Auteur: Sander Noordhof

Evenveel schuld, maar dit keer geen onderpand
Ik kan me nog goed herinneren dat ik begin 2007 naar een Amerikaans nieuwsprogramma zat te kijken, ik weet niet meer precies welke zender het was, waar ik het woord ‘subprime’ voor het eerst hoorde. Er bekroop mij toen een angstig gevoel, ik kon het verder niet plaatsen. Ik was toen werkzaam als portfolio manager bij een middelgrote vermogensbeheerder en ruim een half jaar barstte de financiële crisis in alle hevigheid los.

Nu las ik afgelopen week een artikel waarbij ik datzelfde angstige gevoel kreeg. Dit artikel ging over studieleningen in de VS. In het laatste decennium is er een explosie geweest van krediet aan studenten die zo hun opleiding konden betalen. In 2004 bedroeg de totale waarde hiervan $260 miljard, maar inmiddels zijn deze studieleningen opgelopen tot een grootte van $1,3 biljoen (dit zijn 12 nullen!). Overigens bedroeg de totale waarde van alle subprime leningen op het hoogtepunt ook $1,3 biljoen.

Een belangrijk verschil hierbij is dat bij de subprime leningen het gekochte huis als onderpand diende. Bij deze studieleningen heeft de desbetreffende student geen onderpand afgegeven. Als elke student deze lening na zijn studie keurig terugbetaalt, dan is er natuurlijk niets aan de hand. Maar volgens cijfers van de FED blijft inmiddels 11,2% van deze leningen in gebreke. De verwachting is dat dit percentage verder gaat oplopen. We zullen dit de komende tijd verder gaan volgen.

Vorige week ging de totale staatsschuld van de VS over de $20 biljoen, maar dit bedrag is nog vele malen groter als je toekomstige verplichtingen hierbij optelt. Dan kom je uit op een totaal van $166.000 per belastingbetaler in ‘The Land of the Free’. Hiermee werd de hoogte van het wettelijk afgesproken schuldenplafond overschreden. U kunt zich waarschijnlijk herinneren dat hetzelfde gebeurde in 2011, 2013 én 2015. Telkens was er een langdurig proces van onderhandelingen binnen de Amerikaanse politiek nodig om dit plafond te verhogen.

Dit jaar moet het schuldenplafond wederom verhoogd worden. U kunt zich voorstellen hoe moeilijk deze onderhandelingen zullen zijn met de huidige politieke verhoudingen in de VS (heeft u hier overigens afgelopen week iets over gelezen in de grote media?). Tot er in het Congres een nieuwe deal is over het schuldenplafond worden alle huidige rekeningen betaald uit de pensioenpotten van Amerikaanse ambtenaren. Bizar toch dat het welvarendste land van de wereld pensioenen moet plunderen om ervoor te zorgen dat het licht aanblijft. Een vroegere staatssecretaris van het Amerikaanse ministerie van Financiën vatte de situatie als volgt samen: “How long can the world’s biggest borrower remain the world’s biggest power?”.

Bij ons in Europa hebben we ook een heel scala aan (financiële) problemen. Wanneer we kijken naar de EU en het totaalbedrag aan NLP’s (Non Performing Loans) oftewel leningen die niet (meer) worden terugbetaald, dan praten we voor de EU over 5,4 procent van de uitstaande leningen, hetgeen neerkomt op een bedrag van ongeveer 1.000 miljard EUR. Dit percentage is ongeveer drie keer hoger dan in andere gebieden op de wereld. Als 5,4% gemiddeld al een hoog percentage is van NLP, wat dan te denken van de tien Europese landen waar dit boven de tien procent ligt. Hieronder de top zes van landen waar leningen heel slecht worden terugbetaald, compleet met het bijbehorende percentage.
- Ierland: 15.8%
- Italië: 16.6%
- Portugal: 19.2%
- Slovenië: 19.7%
- Griekenland: 46.6%
- Cyprus: 49%
In Griekenland en Cyprus wordt dus ongeveer de helft van alle leningen niet terugbetaald.

Een derde van de totale onbetaalde schuldenberg komt uit Italië, waar men maar liefst het bedrag van ongeveer €350 miljard aan onbetaalde leningen in de boeken heeft staan. Nu wordt er in de achtergrond driftig gewerkt aan een plan, waarbij uiteindelijk (wederom) de Europese belastingbetaler op een geniepige manier zal opdraaien voor de schulden. Ik zal dit plan op korte termijn verder toelichten.

Helaas wederom een pessimistisch stukje van mij deze week. Ik ben graag positief ingesteld maar de financiële situatie wereldwijd is gewoonweg dramatisch. Al blijft dit natuurlijk een persoonlijke mening. Ik vind het erg belangrijk om onze lezers dit te laten zien, zodat een grote klap niet als volledig onverwacht komt. Grote media doen, net als voorafgaand aan de val van Lehman Brothers, alsof er niets aan de hand is en alles geweldig verloopt. Ik hoop zéér dat ik ongelijk zal krijgen, maar ik ben bang van niet.

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].
27 maart 2017
Whoever has the gold, makes the rules

De verkiezingen zijn weer achter de rug. Persoonlijk ben ik hier blij mee. Ik was wel klaar met alle gesprekken die ik hierover heb gehad in mijn omgeving. Helaas gingen deze nooit over de inhoud, maar meer over de vorm. Ik vond dat er hoofdzakelijk werd gepraat over de lijsttrekkers: “Ik stem niet op Henk Krol, want die verspreekt zich zo vaak” of “Jesse Klaver heeft van die lieve, betrouwbare ogen”. Verkiezingen lijken elke keer meer een soort tv-programma als The Voice. Ik hoop dat er nu snel een regering gevormd kan worden met daadkracht, al lijkt me dat lastig als GroenLinks met de VVD gaat regeren.

We zullen zien hoe snel verkiezingsbeloften de komende tijd zullen sneuvelen. Verder neem ik aan dat Rutte inmiddels een paar bosjes bloemen naar Istanboel heeft gestuurd, want dat heeft hem natuurlijk enorm geholpen met zijn verkiezingsoverwinning van -8 zetels. De tijd zal leren of er écht wat zal veranderen aan het beleid t.o.v. de afgelopen kabinetten.

Renteverhoging

Afgelopen week verhoogde de Federal Reserve de rente met een kwart procent, geheel conform de verwachtingen. En opnieuw zagen we wat we in het verleden al meerdere malen gezien hebben, namelijk dat de prijzen van edelmetalen flink stegen nadat de renteverhoging wereldkundig werd gemaakt. Laten we hopen dat deze trend zich de komende tijd voortzet.

De renteverhoging van deze week werd ingegeven door betere economische cijfers uit de VS en de oplopende inflatie. Maar dit beleid van renteverhogingen door de Fed kan snel roet in het eten gooien in het verhaal van economische groei, want in een situatie van excessieve schuld heeft een bescheiden ‘verkrapping’ in het monetaire beleid meteen een heel diepgaand negatief effect op de economie. Dit betreft niet alleen de Amerikaanse economie, maar ook de wereldwijde economie. Bedrijven hebben wereldwijd immers geleend in dollars.

Internationaal zal deze renteverhoging dus niet met gejuich ontvangen worden. Een groot gedeelte van de schuld moet regelmatig verlengd worden, al is maar om de rentelasten te financieren. De speelruimte voor een centrale bank om bij een dergelijke stand van zaken de rente te ‘normaliseren’ is uiterst gering. Zodra blijkt dat de Fed en de regering Trump op dit gebied de degens zullen gaan kruisen, moet men rekening houden met een ingreep van president Trump. Hij heeft immers plannen om de belastingen flink te verlagen en veel te investeren in bijvoorbeeld de infrastructuur. Hiervoor zal hij veel moeten gaan lenen, terwijl de VS momenteel al een enorm begrotingstekort hebben. Een hogere rente zal Trump hierbij zeker niet helpen!

Inflatie loopt op

De toenemende zorgen over hogere inflatie zijn begrijpelijk. Toch is het van groot belang om niet tot een overhaast oordeel te komen. De enorme inflatoire verwachtingen als gevolg van de super-stimulering (QE) sinds 2009, met de daaropvolgende laagste economische groei in zeventig jaar, liggen nog vers in het geheugen. We weten allemaal hoe dit afgelopen is. De wereldeconomie verschilt in de praktijk immers niet veel van een supertanker, die maar heel langzaam van koers kan veranderen. Er zijn talloze redenen, zoals een hogere dollar, monetaire verkrapping en mogelijk lagere olieprijzen, om juist aan te nemen dat de prijsinflatie en rente tijdens de tweede helft van 2017 weer zullen dalen. We zullen het de komende maanden gaan zien!

Als laatste wilde ik afsluiten met een quote van een zeer ervaren belegger:

De edele metalen moet men beschouwen als schilderijen van Rembrandt, als wegleggertjes, die soms uit de mode geraken, maar nooit mogen worden verkocht, ongeacht de prijs. “Remember the GOLDEN RULE: whoever has the GOLD, makes the rules.” Wat kennelijk solide is voor de gemiddelde centrale bank, moet ook solide zijn voor de gemiddelde belegger.

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

20 maart 2017
Column: ‘Sell on the rumour, buy on the news’ voor edelmetalen?

Afgelopen week gingen de koersen van verschillende edelmetalen helaas richting het zuiden, zeker in euro’s gemeten. Het lijkt erop – al weten we dat nooit zeker – dat dit te maken heeft met een naderende renteverhoging van de Federal Reserve, want deze lijkt inmiddels gegarandeerd. Ze hadden deze rente natuurlijk al veel eerder moeten verhogen, maar deze keer begrijp ik het totaal niet. Zeker gezien de huidige koers van de dollar, want deze staat op een 14-jarig hoogtepunt.

Ik heb in eerdere nieuwsbrieven geschreven over een zelf uitgevoerd onderzoekje. Daaruit bleek dat de koersen van edelmetalen in de aanloop naar een renteverhoging meestal dalen, om na de bekendmaking van een renteverhoging weer te stijgen. Dit gebeurde bij 88% van de renteverhogingen van de afgelopen twintig jaar. Bij de voorafgaande renteverhogingen in december 2015 en december 2016 ging bovenstaande redenering ook op. Dit bevestigt de trend, al is het geen garantie voor de toekomst!

Goudprijs stijgt meestal na renteverhoging Federal Reserve (Bron: Bloomberg)

Wikileaks

Maar hét nieuws kwam afgelopen week uit ‘The Land of the Free’, want klokkenluiderssite Wikileaks publiceerde 8761 CIA-documenten waaruit bleek dat de Amerikaanse inlichtingendiensten op grote schaal telefoons, pc’s en tv’s (!) hackt en op die manier veel (onschuldige) burgers en overheden bespioneert. Computers worden bewust met malware en spyware geïnfecteerd om toegang te krijgen tot de meest intieme momenten uit iemands leven. Het bizarre is dat het de CIA gelukt is om de rest van de wereld te laten geloven dat Rusland achter de verspreiding van deze infecterende programma’s zit.

Wikileaks heeft inmiddels aangegeven dat de vrijgegeven documenten maar een topje van de ijsberg zijn. De rest van de documenten (99%) wordt later nog vrijgegeven. De conclusie is dat geen enkel communicatiemiddel dat verbonden is met internet, echt veilig is.

Maar wat mij verbaast en wat ik het meest zorgelijk vind is dat er vrijwel geen publieke verontwaardiging over lijkt te bestaan. Vrijwel geen enkele politicus zegt hier iets aan te gaan doen, zelfs niet tijdens een verkiezingscampagne. En dan vraagt men zich af waarom de burger op straat niet meer stemt op de gevestigde politieke partijen. Alsof dit heel gewoon is, terwijl ik dacht dat dit soort zaken alleen voorkwamen in de oude Sovjet-Unie.

Grote kranten schrijven er wel over – behalve de Telegraaf, die een verhaal over een neushoorn op de voorpagina bracht – maar zien geen groot schandaal. Deze kranten maken zich meer druk over de vraag of transgenders een eigen toilet dienen te krijgen. Grondwettelijk vastgestelde vrijheden blijken dus vrijwel niets meer waard. Het vierde amendement van de Amerikaanse Grondwet zegt het volgende: “The right of the people to be secure in their persons, houses, papers, and effects against unreasonable searches and seizures”.

Privacy

Privacy lijkt geen Westerse waarde meer te zijn, al is het nog steeds een grondrecht in Nederland. Sommige mensen zeggen dan dat ze niets te verbergen hebben en geen enkel probleem hebben met deze spionage praktijken. Dit is gevaarlijk, om zoveel verschillende redenen. We houden allerlei zaken terecht geheim voor de buitenwereld. Dat is dan ook de reden dat we kleding dragen, we niet in gezelschap praten over persoonlijke financiën en we ons terecht zorgen maken als ons burgerservicenummer wordt gestolen.

Als we tegen dit soort praktijken niet in opstand komen, worden we binnenkort wakker en is de Orwelliaanse (term uit het boek ‘1984’ van George Orwell) controlestaat een feit. Mijn mening kan ik als volgt het beste samenvatten: “Ik heb niets te verbergen, maar dat gaat niemand iets aan.”

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

13 maart 2017
Column: Is uw edelmetaal altijd veilig bij een kluisje van de bank?

Een issue bij de aankoop van fysiek edelmetaal blijft natuurlijk altijd het veilig bewaren hiervan. Edelmetaal in eigen beheer heeft intrinsieke waarde en dus geen tegenpartij-risico. Dit heeft vele voordelen, maar ook een belangrijk nadeel: Het veilig bewaren van dit edelmetaal. Ik merk dat vele cliënten hun edelmetaal bewaren in een kluisje bij de plaatselijke bank. Op zich is deze gedachte goed te volgen; deze kluisjes zijn immers goed beveiligd. Toch is er een belangrijk aandachtspunt: Wat gebeurt er bij een faillissement van deze bank? Behoort de inhoud van uw kluisje (uw bezit) tot de failliete inboedel of valt deze erbuiten? Dit kan namelijk per locatie verschillen.

Tijdens de nasleep van de crisis in 2008 en 2009 werd voor sommige particulieren keihard duidelijk dat de inhoud van de kluisjes niet hun eigen bezit meer was, toen de bank waar zij het edelmetaal bewaarden failliet ging. Ik raad eenieder aan dit te gaan checken bij hun eigen bank. Mocht uw contactpersoon bij de bank zeggen dat de inhoud van de kluisjes buiten de failliete inboedel valt, laat hem dit dan schriftelijk aan u bevestigen. Mocht deze schriftelijke bevestiging uitblijven, ga dan tot actie over en haal uw edelmetaal daar alsnog weg.

Hoe veilig is een kluisje bij de bank?

Vaak wordt mij gevraagd wat er in de jaren dertig in de Verenigde Staten gebeurde met goud, toen het edelmetaal geconfisqueerd werd. Ik zal hier de komende weken meer aandacht aan besteden. Nu eerst een stukje geschiedenis: Op 6 maart 1933, 36 uur na zijn inauguratie, beval President Roosevelt de onmiddellijke sluiting van alle banken in de VS. Proclamation 2039, de zogenaamde ‘Banking Holiday’ was een feit. Deze sluiting duurde vijf dagen. Niemand kon in deze periode bij zijn geld en alle transacties werden bevroren (tip: bewaar dus nooit een paspoort of ander document dat u in een noodgeval nodig zou hebben bij de bank).

Er bestaat momenteel naar mijn weten geen wet tegen het bewaren van cash geld of edelmetaal bij een kluisje van de bank. Toch kan de overheid dit altijd opeisen onder verdenking van belastingontduiking of witwassen. Wetten en regels kunnen in een noodsituatie ook makkelijk veranderd worden, zeker als de noodtoestand wordt uitgeroepen, zoals momenteel het geval is in Frankrijk. Verder zijn allerlei banken de regels zelf al aan het aanpassen. Een Amerikaanse bank heeft de volgende zin in haar algemene voorwaarden opgenomen: “Contents of box: You agree not to store any cash or coins other than those found to have a collectible value”.

Verkiezingen

Verder binnenkort natuurlijk de verkiezingen in Nederland (die in Frankrijk en Duitsland zullen wereldwijd zeer veel aandacht krijgen); wat zijn deze belangrijk voor onze toekomst! Ik las een stukje op de site van Maurice de Hond wat mijn wenkbrauwen deed fronsen.

Hij legt op z’n site op heldere wijze uit waarom de andere peilers (o.a. TNS/Nipo, tegenwoordig Kantar Public geheten) van die grote verschuivingen laten zien, die volgens hem geen goed beeld weergeven, omdat ze niet meer wetenschappelijk, maar politiek gekleurd peilen. Dat doen ze om de kiezers te manipuleren. Kiezers stemmen graag op ‘winnaars’, dus schildert men bijvoorbeeld de PVV nu af als de plotselinge grote verliezer. Alsof veel mensen bij Geert Wilders weglopen en weer teruggaan naar de VVD van Mark Rutte.

Begrijpt u mij niet verkeerd; ik ben geen fan van Wilders, maar elke partij dient natuurlijk hetzelfde behandeld te worden. Dat de peilingen tegenwoordig niet meer zo accuraat zijn, dat laten de verkiezing van Trump en de Brexit wel zien. Zoals eerder geschreven maak ik me persoonlijk veel zorgen over de enorme tegenstellingen tussen links en rechts. Als de ene kant wint, zal de andere kant zich hier niet of heel moeilijk bij neerleggen. Zie ook de demonstraties in de Verenigde Staten, zelfs drie maanden na de verkiezingen.

Laten we hopen dat er op 15 maart een uitslag komt waarmee Nederland een regering krijgt met een overtuigend mandaat. Problemen die er nu zijn, kunnen dan tenminste echt aangepakt worden. Overigens denk ik dat de koersen van edelmetalen het juist zeer goed zullen doen bij dit soort politieke instabiliteit en bij de verdeeldheid die er momenteel wereldwijd is. Toch hoop ik dat de situatie niet zal verergeren, niemand zal daar uiteindelijk baat bij hebben.

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

6 maart 2017
Column: Trump en de Fed

Voorafgaand aan de verkiezingen heeft Trump in zeer duidelijke bewoordingen afstand genomen van het beleid van de Fed. Volgens hem heeft de Fed de rente veel te lang veel te laag gehouden, waardoor er allerlei bubbels zijn ontstaan in de financiële markten. Het vreemde is dat Trump daags na zijn inauguratie aangaf trots te zijn dat de aandelenmarkt sinds zijn verkiezing verder opgelopen is. Ook heeft hij inmiddels aangegeven dat hij verwacht dat de aandelenmarkt nog lang niet op zijn top zit.

Ik vind dit erg vreemd, maar tegelijkertijd ook kenmerkend voor zijn beleid tot nu toe. Naar mijn mening dient een overheid zich in het algemeen totaal niet uit te spreken over financiële markten. Overheden hebben daar namelijk, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, geen enkele invloed op. En hier zit nu juist het gevaar voor de toekomst! De overwinning van Trump, de Brexit en een machtsverschuiving richting andere politieke partijen in Nederland, Frankrijk en Duitsland (ik gebruik expres niet het woord populistisch) zullen bij elke economische tegenslag als veroorzaker worden aangewezen.

Wereldwijd zijn de tegenstellingen op dit moment enorm. Alle media praten over ‘links’ en ‘rechts’ en beide kampen lijken steeds meer tegen elkaar opgezet te worden. Waarbij duidelijk is dat de grote media duidelijk in het ‘links’ kamp zitten. Een voorbeeld van deze tegenstelling is de uitspraak van oud-premier Tony Blair van afgelopen week. Hij riep de bevolking van Groot-Brittannië op de macht weer naar zich toe te trekken en zich te verzetten tegen de Brexit. Dit terwijl de Brexit toch echt op een zeer democratische manier tot stand gekomen is. Hij roept dus eigenlijk op om te strijden tegen een besluit dat door een meerderheid van Groot-Brittannië genomen is. Ik vind dit erg roekeloos voor een oud-premier die vele jaren aan de macht is geweest. Hij zou toch beter moeten weten.

Media

De media in de VS hebben de afgelopen tijd geen mogelijkheid onbenut gelaten om aan te geven dat Trump dankzij Obama in een gespreid bedje terechtgekomen is. Onder leiding van Obama zou de VS weer in het juiste vaarwater terecht zijn gekomen en verdwenen alle economische problemen als sneeuw voor de zon. Maar nergens lees je dat in zijn tijd de staatsschuld bijna verdubbeld is!

Ook herhaalt de media het verhaal dat de werkloosheid in de Verenigde Staten zeer laag is dankzij Obama (onder de 5%). Nergens wordt gesproken over het feit dat 95 miljoen werkloze Amerikanen niet meer als werkloos geregistreerd staan, omdat ze al langere tijd werkloos zijn en niet meer als werkzoekend worden meegeteld. Ik moet hierbij terugdenken aan een quote van een vriend van mij in de VS: “De enige cijfers afkomstig uit Washington die ik vertrouw, zijn de kilometerborden op de snelweg”.

Bij een nieuwe financiële crisis zullen de huidige tegenstellingen in de wereld voor enorme problemen zorgen. In de media zal er alleen maar met een beschuldigde vinger gewezen worden naar de partijen die recent aan de macht gekomen zijn en alles verpest zouden hebben. Dit is natuurlijk totaal niet conform de werkelijkheid. Ik houd mijn hart vast.

Goudprijs

De koersen van goud en zilver zijn dit jaar opnieuw sterk uit de startblokken gekomen. De goudprijs staat bijna 7,5% hoger dan begin dit jaar, terwijl de prijs van zilver zelfs meer dan 9% gestegen is. Het positieve hieraan is dat veel beleidsmakers van de Federal Reserve nu verklaren dat de rente flink verhoogd zal gaan worden.

Historisch gezien is de aankondiging van een renteverhoging door een belangrijke centrale bank negatief voor de goudprijs, maar dit is de laatste weken absoluut niet meer het geval. Ik heb in het verleden vaker geschreven dat de prijzen van edelmetalen in de aanloop naar de verwachte renteverhoging dalen en dat deze – als de renteverhoging eenmaal een feit is – weer sterk kunnen stijgen. Wat dat betreft lijkt de prijsstijging van begin dit jaar een herhaling van vorig jaar te zijn.

We zullen zien wat er gaat gebeuren wanneer (als dat gebeurt) de rente verhoogd gaat worden. Het lijkt er momenteel op dat de aanwakkerende inflatie juist zal zorgen voor een verdere stijging van de prijzen van goud en zilver.

Als laatste wilde ik u mededelen dat wij als Goudstandaard zijnde een verregaande samenwerking zijn aangegaan met de website Marketupdate.

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

27 februari 2017
Column: Tegenpartij risico

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was het onzeker hoe de Sovjet-Unie zich zou gaan opstellen tegenover de rest van Europa. Uit angst voor deze mogelijke dreiging besloten veel Westerse landen hun eigen goud te verschepen naar de Verenigde Staten. Daar lag het goud veilig en buiten het bereik van een eventuele Russische invasie.

Onder het gebouw van de Federal Reserve in New York, tientallen meters diep, bevindt zich de kluis waar al dit goud opgeslagen ligt. Het goud dat hier ligt is dus geen eigendom van de Federal Reserve, maar van andere landen en van centrale banken uit andere landen. Ook nadat de Sovjet-Unie uiteenviel, bleef dit goud in de Verenigde Staten liggen. De VS waren immers een welvarende, betrouwbare bondgenoot. Een aantal decennia later is de situatie wereldwijd heel anders. De VS heeft een enorme staatsschuld en is nog maar kort geleden betrapt op het uitgebreid bespioneren van wereldleiders van ‘bevriende’ landen.

Bundesbank haalt goud terug

In 2013 besloot de Duitse regering een groot deel van het goud terug te halen. Vorige week werd werd bekend dat de Bundesbank de repatriëring van $13 miljard aan goud uit New York heeft afgerond. Ik vind het eenvoudig te begrijpen waarom Duitsland dit gedaan heeft. Ze vonden het tegenpartij risico te groot worden en hebben het beheer van hun goud in eigen handen genomen. Ze hebben het risico dus drastisch verminderd.

Zoals we hier vaker besproken hebben is ons financiële stelsel volledig gestoeld op vertrouwen. Dit is de reden dat wij Nederlanders ons geld naar de bank brengen. We vertrouwen erop dat het daar veilig is. Wat weinigen beseffen is dat het geld dan officieel niet meer van u is, maar van de bank. In theorie wordt u dus de schuldeiser, de bank wordt de schuldenaar. Deze bank gaat met uw spaargeld allerlei transacties aan. Vaak zijn dit logische investeringen, maar er zitten ook bizarre beslissingen tussen, zoals de transacties met ‘rommelhypotheken’ in de aanloop naar de financiële crisis van 2008.

Het punt dat ik wil maken is dat banken investeringen doen met uw geld, niet met hun eigen geld. Als de investeringen goed gaan, is de winst voor de bank. Als de investeringen niet goed gaan, is het verlies voor u. Het enige waarmee u gecompenseerd wordt voor dit risico is een minuscuul beetje rente. Vaak niet eens genoeg om de inflatie bij te houden. En dan heb ik het nog niet eens over de vermogensbelasting die nog steeds uitgaat van een fictief rente van 4%.

Afgelopen week kwamen er geluiden uit de VS dat de banken teveel kapitaal voor eventuele verliezen moesten aanhouden. Dit vond ik echt bizar, zeker als je kijkt naar het recente verleden. De banken zeggen dus eigenlijk dat ze minder veilig moeten worden voor uw spaargeld. Een auteur vergeleek dit met een stuntman die klaagde over het feit dat zijn helm zo’n goede bescherming bood tegen vallen.

Tegenpartij risico

Uw spaargeld wordt dus weer aan andere partijen toevertrouwd. Dit is hoe ons systeem werkt. Uw geld wordt aan veel verschillende partijen toevertrouwd, waardoor het tegenpartij risico drastisch toeneemt. Hierbij een kort voorbeeld; A investeert het geld bij B, B stalt op zijn beurt het geld bij C. Als er iets misgaat met C, zijn A en B de pineut. Hoe verder deze keten gaat, hoe groter het tegenpartij risico wordt.

Wanneer ons financiële systeem naar behoren functioneert, is dit tegenpartij risico meestal geen groot probleem. Wanneer er scheuren dreigen in het financiële systeem wordt dit tegenpartij risico in zeer korte tijd een flinke issue. De effecten zagen we in 2008 tijdens de financiële crisis. Zodra een bank failliet ging, kwamen andere banken in grote moeilijkheden. Dit is ook wat er gebeurt als een land als Griekenland failliet dreigt te gaan.

Weinigen denken aan dit tegenpartij risico, totdat het een probleem wordt. En dan is het al te laat. Een mogelijkheid om dit tegenpartij risico te verkleinen is door een deel van uw vermogen als cash geld aan te houden. Dan is niet langer één specifieke bank, maar de centrale bank uw tegenpartij.

Echter wordt het bezit van contant geld door de autoriteiten steeds meer geassocieerd met criminaliteit en terrorisme. U wordt dus als het ware gedwongen uw geld binnen dit huidige digitale systeem aan te houden, met alle risico’s van dien.

Een andere mogelijkheid is natuurlijk het aanhouden van fysiek goud en/of zilver. Deze edelmetalen hebben intrinsieke waarde en bent u altijd deels beschermd tegen calamiteiten binnen het financiële systeem, omdat de waarde van het edelmetaal niet ontleend wordt aan één specifieke tegenpartij. De waarde van het edelmetaal wordt bepaald door iedereen in de wereld die behoefte heeft om een deel van zijn of haar vermogen om te zetten in goud of zilver. Die groep mensen zal door het riskante beleid van centrale banken de komende jaren waarschijnlijk alleen maar groter worden.

De geschiedenis heeft ons geleerd dat banken en geldsystemen niet feilloos zijn. In extreme scenario’s blijken garanties opeens geen garanties meer te zijn. Fysieke edelmetalen vormen een solide anker, juist omdat deze geen tegenpartij risico kennen en op ieder moment tegen iedere valuta verhandeld kunnen worden. Een gewaarschuwd mens telt voor twee!

Met vriendelijke groet,

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

20 februari 2017
Column: Plan B

Elk jaar rond eind januari publiceert de overheid van de Verenigde Staten van Amerika haar financiële jaarverslag. Ik heb dit verslag eens goed bekeken, omdat de VS natuurlijk nog steeds veruit de belangrijkste economie van de wereld is en daarom een enorme invloed heeft op de rest van de wereld.

De bekeken cijfers zouden hilarisch zijn als het niet de werkelijkheid zou betreffen. Het jaarverslag geeft aan dat de VS in 2015 een begrotingstekort had van $533,2 miljard. In 2016 is dit verlies opgelopen naar $1.000 miljard. Het tekort over 2015 was al extreem, maar de $1 biljoen over 2016 is hallucinant. Besef het volgende: er waren in 2016 geen grote oorlogen te voeren door de VS, de economie verkeerde niet in een recessie en er waren verder geen enorme crises. Wat zou er gebeuren met de overheidsfinanciën in een slecht jaar!?
Dan is er nog de kwestie van de totale staatsschuld, deze bedroeg eind 2016 $19,3 biljoen. Eind 2013 was deze nog $16,9 biljoen. De Amerikaanse overheid is insolvent. Dit is geen nepnieuws, geen conspiracy-theorie, dit is gebaseerd op feiten die door de Amerikaanse overheid zelf gepubliceerd worden. Het is extreem zorgwekkend dat de grootste economie van de wereld er qua overheidsfinanciën zo slecht voorstaat. Wat nog zorgwekkender is, is dat het grootste gedeelte van de mensen zich hier geen enkele zorgen over lijkt te maken. Natuurlijk houd ik rekening met het feit dat de VS een eigen valuta hebben. Ze kunnen deze bijdrukken, maar dit zal nooit ongelimiteerd kunnen doorgaan. We zijn er de laatste 50 jaar van overtuigd geraakt dat de VS een zeer welvarend land is dat haar schulden altijd terug zal betalen. Dit is een gevaarlijke fantasie! Kunnen we er echt van uitgaan dat de VS jaarlijks een tekort kunnen hebben dat boven de $1 biljoen ligt, zonder dat dit consequenties heeft? Eigenlijk zou de Amerikaanse overheid een soort Nobelprijs in Ponzi fraudes moeten krijgen. De geschiedenis van de mensheid zit vol voorbeelden van eens zeer machtige landen/rijken die uiteindelijk bezweken onder hun eigen schuldenlast, denk bijvoorbeeld aan het eens zo machtige Romeinse Rijk. Denkt u echt dat het deze keer anders zal zijn? Natuurlijk kunnen we met z’n allen nu gaan hopen dat het allemaal wel meevalt en dat het misschien allemaal wel gewoon weer goed komt. Maar zou het niet ontzettend stom zijn om alleen maar uit te gaan van het scenario dat het vast wel weer goed komt? Wanneer landen failliet gaan, zijn er verregaande consequenties. Zo simpel is het nu eenmaal. Nu, maar ook vroeger tijdens de gloriedagen van het Romeinse Rijk, gaan mensen ervan uit dat onze politiek en/of centrale banken wel weer met een oplossing zullen komen die alle problemen als sneeuw voor de horizon laten verdwijnen. Ik heb het nu alleen maar gehad over de VS, maar deze problemen spelen natuurlijk in vrijwel elk land en in elk werelddeel. Zeker in de Europese Unie, waar wij leven. Ik kan alleen maar zeggen dat intelligente mensen rationeel denken en niet alleen maar vertrouwen op hoop. Ze zorgen voor een plan B. Zeker als dit soort cijfers door de overheid zelf, zwart op wit, worden gepubliceerd. Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

13 februari 2017
Column: De Griekse tragedie komt er weer aan
De laatste tijd vragen veel cliënten naar de huidige waardering van zilver ten opzichte van het verleden. Ik ben hier even ingedoken en ben tot een aantal zeer interessante inzichten gekomen. Zo blijkt dat zilver vandaag de dag eigenlijk goedkoper is dan ooit tevoren. Onderstaande feiten geven aan dat zilver een enorme potentie heeft. Dit baseer ik op de volgende feiten:
- De vraag naar zilver ligt al vele jaren hoger dan de jaarlijkse productie. Deze situatie is op langere termijn natuurlijk onhoudbaar
- De all-time high van zilver was in 1980, namelijk $50 per troy ounce. De huidige koers is 17,33 per troy ounce.
- Zilver kent na olie de meeste toepassingen. Er worden tegenwoordig steeds meer zaken geproduceerd waarbij zilver als grondstof benodigd is. Denk aan productie van bijvoorbeeld zonnepanelen, accu’s en medicijnen.
- Zilver de enige grondstof is die nominaal goedkoper noteert dan in 1980. En dan is de inflatie zelfs nog niet meegerekend. Na correctie voor de inflatie staat de prijs van het edelmetaal bijna 90% lager dan het oude record van 37 jaar geleden.
- De bedrijven die zilver nodig hebben als grondstof wenden zich steeds vaker tot de zilvermijnen om zo verzekerd te zijn van tijdige aanvoer. Dit geeft aan dat de toekomstige levering van zilver via de reguliere kanalen niet geheel vertrouwd wordt. Dit heeft alles te maken met de geringe huidige productie. Dit houdt weer verband met de lage koers van zilver, waardoor het voor mijnen vaak niet rendabel is zilver te gaan mijnen.
Griekenland

Afgelopen week werd duidelijk dat Griekenland weer in de problemen geraakt is en waarschijnlijk weer een bail-out nodig heeft. Het is eigenlijk hilarisch hoe deze cyclus nu al bijna tien jaar aan de gang is, een cyclus die ik hieronder verder zal toelichten. Op 5 februari 2010 (ik was toen nog werkzaam als vermogensbeheerder) werd ik door het NOS Journaal gevraagd mijn visie te geven op de problemen van Griekenland. Nooit had ik kunnen bedenken dat dit probleem zo lang zou aanhouden. De manier waarop de autoriteiten met deze casus zijn omgegaan zijn perfect samen te vatten in het volgende spreekwoord: zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

De cyclus ziet er al jaren grofweg als volgt uit: De Griekse overheid raakt in geldnood en lijkt de (rente op de) immense staatsschuld niet te kunnen betalen. Een faillissement lijkt zeer nabij (met allerlei gevolgen voor de Europese banken die met uw geld de Griekse staatsschuld als onderpand hebben aangekocht).

Financiële markten schieten in de paniekmodus. Kranten en actualiteitenprogramma’s brengen het naderende faillissement met veel bombarie en boezemen iedereen angst in voor de gevolgen van een eventueel faillissement van Griekenland. Grieken zelf gaan de straat op om te protesteren tegen de draconische voorstellen om de staatsschuld terug te kunnen dringen. En dan op het allerlaatste moment voor de allerlaatste deadline komen de ECB, de EU en het IMF in actie; een bail-out wordt gegeven, echter een structurele oplossing niet (het volgende spreekwoord is van toepassing: pappen en nathouden).

Premiers van allerlei landen verklaren dat Griekenland het geleende geld met 100% zekerheid gaan terugbetalen. Ze weten echter dondersgoed dat dit niet het geval zal zijn. Zo niet, dan zijn ze erg naïef. Daarna vergeet iedereen het probleem weer totdat de cyclus zich 9 tot 18 maanden later weer herhaalt. Ondertussen leven de Grieken in erbarmelijke omstandigheden.

Er zal in de toekomst een moment komen dat het land wel daadwerkelijk failliet zal gaan en de problemen nog groter zullen worden. Natuurlijk heeft een enigszins nadenkende Griek geen cent meer op een Griekse bank staan, waardoor de Griekse banken diep in de problemen blijven. Ook worden er onder druk van de zogenaamde Trojka (ECB, IMF en EU) allerlei maatregelen ingevoerd om de belastingen te verhogen.

Het is werkelijk bizar dat de Grieken zelf vrijwel niets meer te vertellen hebben. En hoe langer er gewacht wordt met het structureel oplossen van de problemen, hoe zwaarder het straks wordt voor de Griekse bevolking. Ik zal een andere keer ingaan op de problemen die de Grieken (en andere landen met hoge schulden) staan te wachten als het onafwendbare faillissement zal worden uitgesproken. Ik hoop voor de gemiddelde Griek dat hij wat goud in z’n bezit heeft…

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].
6 februari 2017
Column: Extreme tegenstellingen

De afgelopen tijd heb ik veel zakelijk gereisd. Dit heeft me de mogelijkheid gegeven om rustig te evalueren wat er de afgelopen tijd allemaal gebeurd is, zowel privé als zakelijk, en wat dit voor implicaties zou kunnen hebben voor de toekomst.

Goudstandaard heeft een zeer succesvol 2016 achter de rug, ons enthousiaste team heeft veel bereikt en we hopen dat we deze trend in 2017 voortzetten. Ik heb hier al eerder geschreven dat de koersvorming van edelmetaal de situatie in de wereld weerspiegelt. Ik ken geen ander ‘object’ wat zo onderhevig is aan de situatie wereldwijd. Dit is tevens één van de redenen waarom het edelmetaal mij zo fascineert.

De situatie wereldwijd is naar mijn mening nog nooit eerder zo verdeeld geweest en dit feit alleen al baart me zorgen over de wereld waarin onze kinderen terecht zullen komen. Uit de verkiezing van Donald Trump en de ‘Brexit’ is duidelijk naar voren gekomen dat de situatie zoals die bestond, ik laat u deze zelf invullen, niet meer wordt getolereerd door de gewone man/vrouw op straat.

Protesten in Washington

Ook de verkiezingen in landen als Duitsland en Frankrijk (en Nederland natuurlijk) later dit jaar zullen deze tendens bevestigen. De bedoelingen van deze nieuwgekozen personen en/of partijen zijn onduidelijk en fixeren zich alleen op wat er fout is aan het systeem. Oplossingen worden niet aangedragen en we weten allemaal het volgende: Veranderingen zullen sowieso zeer pijnlijk zijn en veel tijd gaan kosten. Vaak moeten er bij veranderingen eerst een aantal stappen terug genomen worden vooraleer er stappen vooruit gemaakt kunnen worden.

Wat gebeurt er bij de eerste tegenslagen onder de nieuw gekozen regering? Hoe zal er gereageerd worden door de mensen die bijvoorbeeld niet op Trump gestemd hebben of tegen de Brexit? De tegenstellingen en onderlinge verdeeldheid zullen juist nog groter worden dan ze nu al zijn en dit baart mij flinke zorgen voor de (nabije) toekomst.

De media hebben hier helaas veel te veel aan bijgedragen. Deze maken deel uit van de gevestigde orde en worden inmiddels door een flink gedeelte van de Westerse bevolking gewoonweg niet meer geloofd. En helaas is dit ook nog eens terecht. En dat terwijl een goede, objectieve nieuwsvoorziening belangrijker is dan ooit! Ik vermijd in dit gehele stuk expres het woord populisme, omdat de term alleen al polariserend werkt. Ik denk overigens dat de gemiddelde journalist of politicus ook geen idee heeft wat deze term nu precies inhoudt. Er staat naar mijn mening één ding vast: we stevenen af op een enorme economische crisis die verregaande sociale implicaties zal hebben. Deze crisis is onafwendbaar en het fundament voor deze crisis is jaren geleden al gelegd. Het is zeer goed mogelijk dat deze crisis zal losbarsten kort nadat de ‘nieuwe’ machthebbers geïnstalleerd zullen zijn. Ik denk dus stiekem dat de gevestigde orde ergens wel blij is met de ‘overname’ van de macht door nieuwe partijen. De aankomende crisis zal in de schoenen geschoven worden van de nieuwe machthebbers en er zal vanuit de bevolking gesmeekt gaan worden om een oplossing. En wat zal deze oplossing dan zijn? Nog meer centralisatie van macht en geld? Nog meer globalisme? Ik houd mijn hart vast. Neemt u van mij aan: een Hillary Clinton had deze crisis ook niet kunnen voorkomen, net zoals de crisis niet veroorzaakt is doordat de Britten niet meer bij Europa willen horen. Het is gewoonweg het wereldwijd gevoerde beleid wat begin deze eeuw is ingezet om recessies te voorkomen. Recessies horen er nu eenmaal bij en hebben juist een heel gezonde uitwerking op de langere termijn. Door deze keer op keer uit te stellen is een monster ontstaan. En als deze crisis toeslaat zullen de gevolgen extreem zijn en zorgen voor uitbarstingen tussen mensen die nu al - terwijl er nog geen écht grote problemen zijn - lijnrecht tegenover elkaar staan. Helaas leert de geschiedenis ons dat oorlogen hierop volgen. Ik hoop en bid dat het deze keer anders zal zijn. Het is dan ook mijn persoonlijke visie op het nut van bezit van fysieke edelmetalen, deze kunnen je eventueel helpen als verzekering tegen woelige tijden die eraan komen. Ik houd me in ieder geval aan één ding vast: na regen komt altijd zonneschijn, hoe lang de regen ook zal duren. Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

30 januari 2017
Column: Huizenmarkt mania

Afgelopen week las ik dat de huizenprijzen in Amsterdam het afgelopen jaar met 23% gestegen zijn en dat een woning in de hoofdstad nu de helft meer kost dan tijdens het dieptepunt van de woningmarkt in 2013. Het is werkelijk bizar hoe snel de huizenmarkt is omgekeerd van een zogeheten ‘kopersmarkt’ naar een ‘verkopersmarkt’.

Natuurlijk zijn er veel redenen te bedenken waarom mensen in een stad als Amsterdam willen wonen, maar het is onvoorstelbaar hoe diep sommige huishoudens zich daarvoor in de schulden steken. Je zou verwachten dat toezichthouders en banken het enthousiasme van potentiële huizenkopers temperen, maar het tegendeel lijkt waar te zijn.

Als we de reclames van banken mogen geloven komen steeds meer doelgroepen in aanmerking voor een hypotheek. Zelfs een vaste baan is bij sommige hypotheekverstrekkers niet meer nodig om een woning te kunnen kopen. Een andere grote bank in Nederland regelt de hypotheek zelfs binnen een week.

Als we al deze ontwikkelingen op een rij zetten, dan kan ik me toch niet aan de indruk onttrekken dat een nieuwe bubbel op de huizenmarkt in de maak is. De overheid en de makelaars zeggen dan dat de woningmarkt weer op gang komt, alsof we helemaal niets geleerd hebben van de vorige crisis.

Historisch overzicht huizenprijzen Nederland

Rente

Eerlijk is eerlijk, ook makelaars en banken zijn gewoon bedrijven met een winstoogmerk die zich aanpassen aan de omstandigheden. Zij hebben er natuurlijk baat bij om zoveel mogelijk hypotheken te verstrekken en zoveel mogelijk transacties te doen. Maar waar je wel kritisch over mag zijn is het monetaire beleid van de ECB. Door de extreem lage rente wordt het vanzelf interessant om een huis te kopen, zeker als daarna de inflatie begint toe te nemen.

Door de rente zo lang zo laag te houden zorgt de ECB voor bubbels in de economie. In Nederland leidt het monetaire beleid in Frankfurt ertoe dat mensen zich nog dieper in de schulden steken om een huis te kopen.

Het wordt tijd dat de centrale bank het voorbeeld van de Federal Reserve volgt door de rente te verhogen. Des te langer men daarmee wacht, des te groter zullen de negatieve gevolgen zijn als de huizenmarktbubbel barst. Ook spaarders en pensioenfondsen zullen de ECB daarvoor dankbaar zijn!

Bubbels kunnen enorme schade aanrichten, ook nog jaren later. Vergelijk een bubbel met een katapult, hoe verder je hem aanspant hoe destructiever het resultaat wordt.

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

16 januari 2017
Column: Wat brengt 2017?

Over minder dan twee weken zal Trump geïnaugureerd worden tot president van de Verenigde Staten van Amerika. Ik ben erg benieuwd wat voor invloed zijn beleid de komende jaren zal hebben voor de wereldwijde economie in het algemeen en prijzen van edelmetalen in het bijzonder. Al moet ik daarbij meteen opmerken dat de president van de VS (en de politiek in het algemeen) veel minder invloed hebben op de economische prestaties dan gedacht.

In het verleden hebben vele presidenten aangegeven dat de economie hét speerpunt van hun beleid zal zijn. Ik heb me altijd afgevraagd hoe ze dit in de praktijk brengen. De wereldwijde economie is vandaag de dag immers aan zoveel verschillende factoren en cycli onderhevig. Daarom vind ik onderstaande tweet enkele dagen geleden van Trump zeer gevaarlijk en dom:

“The world was gloomy before I won – there was no hope. Now the market is up nearly 10% and Christmas spending is over a trillion dollars!”

Hiermee lijkt hij te willen aangeven dat dit alleen zijn verdienste is. Ik heb juist grote zorgen hoe de reacties zullen zijn zodra er (financieel) van alles mis gaat in de wereld. De tendens van de afgelopen tijd, dat zogenaamde ‘populistische’ kandidaten aan de macht komen, zorgt voor enorme tegenstellingen tussen bevolkingen van een land. Of dit nu in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk of Nederland is.

Je leest in allerlei media dat Obama het land economisch veel beter heeft achtergelaten dan hij het in 2008 aantrof. Dit is natuurlijk veel te kort door de bocht, de enorme monetaire stimulering heeft een hoop problemen verbloemd. Toch zal er vanuit ‘links’ enorme kritiek komen op Trump (en andere populistische leiders) indien er iets misgaat. En dit terwijl hij er dan niets aan kan doen (net zoals een linkse president er niks aan had kunnen doen). Gemiddeld komt er één keer in de acht jaar een financiële crisis voor, wat betekent dat we op dit moment statistisch gezien niet ver van een nieuwe crisis verwijderd zijn. De toekomst zal uitwijzen of de tegenstellingen wereldwijd nóg groter zullen worden door een volgende eventuele crisis. Ik hoop het niet.

Meer schulden

Afgelopen week kwamen de volgende duizelingwekkend cijfers naar buiten over de wereldwijde schuldenlast. De globale schuldenlast bedroeg in het derde kwartaal van 2016 maar liefst 217.000 miljard dollar, omgerekend 325% van het wereldwijde bbp. Dit is een nieuw record, want het is 11.000 miljard dollar meer dan aan het begin van 2016. Vooral in de groeilanden stegen de overheidsschulden sterk. De uitgifte van nieuwe obligatieleningen lag daar het afgelopen jaar drie keer hoger dan in 2015. China nam het grootste deel voor zijn rekening met omgerekend 710 miljard van de 855 miljard dollar.

Ook de Amerikaanse staatsschuld neemt in rap tempo toe. Op 30 december 2016 steeg de Amerikaanse staatsschuld met $100 miljard in één dag! Dit komt neer op ongeveer $300 per inwoner van de VS. Ongelooflijk en op de langere termijn totaal niet houdbaar.

Afgelopen week zag ik een prachtige documentaire op BBC2 over de ‘Great Crash’ van 1929. Wat mij opviel was vooral wat voor psychologisch effect deze crash had op het zelfvertrouwen van de Amerikanen. Van vrijwel de ene op de andere dag hadden de Amerikanen geen enkel vertrouwen meer in de economie en in zichzelf. Het grootste probleem destijds was niet de enorme daling van aandelen, maar de faillissementen van duizenden banken. Hierdoor waren mensen letterlijk alles kwijt waar ze hun hele leven voor gespaard hadden. Ze snapten er niets van hoe dit in werkelijkheid kon gebeuren. Na deze crash begonnen afschuwelijke jaren en dit was de opmaat voor Tweede Wereldoorlog. Laten we hopen dat ook zoiets nooit meer zal voorkomen.

De afgelopen tijd krijg ik van veel klanten de vraag welk gedeelte van hun vermogen ze in edelmetaal moeten alloceren. Ik wil absoluut niet adviseren, ik weet natuurlijk ook niet wat de toekomst gaat brengen. Maar ik kan alleen maar aanbevelen goed te spreiden. Het zijn rare tijden en er kunnen onverwachte zaken gebeuren, zowel in positieve als negatieve zin. Dus stop in ieder geval niet al uw vermogen in edelmetaal. Een grote vermogensbeheerder uit Zwitserland raadt een maximale allocatie van 15% aan. Ook vinden klanten het vaak lastig kiezen tussen goud en zilver. Ook dan is mijn devies om te spreiden, leg nooit al uw eieren in één mandje!

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

9 januari 2017