Categorie: Economie

Economisch Nieuws

Volatiliteit blijft dalen: Stilte voor de storm?

De volatiliteit op de financiële markten is laag en de handelsvolumes dalen. Het is slecht nieuws voor alle financiële instellingen en bedrijven die hun geld verdienen met transacties. Of het nou aandelen, valuta, edelmetalen of obligaties zien, over de hele linie is het de laatste maanden uitzonderlijk rustig geworden in de markt. JP Morgan en Citigroup waarschuwden al voor een lagere opbrengst voor hun trading desks. Ook Goldman Sachs verwacht een lagere opbrengst uit handelsactiviteiten op de financiële markten, zo schrijft Businessinsider.

“De volumes in de markt voor vastrentende waardes stonden in 2014 aanzienlijk onder druk. Zo daalde het verhandelde volume op de valutamarkt met 45% ten opzichte van vorig jaar, werden er 20% minder hypotheekleningen verhandeld en daalde het aantal verhandelde bedrijfsobligaties met 15%”, zo verklaarde Gary Cohn van Goldman Sachs tijdens het Sanford C. Bernstein Strategic Decisions Conference.

Volatiliteit zeer laag
De volatiliteit op de aandelenmarkt, gemeten naar de VIX, staat op dit moment 40% lager dan het 10-jaars gemiddelde. Ook op de valutamarkt is de volatiliteit 40% lager dan het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. Gary Cohn merkte op dat de de euro sinds de invoering vijftien jaar geleden nog nooit twee maanden lang in dermate smalle bandbreedte bewoog. Ook op de rentemarkt is volatiliteit sterk afgenomen, tot 35% beneden het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. De rente op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar heeft de afgelopen drie maanden ook nauwelijks bewogen. De afgelopen 35 jaar is de volatiliteit van dit schuldpapier niet eerder zo laag geweest voor een periode van drie maanden. Gary Cohn zegt dat de handelaren op Wall Street last hebben van het gebrek aan koersbeweging op de financiële markten. "De lage volatiliteit ontmoedigt hedging en vertraagt het opportunistisch beleggen. Als cliënten niet handelen kunnen de handelaren geen geld verdienen."

Handelsvolumes op financiële markten dalen (cijfers van Federal Reserve, NYSE, Nasdaq, Arca, CME en Bloomberg)

4 juni 2014
Euraziatische Unie met Rusland, Kazachstan en Wit-Rusland gereed

Rusland, Kazachstan en Wit-Rusland hebben een overeenkomst ondertekend waarmee de nieuwe Euraziatische Unie een feit is. Met deze historische deal komt er een vrijhandelszone tussen de drie landen en wordt vrij verkeer van arbeid toegestaan. Ook kunnen de landen voortaan op financieel vlak beter met elkaar samenwerken dankzij deze overeenkomst. De papieren werden in Astana, de hoofdstad van Kazachstan, ondertekend door Poetin, Nazarbayev en Lukashenko (de presidenten van respectievelijk Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan).

Euraziatische Economische Unie
De Euraziatische Economische Unie (EAEU) start op 1 januari 2015. Volgens Russische experts verhoogt deze nieuwe economische unie de efficiëntie van de handel tussen deze landen. Tegelijkertijd waarschuwen ze voor een overhaaste introductie van een uniforme energiemarkt. Volgens Poetin betekent de handtekening onder de vorming van een economische unie dat de economische integratie naar een hoge niveau getild kan worden. "Hoewel alle landen hun soevereiniteit behouden kunnen we onze economische samenwerking beter coördineren", zo licht hij toe. Toch is de ondertekening van deze overeenkomst meer een formaliteit, want veel besluiten waren eerder al genomen. Men verwacht dan ook niet dat op korte termijn de handel tussen de drie landen zal intensiveren. Als sinds 1992 werden importheffingen tussen deze drie landen afgeschaft.
Gezamenlijke energiemarkt
Toch is het vierde deel van de overeenkomst erg belangrijk voor alle landen. Hierin is namelijk vastgelegd dat er vrij verkeer kan plaatsvinden van goederen, diensten, kapitaal en arbeid. De drie landen zullen voornamelijk samenwerken op het gebied van energie, industriële productie, landbouw en transport. In 2025 willen de drie landen een gezamenlijke markt voor olie en gas hebben en in 2019 moet ook de energiemarkt van de drie landen geïntegreerd zijn tot één markt. Dat betekent dat op termijn geen onderscheid meer gemaakt zal worden in de prijzen van gas en elektriciteit tussen de drie landen. Dat betekent dat Kazachstan meer Russische olie kan kopen tegen een aantrekkelijke prijs. Ook kan Kazachstan van de Russische infrastructuur profiteren door zelf gas naar Europa te exporteren. De afgelopen drie jaar is de handel tussen deze drie Euraziatische landen met bijna 50% toegenomen tot $66,2 miljard. Na China en de Europese Unie zijn Kazachstan en Wit-Rusland samengevoegd de derde grootste handelspartner van Rusland. In de nabije toekomst wil de Euraziatische Economische Unie ook overeenkomsten sluiten met andere landen. Volgens Russia Beyond the Headlines komen Vietnam, India en Israël daarvoor wellicht in aanmerking.

Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan leggen het fundament voor een Euraziatische Economische Unie

(Afbeelding van Konstantin Zavrazhin / RG, overgenomen van Russia Beyond the Headlines)

2 juni 2014
Grafiek: Huizenprijzen stijgen weer

De huizenprijzen in de Westerse wereld stijgen weer, zo concludeerde Hans Stegeman van de Rabobank op basis van cijfers van de Dallas Fed. De financiële crisis markeerde het begin van een grote prijsdaling in met name Ierland (-47%), Spanje (-35%), de Verenigde Staten (-24%) en Nederland (-23%), maar nu lijken de prijzen gemiddeld genomen alweer in de lift te zitten. Bijvoorbeeld in Duitsland, waar de prijzen sinds het begin van de crisis met gemiddeld 20% zijn gestegen. Ook in het Verenigd Koninkrijk is al enige tijd geen sprake meer van dalende huizenprijzen. In Londen stijgen de prijzen zelfs met £10.000 in één maand…

Is de crisis dan toch echt voorbij? Of maken we door de extreem lage rente een opmars naar de volgende bubbel, een bubbel die nog veel groter is?

Huizenprijzen stijgen weer, is de crisis voorbij?

2 juni 2014
Grafieken: Centrale bank balansen sinds 1900

Tijdens het ECB Forum in de Portugese plaats Sintra presenteerden historicus Niall Ferguson, economisch historicus Moritz Schularick en Harvard student Adreas Schaab hun paper over de ontwikkeling van centrale bank balansen sinds 1900. In de presentatie laten ze zien dat de balansen van verschillende centrale banken sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zo groot zijn geweest in verhouding tot de omvang van de economie. ook laten ze zien dat er in de afgelopen jaar zelden sprake was van een nominale verkleining van het balanstotaal. De omvang van de balansen daalde alleen in verhouding tot de omvang van de economie, omdat de economie zich na de tweede wereldoorlog weer kon herstellen.

Sinds 2008 zijn de balansen sterk toegenomen, omdat het wereldwijde financiële systeem op omvallen stond. Het historische overzicht geeft ons verschillende inzichten over het handelen van centrale banken. Zo waren de meeste balansuitbreidingen te relateren aan de financiering van overheidsschulden. Meer recent grepen centrale banken in om als lender of last resort te functioneren (denk aan de QE-programma's en het Europese LTRO-programma). Ook moest er in het verleden onder de goudstandaard vaak geïntervenieerd worden door centrale banken. We hebben een aantal grafieken uit deze presentatie voor u geselecteerd. De hele presentatie kunt u hier vinden.

Centrale bank balans daalt alleen ten opzichte van bbp, in nominale zin stijgt deze

Expansie en contractie van centrale bank balans vertoont sterke correlatie met overheidsschulden

Jaren waarin de balansomvang van centrale banken groeide en kromp

De historische drijfveren voor een expansie of contractie van de centrale bank balans

Voor 1980 was er nog een vrij sterke correlatie tussen balansgroei en de inflatie...

... maar sindsdien is die correlatie lang niet overal aanwezig

30 mei 2014
Video: Jim Rickards over The Death of Money

Volgens Jim Rickards staan we er vandaag de dag in economisch opzicht slechter voor dan in 2008. De banken die als too big to fail bestempeld werden zijn sinds de crisis nog groter geworden, wat betekent dat de schade bij een volgende crisis ook groter zal zijn. Rickards voorspelt in zijn nieuwste boek ‘The Death of Money’ het ineenstorten van het monetaire systeem zoals we dat nu kennen.

In de volgende video van dertig minuten geeft Rickards een toelichting op zijn verhaal.

29 mei 2014
Frankfurt als knooppunt voor handel in Chinese yuan

Als het aan de Duitse Bundesbank en de Chinese People’s Bank of China ligt wordt Frankfurt een nieuw Europees knooppunt voor financiële transacties in de Chinese yuan. Daarvoor ondertekenden de twee centrale banken onlangs in Berlijn een overeenkomst. Eerder dit jaar ondertekende de Bank of England al een soortgelijke overeenkomst met de Chinese centrale bank, maar nu is ook het Europese vasteland aan de beurt. Naast Frankfurt waren ook Parijs en Luxemburg in de race om als eerste euroland een overeenkomst te tekenen met China. Toch waren het uiteindelijk weer de Duitsers die er met de winst vandoor gingen.

“Frankfurt is één van de voornaamste financiële centra van Europa en is de thuisbasis van twee centrale banken (ECB en Bundesbank), waardoor het een zeer geschikte locatie is”, zo verklaarde Joachim Nagel van de Bundesbank tegenover Bloomberg. “Transacties in renminbi zullen de nauwe economische en financiële banden tussen Duitsland en China verder versterken”, zo voegde hij eraan toe.

China stelt haar eigen financiële markt steeds meer open voor het buitenland. Vorig jaar ondertekenden de ECB en de People’s Bank of China nog een valutaswap van 45 miljard euro en 350 miljard yuan, met als doel de handel tussen Europa en China te stroomlijnen. Met een valutaswap kunnen bedrijven makkelijker aan vreemde valuta komen en daarmee kunnen ze de kosten verlagen.

Chinese banken

Er zijn reeds vijf Chinese banken die een filiaal hebben in het Duitse financiële centrum, namelijk de Industrial & Commercial Bank of China, de Bank of China, de Bank of Communications, de Agricultural Bank of China en de China Construction Bank. Door Frankfurt op de kaart te zetten als knooppunt voor handel in Chinese yuan wordt het voor Duitse bedrijven makkelijker goederen te exporteren naar China, zo stelt Wolfgang Kirsch van DZ Bank AG. Volgens Kirsch wordt het voor institutionele beleggers ook makkelijker financiële transacties in yuan renminbi uit te voeren.

Handel in Chinese yuan

Duitsland heeft een hoogwaardige maakindustrie en de producten die daaruit voorkomen zijn ook erg populair bij de Chinese consument. Vorig jaar was China nog de derde grootste handelspartner van China met een handelsomzet van €140 miljard. Wereldwijd staat China op de vijfde plaats in de ranglijst van grootste afnemers van Duitse goederen. Omgekeerd export China op één land na de meeste goederen naar Duitsland.

Duitse bedrijven als Siemens en Volkswagen zijn zeer te spreken over de deal tussen de centrale banken van Duitsland en China, omdat ze de yuan daarmee kunnen omarmen als derde munt voor internationaal handelsverkeer (naast de euro en de dollar). Volgens Siemens is het potentieel van deze deal zeer groot. “De introductie van de yuan renminbi als officiële handelsmunt voor bedrijven zal de komende jaren een grote impact hebben op de bedrijfsactiviteiten van Siemens”, zo verklaarde Stefan Harfich van de afdeling financiële dienstverlening van Siemens.

Daimler AG, de fabrikant van Mercedes die vorig jaar 235.644 auto’s verkocht in China, schreef in maart nog 500 miljoen yuan aan 1-jaars obligaties uit in China. Dat was de eerste keer dat een Europees bedrijf op deze manier geld ophaalde bij Chinese investeerders.

Frankfurt is belangrijk financieel centrum in Europa (Afbeelding via Bloomberg)

28 mei 2014
Omvang derivaten bubbel naar record
De wereldwijde derivatenbubbel is op dit moment 20% groter dan voor de financiële crisis, zo schrijft het Economic Collapse Blog op basis van cijfers van de Bank of International Settlements (BIS). Eind vorig jaar was er naar schatting $710 biljoen aan derivaten in omloop, terwijl dat een jaar eerder nog $633 biljoen was. Ter vergelijking: de Amerikaanse economie heeft, gemeten naar het bbp, een omvang van ongeveer $17 biljoen.

Het kenmerk van deze derivaten is dat ze geen intrinsieke waarde hebben. Het zijn afspraken die vaak rechtstreeks tussen twee partijen worden gesloten en die slechts gebaseerd zijn op het koersverloop van de onderliggende waarde. Op die manier kunnen handelaren een hefboomeffect bereiken, zonder de prijs van de onderliggende waarde te beïnvloeden. Het is een vorm van gokken die alle binding met de reële economie verloren heeft, omdat de derivaten de productiviteit van de economie niet verbeteren.

De derivatenbubbel is het speelveld van de grote zakenbanken, want de 25 grootste financiële instellingen in de Verenigde Staten hebben gezamenlijk $236 miljoen aan derivaten in hun portefeuille. Dat is veel meer dan hun balanstotaal. The Economic Collapse Blog maakte een kort overzicht:
- JP Morgan: $70 biljoen aan derivaten bij een balanstotaal van $2 biljoen
- Citibank: $62 biljoen aan derivaten bij een balanstotaal van $1,3 biljoen
- Bank of America: $38 biljoen aan derivaten bij een balanstotaal van $1,4 biljoen
- Goldman Sachs: $48 biljoen aan derivaten bij een balanstotaal van $1,4 miljard
Zoals u ziet hebben de derivatenportefeuilles van deze banken een omvang waar het balanstotaal compleet bij verbleekt. Hoe moeten verliezen op deze derivaten ooit worden opgevangen? De volgende grafiek laat zien dat de meeste derivaten betrekking hebben op de ontwikkeling van de rente.

De meeste derivaten zijn gebaseerd op de rente (Bron: BIS)
27 mei 2014
Poll: Wilt u terug naar de gulden?

Lage economische groei, een hoge werkloosheid in de periferie van de Eurozone en een fixatie op maximaal 3% begrotingstekort. Het hoort allemaal bij het aanpassingsproces dat de Europese munt van de burger en de politiek verlangt. Moeten we dat eigenlijk wel willen? Of zijn we beter af als we terugkeren naar een soevereine munt die we zelf kunnen beheren?

Volgens een peiling van Kieskompas wil driekwart van de Nederlanders de euro houden. Wat is uw mening: Terug naar de gulden of toch bij de euro blijven?

[polldaddy poll=8076777]

Moeten we terug naar de gulden? (Afbeelding via Xandernieuws)

27 mei 2014
Voormalig ECB-directeur: “Koop goud”

Voormalig directeur van de Bundesbank Jürgen Stark deed afgelopen vrijdag een aantal verrassende uitspraken. Na in 2011 vroegtijdig afgetreden te zijn om “persoonlijke redenen”, deed Stark een boekje open over het ECB-beleid. “Koop goud”, was zijn conclusie.

Stark keurt opkopen van staatsschuld af

Het ware motief achter de terugtreding van Jürgen Stark was dat hij fel gekant is tegen het direct opkopen van staatspapier van Europese probleemlanden. Sindsdien heeft Stark meerdere malen publiekelijk gewaarschuwd voor de risico’s van het huidige ECB-beleid.

Echter blijft het niet bij dergelijke waarschuwingen. Stark kan nu eindelijk vrijuit spreken. Zo spoorde Stark recentelijk in een seminar georganiseerd door het Duitse Ludwig von Mises Instituut genodigden aan om goud te kopen ter bescherming tegen een ineenstorting van het financiële systeem. Hij merkte bij zijn beleggingsadvies zijdelings op dat Draghi “de controle en het perspectief over de huidige economische situatie volledig is kwijtgeraakt”.

Het monetaire stelsel is het probleem

Stark legde in zijn toespraak de schuld bij de opzet van het huidige monetaire stelsel. Het hele systeem is, volgens Stark, “volledige fictie”. Het drukken van papiergeld zonder onderliggende waarde en de kredietexpansie die commerciële banken vervolgens kunnen inzetten zonder gedekt te worden door werkelijke besparingen is de oorzaak van de instabiliteit die we nu ondervinden.

Stark raadt aan om een deel van het spaargeld en vermogen om te zetten naar “traditionele vluchthavens”, door bijvoorbeeld fysiek goud of zilver aan te kopen als bescherming tegen “deze fictie”.

ECB ontmoedigt noodzakelijke hervormingen

Door de rente laag te houden, moedigt de ECB overheden aan om structurele hervormingen uit te stellen. “De positie van Draghi biedt geen incentives tot het nemen van nieuwe structurele maatregelen”, zegt Stark. “De crisis is nog niet voorbij”, zo concludeert de voormalig directeur van de belangrijkste centrale bank van Europa.
Stark legde eveneens interessante statistieken ter onderbouwing voor: Europese overheden hebben slechts 100 banken failliet laten gaan tot en met 2012, terwijl de VS in 2009 gestopt is het met redden van banken en er inmiddels 450 Amerikaanse banken over de kop zijn gegaan.

Crisis niet voorbij: koop goud

De eurocrisis is dus nog niet voorbij. Het is verstandig om ons in te dekken tegen de risico’s die gepaard gaan met het huidige monetaire stelsel en de onzekere Europese situatie door fysiek goud aan te kopen en op te slaan, het liefst op een plek buiten de Europese Unie.

Volgens Jurgen Stark is het monetaire systeem een illusie (Afbeelding van Die Welt)

26 mei 2014
Weidmann: “ECB kan Europese problemen niet oplossen”

Volgens Jens Weidmann, president van de Bundesbank, is het niet de taak van de ECB om de problemen van Europa op te lossen. Dat zei hij afgelopen week in een interview met de Suddeutsche Zeitung. Volgens Weidmann is er door de financiële crisis van beide kanten controverse ontstaan over het beleid van de Europese Centrale Bank. Sommigen beschouwen de bank als een vangnet voor banken en overheden die in de problemen komen en willen dat de ECB daar nog verder in gaat dan ze nu doet. Anderen zijn van mening dat de ECB al veel te ver is gegaan in het ondersteunen van banken en overheden.

Weidmann stelt dat de ECB duidelijk moet communiceren dat ze niet de problemen van Europa op zich kan nemen. “Het mandaat van prijsstabiliteit mag niet ondergeschikt worden gemaakt aan andere doelen, zoals het garanderen van de solvabiliteit van overheden”. Daarmee reageert hij op de toenemende populariteit van politieke partijen en politici die de spreekwoordelijke geldpers aan willen zetten. “Centrale banken in de eurozone mogen overheden niet financieren en moeten hun mandaat strikt volgen om hun onafhankelijkheid te kunnen bewaren”, zo voegt hij toe.

Over de relatief sterke euro:

De relatief hoge waardering van de euro ten opzichte van de dollar baart de president van de Bundesbank geen zorgen. “We hebben vaker op deze wisselkoers gestaan. Als je de euro vergelijkt met een mandje van valuta zie je dat de euro op dit moment maar een klein beetje boven het handelsgewogen gemiddelde ligt ten opzichte van het moment dat de muntunie werd opgericht. Er bestaat geen twijfel over dat een ruim monetair beleid een lagere wisselkoers met zich meebrengt. Echter ben ik geen voorstander van een actief wisselkoersbeleid dat als doel heeft de euro te verzwakken.”

De gedachte dat een zwakke euro een blijvende verbetering kan geven aan het concurrentievermogen van de Eurozone is onjuist. We hebben dat gezien wat devaluaties in het tijdperk voor de komst van de muntunie ons hebben opgeleverd. Op de korte termijn hielp devalueren voor landen als Italië, maar over de langere termijn ondermijnde dit de bereidheid van beleidsmakers en bedrijven om te veranderen. Dat ging op termijn weer ten koste van het concurrentievermogen. De enige manier om concurrerend te blijven is door innovatief te ondernemen en door productief personeel te hebben. De relatief sterke euro is volgens Weidmann te verklaren door de toenemend vertrouwen in de Eurozone onder de institutionele beleggers. "Daardoor stroomt er kapitaal binnen, voornamelijk richting de perifere landen. Dat heeft de euro sterk gemaakt. Maar het heeft ook een positief effect op deze landen, want de instroom van kapitaal heeft de rente op de kapitaalmarkt naar een all-time low gebracht. Op de lange termijn is dat meer bepalend voor de economie van deze landen dan de wisselkoers."

26 mei 2014
Jurgen Stark: “Het geldsysteem is pure fictie”

Volgens Jurgen Stark is ons huidige monetaire stelsel niets meer of minder dan pure fictie, zo lezen we op de website van het Spaanse Libre Mercado. Tijdens een conferentie van het Ludwig von Mises Institute sprak de voormalig vicepresident van de Duitse Bundesbank en voormalig hoofdeconoom van de ECB zeer kritisch over het monetaire beleid van de laatste jaren. Het is dezelfde man die in 2011 afstand deed van zijn toppositie binnen de ECB, omdat hij pertinent tegenstander was van het rechtstreeks opkopen van staatsobligaties van ‘probleemlanden’ in de periferie van de Eurozone.

Volgens Stark zijn alle centrale banken, inclusief de ECB, de controle over de economische situatie volledig kwijtgeraakt. Het monetaire systeem werd in 2011 gered door gecoördineerde acties van verschillende grote centrale banken, maar volgens Stark is er niets meer van overgebleven anders dan ‘pure fictie’. De monetaire autoriteiten hebben er sinds 2008 alles aan gedaan om een tweede ‘Lehman’ moment te voorkomen. In de woorden van de voormalig hoofdeconoom van de ECB: “Als dat moment er toch komt, dan zal het systeem dat niet overleven.”

Het probleem is het monetaire systeem zelf, dat de mogelijkheid biedt geld te creëren zonder dat daar iets van waarde tegenover staat. Een ander probleem is de multiplier waarmee commerciële banken kredieten kunnen verstrekken, zonder dat daar besparingen tegenover staan. Volgens de insider doet iedereen er verstandig aan een deel van de ‘fictieve besparingen’ om te zetten in ’traditionele’ veilige havens als goud en zilver. Dat is nogal een uitspraak voor een man die tot een paar jaar geleden nog hoofdeconoom was van de ECB!

Risico's verdwijnen onder het tapijt
In een andere lezing in Parijs zei Stark dat het zwakke economische herstel in Europa niet het gevolg is van het ontbreken van monetaire en fiscale stimulering, maar van een langzaam proces van schuldafbouw (deleveraging) en van het ontbreken van structurele hervormingen. Ook zei hij dat het zich zorgen maakte over de gevolgen van het soepele monetaire beleid van de ECB. Als gevolg daarvan zijn de verschillen in rente steeds kleiner geworden, waardoor de markt moeilijker kan inschatten hoe groot het default risico is van een belegging. "Stijgende koersen hebben de euro sterker gemaakt. Maar de financiele markten zijn door de crisis verstoord geraakt. We moeten hier niet al te optimistisch over zijn". Met stijgende koersen doelt Stark op de hogere aandelenkoersen en de dalende rente op staatsobligaties van met name de perifere Eurolanden. De koersstijging suggereert een toenemend vertrouwen in het financiële systeem, maar als we naar de macro-economische cijfers kijken is er zeker geen reden om aan te nemen dat het echt zoveel beter gaat met de economie. (h/t: Shanti, Goudstudieforum)

26 mei 2014