Categorie: Kredietcrisis

Staatsschuld Spanje verdrievoudigd sinds 2007

De staatsschuld van Spanje is vandaag de dag drie keer zo hoog als in 2007, zo schrijft Bloomberg. In het eerste kwartaal van dit jaar was de schuld voor het eerst in honderd jaar tijd zelfs weer groter dan de omvang van de economie, gemeten naar het bruto binnenlands product. Zelfs ten tijde van de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) was de schuld niet zo groot als nu.

De grote stijging van de staatsschuld sinds 2007 is het gevolg van het leeglopen van de vastgoedzeepbel en van banken die daardoor in de problemen zijn gekomen. Om de economie overeind te houden moest de overheid veel meer geld uitgeven dan er binnen kwam uit belastinginkomsten. Tijdens de Europese schuldencrisis was het nog even spannend of Spanje haar schulden nog wel kon betalen, want de rente op 10-jaars leningen steeg toen naar meer dan 7%.

Door ingrijpen van de ECB blijft de rentelast voor Spaanse regering nog te overzien, want het land leent vandaag de dag bijna gratis. Eind maart stond de staatsschuld van het land op €1,1 biljoen.

Staatsschuld Spanje is nu drie keer zo groot als in 2007 (Bron: Bloomberg)

23 mei 2016
Fed en de rente(verwachtingen)

Het is momenteel het belangrijkste onderwerp binnen de financiële markten: Waar gaat de rente naartoe? Er zijn ongekende ‘experimenten’ aan de gang, wereldwijd zijn centrale banken bezig met het manipuleren van de rentevoeten om de economische groei aan te wakkeren. Tot op heden heeft deze strategie amper geholpen, het zorgt op lange termijn zelfs voor flinke misallocaties van kapitaal. Ook laat de geschiedenis zien dat extreme monetaire maatregelen juist gedoemd zijn te mislukken, hierover een andere keer meer.

Toch is de belangrijkste centrale bank, de Federal Reserve, nog steeds van plan de rente te verhogen. Ook de afgelopen week waren financiële markten weer in de ban van de woorden van de Amerikaanse centrale bank.

Wat is er het afgelopen jaar gecommuniceerd door de Fed?
De officiële rente zou eerst vrijwel zeker vóór juni 2015 omhoog gaan, na jaren van extreme lage rente. Dit is uiteindelijk niet gebeurd. In september 2015? Weer hetzelfde verhaal. Beide keren werden de verwachtingen gestuurd door uitlatingen van de Federal Reserve. Uiteindelijk ging de rente pas in december omhoog (van 0% naar 0,25%) waarbij de Fed aangaf de rente in 2016 nog vier keer te gaan verhogen. We zijn nu bijna op de helft van 2016 en sinds die eerste renteverhoging is er niets meer gebeurd. Alles en iedereen heeft het namelijk weer over de vooruitzichten voor economische groei en inflatie in de VS als de enige zaken die bepalen wanneer en met hoeveel de Fed de rente zal verhogen. Naar mijn mening is er één zeer belangrijke reden waarom de Fed de rente liever niet verhoogt. Maar als ze dit hardop zegt kan het worden geïnterpreteerd als een teken dat de economische situatie in de VS er slecht(er) voorstaat of dat er andere problemen aan de horizon zullen verschijnen. Met alle gevolgen van dien voor de financiële markten...

Rentebeleid Fed (Bron: Bloomberg)

Staatsschuld
De Amerikaanse staatsschuld bedroeg begin 2008 ongeveer $9,2 biljoen. De Amerikaanse overheid betaalde daar gemiddeld 4,7 procent rente over. De staatsschuld staat inmiddels echter op $19,5 biljoen, een verdubbeling sinds het begin van de crisis. Hier zijn de toekomstige verplichtingen nog niet eens in opgenomen. De rentelasten zijn echter ongewijzigd gebleven, ongeveer $440 miljard per jaar. Hoe komt dit? Dat komt doordat de gemiddelde rente, voor een groot deel dankzij de Fed, momenteel de helft lager ligt dan in 2008. Elke zeer geringe renteverhoging door de Amerikaanse centrale bank betekent tientallen miljarden hogere rentelasten voor de VS. Hier wordt in de media vrijwel niet over gesproken. Ik kan me echter niet voorstellen dat dit ook daadwerkelijk niet meespeelt in de overwegingen van de Fed. Het normaliseren van de rentes wereldwijd naar het historisch gemiddelde van ongeveer 4% is naar mijn mening dan ook de allergrootste bedreiging voor de wereld(economie). Schuldposities van landen én bedrijven én consumenten staan momenteel op ongekend hoge niveaus. Als de rente stijgt, gaat dit een bloedbad opleveren. Ik ben benieuwd, maar tegelijkertijd ook bezorgd hoe dit zal aflopen. Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

23 mei 2016
Is een nieuwe beurscrash aanstaande?

De Amerikaanse aandelenmarkt is de afgelopen vijf jaar met meer dan 50% gestegen, maar de rally lijkt aan kracht te verliezen. Sinds vorig jaar heeft de S&P 500 index bijvoorbeeld geen hogere toppen meer laten zien. Is dit de voorbode van een nieuwe crash op de aandelenmarkt?

Er zijn verschillende manieren om bedrijven te waarderen, waarvan de winstgevendheid misschien wel de meest gebruikte methode is. Die bepaalt immers hoeveel rendement beleggers mogen verwachten. Als we de winstgevendheid van Amerikaanse bedrijven dan afzetten tegen de ontwikkeling van de beurskoersen, dan zien we sinds vorig jaar een duidelijke ontkoppeling. De bedrijven worden door beleggers nog steeds even hoog gewaardeerd, terwijl de onderliggende resultaten verslechteren.

De volgende grafiek suggereert dat de aandelenmarkt nu al zwaar overgewaardeerd is. Dat betekent dat er zomaar een correctie kan volgen op het moment dat beleggers teleurgesteld worden door slechte vooruitzichten over de Amerikaanse economie.

Winstgevendheid bedrijven (blauw) is gedaald, maar aandelenkoersen blijven hoog (Bron: Stockcharts)

19 mei 2016
George Soros verschuift positie van aandelen naar goud

Miljardair George Soros verwacht een daling van de aandelenmarkt en zoekt zijn toevlucht in goud. In het eerste kwartaal verkocht hij een kwart van zijn portefeuille van Amerikaanse aandelen, terwijl hij $264 miljoen investeerde in aandelen van Barrick Gold. Dat blijkt uit cijfers die de Amerikaanse toezichthouder maandag publiceerde. Met een belang van 1,7% is hij ook meteen de grootste Amerikaanse aandeelhouder van het goudmijnbedrijf. Ook heeft Soros een optie genomen op 1,05 miljoen aandelen in het SPDR Gold Trust, dat beter bekend staat als GLD. Dat is een fonds dat een positie in goud aanhoudt als onderpand voor aandelen.

Soros verdubbelde zijn inzet op een daling van de S&P 500, de belangrijkste Amerikaanse beursindex. Hij nam een put optie op 2,1 miljoen aandelen van het SPDR S&P 500 ETF, een optie die geld oplevert bij een daling van de Amerikaanse aandelenmarkt. Soros waarschuwde onlangs nog voor de problematische toename van de schulden in China, waarin hij de voorbode ziet voor een nieuwe crisis die te vergelijken is met de financiële crisis van 2008 in de Verenigde Staten.

Lees verder bij Hollandgold

17 mei 2016
Negatieve rente maakt lenen duurder

De introductie van een negatieve rente is de zoveelste poging van centrale banken om de economische groei aan te jagen, maar het wordt met de dag duidelijker dat het beleid vooral veel negatieve effecten met zich meebrengt. Wist u dat de rente op een lening of hypotheek in Zwitserland juist gestegen is sinds de introductie van negatieve rente?

Zoals u weet hanteren verschillende centrale banken inmiddels een negatieve rente, waaronder de ECB, de Bank of Japan en de Zwitserse centrale bank. Dat betekent dat commerciële banken rente betalen over tegoeden die ze uit veiligheidsoverweging bij de centrale bank parkeren.

In het geval van Zwitserland kostte dat de banken vorig jaar in totaal 1,16 miljard Zwitserse frank. Dat zijn kosten die banken ergens anders weer moeten terugverdienen, willen zij hun winstmarges op peil houden.

Negatieve rente maakt lenen duurder
In plaats van de negatieve rente door te berekenen aan spaarders besloten de banken het geld via een andere manier terug te verdienen, namelijk door hun winstmarge op hypotheken en andere leningen te verhogen. Daardoor wordt het juist weer duurder om geld te lenen, precies het omgekeerde van wat centrale banken proberen te bereiken met hun negatieve rentes. Deze paradox werd onlangs behandeld in een rapport van de Bank for International Settlements (BIS). Uit dat rapport komt ook de volgende grafiek...

Hogere hypotheekrente
We zien hier de effecten van negatieve rente in de Eurozone, Zweden, Zwitserland en Denemarken. Kijken we naar Zwitserland, dan zien we dat banken direct na de invoering van negatieve rente (rode lijn) de winstmarge op hypotheken verhoogden (paarse lijn). Dezelfde trend zien we terug in Zweden en Denemarken, waar banken ook hun winstmarges op hypotheken verhoogden om de kosten van de negatieve rente te dekken.
Conclusie
De introductie van negatieve rente zou het nog goedkoper moeten maken om geld te lenen, maar dat blijkt in de praktijk ook wel eens anders uit te pakken. Voeg je daar alle problematiek van pensioenfondsen en spaarders aan toe, dan kun je haast niet anders concluderen dan dat centrale banken met negatieve rentes hun doel voorbij geschoten zijn. Laten we hopen dat ze op tijd tot dit inzicht komen. Gelukkig bestaat er geen negatieve rente voor goud en zilver... Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

16 mei 2016
Yellen: “Negatieve rente niet uit te sluiten”

Volgens Janet Yellen van de Amerikaanse centrale bank is een negatieve rente niet uit te sluiten, mocht de economische situatie in de Verenigde Staten zich in de toekomst ongunstig ontwikkelen. Maar voordat het zover komt moet er volgens de voorzitter van de Federal Reserve nog wel meer onderzoek worden gedaan naar de effecten van een negatieve rente. Yellen reageerde donderdag op diverse vragen van het Amerikaanse congreslid Brad Sherman.

De woorden en acties van centrale bankiers worden de laatste jaren met steeds meer aandacht gevolgd door beleggers, omdat centrale banken een steeds grotere rol spelen in het ondersteunen van de economie. Eind vorig jaar was de Federal Reserve nog van plan om geleidelijk een aantal renteverhogingen door te voeren, maar door een plotselinge correctie op de wereldwijde aandelenmarkten en nieuwe zorgen over de Europese bankensector besloot de Amerikaanse centrale bank toch maar af te zien van een nieuwe rentestap.

Negatieve rente niet uitgesloten
Steeds minder beleggers zijn ervan overtuigd dat de Federal Reserve de rente dit jaar nog gaat verhogen, omdat dat zeer nadelige gevolgen zal hebben voor de wereldeconomie. Een hogere dollarrente remt de economische groei en zal de waarde van de dollar verder doen stijgen. Dat laatste is ongunstig voor de exportpositie van de Verenigde Staten en voor bedrijven in opkomende economieën die in dollars geleend hebben. Yellen liet weten dat het nog steeds haar voornemen is de rente stapsgewijs te verhogen, maar het feit dat ze de deur naar negatieve rentes op een kier laat staan is genoeg bewijs dat ze toch niet helemaal zeker van haar zaak is. Het zal ons niet verbazen als de Amerikaanse centrale bank bij een tegenvallende groei opnieuw de rente omlaag zal brengen. In Europa en Japan experimenteren centrale bank al enige tijd met negatieve rente om de economie te stimuleren, maar het beleid stuit in beide gevallen op steeds meer weerstand. Door de extreem lage rente staan pensioenfondsen en verzekeraars onder druk, terwijl de spaarders geconfronteerd worden met een steeds lagere of zelfs negatieve spaarrente.

Yellen: "Negatieve rente niet uit te sluiten"

13 mei 2016
IMF: “Brexit rampzalig voor huizenprijzen en aandelen”

Een Brexit kan een scherpe daling van de aandelenkoersen en huizenprijzen in het Verenigd Koninkrijk tot gevolg hebben. Ook zal het de positie van Londen als financieel centrum ondermijnen. Daarvoor waarschuwt het IMF in een rapport dat vandaag naar buiten werd gebracht. De Britse kiezer mag zich op 23 juni via een referendum uitspreken over een mogelijk vertrekt van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, maar de onzekerheid die dat met zich meebrengt heeft nu al invloed op investeringsbeslissingen van grote bedrijven.

Het IMF waarschuwt in haar rapport voor de schade die een ‘Brexit’ zal toebrengen aan de handelsrelatie met landen uit de Europese Unie. De negatieve consequenties zouden nog jaren kunnen duren, met alle gevolgen van dien voor de investeringen in de Britse economie. Ook moeten we ons in dat geval voorbereiden op veel volatiliteit in een aantal belangrijke financiële markten.

Now I'm confused. The mainstream media keeps telling us the stories that Brexit is losing supporters, but then this pic.twitter.com/HvRuhA3kVm

— Russian Market (@runews) May 13, 2016

IMF waarschuwt opnieuw voor Brexit

Het is niet voor het eerst dat het IMF waarschuwt voor de negatieve uitwerking van een zogeheten Brexit. In april waarschuwde ze al voor de negatieve effecten op de groei van de wereldeconomie als gevolg van een Brits vertrek uit de Europese Unie. Voor Britse huishoudens en bedrijven zal het naar verwachting duurder worden om geld te lenen. Ook verwacht men dat het aantal investeringen vanuit het buitenland zal afnemen, mede vanwege het grote valutarisico dat een ‘Brexit’ met zich meebrengt.

Het Verenigd Koninkrijk heeft al jaren een groot tekort op de handelsbalans, wat betekent dat de waarde van de munt nog veel verder kan dalen. Sinds het begin van dit jaar is de waarde van het Britse pond gezakt van €1,35 naar €1,27, een daling van zes procent. Analisten houden er rekening mee dat de munt nog veel verder in waarde zal dalen.

IMF waarschuwt voor negatieve gevolgen Brexit

13 mei 2016
Ook Ierland leent bijna gratis

Ierland kwam in 2008 in een diepe recessie en een jaar later was er zelfs sprake van een economische depressie. In een jaar tijd kromp de economie met 8,5%, terwijl de werkloosheid van 8,75% naar 11,4% steeg. Het dieptepunt werd bereikt in 2012, toen volgens de officiële statistieken 14,6% van de bevolking werkloos was. In werkelijkheid lag dat percentage waarschijnlijk veel hoger. In het dieptepunt van de crisis – van april 2009 tot en met april 2010 – ontvluchtten 34.500 mensen het land, de grootste emigratiegolf die het land sinds 1989 heeft meegemaakt.

Maar het duurde slechts een paar jaar voordat beleggers dit allemaal weer waren vergeten. Bereikte de rente op een 5 jaars obligatie van Ierland in de zomer van 2011 nog een piek van 13,5%, amper vijf jaar later was die rente gedaald tot onder het nulpunt. U leest het goed: Ierland leent vandaag de dag gratis, net als al die andere Europese landen die een rol speelden in de Europese schuldencrisis.

Het is verbazingwekkend hoe kort het geheugen van beleggers is, want wie is er bereid vijf jaar geld uit te lenen zonder daar rendement voor te krijgen? En waarom zou je zonder rendement je spaargeld uitlenen, als je ook fysiek goud kunt kopen tegen een geringe premie?

Ook Ierland kan inmiddels gratis lenen (Grafiek via Investing.com)

13 mei 2016
UBS overweegt negatieve rente door te berekenen aan spaarders
De Zwitserse bank UBS overweegt de kosten van de negatieve rente door te berekenen aan vermogende klanten, zo schrijft Reuters. Dat kan door middel van een boeterente of door het verhogen van de kosten van de dienstverlening. Zakelijke klanten betalen bij UBS al een zogeheten boeterente over hun tegoeden, maar nu wil CEO Sergio Ermotti die kosten ook gaan doorberekenen aan spaarders. Het is tekenend voor de toenemende druk op de Zwitserse bankensector die het gevolg is van de negatieve rente van de centrale bank.

De Swiss National Bank hanteert een rente van -0,75% over tegoeden die banken parkeren bij de centrale bank. Deze kosten proberen de banken door te berekenen aan de consument, maar dat blijkt geen gemakkelijke opgave. Met succes hebben de Zwitserse banken hun winstmarge op hypotheken weten te verhogen, maar de vele spaartegoeden worden een steeds grotere last voor de banken. Het was slechts een kwestie van tijd voordat de kosten doorberekend zouden worden aan de vermogende spaarders. Ermotti zei daar het volgende over tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering:

“Als de omstandigheden blijven zoals ze nu zijn of verslechteren, dan moeten we overwegen de negatieve rente door te berekenen aan de zeer vermogende klanten of een hogere rente te vragen voor geld dat we uitlenen. Of we moeten kosten in rekening gaan brengen voor dienstverlening die voorheen gratis waren.”

UBS rapporteerde vorige week een winstdaling over het eerste kwartaal, waarop het aandeel van de bank de grootste daling in een jaar tijd liet zien. De bank heeft toegezegd de kosten te verlagen en te snijden in het aantal banen.

Meer over dit onderwerp:
UBS overweegt negatieve rente voor vermogende spaarders
13 mei 2016
BaFin: “Negatieve rente gif voor Duitse bankensector”

De negatieve rente werkt als gif voor de Duitse bankensector, dat zei de Duitse financiële toezichthouder BaFin dinsdag tijdens haar jaarlijkse persconferentie. Door de extreem lage rente moeten de 1.600 lokale Duitse banken meer reserves aanhouden, wat ten koste gaat van hun verdiencapaciteit. Sommige banken zouden daardoor zelfs in de problemen kunnen komen.

Ook de Duitse pensioenfondsen en verzekeraars voelen de pijn van het rentebeleid van de ECB, omdat het steeds moeilijker wordt alle verplichtingen na te komen. De rendementen die zij in het verleden garandeerden aan klanten zijn steeds moeilijker te halen zonder extra risico’s te nemen. Volgens de BaFin zijn niet alle financiële instellingen in staat met deze druk om te gaan, zeker niet als de rente nog veel langer op dit extreem lage niveau blijft.

Duitsland verliest door negatieve rente
Na Zweden is Duitsland het meest spaarzame land in de Europese Unie, want een doorsnee huishouden in Duitsland spaart 16,9% van het besteedbare inkomen. Door het rentebeleid van de ECB levert het spaargeld nauwelijks rendement op, een probleem waar ook de financiële toezichthouder mee worstelt. "We zijn met de pensioenfondsen in gesprek over hoe we dit probleem kunnen aanpakken", zo verklaarde toezichthouder Frank Grund van de BaFin. De kans is groot dat een aantal kleinere financiële instellingen in Duitsland het hoofd niet meer boven water kan houden als de rente langdurig op dit lage niveau blijft. Het is de zoveelste waarschuwing vanuit Duitsland op het monetaire beleid van de ECB. Dat is niet vreemd, als je bedenkt dat het land begin jaren '20 de gevolgen van hyperinflatie moest ondergaan. Iedereen die zijn vermogen niet op tijd in veiligheid bracht zag zijn of haar spaargeld verdampen. Daarom hebben Duitsers nog steeds de schrik van centrale banken die een te ruim monetair beleid voeren.

Bafin: Negatieve rente is als gif voor Duitse bankensector

11 mei 2016
Grafiek: Ook 30 jaars leningen leveren bijna geen rente op

Tot voor kort kon je nog besluiten je spaargeld voor een langere periode vast te zetten om meer rente te ontvangen, maar ook die tijden zijn binnenkort vervlogen. De volgende grafiek laat zien dat de rente op staatsobligaties van landen met een hoge kredietstatus in minder dan tien jaar tijd compleet gemarginaliseerd is.

Kreeg je begin 2008 nog ruim 3% rente op een Zwitserse en bijna 4,5% op een Duitse staatsobligatie met een looptijd van dertig jaar, nu is je rendement nog maar een fractie daarvan. Voor een Duitse staatsobligatie zit je vandaag de dag al onder de 1%, terwijl de rente op Zwitserse en Japanse staatsobligaties van 30 jaar gestaag richting de nul procent zakt.

Het duurt niet lang meer en dan kun je als belegger nergens meer veilig rendement maken binnen het huidige financiële systeem. Als er aan staatsobligaties en spaargeld niets meer te verdienen valt, dan wordt het nog interessanter fysiek goud te kopen als alternatieve vorm van vermogen. Het edelmetaal heeft een negatieve correlatie met veel andere beleggingen en is vrij van tegenpartij risico.

Het loont ook al niet meer om je geld voor een langere tijd uit te lenen, de rente op 30-jaars obligaties daalt gestaag (via Jeroen Blokland op twitter)

11 mei 2016