Marketupdate

Categorie: Columns

  • Column: Het falende systeem

    De volgende column van het Goudstudieforum gaat over ‘het falende systeem’. Met de dag wordt duidelijker dat we in een serieuze systeemcrisis zitten die niet opgelost kan worden met ‘beproefde methodes’ die we in de afgelopen decennia hebben toegepast om uit de crisis te komen.

    Deze crisis is anders, want het verlagen van de rente en het Keynesiaans stimuleren heeft niet het economische herstel opgeleverd waar velen op gehoopt hadden. Integendeel, we zakken steeds verder weg in het schuldenmoeras. De Amerikaanse centrale bank begon in 2009 met monetaire verruiming en is daar vier jaar later nog steeds mee bezig. Alleen de bedragen worden steeds groter. Ook Europa worstelt ondertussen met haar schulden… Wat staat ons nog te wachten?

    Het falende systeem

    Sinds 1971 is het monetair-financieel-economisch schuldsysteem *officieel* in faling gegaan. De hoogdagen van dit foute schuldsysteem zijn voorbij. Niet in de minste plaats omdat er geen waardestandaard meer mee verbonden is. Op dit moment groeit het systeem versneld uit tot een non-systeem met een ad hoc wanbeheer. Om tot deze conclusie te komen volstaat het om dag na dag het nieuws aandachtig en kritisch te volgen.

    Een non-systeem in de falingsfase verdraagt geen vrij vlottende goudwaarde (waarde standaard). Daarom zien we het goddelijke kartel (GS & JPMC) ook de goudprijs aanhoudend verguizen. Indien de goudprijs door de $ 1.000 per troy ounce valt gaan de zwakke handen in de goudmarkt (de goud speculanten) er de brui aan geven. De vroege vogels willen winst nemen en de laatkomers zullen hun verliezen beperken. Want het goddelijke Goldman Sachs blijft roepen dat je goud tegen $1.300 per troy ounce moet verkopen omdat de prijs naar $1.000 zal zakken.

    Dan zitten die ex-goudkevers met hun fiat digits weer in een fout en falend systeem, maar omdat de goudprijs zakt en waarschijnlijk zal blijven zakken zullen zij dat mogelijk niet als zodanig ervaren! Ze zijn dus vergeten waarom ze eigenlijk in het goudmetaal stapten. Blijkbaar doorzien ze het vuile spel van de manipulatieve systeem beheerders niet.

    Het complexe monetair-financieel-economische systeem is toch zo moeilijk te vatten… Een stijgende of dalende goudprijs spreekt véél meer tot de verbeelding! En dat weten de systeem beheerders maar al te best. Ze *exploiteren* dat dan ook aanhoudend. Neem als voorbeeld de daling van de goudprijs tussen 1980 tot en met 2000, een periode van 20 jaar. Die 20 jaar waren de hoogdagen van het systeem. Het is daarom héél moeilijk om definitief afscheid te nemen, *uit* dit systeem te stappen en fysiek goud te accumuleren.

    Waarschuwing

    China waarschuwde de Verenigde Staten over z’n wanbeheer van het dollarsysteem. Neem bijvoorbeeld de idiotie omtrent het Amerikaanse schuldenplafond. Het ‘easy money’ beleid van de Verenigde Staten is een toenemende bedreiging voor de Aziatische dollarreserves en de wereldhandel. De surpluslanden in Azië en in het Midden-Oosten riskeren dat hun opgeslagen dollarverdiensten (reserves) in waarde zullen wegsmelten.

    Het foute en falende systeem van dollarschulden als reserve wordt dan economisch disfunctioneel. Dat zal China niet zomaar laten gebeuren. Het *waarschuwen* zal dan ophouden en surplus landen gaan dan een vernieuwd (ander) systeem afdwingen. Het schuld-gedreven systeem (van politieke economie) zal dan een waardestandaard moeten krijgen die deze keer passend is voor de exporterende landen en niet meer enkel voor het Amerikaanse dollarsysteem zoals bij Bretton Woods.

    Dollarregime heeft gefaald

    Het is maar te hopen dat het dollarregime tijdig tot het (pijnlijke) besef komt dat het zo niet meer verder kan. Het is te hopen dat ze niet op de Oosterse bedreiging gaat wachten om duurzaam te veranderen naar een internationaal passende waardestandaard. Een waardestandaard met een vrij vlottende goudwaarde als kern in het vlottende muntsysteem dat z’n beste tijd gehad heeft…

    Het chronisch falen van dit door schulden gedreven economische systeem kan geen decennium meer doorgaan! Op Goudstudieforum blijven we parabolische horror grafieken opdiepen. Het zal héél erg pijnlijk blijken om kosten wat kost *in* dit schuldensysteem te blijven hangen met uw opgebouwde vermogen. We gaan het moeilijk debat hierover niet uit de weg…

    ————————————————————————————————-

    Deze bijdrage is afkomstig van Goudstudieforum.com, een besloten discussieforum waar men de ontwikkelingen in de goudmarkt op de voet volgt en bediscussieert. Een levenslange registratie voor het Goudstudieforum kost €125 of één Krugerrand van 1/10 troy ounce. Marketupdate noch Goudstudieforum heeft betaald (gekregen) voor deze bijdrage.

    www.goudstudieforum.com

    ————————————————————————————————-

    Goudstudieforum

    Goudstudieforum heeft al verschillende columns geschreven voor Marketupdate.

    goudstudieforum-logo

  • Het is erop of eronder voor de Italiaanse politiek

    Het is erop of eronder voor de Italiaanse politiek

    Afgelopen week was op zijn zachts gezegd een geruchtmakende. Er kwam toch nog een onverwacht einde aan de lange politieke carrière van oud-premier Berlusconi. Hij vergiste zich schromelijk in de absolute loyaliteit van zijn partijgenoten van de Popolo della Liberta (PdL). Zijn medestrijder Angelino Alfano vond het toch een brug te ver het kabinet te laten vallen om zo de mogelijkheid te openen dat Berlusconi via nieuwe verkiezingen zijn bedreigde Senaatszetel veilig kon stellen.

    Populisme

    De overwinning van zittend premier Letta op zijn rivaal Berlusconi mag ook een overwinning genoemd worden van het politieke centrum op het rechtspopulisme. De afgang van de oud-premier biedt het centrum een grote kans om politiek orde op zaken te stellen. Het is echter zeer de vraag of de politici deze kans met beide handen zullen aangrijpen of dat ze die weer eens verkwanselen met alle negatieve gevolgen van dien.

    Moed en daadkracht

    Er is op voorhand reden tot grote bezorgdheid, ook al zijn de randvoorwaarden voor Letta gunstig. Hij kan naar alle waarschijnlijkheid doorregeren tot 2015. Zijn huidig kabinet heeft een comfortabele meerderheid. Die is zonder meer nodig om werkelijke daadkracht aan de dag te kunnen leggen. Zo zou het van wilskracht getuigen als hij de regionale democratie zou weten in te dammen en liefst afschaffen. Het is in feite niet meer dan een overbodige bestuurslaag die wel kost maar niet rendeert.

    Zal Letta ook de moed hebben om de belasting op arbeid te verlagen en zal hij een groot del van het publieke bedrijfsleven eindelijk eens privatiseren? Het is maar zeer de vraag of hij hiertoe in staat is. Staatsbedrijven zijn een warm toevluchtsoord voor politici die hun carrière in Rome beëindigd hebben. Partijen als de PdL, maar ook de PD van Letta zelf heeft steeds de belangen van deze politieke kaste verdedigd.

    Bankensector

    Maar misschien is de grootste uitdaging wel om de bankensector te saneren. De Italiaanse banken hebben te weinig eigen vermogen en teveel schulden. Van het beetje geld, dat ze nog in kas hebben, kopen ze staatsobligaties in plaats van bedrijven van krediet te voorzien. Gebrek aan krediet is uiteraard een sta-in-de-weg voor een voorspoedig herstel van de economie.

    Maar ook in dit geval heeft de politiek zo haar eigen belangen. Ze domineert feitelijk de sector.

    Gevestigde belangen

    Zou Letta het aandurven om de gevestigde belangen, ook binnen zijn eigen partij te trotseren? Het land moet komende jaren zeer zwaar herstructureren en bezuinigen om überhaupt in de buurt van een tekort van 3% te komen. Dat zal om zeer impopulaire maatregelen vragen. Daarbij zal Letta alle steun nodig hebben die hij kan krijgen. Hij kan zeker niet zonder de steun van zijn eigen partijbaronnen.

    Comeback

    En dan nog. Letta en Alfano hebben een grote overwinning behaald op populistisch rechts, maar die is nog niet definitief verslagen. Het is beslist niet ondenkbaar dat de partij van Berlusconi en Alfano zich gaat opsplitsen in een gematigde centrumpartij en een rechts-populistische. De laatste zou waarschijnlijk opnieuw onder leiding staan van de clan van Berlusconi. Die laatste zou beslist niet kansloos zijn bij de komende verkiezingen als het land dan nog steeds in een uitzichtloze recessie verkeert. Mario Monti weet daar alles van. Hij verloor de verkiezingen aan Berlusconi.

    Als het politieke centrum nu niet de crisis echt aanpakt, krijgt ze daar in 2015 alsnog de rekening voor gepresenteerd in de vorm van een glorieuze comeback van Berlusconi en zijn paladijnen. Dan is Italië waarlijk vervloekt en aan de goden overgeleverd.

    Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Meer informatie…

    Bron:
    Wolfgang Münchau: Italy’s chance to realign – or to mess things up.

    Finanacial Times, October 7 2013

  • China bepaalt de prijs van het goud

    De rol van China in de wereldeconomie sinds het begin van dit decennium laat zich moeilijk overschatten. Het land verhinderde bijna eigenhandig, dat de wereld van 2008 nog dieper in een recessie was weggezonken. Het is bovendien ook de oorsprong van de zogeheten commodities bull run, die bijna 20 jaar heeft geduurd.

    Bijzonder jaar

    In 2013 speelt het land de eerste viool als het gaat om het wel en wee van de goudprijs. Een Chinese koopexplosie van fysiek goud in het tweede kwartaal van dit jaar heeft niet voorkomen, dat de prijs weg gezakt is naar steeds weer nieuwe dieptes. De explosie heeft er eveneens voor gezorgd, dat beleggers nog steeds vertrouwen houden, dat prijsherstel zeer wel mogelijk is.

    Als het om de combinatie China en goud gaat, dan is 2013 zeer zeker een bijzonder jaar. China zal dit jaar India als grootste koper van goud voorbij streven. Het is tevens de eerste keer in de geschiedenis, dat de grootste producent tegelijkertijd de grootste consument en importeur is. Het land heeft tot dusverre 864 ton geïmporteerd en de markt gaat ervan uit, dat dit aan het einde van dit jaar wel eens 1100 ton kan bedragen.

    Twijfel

    Tegelijkertijd groeit er ook iets van twijfel. Prijzen op de Shanghai Gold Exchange stijgen niet meer. Analisten vragen zich tevens af of een nieuwe prijsval van het goud de Chinezen opnieuw zou kunnen verleiden om massaal aan het goud te gaan.

    Bij de London Bullion Market Association wijzen ze erop, dat tot de zomermaanden vooral de wat weifelachtige beleggers hun goud etf’s van de hand hebben gedaan. Stond de teller van goud etf’s aan het begin van het jaar nog op 2700 ton, na de zomer is daar nog 2000 ton van over. Het zou best kunnen, dat een nieuwe ronde van verkopen in het verschiet ligt. Aan de vooravond van het Lehman Brothers echec was dat getal slechts 1000 ton. Er kan dus heel wat gebeuren. Zou China al dat goud dan kunnen opnemen? Bij Citi hebben ze zo hun twijfels. Daar denken ze dat zelfs de immense Chinese markt verzadigingsverschijnselen vertoont. De vraag zal als vanzelf geleidelijk af gaan nemen.

    Centrale bank

    Het is ook onduidelijk, welke rol de Chinese Centrale Bank speelt. De markt vermoedt, dat de Bank in de loop van dit jaar enkele honderden tonnen heeft gekocht. Maar zekerheid is er niet. Er is dus evenmin zekerheid, dat de centrale bank ook volgend jaar weer koper zal zijn. Het is dus uiterst onzeker of de vraag uit China groot genoeg zal zijn om de prijs te ondersteunen en liefst weer te laten stijgen. Veel van de vraag werd dit jaar uitgelokt door de snelle prijsval. In combinatie met de waarschijnlijke aankopen is een basis in de markt gelegd, maar meer ook niet. Het is ook zonder meer een veeg teken, dat zelfs een mogelijk default van de Amerikaanse overheid de prijs niet echt omhoog brengt. Onder soortgelijke omstandigheden stoof de goudprijs in 2011 door naar $ 1900 per troy ounce. Wil de prijs echt weer gaan stijgen, dan moet eerst de mentaliteit weer om. Een drama in Washington kan daar in tweede instantie goed bij helpen.

    Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Meer informatie…

     

  • Besluitenloosheid van de VS bedreigt wereldeconomie

    Besluitenloosheid van de VS bedreigt wereldeconomie

    Afgelopen dinsdag gingen de VS op slot, zoals het zo mooi heet. Van de ongeveer 2,8 miljoen federale ambtenaren die de VS rijk zijn, werden er 800 000 gedwongen onbetaald thuis te blijven. De oorzaak van het op slot (shutdown) gaan, was het politieke onvermogen van democraten en republikeinen om een akkoord te sluiten over de begroting voor 2014. De rechtervleugel van de republikeinse partij wilde alleen met de begroting instemmen als de democraten en de president bereid waren flink te sleutelen aan de invoering van Obamacare, het nieuwe federale systeem voor de gezondheidszorg in de VS. De president was hier niet toe bereid, omdat de nieuwe wet alle stadia van het politieke en juridische proces met succes heeft afgelegd.

    Onderkoelde reacties

    De reacties van de financiële markten in de VS op het op slot gaan van een deel van de overheid waren tamelijk onderkoeld. In eerste instantie verloor de dollar veel terrein om dat verlies in tweede instantie grotendeels goed te maken. Tegen de verwachting in dook de prijs van goud door de barrière van $ 1.300 per troy ounce naar beneden. De aandelenmarkten gingen juist weer omhoog. Met het misschien voor langere tijd op slot van de VS is het onwaarschijnlijk, dat de Fed gaat taperen, haar monetaire verruimingsplannen gaat afbouwen.

    Toch richt een shutdown wel zeker schade aan. Volgens economen van Morgan Stanley kost elke week 0,15% economische groei op jaarbasis. In regio’s waar de federale overheid een grote rol speelt, is de schade uiteraard groter. Naast de directe schade is er uiteraard de indirecte schade. Als de shutdown langer aanhoudt, kan dat toch gaan knagen aan het consumenten- en ondernemersvertrouwen. Daardoor kunnen aankopen en investeringen uitgesteld worden. De kans daarop is groot, omdat zowel het ondernemersvertrouwen als het consumentenvertrouwen in het afgelopen kwartaal onder druk zijn gekomen.

    Schuldenplafond

    Het kan echter allemaal nog veel erger. De financiële wereld is werkelijk bang, dat de shutdown de opmaat wordt voor een fatale discussie rondom het schuldenplafond. Afgelopen mei bereikte de federale overheid het overeengekomen schuldenplafond van

    $ 16,7 biljoen. Sindsdien betaalt het ministerie van financiën zijn rekeningen op basis van noodwetgeving. Dat houdt op op 17 oktober aanstaande. Op die dag heeft Financiën nog maar $ 30 miljard in kas. Maandelijks betaalt het ministerie rekeningen ter waarde van $ 100 miljard. Het zogeheten Bipartisan Policy Center in Washington heeft berekend, dat er aan het einde van de maand voldoende belastinginkomsten zijn om op zijn best twee derde van de rekeningen te betalen. Volgens dit policy center zou het niet betalen van de rekeningen betekenen, dat delen van de VS onmiddellijk in een recessie terecht komen.

    Nachtmerrie

    Dat op zich baart grote zorgen, maar is voor de financiële markten niet de echte nachtmerrie. Aan het einde van de maand oktober heeft het ministerie onvoldoende middelen in huis om de rente te betalen op het uitstaande schatkistpapier. Het gaat om een bedrag van $ 70 miljard. Het niet betalen van de rente zal voor chaos op de financiële markten zorgen binnen en buiten de VS. Internationaal wordt schatkistpapier van de VS gebruikt als onderpand voor transacties. De consequenties daarvan laten zich maar moeilijk inschatten. Zeker is dat de VS te boek zullen staan als wanbetaler. Voor kredietbeoordelaars zal het aanleiding zijn om de kredietstatus van het land verder te verlagen. In 2011 was de discussie rond het thema schuldenplafond aanleiding om de VS de Triple A status af te nemen. Een afwaardering voor de kredietwaardigheid is uiteraard een aanslag op de safehaven status en zal het kostbaarder voor de VS maken om schuldpapier in de markt te plaatsen. Koersen op de financiële markten zullen instorten. Toen in 2011 pas op het allerlaatste moment overeenstemming werd bereikt, daalden de koersen op Wall Street met 20%. In de maanden erna vertraagde de economische groei in het land. Consumenten en bedrijven reageerden heel negatief op het politieke geharrewar.

    Effecten

    Niet alleen binnen de VS zal een uit de hand lopende discussie rondom het Schuldenplafond grote consequenties hebben, maar ook daarbuiten zullen de effecten voelbaar zijn. In de afgelopen maanden hebben we veel aandacht besteed aan bijvoorbeeld de Australische dollar, de Japanse Yen en de euro. Als de VS in gebreke mochten blijven bij het betalen van de rente op hun schulden, dan verliest het land zijn status als safe haven. Beleggers zullen de kuierlatten nemen en op zoek gaan naar andere safe havens. Landen met zo’n status zijn Zwitserland en Noorwegen, maar ook Japan, Australië en de eurozone. Een default van de VS houdt in, dat de valuta’s van deze landen en regio’s sterk in waarde gaan oplopen. Dat zou echter weer fnuikend kunnen zijn voor het voorzichtig economisch herstel in die landen en regio’s.

    Kortom, de heilloze politieke discussie, die met de shutdown is ingezet, kan uitmonden in een economische terugval van niet alleen de VS maar van de hele wereld. Zal het zover komen? Iedereen hoopt, dat zelfs de Tea Party op het allerlaatste moment tot bezinning zal komen. Zeker is dat echter allerminst. Gematigde krachten binnen de Republikeinse Partij zoals John Boehner en John MacCain hebben elke greep op de rechtervleugel verloren. Sterker nog, ze moeten vrezen voor hun eigen politieke voortbestaan. De Tea Party op zijn beurt weet zich gesteund door een fanatieke achterban voor wie ‘overheid’ een besmette term is. Ze zijn bereid heel ver te gaan om Washington op de knieën te krijgen.

    Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Meer informatie…

  • Amerikaanse bedrijven belonen de belegger

    Amerikaanse bedrijven belonen de belegger

    De doorsnee belegger kan op twee manieren een mooi rendement van zijn geld behalen. De eerste is door te profiteren van koerswinsten. De tweede is door te genieten van een prettig dividend. Nu is koerswinst al bijna een decennium geen vanzelfsprekendheid meer en dus groeit de aandacht voor het dividendrendement gestaag. Steeds meer bedrijven spelen in op die behoefte in de hoop zo beleggers langdurig aan zich te binden.

    Dividendbeleid

    Zelfs in de VS, waar bedrijven van oudsher een voorkeur hebben voor terugkoop van eigen aandelen, gaan steeds meer grote bedrijven een heus dividendbeleid ontwikkelen. Dat heeft als gevolg, dat zelfs in een jaar van bijna permanente koersstijgingen het dividendrendement stijgt. Het management verkiest blijkbaar een verhoging van de dividenduitkering boven investeringen in het eigen bedrijf. Beleggers hebben trouwens een voorkeur voor bedrijven met een mooi dividend. Die zijn vaak actief in minder volatiele sectoren. Omdat groei op termijn onzeker is, staan beleggers minder open voor bedrijven die wel veel investeren. Dat verklaart ook grotendeels het achterblijven van de Opkomende Markten in 2013. Die draaien op de hoop van toekomstige groei.

    Trend

    Natuurlijk komt er een moment, dat beleggers weer en masse voor groei kiezen en voor de risicovollere koersstijgingen. Dat moment laat echter nog op zich wachten. De cijfers bevestigen de kracht van de huidige trend. De zogeheten S&P 500 Dividend Aristocrats Index is dit jaar al meer dan 21% gestegen en heeft de brede benchmark met een neuslengte verslagen. Die verbeterde met 20%. Andere data bevestigen eveneens de trend. Toen de Fed openlijk met de gedachte begon te spelen om het stimuleringsbeleid af te gaan bouwen, stroomde de beleggingsgelden uit de obligatiefondsen en uit de Exchange traded Funds (etf). De dividend fondsen in de VS mochten zich verheugen op een aantrekkelijke instroom van ruim $ 3 miljard.

    Rendement

    Kenners denken dat dividend populair zal blijven zolang de economische groei in de VS en daarbuiten niet echt overtuigt. En dus gaan grote namen als Microsoft, Verizon en McDonalds door met het verhogen van het rendement. In de S&P 500 betaalt nu 83% van de bedrijven dividend en ze betalen allemaal steeds meer. Maar wel beschouwd is dat nog niet zoveel. Het gemiddelde dividendrendement van bedrijven in de S&P 500 bedraagt een magere 2,1%.Er is nog voldoende ruimte voor verbetering en dat kan ook gemakkelijk. De grote bedrijven in de VS hebben enorme bedragen in kas. In totaal zou het gaan om $ 1,1 biljoen. Dat geld ligt maar te verstoffen, omdat het niet gebruikt wordt voor investeringen of om meer mensen aan te nemen. Dan kan het uiteindelijk beter uitgekeerd worden aan de belegger, die op zoek is naar een geregeld inkomen. De druk van activistische beleggers om meer uit te keren zal als vanzelf komen. Daar weten ze bij Microsoft en Apple alles van.

    Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’.Meer informatie…

  • Gelooft u nu werkelijk in het herstel?

    Gelooft u nu werkelijk in het herstel?

    Over het tweede kwartaal van dit jaar bedroeg de groei in de eurozone 0,3%. Het heeft er alle schijn van, dat ook over het zojuist beëindigde derde kwartaal de groei positief zal zijn. Brussel kan zijn geluk niet op, want twee kwartalen op rij van positieve groei betekent ‘volgens Bartjens’ dat de recessie voorbij is.

    Business Cycle

    Dat is toch echt te kort door de bocht. Die wetmatigheid zou opgeld doen, als er de afgelopen jaren sprake was geweest van een normale ‘business cycle’. Niemand met een beetje gezond verstand zal die bewering voor zijn rekening willen nemen. Voor wie toch twijfelt, zetten we enkele cijfers op een rij. Tussen 2007 en 2013 bedroeg de economische krimp in de eurozone 1,3%, voor Spanje was dat 5,3% en voor Italië zelfs 8,4%. In diezelfde periode daalden de investeringen met maar liefst 19%. Iedereen kent de werkloosheidscijfers van landen als Griekenland en Spanje. Die behoeven geen commentaar. Het zal de nodige jaren duren voor al dat leed definitief geleden is.

    Italië

    Los van al dat leed kampt de eurozone met enkele hardnekkige problemen die een terugkeer van een gezond groeitempo in de weg staan. Op dit moment is Italië weer gedompeld in een regeringscrisis. Een bijkomend effect daarvan is, dat ondernemers onder dit soort omstandigheden zuinig zijn met hun investeringen. Maar ook zonder de chronische politieke onrust blijft het land een blok aan het been van het herstel. De schuldenlast is veel te hoog en de productiviteit is veel te laag. Het woord hervormen kennen de Italiaanse politieke leiders echter nog steeds niet. Het zou maar het beste zijn, als het land de eurozone verliet. Maar dat wil nagenoeg niemand in dat land. Het huidig beleid kan ook nog lang volgehouden worden, als de rente maar laag blijft. Gaat die onverhoeds stijgen, dan zal de wal het schip keren en zullen er spijkers met koppen geslagen moeten worden. Zolang blijft het land ook een sta-in-de-weg voor een eurozone breed herstel.

    De grootste belemmering is overigens niet Italië en ook niet het stringente bezuinigingsbeleid. Die dubieuze rol is weggelegd voor de banken. Sinds de bankencrisis in 2009 aan de oppervlakte kwam is de kredietverlening aan burger en bedrijven steeds verder gedaald. In augustus van dit jaar bijvoorbeeld was de kredietverlening aan bedrijven opnieuw met 2% gedaald. Die druppelende kredietverlening wil zeggen, dat de groei zwak zal zijn, totdat banken hun traditionele rol als kredietverstrekker weer serieus gaan nemen. Maar dan moeten er nog een serie stappen gezet worden. Een bankenunie zou zo’n verstandige eerste stap kunnen zijn. Maar het is bij lange na niet voldoende. De bankenunie zou er scherp op toe moeten zien, dat de nauwe banden tussen banken en overheden

    doorgesneden worden. In veel landen zijn banken de belangrijkste kopers van overheidspapier. Zo houden beide partijen elkaar in een wurggreep. Vervolgens zou de bankenunie er serieus werk van moeten maken om de kwaliteit van de bankbalans te verbeteren. In de doorsnee bankbalans schuilen nog enorme bedragen aan dubieuze schulden en vermogenstitels. Maar dat kan niet zonder bijstand van overheden. Die deinzen echter terug voor hun verantwoordelijkheden, want het gaat om vele honderden miljarden aan dubieuze balansposities. Zolang de bankbalans niet op orde is, zolang zal de kredietverlening niet verbeteren. Zolang de kredietverlening niet verbetert, is de kans op een gezonde economische groei nagenoeg nihil. Dat is helaas een waarheid als een koe.

    Cor Wijtvliet

    Bron:

    Wolfgang Münchau, Do not kid yourself that the eurozone is recovering. Financial Times, September 30, 2013

  • Help, de Amerikanen kopen al onze aandelen

    Help, de Amerikanen kopen al onze aandelen

    De Amerikaanse belegger is weer terug in Europa en dat zullen we weten ook. Hij is grotendeels verantwoordelijk voor het herstel op de Europese aandelenbeurzen.

    Maar dat is eigenlijk nog maar het begin. Hem wacht nog een lange weg en een schone taak. Zo ligt het huidige bezit van Europese aandelen in Amerikaanse handen nog ver onder het niveau van 2007. Volgens analisten bedraagt de achterstand nog altijd een bedrag van $ 100 miljard tot $ 150 miljard.

    Volume

    De hernieuwde belangstelling voor deze regio is af te meten aan het groeiend gewicht op de internationale aandelenmarkten. Het volume is wereldwijd dit jaar gestegen met ruim 12% tot een bedrag van $ 534miljard. Dit deel van de wereld is er echter als enige in geslaagd zijn marktaandeel in een jaar tijd te vergroten van 20% naar 26%. In diezelfde periode is het aandeel van het Amerikaans continent van 48% naar 44% gedaald.

    Instroom

    Volgens Goldman Sachs hebben Amerikaanse beleggers tussen januari en mei voor ongeveer $ 65 miljard aan aandelen gekocht. Sindsdien is het tempo van inkopen alleen maar gestegen en komt het nu in de buurt van dat in de periode 2004 – 2007. Zonder de vervelende jaren 2008 – 2012, toen de Amerikanen feitelijk netto verkopers waren, had het Amerikaans bezit van Europese aandelen nu een bedrag belopen tussen $ 400 en $ 500 miljard. Dat is nu in werkelijkheid hooguit

    $ 300 miljard. Vandaar dat Goldman stelt, dat er nog een kloof van zeker $ 150 miljard te dichten is. Société Générale is wat terughoudender in zijn schattingen en komt niet verder dan $ 100 miljard. Toch vindt ook deze bank het opmerkelijk, dat Europa de enige regio ter wereld is waar de instroom in aandelen nog steeds achterblijft vergeleken bij de instroom van 2007.

    Waarde

    De Amerikanen hebben weer hun steven naar Europa gewend in hun streven om meer evenwicht te brengen in hun portfolio’s. Daarbij zijn de Europese waarderingen uiterst aanlokkelijk. Zo is de Euro STOXX 600 slecht 11,6% gestegen tegen de S&P 500 18,7%. Als je als Amerikaans fondsbeheerder op zoek bent naar waarde voor een koopje, dan ga je bijna automatisch naar Europa.

    In hun zoektocht naar waarde hebben ze een opvallende voorkeur ontwikkeld voor Initial Public Offerings (beursgang)en voor aandelenuitgiftes van bedrijven. Zo schreven ze grootschalig in op uitgiftes van de Deutsche Bank en Commmerzbank, maar ook op heruitgifte van aandelen van de geprivatiseerde Lloyds Banking Group. Ze leggen een voorkeur voor bankaandelen aan de dag, omdat ze zo tegelijkertijd het best inspelen op het verder herstel van Europa. Ze kiezen er bij voorkeur ook voor dit type nieuwe aandelen te kopen en minder actief te zijn op de primaire markt. Door daar grootschalig te gaan inkopen jagen ze de koersen alleen maar omhoog.

    Potentieel

    Bij Société Générale denken ze, dat de Amerikanen voorlopig doorgaan met inkopen doen. In de VS en het Verenigd Koninkrijk ligt het niveau van de aandelenmarkten al 25% boven dat van 2007. Dat betekent, dat er op die markten nog maar weinig rek zit. Anders is dat in de Eurozone, waar de meeste beurzen nog steeds ver onder dat niveau bivakkeren. Er is dus nog een wereld te winnen voordat aandelen echt te duur worden. Dat is uiteindelijk de les, die de Amerikanen ons leren. De groei mag hier dan zwak zijn, maar de omstandigheden verslechteren niet langer en dus kunnen aandelenbeurzen floreren.

    Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’.Meer informatie…

  • Overaanbod ijzerterts laat prijs kelderen

    Overaanbod ijzerterts laat prijs kelderen

    Beleggers in en producenten van hard commodities (metalen) zullen dit jaar tot dusverre heel tevreden geweest zijn. De gemiddelde prijs van $ 136 per ton is veel hoger dan waar aan het begin van het jaar rekening mee was gehouden. Analisten hadden immers het definitieve einde van de zogeheten commodity supercycle aangekondigd. Door een sterk afnemende vraag uit vooral China zou de prijs van de meeste hard commodities in elkaar zakken.

    Nieuwe capaciteit

    Het heeft nog niet zo mogen zijn. De kans, dat zulks alsnog gaat gebeuren, neemt snel toe. Daar spelen verschillende factoren een rol. In de eerste plaats gaat het aanbod sterk stijgen. Producenten als Rio Tinto en BHP Biliton in Australië hebben de afgelopen jaren op de golven van de hoogconjunctuur zwaar geïnvesteerd in nieuwe productiefaciliteiten. Ze wilden uiteraard maximaal profiteren van de niet te stillen honger naar ijzererts van China. Dat nieuwe aanbod gaat nu op de markt komen. De drie grote Australische producenten zullen waarschijnlijk in het laatste kwartaal van dit jaar 34 miljoen ton meer naar de markt brengen dan in het vergelijkbare kwartaal van 2012.

    Voorraden

    De tragiek is echter, dat de vraag uit China nu daadwerkelijk gaat opdrogen. Die is tot nu toe verrassend sterk gebleven, omdat Chinese staalbedrijven hun productie in de afgelopen maanden tot recordhoogte hebben opgevoerd. Die komt gemiddeld uit op 760 – 800 miljoen ton per maand tegen gemiddeld 717 miljoen ton in 2012. Die hoge productie eist natuurlijk wel, dat voorraden op peil moesten blijven. Dat is ook gebeurd, sterker nog, voorraden zijn in een snel tempo verder opgebouwd. Alleen al in juli en augustus bedroeg de toename 13 miljoen ton. Die grote vraag is het antwoord op de vraag waarom de prijs van ijzererts keldert.

    Beleid

    Het aanbod van nieuwe productie is echter niet de enige reden, dat de prijzen onder druk komen in de komende maanden. Het heeft ook te maken met een politieke beleidswijziging in India en China. Daar was het tot voor kort verboden om het ‘eigen ijzerts’ te exporteren. Nu in eigen land de vraag inzakt door een zwakkere conjunctuur en een verandering in de vraag mogen de eigen voorraden op de wereldmarkt gedumpt worden. Ook deze factor maakt een prijsdaling in de komende maanden waarschijnlijk.

    Grillig weer

    Maar misschijn krijgt de prijs steun uit onverwachte hoek. In Australië breekt het seizoen voor cyclonen aan. Dat kan de productie tijdelijk verlammen. Hetzelfde geldt voor Brazilië waar het regenseizoen is aangebroken. De Brazilianen kampen traditiegetrouw met een zwakke infrastructuur. Hevige regenval kan ervoor zorgen, dat de aanvoer naar de kust stil komt te liggen. Als het weer echt tegenzit, dan is het zelfs mogelijk dat prijzen tijdelijk gaan stijgen. Maar dat is nooit voor heel lang. Volgens analisten is het waarschijnlijker dat de prijzen de komende jaren tot onder het niveau van $ 100 ton gaan dalen. Die prijsdaling zal aanhouden totdat er aan de aanbodzijde een kink in de kabel gaat komen. Er komt een moment, dat het prijstechnisch niet meer interessant is om ijzererts te delven.

    Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Meer informatie…

  • Apple heeft zijn magie nog niet verloren

    Apple heeft zijn magie nog niet verloren

    In 2012 verkocht Apple in het introductieweekeinde van de nieuwe iPhone 5 ongeveer vijf miljoen exemplaren. De wachtrijen voor de winkels waren vlak voor de opening 200 à 300 personen lang. Volgens analisten waren de rijen dit jaar bij de introductie van de nieuwste modellen, minder lang. Ze bestonden hoogstens uit 100 tot 150 personen. Initiële schattingen gingen ervan uit, dat Apple bij de introductie van de 5S en de 5C op zijn best 6 miljoen toestelletjes zou verkopen.

    De analisten maakten zich op voorhand in het bijzonder zorgen over de mogelijke verkopen in China. De 5S kost in China meer dan in de VS en Apple kent problemen in China om voldoende zogeheten high end toestelletjes aan de man te brengen. Het gevolg is, dat Apple nu terrein verliest aan Samsung, maar ook aan lokale producenten als Xiaomi.  Dat bedrijf verkoopt elegante toestelletjes voor minder dan $ 300. Ter vergelijk, de goedkope 5C moet in China $ 733 kosten. Maar in het bijzonder waren analisten bezorgd over de verkoop, omdat beide nieuwe toestelletjes geen revolutionaire vernieuwingen bevatten. Het ging in beide gevallen min of meer om een upgrade van bestaande technologieën. Negen miljoen Op maandag 23 september kon Apple de mededeling doen, dat er in het weekeinde daarvoor ruim 9 miljoen toestelletjes over de toonbank waren gegaan. Volgens Ceo Tim Cook was dat weekeinde de beste introductie ooit. Het was tegelijkertijd volgens vele Applevolgers het bewijs, dat het bedrijf nog steeds een magische uitstraling heeft waar klanten over heel de wereld bereid zijn een premie voor te betalen. Toch is niet iedereen dolenthousiast. Volgens analisten van Piper Jaffray hebben consumenten hooguit 5,5 miljoen toestelletjes gekocht. Ongeveer 3,5 miljoen toestelletjes zijn opgekocht door telecombedrijven als Verizon, waar ze nog steeds onverkocht achter de toonbank liggen. Andere analisten wijzen erop, dat hoe dan ook de vraag sterker mag heten dan verwacht. Zeker als je het vergelijkt met de introductieverkopen van de iPhone 5 in september 2012. Toen waren er vijf miljoen toestelletjes verkocht in een weekend. In december hadden de Chinezen het nog eens dunnetjes over gedaan met twee miljoen toestelletjes in een weekeinde. Voor dit weekeinde rekende men op hooguit 6 miljoen, terwijl nu ook China meedeed. Als er dan 9 miljoen verkocht worden mag dat zonder meer een succes genoemd worden, gelet op de matige verwachtingen. Gouden toestel Wat de introductie nog tot een veel groter succes maakt, is de overweldigende belangstelling voor de 5S, in het bijzonder de goudkleurige 5S. Zowel de online vraag als de vraag in de winkels was zeker driemaal zo hoog voor de dure 5S dan voor de goedkopere 5C. Dat is op zich wel verklaarbaar. Wie zich de moeite wil getroosten om al bij de eerste gelegenheid een nieuw toestel te bemachtigen, neemt dan geen genoegen met doorsnee, maar wenst de premiumversie. Iedereen is het er wel over eens, dat de nieuwe varianten fors gaan bijdragen aan het resultaat van Apple. In juli had Apple gezegd in zijn guidance, dat de winst over het derde kwartaal zou uitkomen op een bedrag van $ 34 tot $ 37 miljard. Afgelopen maandag 23 september kon Tim Cook vertellen, dat de uiteindelijke winst aan de bovenkant van de verwachtingen zou liggen en dat de brutomarge zou uitkomen op 36% à 37%. In een reactie op al het goede nieuws ging de koers van Apple 5% omhoog om uiteindelijk te sluiten op een niveau van $ 490,60. Momentum De vraag is, of Apple dit momentum kan vasthouden. Daar zijn wel motieven voor aan te voeren. In de eerste plaats zijn er (bewust) minder 5S toestelletjes dan de vraag groot is. Dat betekent wel, dat er in de laatste week minder toestelletjes verkocht zullen worden dan mogelijk. Het betekent echter ook, dat het bedrijf nu de kans heeft om bij bijzondere gelegenheden, zoals bijvoorbeeld tijdens de presentatie van de cijfers, de 5S extra in het zonnetje te zetten, waardoor verkopen een extra impuls krijgen. Een bijzondere gelegenheid zou kunnen zijn, als Apple er op afzienbare termijn China Mobile erin toestemt iPhones te gaan verkopen. Volgens analisten is in dat geval een koers van $ 540 niet uitgesloten. Dat vertegenwoordigt een opwaarts potentieel van bijna 11% bij een dagkoers van $ 488. Cor Wijtvliet is binnenkort spreker op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Hier vindt u meer informatie..

  • Ongerust wacht Europa op de daden van Merkel

    Het is eigenlijk hoogst ongebruikelijk. Een centrumrechtse kanselier kampt met de heftige storm rondom de euro en weet zelfs een herverkiezing te bewerkstelligen. De prestatie van Angela Merkel mag er zijn. Dat zou eigenlijk voldoende moeten zijn voor euforie op de financiële markten. Dat is ten minste het vertrouwde beeld in de geschiedenis, als opnieuw een christen democraat aan de macht komt.

    Coalitie

    Het beeld was dit keer echter geheel anders. Op maandag bleef de Dax vlak tot een licht verlies. Blijkbaar maken de markten zich ongerust over de invulling van het hoofdstuk dat nu voor ons ligt. Tijdens de komende onderhandelingen blijft het onduidelijk welke kant het op gaat met de stemming in Berlijn tegenover Europa. De coalitie met de FDP is onmogelijk geworden en dus moet mevrouw Merkel een modus vivendi ontwikkelen met een van de oude oppositiepartijen. De markten rekenen op een hernieuwde grand coalition met de socialisten van de SPD. Daar is al vaker mee samengewerkt met meer of minder succes. De redenering van de markten is, dat de SPD weliswaar links georiënteerd is, maar tegelijkertijd wat soepeler zal zijn voor Europa en in het bijzonder voor de periferie.

    Soepel

    Een soepelere opstelling moet, zo is de redenering, een definitieve oplossing van de crisis aldaar dichter bij brengen. Dat is misschien toch teveel wensdenken. Mevrouw Merkel kan haar grote overwinning zien als een vrijbrief om zich nog harder op te stellen. Die royale overwinning kan voor haar het bewijs zijn, dat de Duisters instemmen met haar voor-wat-hoort-wat opstelling uit het recente verleden. De socialisten op hun beurt weten dat het thema van het gemeenschappelijk maken van de schulden van de periferie hoogst impopulair is bij de Duitsers. Dat is ook zo bij de eigen achterban. Het is dus uiterst kwestieus of ze over dit onderwerp de degens met Merkel willen kruisen.

    Trauma’s

    De Christen Democraten zijn op hun beurt nog steeds getraumatiseerd over het echec van het Verdrag van Maastricht. Dat was onvolkomen, dat wisten ze. Het was echter tevens hun overtuiging, dat de markten en overheden voldoende discipline zouden opleggen bij ontstentenis van een politieke unie. Het bleek een totaal verkeerde inschatting van feiten. De huidige generatie CDU politici is zich pijnlijk bewust van de blunder uit 1999. Dat bepaalt hun opstelling jegens de voorliggende agenda, waarop reddingsplannen prijken voor Griekenland en Portugal. Op de politieke achtergrond figureert nadrukkelijk Jens Weidmann, oud-adviseur van Merkel en nu president van de Bundesbank. Hij pleit er steeds openlijker voor, dat de fatale band tussen overheden en banken wordt verbroken. Dan kan een echt begin gemaakt worden met het financieel orde op zaken stellen in die landen. Dat klinkt allemaal redelijk, maar banken in perifere landen zijn houders van een groot deel van de overheidsschuld. Wordt die mogelijkheid doorgesneden dan zal de financiële pijn in die landen nog veel hoger oplopen. De rente zal tot ongekende niveaus oplopen. Dat is niet het enige wat de markten ongerust maakt. Het Duitse Constitutionele Hof te Karlsruhe moet nog een oordeel vellen over de rechtsgeldigheid van de hulpprogramma’s van de ECB. Niemand gelooft dat het Hof de moed zal hebben het zogeheten Outright Monetary Transactions programma (OMT) te torpederen. Als het Hof echter kanttekeningen plaatst bij de werkwijze van het OMT programma, kan dat de effectiviteit van het hulpprogramma in de ogen van de financiële markten ondermijnen. Het kan tevens het signaal zijn voor Berlijn om het huidige Europese crisismanagement tegen het licht te houden. Het netto effect van al deze sombere bespiegelingen kan zijn dat de rente in de periferie weer gaat oplopen. De Duitse verkiezingen markeren duidelijk het einde van een rustige zomer en het begin van een misschien wel heel stormachtige herfst in de eurozone. Cor Wijtvliet is binnenkort spreker op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Hier vindt u meer informatie.. Bron: Ralph Atkins, Merkel win marks end of eurozone’s summer lull. Financial Times, September 24 2013

  • Column: Is de rol van de dollar uitgespeeld?

    Vorige week woensdag verraste Bernanke de financiële markten door toch niet te beginnen met tapering, het afbouwen van het stimuleringsprogramma van $85 miljard per maand. Toch waren wij niet verrast, want achter de schermen is er een trend begonnen waar de Federal Reserve geen controle over heeft. Het buitenland, dat voorheen haar overschot aan dollars inwisselde voor staatsobligaties van de Amerikaanse overheid, begint een stilzwijgend protest. Dat ziet er als volgt uit.

    Buitenlandse positie in Amerikaans schuldpapier

    Buitenlandse positie in Amerikaans schuldpapier

    Let goed op de ontwikkeling van de afgelopen maanden, helemaal rechts op de grafiek. Daar zien we dat het bedrag aan staatsobligaties in handen van het buitenland voor het eerst sinds jaren weer daalt. Dat is opmerkelijk, want het aanbod van staatsobligaties groeit uiteraard mee met de Amerikaanse staatsschuld. Koopt het buitenland het schuldpapier niet, dan zal een andere koper zich aan moeten dienen om het verschil goed te maken…

    Staatsschuld VS groeit exponentieel

    De Amerikaanse staatsschuld loopt steeds sneller op. Halverwege oktober naderen we alweer het schuldenplafond, de zesde in het presidentschap van Barack Obama! We hoeven alleen maar naar de exponentiële groei van de Amerikaanse staatsschuld te kijken om tot de conclusie te komen dat dit op den duur verkeerd zal aflopen. Al die schulden (de miljarden dollars aan Amerikaanse Treasuries) kan de VS niet aflossen, tenzij het land haar productiviteit enorm weet op te krikken. Gezien de hoogte van de private schuldenlast is dat bijna niet voor te stellen.

    Staatsschuld VS

    Staatsschuld VS (Bron: St. Louis FED)

    De omvang van de Amerikaanse staatsschuld wordt pas een probleem als het toevoegen van nog meer schulden geen economische groei meer oplevert. In dat geval stijgt de rentelast niet alleen in absolute, maar ook in relatieve zin. Met andere woorden, de regering zal steeds meer belastinginkomsten kwijt zijn aan de financiering van schulden die ze in het verleden gemaakt heeft. Eenmaal gevangen in die vicieuze cirkel is het moeilijk om er nog weer uit te komen. Daarvoor hoeven we alleen maar naar Japan te kijken. Onderstaande grafiek laat zien dat we dicht bij het omslagpunt zijn gekomen waarop meer schulden de economie niet meer vooruit helpt.

    Schulden versus economische groei

    Schulden versus economische groei (Bron: Incrementum)

    Bretton Woods

    Hoe kon dit allemaal zo uit de hand lopen? Waar ging het mis? Daarvoor moeten we terug naar het einde van de Tweede Wereldoorlog, toen in Bretton Woods het fundament werd gelegd voor een nieuw internationaal geldsysteem. De Verenigde Staten hadden toen een comfortabele positie, omdat de grootschalige verwoesting van WO II hen bespaard was gebleven. Natuurlijk heeft de VS verliezen geleden in de oorlog, maar die waren niet te vergelijken met de schaal van verwoesting in diverse Europese landen. Ook beschikte de VS over een omvangrijke goudvoorraad, die ze voor een deel te danken had aan de verkoop van goederen aan Europese landen gedurende de oorlog. Daarvoor werd met goud betaald.

    In Bretton Woods werd besloten dat de Amerikaanse dollar de wereldreservemunt zou worden. Niet langer was goud het enige middel om internationale handel in af te rekenen. Voortaan konden ook dollars deze functie vervullen. Centrale banken hielden vanaf dat moment naast goud ook structureel dollarreserves aan, in de vorm van staatsobligaties. Exportlanden ontvingen dollars voor hun goederen, leenden deze weer uit aan de VS in ruil voor staatsobligaties en gebruikten die schuldpapieren als onderpand voor de kredietexpansie in eigen land.

    Recycling van dollars

    Het stabiele monetaire anker in de vorm van goud werd losgelaten. In het Bretton Woods systeem werden Amerikaanse schuldverplichtingen reserves die de potentie hadden om vrijwel onbeperkt in aantal te groeien. Dezelfde dollars die de exportlanden ontvingen uit de handel met de Verenigde Staten werden weer uitgeleend aan de Amerikaanse overheid. De staatsobligaties waren immers veilig onderpand. Het leverde ook nog eens rente op!

    Ondertussen werd er steeds meer krediet gecreëerd. Toen de Vietnam oorlog uitbrak liepen de Amerikaanse overheidsuitgaven drastisch op, omdat er tegelijkertijd veel geld werd uitgegeven aan oorlogvoering en aan de uitbreiding van de verzorgingsstaat. De schulden waren zo groot geworden dat goud tegen de oude koers van $35 per troy ounce extreem ondergewaardeerd raakte ten opzichte van de Amerikaanse valuta.

    Charles de Gaulle

    De Franse president Charles de Gaulle waarschuwde in 1965 al voor de gevolgen van dit systeem, waarin Amerikaanse dollarreserves op gelijke voet werden geplaatst met goud. Het Bretton Woods systeem gaf het startschot voor een onbeperkte inflatie, waarbij exportlanden hun dollars steeds weer terug stuurden naar de Verenigde Staten in ruil voor staatsobligaties. Alleen de Verenigde Staten hadden in dit systeem het privilege om een tekort op de handelsbalans af te dekken met papieren claims. Een privilege dat Amerika een groot voordeel gaf op de rest van de wereld.

    Charles de Gaulle over het privilege van de dollar

    Dit systeem liep in de jaren zestig spaak, toen verschillende Europese landen naar de VS gingen om hun dollars in te wisselen voor goud. President Nixon verbrak daarop de koppeling van de dollar aan goud, om te voorkomen dat de resterende 8.133 ton uit de kluis zou verdwijnen. Bij het gebrek aan een alternatief voor de Amerikaanse dollar accepteerde de wereld het besluit van Nixon. Veel goud dat in de oorlog naar Amerika vloeide kwam aan het eind van het Bretton Woods systeem weer terug in handen van de exporterende Europese landen.

    Goudvoorraad centrale banken

    Goudvoorraad centrale banken (Bron: Dollardaze.org)

    Onbalans

    De rest van de wereld beseft dat geen enkele fiat valuta het eeuwige leven heeft en dat ook de Amerikaanse dollar daar geen uitzondering op vormt. Waarom zouden exportlanden nog langer in het schuldpapier blijven sparen en daarmee de vruchten van hun productiviteit aan de Verenigde Staten overdragen…

    Amerikanen kunnen waardevolle goederen importeren, zonder daar dezelfde waarde aan export tegenover te stellen. De VS buit deze situatie uit, want haar chronische tekort op de handelsbalans wordt in feite mogelijk gemaakt door het exportoverschot van de rest van de wereld. Zo lang de rest van de wereld een tandje harder blijft werken kan Amerika met haar dollar een hogere levensstandaard genieten. Dat ziet er ongeveer als volgt uit: een handelsbalans die vanaf 1971 permanent uit het lood werd geslagen…

    Amerikaanse handelsbalans uit het lood geslagen

    Amerikaanse handelsbalans uit het lood geslagen (Bron: Incrementum)

    Amerika heeft haar krediet verspeeld

    Door de financiële crisis van 2008 werd duidelijk dat er zand in de motor van het schuldensysteem was gekomen. Door de dalende huizenprijzen en het oplopende aantal wanbetalingen ging het vertrouwen in veel schuldpapieren verloren. De Federal Reserve greep in en begon met monetaire stimulering om acute schulddeflatie te voorkomen. Ze kocht staatsobligaties en hypotheekleningen op met ‘nieuw geld’, geld waar geen enkele productiviteit meer tegenover stond. Dat was voor de exporterende landen het signaal dat Amerika bereid was alle middelen in te zetten om de schuldenpiramide overeind te houden.

    Sindsdien heeft de Federal Reserve alleen maar meer schuldpapier gekocht en heeft het China zelfs al ingehaald als grootste bezitter van Amerikaanse staatsobligaties. Eind augustus schreven we op Marketupdate dat de centrale bank van Amerika al $2 biljoen op haar balans heeft staan. De dollarreserves waar Chinezen jarenlang hard voor moesten werken zijn in een mum van tijd door de Federal Reserve uit het niets gecreëerd.

    Balanstotaal Federal Reserve groeit

    Balanstotaal Federal Reserve groeit (Bron: Casey Research)

    Centrale banken kopen goud

    Steeds meer landen zeggen daarom stilzwijgend het vertrouwen in de Amerikaanse dollarreserves op, door aankopen van Treasuries te verminderen en door dollarreserves wereldwijd om te zetten in ‘hard assets’. Exportlanden als China, Rusland en diverse oliestaten kopen bijvoorbeeld veel vastgoed op goede locaties. Ook wordt er met name door China veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van landbouw, mijnbouw en infrastructuur in andere landen. Landen sluiten onderling ook steeds meer handelsovereenkomsten die het gebruik van Amerikaanse dollars overbodig maken.

    Het is rond diezelfde tijd dat centrale banken van opkomende markten hun goudvoorraden begonnen uit te breiden. China, Rusland, India, Turkije, Zuid-Korea, Brazilië en tal van andere landen voegden meer goud aan hun reserves toe. Venezuela haalde haar goudreserve zelfs terug uit Londen, om maar aan te geven hoe diep het vertrouwen gezonken was. Ook Duitsland liet weten dat het menens is, door een deel van haar goudvoorraad terug te halen uit de Verenigde Staten.

    Centrale banken kopen geen goud om te profiteren van een ‘bull market’, zoals sommige beleggers misschien denken. Ze breiden hun goudvoorraad uit om de klap op te vangen van een dollarcrisis. Verliest de Amerikaanse dollar om wat voor reden dan ook een groot gedeelte van haar waarde, dan hebben centrale banken een alternatief achter de hand om op terug te vallen.

    Centrale banken kopen weer goud

    Centrale banken kopen weer goud (Bron: Bloomberg)

    Transitie van valutareserves naar goud

    Om deze transitie van valutareserves naar goud geleidelijk te laten verlopen waarderen steeds meer centrale banken hun goudvoorraad naar de marktprijs. In plaats van de goudprijs vast te zetten tegen een bepaalde koers wordt deze periodiek opnieuw gewaardeerd naar de marktprijs. De gedachte hierachter is dat een daling van de waarde van valutareserves (door devaluatie of hyperinflatie) opgevangen kan worden met een waardestijging van goud. Door een bepaald percentage van de totale reserves in fysiek goud aan te houden kan de omslag worden gemaakt van het oude systeem op basis van schuld (dollarreserves) naar een nieuw systeem op basis van vermogen (goud).

    De hoeveelheid valutareserves en goud op de balans van centrale banken blijft tijdens deze transitie gelijk, maar wat veranderd is de waarde van het goud in verhouding tot de valutareserves. Dat ziet er ongeveer als volgt uit.

    De transitie van goud- en valutareserves

    De transitie van goud- en valutareserves

    Euro

    Met de komst van de euro kreeg het mark-to-market model voor goud (goud herwaarderen in plaats van koppelen) een solide basis. Europese landen die deelnemen aan het Eurosysteem beschikken over aanzienlijke goudreserves, die ieder kwartaal opnieuw gewaardeerd worden naar de actuele marktprijs. Daarmee erkent het Eurosysteem in feite dat hun munt door de jaren heen minder waard is geworden. Het is voor iedereen zichtbaar dat de euro aan waarde verliest tegenover goud, terwijl de Federal Reserve ons wil laten geloven dat goud nog steeds een waarde heeft van $42 per troy ounce.

    De introductie van het mark-to-market model is zo simpel dat steeds meer andere landen het systeem van de ECB hebben overgenomen. Rusland haakte ook aan en begon in 2005 weer goud te kopen. Inmiddels heeft hun centrale bank ongeveer 10% van de reserves in fysiek goud. De erkenning van goud als monetaire reserve die vrij kan bewegen ten opzichte van het geld is een belangrijke drijfveer geweest voor de goudmarkt. Het is niet heel toevallig dat de goudprijs sinds 2002 stijgt, want dat is het jaar waarop de euro geïntroduceerd werd. En het is de euro die een bedreiging begint te vormen voor de Amerikaanse dollar. Tegelijkertijd omarmt de euro goud als waardereserve, terwijl de VS die rol zoekt in dollars (of desnoods de SDR’s van het IMF).

    Valuta- en goudreserves Eurosysteem

    Valuta- en goudreserves Eurosysteem

    Is de rol van de dollar uitgespeeld?

    De dollar heeft jarenlang genoten van haar privilege als wereldreservemunt, maar de wereld is anno 2013 niet meer dezelfde als die van 1944. De wereld is geglobaliseerd en andere economieën hebben zich razendsnel ontwikkeld. De BRICS-landen zetten grote stappen en laten zien dat de ze Amerikaanse dollar niet meer nodig hebben om handel te drijven. De Chinezen kopen goud en gebruiken hun dollarreserves – voor zover dat mogelijk is – om te investeren in de infrastructuur, olieproductie en mijnbouw in andere landen. Ze hebben zoveel dollars dat ze daar niet al te zuinig mee hoeven om te springen. Eind vorig jaar zei Medvedev nog dat hij de euro verwelkomt als nieuwe wereldreservemunt.

    Het tijdperk dat Amerika kon bepalen wat er in de wereld gebeurd lijkt nu definitief voorbij. We zitten al in ‘overtime’ (geldpersfinanciering) en eigenlijk is het wachten op de grote reset van dit schuldensysteem, waarvan de dollar de grote aanjager is geweest.

    Een kortere versie van dit artikel verscheen vorige week in de Marketupdate Weekendeditie. Wilt u dit soort artikelen zonder vertraging lezen? Schrijf u dan nu gratis in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!

    [mc4wp-form]