Categorie: Kredietcrisis

Spaarders in Italië kunnen miljarden verliezen bij bail-in

Het redden van de Italiaanse bankensector middels een bail-in betekent een verlies van miljarden euro’s voor Italiaanse spaarders, zo blijkt uit berekeningen van de Italiaanse centrale bank en het IMF. In het tweede kwartaal van vorig jaar hadden Italiaanse banken in totaal voor ongeveer €670 miljard aan obligaties uitstaan, waarvan €31 miljard in handen is van particuliere beleggers en spaarders.

Komt het zover dat Italiaanse banken gered moeten worden, dan worden deze obligaties gebruikt om het eigen vermogen van de bank aan te zuiveren. Het geld dat spaarders en beleggers hebben uitgeleend aan banken krijgen ze dan niet meer terug, want de obligaties worden in dat geval conform de nieuwe Europese bail-in regels omgezet in bankaandelen. Aandelen die veel minder waard zijn en die men waarschijnlijk de eerste maanden niet eens mag verkopen om te voorkomen dat de bank na de bail-in opnieuw in de problemen komt.

€31 miljard aan Italiaanse bankobligaties in handen van particuliere beleggers en spaarders

Bail-in of belastingbetaler?

Het grote vraagstuk is wie de verliezen voor het redden van banken moet dragen. Op Europees niveau is afgesproken dat vermogende spaarders en obligatiehouders in dat geval delen in het verlies, tot ongenoegen van politici die vrezen voor hun carrière en bankiers die vrezen voor de toekomst van hun bank. Tegenstanders van de bail-in vrezen dat spaarders in dat geval eerder hun geld van de bank zullen halen, waardoor de verliezen voor de samenleving als geheel hoger uit kunnen vallen dan wanneer de banken met staatssteun gered worden.

12 juli 2016
Liquiditeit Britse banksysteem neemt af

Kort na de Brexit kondigde de Bank of England aan meer liquiditeit beschikbaar te stellen aan de bankensector, voor het geval er banken in de problemen zouden komen. Dat bleek niet voor niets, want sinds het referendum rekenen banken een veel hogere risicopremie om renteschommelingen af te dekken.

Onderstaande grafiek laat zien dat het verschil tussen twee belangrijke rentetarieven, namelijk de Libor en de Overnight Indexed Swap (OIS) rente, sinds de Brexit weer significant is toegenomen. Dat wordt binnen de financiële wereld gezien als een indicator dat het kredietrisico binnen de bankensector toeneemt.

Onder normale omstandigheden liggen deze twee rentepercentages vrij dicht bij elkaar, maar op momenten van grote onzekerheid kan het verschil tussen beide flink toenemen. Dat gebeurde voor het laatst bij het uitbreken van de financiële crisis in 2008…

Liquiditeit binnen Britse bankensector verslechterd na Brexit (Grafiek via Karel Mercx)

Minder liquiditeit

Om deze grafiek goed te kunnen begrijpen zullen we eerst even kort toelichten wat beide rentetarieven betekenen. De Liborrente is de gemiddelde rente die banken hanteren om op korte termijn geld aan elkaar uit te lenen en die banken als referentiepunt gebruiken om de rente op hypotheken, creditcards en andere financiële producten vast te stellen. Deze rente wordt dagelijks gepubliceerd.

De Overnight Indexed Swap (OIS) daarentegen vertegenwoordigt de verwachting van de rente over een bepaalde periode. Dit is het tarief dat banken en bedrijven betalen om een variabele rente om te zetten naar een vast rentetarief (of omgekeerd). Daarbij wordt enkel de renteverplichting met een andere partij geruild.

Tegenpartij risico

Onder normale omstandigheden liggen deze twee rentepercentages heel dicht bij elkaar, omdat het kredietrisico van de onderliggende lening en de tegenpartij zeer gering is. Maar in tijden van onrust neemt het risico toe dat één van beide partijen in gebreke blijft. En precies dat risico zien we terug in een toenemende ‘spread’ tussen de Liborrente en de Overnight Indexed Swap rente.

De stijgende lijn in de grafiek hierboven laat dus zien dat banken terughoudend zijn om een renteverplichting met een andere bank of een bedrijf aan te gaan en daar ook meer geld voor vragen. De Bank of England houdt deze grafiek nauwlettend in de gaten en zal indien nodig meer liquiditeit beschikbaar stellen aan banken.

12 juli 2016
Rente Nederlandse staatsobligatie naar dieptepunt

De rente op Nederlandse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar zakte vorige week voor het eerst in de geschiedenis onder de nul procent. Maar hoe hoog was de rente gemiddeld over de afgelopen vijfhonderd jaar? Jim Reid van Deutsche Bank heeft de cijfers en maakte een grafiek van de Nederlandse 10-jaars rente sinds 1517. Over deze periode lag deze gemiddeld tussen de vier en vijf procent, maar waren er ook periodes waarbij meer dan 10% normaal was.

Nederlandse 10-jaars rente sinds 1517 (Bron: Deutsche Bank, via Business Insider)

Historisch gemiddelde: 4 tot 5%

Tussen 1568 tot 1648 was de rente op de staatsschuld van Nederland hoger vanwege de Tachtigjarige Oorlog, wat hoge overheidsuitgaven en meer onzekerheid opleverde. Om de oorlog te kunnen financieren werden de gegoede burgerij en de rijken zelfs verplicht hun geld uit te lenen aan de overheid.

De tweede periode met een veel hogere vergoeding dan het historische gemiddelde ging gepaard met het loslaten van de koppeling van geld aan goud in 1971. Vanaf dat moment was de discipline weg om de rijksbegroting op orde te houden. Overheden begonnen structureel meer geld uit te geven en in 1980 werd er in Nederland zelfs een staatslening met een rente van 12% op de markt gebracht.

Sindsdien is de rente alleen maar verder gedaald en is de staatsschuld alsmaar verder opgelopen. De staatsschuld van Nederland bedraagt meer dan €466 miljard en brengt dit jaar een rentelast van €7,6 miljard met zich mee. Om dat bedrag in perspectief te plaatsen, de regering verwacht dit jaar een tekort van €10,6 miljard op de begroting.

Rente kan niet omhoog

Stelt u zich eens voor wat er met onze rijksbegroting gebeurt als de rente weer terugkeert naar het historische gemiddelde van vier tot vijf procent. De rentelasten zouden dat in dat geval oplopen tot meer dan €20 miljard per jaar. Dat betekent drastische bezuinigingen op onderwijs, zorg, veiligheid en sociale zekerheid of meer dan een verdubbeling van het begrotingstekort.

Het is te laat om een verhoging van de rente als oplossing voor te schrijven. Daarvoor zijn de schulden in de hele Westerse wereld vandaag de dag (publiek en privaat) gewoon te hoog geworden. Dus schuiven we de schuldenberg verder voor ons uit en drukken centrale banken de rente richting of zelfs onder nul. Ik weet niet wat u daarvan denkt, maar ik denk dat er geen andere uitweg is dan een grootschalige schuldsanering. En dan heb ik liever goud dan obligaties.

12 juli 2016
“Europese banken hebben €150 miljard nodig”

De Europese bankensector staat er bijzonder slecht voor en heeft op korte termijn €150 miljard aan nieuw kapitaal nodig, zo waarschuwt David Folkerts-Landau, hoofdeconoom van Deutsche Bank, in Die Welt am Sontag. Met dat bedrag kunnen banken geherkapitaliseerd worden, zodat voorkomen wordt dat verontruste spaarders hun geld bij de bank weghalen. Folkerts-Landau pleit voor een reddingsprogramma vergelijkbaar met het TARP-programma in de Verenigde Staten, waarbij de Amerikaanse overheid een kleine $500 miljard aan slechte leningen van de banken overnam om de zorgen van spaarders en beleggers weg te nemen.

Bail-in of bail-out?

Het grote dilemma waar bankiers en politici mee worstelen is wie de rekening gepresenteerd moet krijgen voor het redden van een bank. De traditionele methode is de bail-out, waarbij de bank door de staat gered worden en de rekening bij de belastingbetaler wordt neergelegd. Dat is de aanpak die tot voor kort zowel in de Verenigde Staten als in Europa gehanteerd werd. Maar de ’template’ van Dijsselbloem bleek de aankondiging te zijn van nieuwe regels, die voorschrijven dat spaarders en obligatiehouders de banken moeten redden: de zogeheten bail-in methode.

Sinds het begin van dit jaar geldt in heel Europa de bail-in methode als de manier om banken te redden, waardoor vermogende spaarders en obligatiehouders gaan meebetalen aan het redden van hun bank. Deze aanpak werd al eens getest bij de redding van banken op Cyprus en dichter bij huis met de redding van de SNS bank.

Hoofdeconoom Deutsche Bank: “Europese banken hebben €150 miljard nodig”

Schadelijk

De nieuwe bail-in regels verhinderen dat overheden op eigen initiatief banken kunnen redden. Dat zorgt nu al voor spanningen, bijvoorbeeld in Italië. De regering van premier Matteo Renzi wil de banken redden met een kapitaalinjectie van €40 miljard, maar dat reddingsprogramma is in strijd met de bail-in regels. Die schrijven voor dat obligatiehouders en spaarders hun verlies moeten nemen, een boodschap die politiek onverkoopbaar is voor premier Renzi.

Volgens Folkerts-Landau is de bail-in methode zonder gevaar, want dat zou kunnen betekenen dat spaarders van andere banken en misschien zelfs spaarders in andere landen nerveus worden en hun geld van de bank gaan halen. Als dat gebeurt komen veel meer banken in de problemen en is de schade misschien wel veel groter dan die €150 miljard die nu nodig is om de Europese bankensector te redden, aldus de hoofdeconoom van Deutsche Bank.

In het gesprek met Die Welt am Sontag zegt hij dat er snel ingegrepen moet worden om te voorkomen dat de situatie oncontroleerbaar wordt. “Europa is ernstig ziek en moet heel snel de bestaande problemen aanpakken, anders zullen er ongelukken gebeuren.”

Bankaandelen onder druk

De aandelenkoersen van banken zijn dit jaar hard onderuit gegaan, omdat beleggers zich meer zorgen maken over de winstgevendheid en stabiliteit van de bankensector. Dat zien we nu al terug in Italië, waar banken gemiddeld meer dan 15% aan slechte leningen op de balans hebben staan. Beleggers vrezen dat banken in de toekomst afschrijving op slechte leningen moeten doen, wat een bail-in zou kunnen veroorzaken. Het aandeel Deutsche Bank verloor de afgelopen twaalf maanden 60% van haar waarde, terwijl de Italiaanse banken sinds het begin van dit jaar gemiddeld al meer dan de helft van hun beurswaarde verloren.

Aandelen Italiaanse banken gingen eerder dit jaar al hard onderuit (Grafiek via Bloomberg)

11 juli 2016
Verzekering omvallen Deutsche Bank duurder dan 2008

De premie om je te verzekeren tegen een default van Deutsche Bank is nu hoger dan in 2008, het jaar waarin Lehman Brothers omviel en andere banken met miljarden aan belastinggeld overeind gehouden moesten worden. De prijs van een zogeheten credit default swap op een 5-jaars bankobligatie van Deutsche Bank steeg deze week naar €474, terwijl je dezelfde verzekering twee jaar geleden nog voor ongeveer €100 kon afsluiten. Een credit default swap keert geld uit op het moment dat de schuldenaar – in dit geval Deutsche Bank – in gebreke blijft en haar betalingsverplichting niet meer kan voldoen.

Sinds het begin van dit jaar is het veel duurder geworden om je te verzekeren tegen een zogeheten default van een een bank. De credit default swap voor obligaties van Deutsche Bank springen het meest in het oog, maar ook de verzekeringen tegen het omvallen van andere banken zijn sinds het begin van dit jaar veel duurder geworden. Dat komt omdat beleggers sinds het begin van dit jaar een veel hoger risico zien in bankobligaties.

Sinds het begin van dit jaar zijn er in heel Europa nieuwe bail-in regels van kracht, die voorschrijven dat spaartegoeden (boven de grens van €100.000) en bankobligaties komen te vervallen op het moment dat een bank gered moet worden. Komt een bank in de problemen, dan kan deze geherkapitaliseerd worden door de claims van vermogende spaarders en obligatiehouders weg te strepen en om te zetten in bankaandelen.

Cost of insuring against default of Deutsche Bank's sub debt is now higher than in 2008, when #Lehman went under. pic.twitter.com/4i32Vk2b92

— Holger Zschaepitz (@Schuldensuehner) July 7, 2016

Aandeel Deutsche Bank 60% lager

Het risico van een bail-in wordt door beleggers ingecalculeerd in de vorm van dalende aandelenkoersen en stijgende kosten voor dit soort credit default swaps. Het aandeel Deutsche Bank is in een jaar tijd met meer dan 60% gedaald op de Duitse beurs. Werd een aandeel vorig jaar juni nog verhandeld voor bijna €30, op het moment van schrijven staat de koers op een dieptepunt van €11,63.

Aandeel Deutsche Bank zakt naar nieuw dieptepunt (Grafiek via Bloomberg)

7 juli 2016
Overzicht: Negatieve rente neemt verder toe

De negatieve rente neemt steeds grotere vormen aan. Zwitserland kan tot en met vijftig jaar lenen tegen een negatieve rente, terwijl staatsobligaties van Duitsland en Nederland met een looptijd van 10 jaar deze week naar een nieuw dieptepunt zakten. Nederland kan voor het eerst in de geschiedenis gratis lenen bij deze looptijd, terwijl de Duitse staat al 0,2% rente toe krijgt. Het volgende overzicht laat zien hoeveel rente je als belegger nog krijgt (of betaalt) op staatsleningen.

Negatieve rente matrix (Bron: Pension Partners)

7 juli 2016
Amerikaanse 10-jaars rente naar historisch dieptepunt

De rente op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar zakte deze week naar 1,36%, het laagste niveau in de Amerikaanse geschiedenis. De volgende grafiek laat zien hoe uitzonderlijk laag de rente is in een historisch perspectief, want de grafiek gaat terug tot het jaar 1790. Door de lage rente is de Amerikaanse staatsschuld makkelijker te financieren, maar voor de spaarder valt er bijna niets meer te verdienen. De inflatie in de VS is ondertussen opgelopen tot 1%, wat betekent dat je na correctie voor de inflatie bijna niets meer kunt verdienen aan het schuldpapier.

Rente op Amerikaanse 10-jaars obligaties naar historisch dieptepunt (grafiek via twitter)

Wanneer staatsobligaties geen rendement meer opleveren wordt het interessant om te kijken naar alternatieven. Volgens de World Gold Council is de negatieve rente wereldwijd een goede reden om meer goud in de portefeuille op te nemen.

Wilt u goud kopen? Neem dan eens contact op met Goudstandaard via [email protected] of telefonisch via +31(0)88 – 46 88 488.

6 juli 2016
Italiaanse bankencrisis dreigt

De ene crisis is nog niet voorbij of de volgende staat alweer voor de deur. Schreef ik een week geleden nog over de ‘Brexit’, nu zijn het de Italiaanse banken die onder vuur liggen. Sinds het begin van dit jaar zijn de bankaandelen in Italië in waarde gehalveerd, terwijl Europese banken gemiddeld ‘slechts’ eenderde van hun beurswaarde zagen verdampen.

Beleggers zetten vraagtekens bij de solvabiliteit van de Italiaanse bankensector vanwege het grote aantal slechte leningen op de balans, naar schatting €360 miljard. Men spreekt van een slechte lening als er een betalingsachterstand is opgebouwd van meer dan negentig dagen.

Bail-in

Moeten de banken verlies nemen op deze slechte leningen, dan betekent dat een grote aanslag op hun eigen vermogen. In dat geval moeten de banken geherkapitaliseerd worden via de omstreden bail-in methode, waarbij bankobligaties en spaartegoeden boven de €100.000 gedeeltelijk waardeloos worden.

U kunt zich voorstellen dat dit heel veel onzekerheid met zich meebrengt voor de Italiaanse spaarders. Zij zullen proberen hun geld van de bank te halen of weg te sluizen naar een buitenlandse bankrekening. Dat zijn toestanden die we eerder al gezien hebben in Cyprus en Griekenland, met als verschil dat de Italiaanse economie vele malen groter is…

Reddingsplan

De Italiaanse regering werkt al aan een reddingsprogramma ter waarde van €40 miljard en vandaag werd bekend dat de overheid voor maximaal €150 miljard aan garanties zal verstrekken aan de bankensector. Het zou wel eens een spannende zomer kunnen worden…

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

4 juli 2016
Italië geeft €150 miljard garanties aan banken
De Europese Commissie heeft de Italiaanse regering goedkeuring gegeven om de bankensector van het land te ondersteunen. De regering stelt maximaal €150 miljard aan garanties beschikbaar, zodat banken gemakkelijker aan hun kortlopende verplichtingen kunnen voldoen.

Deze liquiditeitssteun wordt volgens een woordvoerder van de Europese Commissie alleen verstrekt aan banken met een gezonde solvabiliteitspositie. Italiaanse banken kunnen tot het einde van dit jaar aanspraak maken op het garantiefonds van €150 miljard.

De regering van Italië probeert met deze ingreep de zorgen bij aandeelhouders en obligatiehouders weg te nemen en een bankrun te voorkomen, zo schrijft de Wall Street Journal. Italiaanse bankaandelen zijn dit jaar gemiddeld met de helft in waarde gedaald, met uitschieters tot 75% voor de zwakste banken. Dat terwijl Europese banken op de beurs gemiddeld ‘slechts’ een derde lager staan dan begin dit jaar.

De Italiaanse bankensector wordt extra hard afgestraft vanwege de €360 miljard aan slechte leningen die op de bankbalansen staat. Beleggers vrezen dat het grote aantal slechte leningen de solvabiliteit van de bankensector van Italië in gevaar zal brengen. In dat geval kan een bail-in in werking treden en zullen ook de obligatiehouders en vermogende spaarders veel geld verliezen.

Italiaanse banken nog meer onder druk na Brexit (Bron: Bloomberg)

Solvabiliteit Italiaanse banken onder druk

Met dit nieuwe garantiefonds van €150 miljard is de liquiditeit van de banken voorlopig veiliggesteld, maar het probleem van de gebrekkige solvabiliteit is daarmee niet opgelost. De Italiaanse regering werkt al aan een reddingsplan van €40 miljard om de banken te herkapitaliseren, maar dat plan kan niet uitgevoerd worden zonder eerst de omstreden bail-in regels toe te passen. Deze regels gelden voor alle landen die de euro hebben, dus ook voor Italië. Later deze zomer komt de ECB met nieuwe richtlijnen over hoe banken moeten omgaan met slechte leningen. Het belooft een spannende zomer te worden…

Lees ook:
1 juli 2016
Italië krijgt geen uitzondering op bail-in

De Italiaanse premie Matteo Renzi zocht deze week steun bij de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse premier Hollande om een uitzondering op de bail-in regels te maken voor de Italiaanse bankensector. Renzi wil de banken herkapitaliseren, maar daarmee zou automatisch de bail-in procedure in werking moeten treden. Daarom probeerde de Italiaanse premier zijn Duitse en Franse collega’s ervan te overtuigen dat het beter is om de bail-in regels niet op de Italiaanse banken toe te passen.

Er dreigen grote problemen voor Italiaanse banken en er wordt al gesproken over een nieuw reddingsprogramma van €40 miljard om de banken opnieuw te kapitaliseren. De Italiaanse bankensector heeft €360 miljard aan slechte leningen op de balans staan en is daarmee erg kwetsbaar voor een nieuwe crisis.

Matteo Renzi wil geen bail-in…

ECB: “Zonder bail-in geen bankenunie”

“Als we de bail-in regels niet naleven, dan betekent dat het einde van de Europese bankenunie”, zo verklaarde ECB-bestuurslid Benoit Coeure tijdens een bijeenkomst van de centrale bank in Portugal. Als we de bail-in procedure voor banken naast ons neerleggen, dan moeten toezichthouders volgens Coeure veel verder gaan om de banken goed te kunnen controleren. “Als je geen marktdiscipline hebt, dan leg je alle lasten bij de toezichthouder neer en wordt het toezicht op de banken veel indringender. Als we vandaag de dag afwijken van de bail-in regels, dan betekent dat het einde van de bankenunie zoals we die nu kennen.”

Ook de Duitse bondskanselier Merkel is kritisch over het voorstel van Renzi en zei in een verklaring dat het niet de bedoeling is dat Europa iedere twee jaar de regels voor banken aanpast.

…maar Benoit Coeure wil geen uitzondering maken voor Italië

Bail-in onder druk

Sinds het begin van dit jaar zijn er nieuwe bail-in regels van kracht die moeten voorkomen dat de belastingbetaler moet opdraaien voor de kosten van een omvallende bank. Onder de nieuwe bail-in regels betalen vermogende spaarders en obligatiehouders van de bank mee om het moment dat de bank gered moet worden.

De gedachte achter de bail-in regelgeving is dat spaarders en obligatiehouders zich meer bewust worden van de risico’s en dat ze deze niet langer kunnen afwentelen op de belastingbetaler. Zou je de bail-in regels afschaffen, dan worden vermogende spaarders en obligatiehouders gemakzuchtiger en zullen zij minder snel vraagtekens zetten bij de kredietwaardigheid van een bank. Dat is volgens de Europese regeringsleiders en de centrale bank een onwenselijke situatie.

Europa wil het toezicht op banken verbeteren door middel van een nieuw Europees bankentoezicht. Dat moet voorkomen dat banken te lang grote risico’s kunnen nemen en daarmee een nieuwe bankencrisis kunnen veroorzaken.

ECB wil niet morrelen aan de bail-in regels

30 juni 2016
IMF: Deutsche Bank grootste risico financiële systeem

Deutsche Bank vormt van alle grote banken de grootste bedreiging voor de stabiliteit van het financiële systeem, zo schrijft het Internationaal Monetair Fonds in haar nieuwste rapport over de financiële sector. Het nieuws komt waarschijnlijk niet als een verrassing voor de goed ingevoerde beleggers, want het aandeel van Deutsche Bank ligt op de beurs al langer onder vuur.

In een verklaring zegt het IMF dat de bankensector in landen als Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten de grootste impact heeft op de financiële stabiliteit. Gaat er in deze landen iets mis, dan zijn de gevolgen voor de bankensector van andere landen het grootst, zo becijferde het IMF. Dat is een vrij logische conclusie, gezien de omvang van de bankensector in deze vier landen.

Ook beleggers zien risico’s in Deutsche Bank

IMF ziet risico’s bij Deutsche Bank

Het IMF benadrukt dat toezicht en risicomanagement extra belangrijk is voor een bank die zo groot is als Deutsche Bank. Veel beleggers maken zich zorgen over de enorme derivatenpositie van de bank, die vele malen groter is dan de omvang van de Duitse economie. Duitsland krijgt van het IMF de opdracht goed te onderzoeken of ze voldoende voorbereid is op een eventuele bankencrisis. In dat geval moet er snel een inschatting gemaakt kunnen worden van de bezittingen die op de bankbalansen staan, zodat voorkomen wordt dat het betalingsverkeer tussen banken vastloopt.

De waarschuwing van het IMF komt vlak na de publicatie van de resultaten van een stresstest door de Amerikaanse centrale bank. Van alle 33 grote banken die getest werden slaagden alleen Deutsche Bank en het Spaanse Banco Santander niet, zo meldde de Wall Street Journal.

IMF benadrukt belang van toezicht en risicomanagement bij Deutsche Bank

30 juni 2016