchten momenteel liever in de vermeende veiligheid van Duitse en Amerikaanse staatsobligaties. De rente op Spaanse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar is vandaag opgelopen tot meer dan 6,3%, waarmee de oude piek van eind juli is geëvenaard. Destijds greep de ECB in door tientallen miljarden aan staatsobligaties op te kopen, vooamelijk van Spanje en Italië.

In de jaren voor de crisis lag de rente op Spaans schuldpapier hoger dan dat van de Italiaanse obligaties. Sinds de ingreep van de ECB zijn de rollen omgekeerd en vragen beleggers voor de Italiaanse 10-jaars leningen een hogere rente. Vorige week was de situatie even kritiek, toen de rente steeg tot boven de 7%. Het aftreden van Berlusconi, een nieuw voorstel voor bezuinigingen en hervormingen van Mario Monti en een ingreep van de ECB haalden wat druk van de ketel: de rente zakte weer wat tot 6,4%. Maar dat effect was slechts tijdelijk, want vandaag noteren de Italiaanse 10-jaars leningen alweer boven de 7%.

Om de ontwikkelingen op de obligatiemarkten in perspectief te plaatsen: een maand geleden waren de rentes op de 10-jaars obligaties van Spanje en Italië respectievelijk 1 en 1,2 procentpunt lager. Een jaar geleden dicteerde de obligatiemarkt een rentevergoeding van 4,2% op Italiaans en 4,5% op Spaanse staatsobligaties.

Ontwikkeling rente op Spaanse (links) en Italiaanse (rechts) staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar. Grafieken van Bloomberg.

De hoge rente is niet direct een probleem, maar naarmate het land meer schulden moet herfinancieren nemen de rentelasten snel toe, met als gevolg dat er nog meer moet worden geleend tegen de hoge rentepercentages. Een land kan moeilijk zelfstandig uit een dergelijke situatie ontsnappen. De geschiedenis leert ons dat er in het verleden wel vaker schulden zijn kwijtgescholden door overheden. Of dit ook een oplossing is voor de huidige crisis is nog maar de vraag, omdat de obligaties in het bezit zijn van banken en pensioenfondsen die eigenlijk niet veel klappen meer kunnen opvangen.

Een andere vervelende optie is om de schulden weg te inflateren, maar het rechtstreeks opkopen van staatsobligaties ziet de ECB niet zitten. Dat bevestigde Yves Mersch, bestuurslid van de ECB, tegenover Bloomberg. Hij vertelde dat het opkopen van staatsobligaties ''gelijkwaardig is aan inflatie'' en dat het ''niet uitvoerbaar'' is. De weg van langdurige inflatie om de effectieve schuldenlast omlaag te brengen neemt volgens Mersch ''het initiatief voor overheden weg om iets te doen aan hun schuldenprobleem''. Ook geeft het een hoger risico op ''een hogere inflatie in de toekomst'' en ''veroorzaakt het grotere volatiliteit op de financiële markten.'' Daarbij noemt Mersch ook de dreiging van een zogeheten loon-prijs spiraal, die het gevolg kan zijn van een hoge inflatie. Het bestuurslid van de ECB is van mening dat landen hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen.

Als de ECB blijft interveniëren op de obligatiemarkt is er in elk geval één bestuurslid dat zal tegenstribbelen. Eerder stapte een Duits bestuurslid om dezelfde reden op, hij wilde niet verantwoordelijk zijn voor het opkopen van staatsobligaties.

Sinds het begin van 2008 maken beleggers weer duidelijk onderscheid tussen de verschillende Europese landen

De grote vraag die daarop volgt is wie zijn verlies moet nemen, want tegenover elke euro aan schuld staat ook een euro aan bezit. Voor elke schuld die wordt weggestreept gaat er ook bezit verloren, het probleem waar we in Europa nog steeds geen goede oplossing voor kunnen bedenken. Charles Hugh Smith, de auteur van het boek 'An Unconventional Guide to Investing in Troubled Times', zet de huidige problematiek helder uiteen.

Hij schat dat er in Europa voor ongeveer €3.000 miljard aan schulden in de boeken staat die waarschijnlijk nooit meer wordt terugbetaald. Dat betekent een strop van hetzelfde bedrag dat uiteindelijk verdeeld moet worden. Volgens Smith is het niet mogelijk om, zoals politici en economen dat soms stellen, uit deze crisis te groeien. ''Daarvoor zijn er teveel verkeerde investeringen gedaan en werden er teveel riskante leningen afgesloten.''

De tweede mogelijke oplossing, het 'herstructureren' van de schulden, wordt door Smith ook niet serieus genomen. Door schulden te herstructureren, bijvoorbeeld door een lagere rente af te spreken, daalt hun waarde. Doordat de oude waarde in de boeken blijft staan lijkt het probleem opgelost, totdat iemand geld nodig heeft en zijn schuldpapier moet aanbieden op de markt. Men zal dan ontdekken dat de marktwaarde veel lager ligt, waardoor het verlies toch moet worden genomen.

De derde uitweg voor onhoudbaar hoge staatsschulden is de geldpersfinanciering: de ECB drukt nieuw geld om daarmee obligaties op te kopen uit de markt. De problemen worden in dat geval eerst nog gemaskeerd, maar uiteindelijk zal de rekening aan iedere burger worden gepresenteerd in de vorm van inflatie. Een wiskundige vergelijking leert ons dat het uit het niets creëren van grote hoeveelheden nieuwe euro's de waarde van elke euro uiteindelijk met dezelfde omvang zal verkleinen. De geldpersfinanciering laat simpel gezegd iedereen opdragen voor de risico's die de kopers van staatsobligaties hebben genomen, de verliezen worden gesocialiseerd.

''De schulden die overheden maken worden uiteindelijk altijd door het publiek betaald'', aldus nobelprijswinnaar Thomas Sargent. Hij stelt dat de staatsschulden uiteindelijk worden afbetaald door de bevolking via ''belastingen, inflatie en/of het simpelweg nalaten van de betalingsverplichting (een default)''.

Het is de vraag wie de verliezen moet nemen, maar eigenlijk is het antwoord heel simpel. Banken, pensioenfondsen en beleggers die de staatsobligaties hebben gekocht kregen een rentevergoeding, dat ze compenseerde voor het risico. Ze hebben zelf de afweging gemaakt of de opbrengsten van de staatsobligaties in verhouding stonden tot de risico's die ze liepen. Nu blijkt dat de risico's erg groot waren moeten de bezitters van de staatsobligaties hun verlies nemen, want zij stonden al die jaren dat het goed ging immers ook aan de ontvangende kant.

Het is volgens Smith immoreel om onwetende burgers en bezitters van euro's te straffen voor risico's die andere partijen hebben genomen. ''Als ze niet hebben gedeeld in de winst horen ze ook niet te delen in het verlies'', zo redeneert Smith. Dat banken failliet gaan en dat pensioenfondsen en verzekeraars grote verliezen moeten incasseren is volgens Smith vervelend, maar noodzakelijk. Het huidige systeem is volgens hem corrupt, roofzuchtig en oneerlijk en zou daarom ook in moeten storten.

Smith concludeert dat we niet in een kapitalistisch en democratische maatschappij leven zo lang we de opbrengsten uit bezittingen loskoppelen van de risico's en de mogelijke verliezen kunnen afschuiven op het publiek. Het huidige systeem beschrijft Smith als een ''financieel fascistische tyrannie''.

De waarschuwing werd door Al Jazeera zaterdagochtend opgetekend. De waarschuwing van de voorzitter van Dagong, Guan Jianzhong, kwam na wederom een onrustige week op financiële markten. Kredietbeoordelaar Dagong heeft al langere tijd een negatief vooruitzicht voor de kredietwaardigheid van de VS. Ze waren ook de eerste kredietbeoordelaar die, inmiddels een jaar geleden, de kredietwaardigheid van de VS verlaagde van AA naar A+. In augustus verlaagde ze opnieuw de kredietwaardigheid van de VS van A+ naar A. Enkele dagen later volgde Standard & Poor’s als eerste “Westerse” kredietbeoordelaar. Dit gebeurde nadat veel politiek gesteggel tussen Democraten en Republikeinen over de verhoging van het Amerikaanse schuldplafond er bijna toe had geleid dat de VS niet meer aan hun betalingsverplichting had kunnen voldoen.

“Amerika vertelt de hele wereld dat ze een triple A rating hebben en dat er geen enkele sprake is van enig risico. Natuurlijk beschermen ze hun eigen belangen, hun staatsbelangen. De manier waarop ze krediet beoordelen is echter problematisch geworden.

De instrumenten die ze [de VS] tot hun beschikking hebben zijn niet effectief, er is daarom maar één uitweg voor de VS en dat is het depreciëren van de dollar, door middel van het aanzetten van de geldpers. Dat zal het echter allemaal nog erger maken, dit heeft grote effecten op hun staatsschuld en de vooruitzichten voor hun schuld. Het algehele vermogen van de VS om hun schuld terug te betalen neemt hierdoor sterk af.

We volgen de ontwikkelingen van dichtbij. Eerst moeten we kijken naar de economische groei van de VS voor dit jaar en de aankomende jaren. Als in 2012 de prognoses niet goed zijn of met andere woorden, dat de manieren waarop de VS aan geld kan komen en de staat van de staatsschuld er slecht voor staan zullen we de kredietwaardigheid van de VS wederom verlagen”. Zei Guan Jianzhong in het interview met Al Jazeera.

China is de grootste buitenlandse koper van Amerikaanse staatsobligaties, al neemt de koopzucht het afgelopen jaar sterk af. Sinds het Amerikaanse schuldplafond debacle van afgelopen zomer roept China steeds vaker dat de VS verslaafd is aan schuld en dat indien de VS boven hun stand blijven leven dit zal leiden tot nog meer wereldwijde financiële onrust.

Dagong is opgericht door de Chinese overheid en de People’s Bank of China, de Chinese centrale bank. De uitspraken en kredietbeoordelingen van Dagong moeten daarom met een korrel zout worden genomen. De Amerikanen erkennen de kredietbeoordelingen van Dagong niet. De Amerikaanse overheid stelt dat zij de gebruikte methoden en cijfers niet kunnen controleren.  Hier is natuurlijk iets voor te zeggen. Al zou het woord controleren in deze zin op twee hele verschillende manieren kunnen worden geïnterpreteerd.