Afgelopen week was op zijn zachts gezegd een geruchtmakende. Er kwam toch nog een onverwacht einde aan de lange politieke carrière van oud-premier Berlusconi. Hij vergiste zich schromelijk in de absolute loyaliteit van zijn partijgenoten van de Popolo della Liberta (PdL). Zijn medestrijder Angelino Alfano vond het toch een brug te ver het kabinet te laten vallen om zo de mogelijkheid te openen dat Berlusconi via nieuwe verkiezingen zijn bedreigde Senaatszetel veilig kon stellen.
Populisme
De overwinning van zittend premier Letta op zijn rivaal Berlusconi mag ook een overwinning genoemd worden van het politieke centrum op het rechtspopulisme. De afgang van de oud-premier biedt het centrum een grote kans om politiek orde op zaken te stellen. Het is echter zeer de vraag of de politici deze kans met beide handen zullen aangrijpen of dat ze die weer eens verkwanselen met alle negatieve gevolgen van dien.
Moed en daadkracht
Er is op voorhand reden tot grote bezorgdheid, ook al zijn de randvoorwaarden voor Letta gunstig. Hij kan naar alle waarschijnlijkheid doorregeren tot 2015. Zijn huidig kabinet heeft een comfortabele meerderheid. Die is zonder meer nodig om werkelijke daadkracht aan de dag te kunnen leggen. Zo zou het van wilskracht getuigen als hij de regionale democratie zou weten in te dammen en liefst afschaffen. Het is in feite niet meer dan een overbodige bestuurslaag die wel kost maar niet rendeert.
Zal Letta ook de moed hebben om de belasting op arbeid te verlagen en zal hij een groot del van het publieke bedrijfsleven eindelijk eens privatiseren? Het is maar zeer de vraag of hij hiertoe in staat is. Staatsbedrijven zijn een warm toevluchtsoord voor politici die hun carrière in Rome beëindigd hebben. Partijen als de PdL, maar ook de PD van Letta zelf heeft steeds de belangen van deze politieke kaste verdedigd.
Bankensector
Maar misschien is de grootste uitdaging wel om de bankensector te saneren. De Italiaanse banken hebben te weinig eigen vermogen en teveel schulden. Van het beetje geld, dat ze nog in kas hebben, kopen ze staatsobligaties in plaats van bedrijven van krediet te voorzien. Gebrek aan krediet is uiteraard een sta-in-de-weg voor een voorspoedig herstel van de economie.
Maar ook in dit geval heeft de politiek zo haar eigen belangen. Ze domineert feitelijk de sector.
Gevestigde belangen
Zou Letta het aandurven om de gevestigde belangen, ook binnen zijn eigen partij te trotseren? Het land moet komende jaren zeer zwaar herstructureren en bezuinigen om überhaupt in de buurt van een tekort van 3% te komen. Dat zal om zeer impopulaire maatregelen vragen. Daarbij zal Letta alle steun nodig hebben die hij kan krijgen. Hij kan zeker niet zonder de steun van zijn eigen partijbaronnen.
Comeback
En dan nog. Letta en Alfano hebben een grote overwinning behaald op populistisch rechts, maar die is nog niet definitief verslagen. Het is beslist niet ondenkbaar dat de partij van Berlusconi en Alfano zich gaat opsplitsen in een gematigde centrumpartij en een rechts-populistische. De laatste zou waarschijnlijk opnieuw onder leiding staan van de clan van Berlusconi. Die laatste zou beslist niet kansloos zijn bij de komende verkiezingen als het land dan nog steeds in een uitzichtloze recessie verkeert. Mario Monti weet daar alles van. Hij verloor de verkiezingen aan Berlusconi.
Als het politieke centrum nu niet de crisis echt aanpakt, krijgt ze daar in 2015 alsnog de rekening voor gepresenteerd in de vorm van een glorieuze comeback van Berlusconi en zijn paladijnen. Dan is Italië waarlijk vervloekt en aan de goden overgeleverd.
Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Meer informatie…
Bron:
Wolfgang Münchau: Italy’s chance to realign – or to mess things up.
Finanacial Times, October 7 2013
