Marketupdate

Categorie: Economie

Economisch Nieuws

  • Huizenmarkt China koelt af?

    Het lijkt erop dat de Chinese huizenmarkt begint af te koelen. Een groep boze huiseigenaren in China vraagt geld terug, nadat vastgoedontwikkelaar Wharf Ltd besloot de prijzen van een aantal woningen met 16% te verlagen. Door de prijsverlaging voelen de mensen die onlangs een huis gekocht hebben voor de hogere prijs zich tekort gedaan.

    De Wall Street Journal schrijft dat dit niet het enige geval is. Bij een ander project van dezelfde projectontwikkelaar in dezelfde stad werden de prijzen van twintig nieuwe appartementen ook al verlaagd. In plaats van 11.000 yuan per vierkante meter vraagt men nu nog maar 8.200 yuan, een verlaging van meer dan 20%.

    Op één van de borden die de gedupeerden bij zich hadden stond de tekst “Wharf, geeft ons rechtvaardigheid. Geef het zuur verdiende geld terug aan ons”. 

    Huizenmarkt China verzadigd?

    De huiseigenaren lijken slachtoffer te worden van een lange speculatieve golf in Chinees vastgoed. We hebben op Marketupdate al verschillende keren geschreven over de alsmaar stijgende huizenprijzen en over de Chinese spooksteden waar bijna niemand woont. De Chinese regering probeert de hausse in vastgoed, die voor een belangrijk deel gedreven wordt door schulden, al vier jaar af te remmen. Die maatregelen lijken langzaam maar zeker effect te hebben, want de projectontwikkelaar in kwestie verlaagde de prijzen naar eigen zeggen om voorraad af te bouwen.

    Huizenprijzen China zijn in 2013 extreem hard gestegen

    Huizenprijzen China zijn in 2013 extreem hard gestegen

    Prijsverlagingen

    De stijging van de huizenprijzen in zeventig grote Chinese steden zwakte in februari af tot 9% vergeleken met een jaar geleden. Door zwakkere economische groei, dalende huizenverkopen en een toenemend aantal onverkochte woningen kiezen steeds meer projectontwikkelaars in China eieren voor hun geld. Ze verlagen de prijzen van onverkochte woningen en appartementen, zodat ze op korte termijn het geld binnen kunnen halen om schuldeisers te betalen. Eén van de slachtoffers kocht in december vorig jaar een appartement van 120 vierkante meter voor 730.000 yuan. Nu kan iemand een vergelijkbaar appartement in dezelfde toren kopen voor 610.000 yuan. Huiseigenaren werden van de prijsverlaging op de hoogste gesteld via een sms-bericht van de projectontwikkelaar. In dat bericht kregen de huizenkopers de vraag voorgelegd of ze niet een tweede appartement wilden kopen voor de gereduceerde prijs.

    Chinese vastgoedmarkt begint af te koelen?

    Chinese vastgoedmarkt begint af te koelen? (Afbeelding van de WSJ)

  • “Britse pond moet devalueren”

    Volgens miljonair en ondernemer John Mills moet het Verenigd Koninkrijk haar munt devalueren om de economie weer aan de gang te krijgen. Dinsdag start hij een nieuwe campagne om de politiek te overtuigen van het nut van een zwakkere pond.

    Onderdeel van de campagne is de publicatie van een onderzoek van Civitas, een denktank die de economische gevolgen van een zwakkere pond heeft doorgerekend. In het artikel staat dat het Verenigd Koninkrijk ‘veroordeeld’ is tot jaren van schulden opstapelen en bezuinigen, indien er niet spoedig een nieuwe weg wordt ingeslagen die de productiviteit en de industriële activiteit van de Britse economie verbetert.

    Handelsbalans

    Het Verenigd Koninkrijk heeft al meer dan tien jaar een tekort op de handelsbalans. Ze importeert veel goederen uit het buitenland, omdat de import vaak goedkoper is dan productie in eigen land. Volgens ondernemer Mills moet de waarde van het Britse pond omlaag worden gebracht om daar verandering te brengen: "Britse politici focussen zich alleen op fiscaal en monetair beleid, maar het wisselkoersbeleid wordt totaal genegeerd. Dat is de grootste fout die beleidsmakers op dit moment maken."

    Devalueren

    Een zwakkere munt kan met name de kleine industrie weer winstgevend maken, zo betoogt Mills. In het onderzoek dat Mills heeft laten uitvoeren lezen we dat de groei van de Britse economie weer kan aantrekken tot 3% in het eerste jaar en 5% in het vijfde jaar.

    britse-pond

  • Welke gevolgen hebben verdere economische sancties tegen Rusland?

    Afgelopen maandag stelden wij de vraag of sancties tegen Rusland nut hebben? Tot op heden zijn de ingestelde sancties voornamelijk symbolisch. Een lijst met betrokken Russen en Oekraïners krijgen geen reisvisum meer om de Europese Unie binnen te komen en hun in Europa aanwezige tegoeden worden bevroren. Gisteren vond een EU top plaats met de regeringsleiders van de lidstaten. Deze hebben de Europese Commissie opgeroepen om verdere economische sancties te onderzoeken. Een tweede ronde sancties maakt de kans dat Rusland en de EU in een vicieuze cirkel aan sancties en daarmee handelsoorlog raken echter een stuk groter. De volgende infographic toont de wederzijdse (economische) afhankelijkheid van de EU en Rusland.
    handel-eu-rusland-sancties

    Het is geen geheim dat de Russische exporten voor een groot deel uit fossiele grondstoffen bestaan. Grote hoeveelheden machines en voertuigen bewandelen vanuit de EU de tegengestelde richting. De onderstaande tabel toont de afhankelijkheid van de Russische gastoevoer van Europese landen. De tabel toont dat de meer naar het Oosten gelegen Europese landen en stuk afhankelijker zijn van Russische gas dan de West-Europese landen.

    afhankelijkheid-gas-rusland

    De annexatie van de Krim lijkt deze Oost-Europese landen te hebben wakker geschud. Hun blik lijkt zich nu te richten op NAVO bondgenoten die wel energievoorraden in overvloed hebben. Ambassadeurs van Tsjechië, Hongarije, Slowakije en Polen hebben deze week een brief gestuurd naar de voorzitter van het Amerikaanse huis van afgevaardigden, John Boehner. In deze brief vragen ze de Amerikanen om gasexporten te autoriseren. Momenteel mag gas (en olie) dat binnen de Verenigde Staten wordt gewonnen niet worden geëxporteerd. Dit valt binnen het Amerikaanse beleid om op het energievlak weer zelfvoorzienend te worden. Canada heeft nog niet een vergelijkbaar Europees verzoek ontvangen. Polen is inmiddels ook een dialoog gestart met de EU waarin zij willen zoeken naar de mogelijkheden om hun energie importen te gaan diversifiëren.

    Zoals vaker het geval is lijkt de politieke mening van (economisch) zwaargewicht Duitsland de toon te zetten in het vaststellen van de sancties. Duitsland is in vergelijking tot bijvoorbeeld Frankrijk en Verenigd Koninkrijk nauw verbonden met de Russische energiesector. Economische sancties zou dan ook het Duitse bedrijfsleven hard kunnen raken. Het kan ook zijn dat de transportkosten om energie vanuit Noord-Amerika naar Europa te krijgen niet afwegen ten opzichte van het Russische gas. Ondanks de snel dalende energieprijzen in de VS. Het is daarom ook niet ondenkbaar dat een deel van de Europese politieke beleidsbepalers hoopt dat de Oekraïense crisis geen vervolg krijgt en rustig overwaait.

    6a00d8341d417153ef01a5117ab147970c-800wi

  • Onze kinderen krijgen het (niet) beter

    karl-marx
    Het is als het ware een axioma geworden. Dan bedoelen we de opvatting, dat elke nieuwe generatie het materieel beter krijgt dan de vorige. En dat is ook tot op zekere hoogte zo in de meeste Westerse landen. En hetzelfde idee begint nu ook in veel Opkomende Landen post te vatten. Ook daar zien we dat de jongste generaties het beduidend beter hebben dan de oudste.

    Maar de vraag is uiteraard, of deze schijnbare wetmatigheid ook in de toekomst blijft bestaan. Of zullen doemdenkers als Thomas Malthus en Karl Marx uiteindelijk toch het gelijk aan hun kant krijgen? Zullen toekomstige generaties zich met heel wat minder tevreden moeten stellen? Dat is beslist niet uit te sluiten, want de generaties van vandaag wachten enkele formidabele uitdagingen. De tragiek is, dat die vaak terug te voeren zijn op politiek falen en disfunctioneren.

    Om maar eens wat te noemen. Sommige problemen winnen sluipenderwijs aan kracht en omvang zonder dat beleidsmakers er naar omkijken en oog hebben voor de consequenties. Neem nu het milieu. Wanneer recht op zaken als water en schone lucht slecht geregeld zijn, dan moet juist de overheid voor regelgeving zorgen. Waar dat niet gebeurd is, daar zullen op korte termijn grote spanningen kunnen ontstaan. Denk maar aan het bijna letterlijk opdrogen van fris en betrouwbaar drinkwater in delen van deze wereld, zoals het Midden Oosten. robotisering-man-overbodig

    Een tweede bron van potentiële tweedracht en grote problemen is het vigerende economische systeem. Dat moet fair en redelijk zijn voor de meeste mensen. Een fair economisch systeem is ook de basis voor politieke stabiliteit. Maar is het huidig systeem nog wel fair? Het geloof erin is snel tanende nu de combinatie van technologische ontwikkeling en globalisering de enkeling bevoordeelt boven de massa, waardoor ongelijkheid in veel landen weer toeneemt. Ongelijkheid werkt corruptie in de hand en verlamt op den duur zowel het politieke als economische systeem.

    Het derde probleem is wel het grootste en dat is de vergrijzing. Die stelt de politiek voor de prangende vraag hoe en hoeveel te besteden aan ouderenzorg. Die vraag dient zich aan op het moment dat economische groei laag is en publieke schulden hoog. De huidige pensioenstelsels in veel landen lijken onbetaalbaar geworden. Een strijd tussen generaties dreigt. Het laatste probleem is dat van regulering van een zich explosief ontwikkelende technologie. Wat matig tot slechte regulering kan aanrichten, bewijst de huidige financiële crisis. Maar opnieuw is het de vraag, of overheden en politici hiervoor terdege zijn toegerust. Twijfel is op zijn plaats.

    Voor alle genoemde problemen zijn voor de korte termijn oplossingen voor handen. De vraag is echter, of de politiek de wil en de moed heeft om daadwerkelijk in actie te komen. De ongelijkheid kan bijvoorbeeld deels aangepakt worden via de belastingen. Het verhogen van belastingen is echter bij de meeste partijen nog taboe. Daarom zijn belastingen op CO2 uitstoot evenmin erg populair. In veel Westerse landen zal een voorstel om massa-immigratie te bevorderen om de vergrijzing te bestrijden geen lang politiek leven beschoren zijn.

    ballard Het is feitelijk toch een wezenlijk probleem van het kapitalistisch systeem. Het werkt uitstekend als het gaat om groei in het private domein. Als het om groei in het publieke domein gaat, dan is het systeem een stuk minder succesvol. Zaken als gezondheidszorg, onderwijs en het milieu mogen op veel ijverige lippendienst van politici en beleidsmakers rekenen, maar veelal blijft het daar bij. juist deze bange en vaak fantasieloze opstelling brengt de betere toekomst van de nieuwe generaties in gevaar. Grote problemen vragen om grootse daden en niet om een boekhoudersmentaliteit. Cor Wijtvliet Bron: Kenneth Rogoff, Malthus, Marx and modern Growth. Project-Syndicate, March 4 2014

  • Inkomensongelijkheid in de VS

    De Amerikaanse economie liet de economische crisis officieel in 2009 al achter zich. Sindsdien groeit de Amerikaanse economie al vijf jaar onafgebroken. De groeicijfers zijn niet exorbitant maar desalniettemin is er wel degelijk sprake van groei. Vorige week liet een peiling van NBC News en de Wall Street journal zien 57 procent van de Amerikaanse volwassenen nog steeds het idee heeft dat de economie zich in een recessie bevindt. Waar komt de discrepantie tussen de (positieve) groeicijfers en het gevoel van de Amerikaanse burgers vandaan?
    De oorsprong van dit verschil is eigenlijk niet ingewikkeld. De Nederlandse bevolking ervaart op moment van schrijven een vergelijkbaar fenomeen. Het CPB kwam met positieve cijfers over de Nederlandse economie. Een gegeven dat maar al te graag door de zittende politieke beleidsbepalers wordt aangegrepen om hun verkiezingsretoriek mee te verrijken. Met andere woorden, we groeien weer! De mensen die hier de vruchten van plukken zijn echter moeilijk te vinden en zo is het ook in de Verenigde Staten. Afgelopen jaar kwam de econoom Emmanuel Saez, verbonden aan de Universiteit van Californië, met een onderzoeksresultaat dat 95% van de inkomensgroei tussen 2009 en 2012 naar de top 1% ging. Dit resultaat betekent niet direct dat de top 1% het bijzonder goed doet. Hun inkomens groeien zelfs trager dan de laatste twee periodes van sterke economische groei. Het betekent daarentegen dat de inkomensgroei van het overige deel van de Amerikaanse beroepsbevolking sterk achter blijft. De inkomens van de 99% groeien met een schamele 0,1% per jaar.

    Inkomensongelijkheid

    Sterker nog, als we naar de onderstaande grafiek kijken zien we dat tussen 1973 en 2012 de inkomens voor 60% van de Amerikaanse mannen is gedaald. Logischerwijs betekent dit dat over enkele decennia de inkomensongelijkheid sterk is toegenomen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een grote meerderheid van de Amerikaanse bevolking het idee heeft dat de economische recessie nog heerst. De economische groei van de afgelopen vijf jaar heeft geleidt tot hogere bedrijfswinsten en aandelenkoersen maar heeft zich niet vertaald in significante hogere lonen. Voor het grootste deel van de Amerikaanse bevolking is een recessie nog steeds de dagelijkse realiteit. inkomensongelijkheid-verenigde-staten

  • Bankrun op de Krim

    Eerder schreven we op Marketupdate al over een dreigende bankrun in Oekraïne. Door de onstabiele politieke situatie halen meer mensen geld van hun spaarrekening, waardoor onder meer UniCredit zich genoodzaakt voelde een limiet in te stellen op het maximumbedrag dat men kan pinnen. We zijn nu bijna twee weken verder, maar de situatie ziet er nog steeds niet goed uit. Zero Hedge plaatste nieuwe foto’s uit de Krim, waarop lange rijen bij de pinautomaten te zien zijn. De foto’s zijn gemaakt door Alexander Marquardt van ABC News (@MarquardtA).

    Bankrun op de Krim

    Bankrun op de Krim

    Bankrun maakt limiet pinautomaat noodzakelijk

    Omdat het lastig is om de banken te bevoorraden met extra cash hebben banken limieten ingesteld voor de bedragen die men maximaal op een dag kan pinnen. Voor klanten van UniCredit is dat 1.500 hryvnia (ongeveer €116), voor klanten van de Oshad bank is dat blijkbaar 3.000 hryvnia (ongeveer €232). Ondanks de lange wachtrijen bij de pinautomaten is de sfeer kalm, zo schrijft correpondent Alexander Marquardt op zijn twitter account.

  • Twintig bewijzen dat Amerikaanse economie niet hersteld is

    De Amerikaanse economie groeit weer. Maar wat groeit er eigenlijk? Juist, het gross domestic product… Door de extreem lage rente wordt er weer meer geld geleend, geld dat in de economie circuleert en een illusie geeft van welvaart. Maar de volgende twintig statistieken die The Economic Collapse Blog verzamelde tonen aan dat het in werkelijkheid helemaal niet zo goed gaat met de Amerikaanse economie…

    1. Er staat ongeveer 92,9 miljoen vierkante meter aan winkelruimte leeg in de Verenigde Staten.
    2. Elektronicazaak Radio Shack gaat meer dan duizend winkels sluiten.
    3. Staples, een winkelketen voor kantoorartikelen, sluit 225 vestigingen.
    4. De omzet van de Office Depot winkels (kantoorartikelen) daalt al dertien kwartalen op rij.
    5. JC Penney (kledingzaak) draait al enige tijd slecht en zal 33 winkels sluiten.
    6. JC Penney verloor alleen in het tweede kwartaal van 2013 al $586 miljoen.
    7. Warenhuisketen Sears heeft sinds 2010 ongeveer 300 winkels gesloten en volgens CNN zullen er in de nabije toekomst nog 500 Sears en Kmart winkels sluiten.
    8. De omzet van warenhuisketen Sears daalt al 27 kwartalen op rij.
    9. Target (speelgoedartikelen) schrapt 475 banen en zal 700 openstaande posities niet meer opvullen.
    10. Kledingzaak Aéropostale gaat de komende jaren 175 winkels sluiten.
    11. Warenhuisketen Macy’s gaat vijf winkels sluiten en zal 2.500 banen schrappen.
    12. The Children’s Place gaat tussen nu en 2016 de 125 minst goed draaiende winkels sluiten.
    13. Videotheek Blockbuster heeft al haar winkels gesloten.
    14. Volgens de laatste inschatting zal de omzet van supermarkten in de VS dit jaar met 1,7% dalen, terwijl de Amerikaanse populatie groeit.
    15. McDonalds zag de omzet in de VS in januari met 3,3% dalen.
    16. Elektronicazaak American TV gaat al haar elf winkels sluiten.
    17. Wal-Mart heeft een winstwaarschuwing afgegeven. Volgens de CEO van deze winkelketen is de markt slecht en staat de economie in alle gebieden waar Wal-Mart gevestigd is onder druk.
    18. In een recent artikel op CNBC wordt gesuggereerd dat Wal-Mart 100 ‘onder de maat presterende’ filialen zou moeten sluiten in de landelijke gebieden.
    19. Winkelconsultant Howard Davidowitz verwacht dat de helft van alle winkelketens in de VS binnen vijftien tot twintig jaar zal sluiten.
    20. De voorraden in de retail sector groeiden in januari sterker dan verwacht, voornamelijk omdat de verkopen tegenvielen. De winkelverkopen kwamen uit op het laagste niveau in bijna vijf jaar, aldus Reuters.

    Amerikaanse economie blijft zwak

    De Amerikaanse economie doet het slechter dan sommige cijfers ons doen geloven. De officiële werkloosheid daalt, maar dat komt vooral doordat meer mensen stoppen met zoeken naar werk. Het aantal ontmoedigde werklozen is dit jaar gestegen naar ruim 91 miljoen en de participatiegraad staat op slechts 63%, het laagste niveau in 34 jaar. Er worden weliswaar weer banen gecreëerd, maar het zijn er niet genoeg om de werkloosheid fundamenteel omlaag te brengen. Dat komt omdat de populatie van de VS blijft groeien.

    Participatiegraad naar laagste niveau in 34 jaar

    Participatiegraad naar laagste niveau in 34 jaar (Bron: St. Louis Fed) 

    Een ander signaal dat economisch herstel tegenspreekt is het feit dat steeds meer jongeren met een academische opleiding genoegen moeten nemen met een part-time baan of met werk dat niet aansluit bij hun opleidingsniveau. En dan hebben we het nog niet eens over het grote aantal jongeren dat helemaal geen werk kan vinden.

    Ook als je het aan de Amerikanen zelf vraagt krijg je de indruk dat er geen sprake is van economisch herstel. Uit een recent onderzoek van Pew Research blijkt dat steeds minder Amerikanen hun maatschappelijke positie beschouwen als ‘middenklasse’. Was dat in 2008 nog 53% van de ondervraagden, dit jaar was dat nog maar 44%. Het percentage respondenten dat zegt tot de lagere klasse te behoren groeide in dezelfde periode van 25 naar 40 procent. Ook hier zien we dat vooral de jongere generatie pessimistischer is geworden.

    Hoe Amerikanen hun sociale positie inschatten

    Hoe Amerikanen hun sociale positie inschatten (Bron: Pew Research)

    Hoe Amerikaanse jongeren hun sociale positie inschatten

    Hoe Amerikaanse jongeren hun sociale positie inschatten (Bron: Pew Research)

  • Een geloofwaardig alternatief voor het Neoliberalisme

    Eén van de opvallende constateringen van de crisisjaren is dat linkse partijen noch vakbonden geen of amper profijt hebben kunnen trekken van de wandaden van Wall Street. Volgens Francis Fukuyama is dat te wijten aan bruikbare ideeën in het linkse kamp. Toch bood de crisis van 2008 meer dan voldoende ammunitie om de neoliberale opvatting over het kapitalisme definitief naar de vuilnisbelt van de geschiedenis te verwijzen. Het minst erge verwijt dat je de neoliberale visie kunt toedichten is dat, over een periode van 35 jaar, het vigerende systeem minder economische groei gegenereerd heeft in verhouding tot de daar voorafgaande 30 jaar. Het heeft de financiële stabiliteit ondermijnd en de sociale rechtvaardigheid nagenoeg ten grave gedragen.

    De financiële economie

    De financiële economie

    Alternatief?

    Zoiets roept - nee schreeuwt - om een geloofwaardig alternatief, maar dat vormt zich slechts mondjesmaat en in een slakkengang. Een alternatief hoeft overigens niet te betekenen, dat het kapitalisme ansich moet verdwijnen. Dit systeem heeft wel de nodige aanpassingen nodig. Zo zouden instituties weer een prominentere en krachtdadigere rol moeten gaan spelen. De crisis was in 2008 eveneens mogelijk door zwakke instituties die wegkeken van hun verantwoordelijkheid. Instituties moeten de financiële en arbeidsmarkten stutten, moeten zorg dragen voor corporate governance, moeten kwalitatief goed onderwijs garanderen en op nationaal niveau een werkend systeem voor innovatie uitrollen.

    The power of the market

    The power of the market

    Redelijkheid

    Instituties komen echter niet uit de lucht vallen. De staat moet zorgen dat ze er komen en dat ze naar behoren functioneren. In het geval van de arbeidsmarkt kan en moet de staat desnoods als mediator optreden. Binnen het alternatieve systeem zou het bruto binnenlands product niet langer de enige maatstaf mogen zijn om de economische prestatie van een land te meten. Het is nu een onhoudbare stelling, dat een economie beter functioneert in een land waar de top, 1% van de bevolking, het leeuwendeel van de welvaart voor zich opeist. Tenslotte zal redelijkheid belangrijker moeten zijn dan gelijkheid. Het is nagenoeg ondoenbaar om in een markteconomie een egalitaire gelijkheid na te streven. Redelijkheid in het economisch en maatschappelijk bestel is daar beter op zijn plaats. Overigens lijkt een gemodificeerd kapitalisme de enige manier voor het Westen om te overleven. De nieuwe globale economie lijkt steeds meer een race naar de bodem van het dal. Bedrijven gaan steeds maar weer op zoek naar nog goedkopere arbeid, land en kapitaal. Overheden proberen die bedrijven aan zich te binden door nog meer te dereguleren en de sociale wetgeving navenant aan te passen, in te perken dus. Het westen moet en kan overleven door de trek naar de top te beginnen. Daarbij moet de nadruk op hogere toegevoegde waarde komen te liggen en op innovatie, waardoor de concurrentiekracht toeneemt. Het is aan de staat om bedrijven in staat te stellen die nieuwe rol in de economie te spelen.

    De vierde industriële revolutie?

    De vierde industriële revolutie?

    Cor Wijtvliet Bron: David Sainsbury, a new progressive political economy. Project-syndicate, March 5 2014

  • Vermogen Amerikaanse huishoudens naar $80,66 biljoen

    Het vermogen van Amerikaanse huishoudens is in het vierde kwartaal van 2013 gestegen naar een nieuw record van $80,66 biljoen. Dat is een toename van 3,8% ten opzichte van het derde kwartaal van 2013 en een toename van 13,8% vergeleken met een jaar eerder. De cijfers zijn afkomstig van een lijvig rapport van de Federal Reserve, dat afgelopen week gepubliceerd werd (PDF). Van de totale vermogensgroei van $9,8 biljoen over heel 2013 komt $5,6 biljoen van gestegen aandelenkoersen en $2,3 biljoen van hogere huizenprijzen.

    Niet alleen het vermogen groeide, maar ook de totale schuldpositie van huishoudens, bedrijven en lokale overheden. Aan het einde van 2013 was de totale schuld $42 biljoen, een stijging van 4,3% ten opzichte van een jaar eerder. In 2008 ‘verdampte’ er nog $10 biljoen aan vermogen, maar door het ingrijpen van de Federal Reserve en de Amerikaanse overheid werd er genoeg lucht in de kredietbubbel geblazen om de waarderingen van aandelen en vastgoed omhoog te stuwen.

    Wealth effect

    Het extreem soepele monetaire beleid van de Federal Reserve ondersteunt de financiële economie. Door de lage rente gaat er meer spaargeld naar de beurs en wordt het aantrekkelijker om een huis te kopen. De stijgende waarde van aandelenportefeuilles en vastgoed maakt het voor huishoudens makkelijker om wat minder te sparen en meer te consumeren. De fictieve rijkdom geeft een gevoel van financiële veiligheid, het 'wealth effect'. Dat is precies wat Bernanke nastreefde toen hij voorzitter was van de Amerikaanse centrale bank. We hebben in 2008 al gezien dat het 'wealth effect' zeer kwetsbaar is. Vermogenstitels kunnen sterk in prijs fluctueren, terwijl de schuld waarmee ze gefinancierd wordt redelijk constant blijft. Het is centrale banken er daarom alles aan gelegen om een deflatie als in 2008 te voorkomen. Zelfs de dreiging van deflatie kan al genoeg reden zijn om een monetair stimuleringsprogramma uit de kast te trekken. Laatst werd tijdens het G-20 topoverleg van ministers van Financiën al gesproken over een nieuw stimuleringsprogramma van omgerekend €1.500 miljard.

    Miljonairs

    Nog een leuk detail dat we u niet willen onthouden: stel dat een Amerikaans huishouden gemiddeld uit vier personen bestaat, dan zou dat betekenen dat het vermogen van een gemiddeld huishouden ongeveer $1 miljoen is... Zijn die Amerikanen echt zo rijk of is de welvaart extreem ongelijk verdeeld? Of is het gezamenlijk 'vermogen' van $80,66 biljoen een illusie? Wie het weet mag het zeggen...

    Vermogen Amerikaanse huishoudens stijgt naar $80,66 biljoen

    Vermogen Amerikaanse huishoudens stijgt naar $80,66 biljoen (Bron: Federal Reserve)

  • Innovatie! Welke innovatie?

    innovatie-silicon-valley
    Het is een discussie die eigenlijk niet van wijken weet en met de regelmaat van de klok de kop weer opsteekt. Het heeft alles te maken met het soort innovaties dat uit Silicon Valley komt. Waarom is het na 20 jaar van innovatie nog steeds zo moeilijk om die te zien terugkomen in het Bruto Binnenlands Product (BBP)? Het is een discussie die al dateert uit 1987. Toen merkte de econoom Robert Solow op, dat je weliswaar overal de bewijzen kon zien van het tijdperk van de computer, maar niet in de cijfers over de productiviteitsontwikkeling.

    Er zijn verschillende verklaringen mogelijk voor de geringe zichtbaarheid van de vele innovaties van de laatste decennia. Een positieve is, dat de manier waarop het BBP gemeten wordt niet voldoet om de vele verbeteringen van de huidige levensstandaard zichtbaar te maken. Een meer negatieve verklaring zegt, dat veel innovaties weinig om het lijf hebben.

    innovatie

    Figuur 1 Financiële innovaties

    Financiële innovatie

    Neem de talloze innovaties in de financiële sector. Daar werd hoog van opgegeven, want de knapste koppen werkten voor banken en institutionele beleggers. De wereld heeft na 2008  geleerd, dat deze innovaties alleen maar erop gericht waren markten te manipuleren en om de clientèle op grote schaal op te lichten. De sector droeg dus niets bij om het leven van velen te verbeteren, maar slechts van de enkeling (de bankier). Voor velen was er de crisis, waarvan de wereld nog steeds herstellende is.

    Dot com innovatie

    Je kunt ook vraagtekens zetten bij de kwaliteit van de innovaties uit de dot-com jaren. In hoeverre leveren websites een bijdrage aan de verhoging van de doorsnee levenstandaard? Websites kunnen gebruikers helpen kosten te besparen of tijd te besparen, maar is dat hetzelfde als het verbeteren of verhogen van de levensstandaard? En dan hebben we het maar niet over de sociale kosten, die innovaties teweeg kunnen brengen. Banenverlies en werkloosheidsuitkeringen zijn niet terug te vinden in de winstgevendheid van de individuele innovatie. Het omgekeerde is trouwens ook waar. Het is moeilijk te meten hoe groot het sociale welzijn is, dat Facebook voor zijn gebruikers weet te creëren. Het feit echter, dat de discussie over de kwaliteit van de huidige innovaties steeds weer de kop op steekt, wijst op een knagende twijfel over de lange termijnwaarde van die innovaties. Natuurlijk, er wordt veel tijd, geld en denkkracht geïnvesteerd in het optimaliseren van marketing- en advertentiebudgetten, maar ware het niet beter geweest al die mensen en middelen in fundamenteel of toegepast onderzoek te investeren? Dat had met een beetje geluk geleid tot een reeks nieuwe producten en diensten die de kwaliteit van het leven daadwerkelijk verbeteren.

    mens-in-beeld

    Figuur 2 Het menselijk genoom in kaart gebracht

    Facebook en Twitter zullen ongetwijfeld bijdragen aan het sociale welzijn, maar zal hun bijdrage even duurzame effecten hebben als de uitvinding van de transistor of het in kaart brengen van het menselijk genoom? Beide innovaties hebben tot reeksen andere innovaties geleid. Gelukkig staat echter als een paal boven water, dat innovaties van het kaliber als Facebook of Twitter in ieder geval niet de noodlottige resultaten zullen teweeg brengen als al die financiële innovaties in de aanloop naar 2008. Dat is een bijzonder prettige zekerheid. Cor Wijtvliet Bron: Joseph E. Stiglitz, the innovation enigma. Project Syndicate, March 9 2013

  • Tekort handelsbalans Japan naar recordniveau

    De economie van Japan komt maar niet uit het schuldenmoeras, zo blijkt uit de nieuwste macro-economische cijfers die gisteren naar buiten kwamen. Zo groeide het tekort op de handelsbalans in de eerste maand van het nieuwe jaar met 7,1% naar een recordniveau van ¥2,79 biljoen. Ook de lopende rekening (handelsbalans plus de netto geldstromen als rente en dividend) bereikt een nieuw diepterecord van ¥15 biljoen yen. Beleggers reageerden teleurgesteld op het nieuws, want de Nikkei index verloor maandag meer dan 0,6%.

    De handelsbalans en de lopende rekening van Japan zijn de afgelopen twee jaar dramatisch verslechterd. Dat is voor een deel te verklaren door de aardbeving en de tsunami die vandaag precies drie jaar geleden plaatsvond. Naast de verwoesting van de overstroming en de aardbeving volgde een nucleaire ramp in Fukushima, waardoor de Japanse regering besloot alle kerncentrales in het land stil te zeggen. Sindsdien moet het land veel meer fossiele brandstoffen importeren uit het buitenland.

    Abenomics

    De Japanse premier Shinzo Abe beloofde tijdens de verkiezingscampagne een herstel van de Japanse economie. Hij onthulde grootschalige stimuleringsprogramma's om de inflatie aan te wakkeren en de munt te verzwakken ten opzichte van andere valuta. Dat laatste zou de exportpositie van Japanse bedrijven moeten verbeteren, maar daar komt in de praktijk maar weinig van terecht. Het land, dat tussen 2000 en 2008 te boek stond als één van de grootste exporteurs te wereld, is nu een importland geworden. De volgende grafieken spreken boekdelen...

    Lopende rekening Japan in januari dieper in het rood

    Lopende rekening Japan in januari dieper in het rood

    Tekort op de betalingsbalans zwelt aan tot 15 biljoen yen

    Tekort op de betalingsbalans zwelt aan tot 15 biljoen yen

    Economie Japan blijft zwak

    Net als in grote delen van Europa kwakkelt ook de economie van Japan een beetje voort. Het gaat niet veel slechter, maar van het herstel waar men op hoopt is voorlopig nog geen sprake. In 2013 groeide de economie van Japan met 0,7%, terwijl men aanvankelijk nog rekende op een groei van 1%. Van oktober tot en met december 2013 was de economische groei 0,2%, ook lager dan de eerdere schatting van 0,3% groei.

    De zwakke resultaten van een jaar lang economie stimuleren beloven weinig goeds voor de toekomst van de Japanse economie. In april wordt een omstreden belastingverhoging doorgevoerd, waardoor de consumentenbestedingen naar alle waarschijnlijkheid zullen dalen. Het betreft een belastingverhoging van 5% naar 8% op alle verkooptransacties. De regering probeert de schok van deze belastingverhoging te dempen met een nieuw stimuleringsprogramma van ¥5,5 biljoen dat in december onthuld werd.

    Economie Japan nog steeds vast in schuldenmoeras

    Economie Japan nog steeds vast in schuldenmoeras