Marketupdate

Blog

  • Federal Reserve waarschuwt voor oncontroleerbare inflatie

    De Federal Reserve waarschuwt dat ze de controle over de inflatie kan verliezen, indien de Amerikaanse overheid haar begrotingstekort verder laat oplopen en andere landen minder bereid zijn deze schulden te financieren. In een nieuw artikel op het blog van de Federal Reserve van St. Louis schrijft econoom Fernando M. Martin dat inflatie een fiscaal fenomeen geworden is, omdat deze meer en meer bepaald wordt door de omvang en de groei van de Amerikaanse staatsschuld.

    Tussen 1955 en 2007 lag het begrotingstekort van de Amerikaanse overheid op gemiddeld 1,9% van het bruto binnenlands product, maar sinds het uitbreken van de kredietcrisis is dat tekort spectaculair toegenomen. Sinds 2007 was het gemiddelde tekort op de begroting opgelopen tot 5,3% per jaar, een stijging die voor twee derde deel toegeschreven kan worden aan hogere overheidsuitgaven.

    Meer stimulering, meer schulden

    Deze tekorten worden gefinancierd met de uitgifte van nieuwe staatsobligaties. Zo verdubbelde de staatsschuld van ‘slechts’ 30% van het bbp in 2007 naar bijna 64% van het bbp aan het einde van het fiscale jaar 2017. Volgens cijfers van de Federal Reserve werd deze toename van de Amerikaanse staatsschuld voor ongeveer 40% gefinancierd door het buitenland, vooral door exportlanden als China en Japan. Het ‘Keynesiaans stimuleren’ heeft gewerkt, want de Amerikaanse economie kwam door de hogere overheidsuitgaven al snel weer uit de crisis.

    Nu de economie weer op volle toeren draait zou de Amerikaanse regering juist een stapje terug moeten doen en een fiscaal verantwoord beleid moeten nastreven, maar daar lijkt vooralsnog geen sprake van te zijn. Zo kondigde president Trump eind vorig jaar een grootschalig stimuleringsprogramma aan, bestaande uit tal van belastingverlagingen. Volgens de meest recente schattingen zou het begrotingstekort door deze nieuwe stimuleringsmaatregelen de komende tien jaar verder kunnen oplopen tot maar liefst 10% van het bbp.

    Amerikaanse begrotingstekort sinds 1955 (Bron: St. Louis Fed)

    Amerikaanse staatsschuld sinds 1955 (Bron: St. Louis Fed)

    Kredietwaardigheid daalt

    President Trump wil de economie verder stimuleren door de staatsschuld verder op te laten lopen. Een riskant beleid, omdat de regering dan nog kwetsbaarder wordt voor een stijging van de rente. De Federal Reserve wil de rente dit jaar verder verhogen en wil op termijn ook Amerikaans schuldpapier van haar balans wil halen. Mede daardoor is de rente op Amerikaanse 10-jaars de laatste maanden sterk opgelopen.

    Volgens Fernando M. Martin dreigt de Amerikaanse overheid hierdoor in een negatieve spiraal terecht te komen, want bij een stijgende rente neemt het begrotingstekort verder toe en moet de overheid nog meer geld lenen om alle rekeningen te kunnen betalen. En dat is een groot risico, zeker als je bedenkt dat een aanzienlijk deel van de totale Amerikaanse staatsschuld door het buitenland gefinancierd wordt.

    De Chinese kredietbeoordelaar Dagong besloot deze week de kredietstatus van de Amerikaanse staatsschuld te verlagen van A- naar BBB+. De toelichting van dit besluit laat aan duidelijkheid niets te wensen over:

    “De steeds grotere afhankelijkheid van een schuld gedreven economisch groeimodel zal de solvabiliteit van de Amerikaanse overheid verder ondermijnen. Enorme belastingverlagingen verminderen direct de middelen om schulden mee af te betalen en daarmee verzwakt de basis waarmee de Amerikaanse regering op lange termijn haar schulden kan afbetalen.”

    Volgens de Chinese kredietbeoordelaar zal de Amerikaanse overheid nog veel vaker haar schuldenplafond moeten verhogen, wat vroeg of laat de aanzet zal geven voor de volgende financiële crisis.

    Oncontroleerbare inflatie?

    De komende jaren zal de Amerikaanse overheid opnieuw voor miljarden moeten lenen om alle rekeningen te kunnen betalen. Dat was vlak na het uitbreken van de financiële crisis in 2008 geen probleem, omdat er toen een groot tekort was aan ‘veilig’ onderpand in de vorm van Amerikaans schuldpapier.

    Anno 2018 is de situatie heel anders. De kredietwaardigheid van de VS is sterk afgenomen en andere landen lijken steeds minder belangstelling te hebben om de Amerikaanse tekorten te financieren. Zo heeft Rusland een groot deel van haar dollarreserves van de hand gedaan, terwijl ook China inmiddels genoodzaakt is haar dollarreserves af te bouwen. Alle berichten om olie in andere valuta dan de Amerikaanse dollar te verhandelen doen het vertrouwen in de dollar als wereldreservemunt ook geen goed.

    Neemt de belangstelling voor Amerikaans schuldpapier af, dan zullen de begrotingstekorten van de Amerikaanse overheid op de langere termijn een aanzienlijk effect hebben op de inflatie, zo concludeert Fernando M. Martin. In dat scenario kan de Federal Reserve weinig anders meer doen dan de Amerikaanse begrotingstekorten te financieren door meer schuldpapier op te kopen. Zeker als de regering van Trump er niet in slaagt het begrotingstekort substantieel terug te dringen.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Gerald Celente: “Wereld gaat cashless”

    Virtuele munten zullen voorlopig niet verdwijnen, ondanks pogingen van overheden om grip te krijgen op deze markt. Dat zei trendwatcher Gerald Celente in een interview met Kitco. Hij merkt op dat er in Azië steeds minder met contant geld wordt betaald, omdat men vaker gebruik maakt van apps op de mobiele telefoon.

    Over de populariteit van virtuele munten:

    “De wereld gaat cashless, mensen hebben geen vertrouwen meer in valuta. Dit is een nieuwe paradigma. De wereld gaat digitaal en deze digitale munten gaan aan populariteit winnen omdat men het vertrouwen in fiatgeld verliest. Ze maken grappen over de virtuele munten, omdat deze nergens door gedekt zouden worden. Maar hoe groot zijn de schulden nu? $220 biljoen wereldwijd wat banken gecreëerd hebben? De virtuele munten zijn het goud van de populistische generatie.”

    Je bent een van de weinige die positief is over zowel virtuele munten als goud.

    “Absoluut, ze hebben beide een plek. Wij zien de volgende financiële crisis komen en iedereen weet dat, je zult dan zien dat mensen vluchten in veilige havens en dat zijn goud en virtuele munten. Dat zie je nu al als er problemen zijn in bepaalde landen. Men vlucht dan richting virtuele munten en goud. Nogmaals, de crypto valuta zijn het goud van de nieuwe generatie millennials. Het is makkelijk te gebruiken.

    Natuurlijk zullen overheden het proberen aan te pakken, dat mag duidelijk zijn. Maar hoe hard ze het aanpakken, dat blijft de vraag. Kijk naar Zuid-Korea, maar ook naar China. Daar willen ze het ‘minen’ van virtuele munten aan banden leggen. En twee derde van alle virtuele munten wordt ‘gemined’ in China. Het heeft dus niet het solide en fysieke aspect dat goud heeft. En dat is waarom goud nog steeds de ultieme veilige haven blijft. Maar in een tijd van crisis zullen mensen achter hun computer gaan zitten en virtuele munten kopen.”

    Hoe lang denk je dat de rally in aandelen kan aanhouden?

    “Dat ligt er maar net hoe snel de rente wordt verhoogd. De ECB heeft laten weten dat ze haar monetaire verruiming wil afbouwen. Welke monetaire verruiming? Geld geven aan je vrienden? Kijk naar dat grote Zuid-Afrikaanse bedrijf waar de ECB obligaties van heeft gekocht? Nu willen ze de stimulering afbouwen. Het enige dat de markt draaiende heeft gehouden was goedkoop geld. Kijk naar de hypotheekaanvragen in de Verenigde Staten, die waren flink gedaald. Op het moment dat de rente gaat stijgen, gaat deze markt naar beneden. We zien nu dat de dollar daalt omdat de ECB haar stimulering wil afbouwen. Maar dit is slechts tijdelijk.”

    Goud heeft dit jaar een goede start gemaakt, denk je dat die trend zal aanhouden?

    “Dat hangt allemaal af van de dollar. Als de rente te snel stijgt, dan zie je de dollar aansterken en goud dalen. Blijf kijken naar alle cijfers die worden uitgebracht. Zodra de rente stijgt gaat de huizenmarkt omlaag en gaat ook de economie omlaag. Stel dat ze de rente dit jaar met drie stappen verhogen, dat is nog niet eens een procentpunt. Dus we blijven een solide goudprijs zien, omdat het niveau van $1.250 per troy ounce niet gebroken is.

    We zien het positief in voor goud als het boven de $1.400 komt, een niveau dat we al jaren niet meer gezien hebben. Het zit nog steeds in die bandbreedte. Maar we zien ook geen groot neerwaarts risico. Wat zal dat zijn, misschien $100 tot $150 per troy ounce? Dat is niets. Er zal pas een uitbraak komen boven de $1.400 en dan kan het wel eens een Bitcoin-achtige rally zijn richting $2.000.”

  • Silver Institute verwacht volatiele zilverprijs in 2018

    Silver Institute verwacht volatiele zilverprijs in 2018

    Het Silver Institute verwacht dit jaar een toenemende vraag naar zilver voor gebruikt in zonnepanelen, terwijl de wereldwijde productie van de mijnen voor het eerst in lange tijd zal stagneren. Om dat tekort op te vangen zullen handelaren de bovengrondse voorraden aanspreken, die vorig jaar met 9% zijn toegenomen door een tegenvallende vraag naar beleggingsmunten. Al met al voorziet het Silver Institute een volatiele zilverprijs in 2018. Hieronder de hoogtepunten uit hun vooruitblik op de zilvermarkt in 2018.

    Industriële vraag

    De industriële vraag naar zilver was vorig jaar goed voor 60% van de totale vraag naar het edelmetaal. De verwachting is dat de industriële component dit jaar verder zal toenemen, voornamelijk als gevolg van een wereldwijde stijging van de vraag naar zonnepanelen. Vorig jaar werd er naar schatting 92 miljoen troy ounce zilver gebruikt voor de productie van zonnepanelen en de verwachting van het Silver Institute is dat dit volume in 2018 verder zal toenemen. Ook voorziet men een groeiende vraag naar het grijze edelmetaal voor de auto-industrie, omdat er voor de productie van elektrische auto’s meer zilver nodig is dan voor de productie van conventionele auto’s met een verbrandingsmotor.

    Sieraden

    Het Silver Institute verwacht dit jaar een toename van 4% in de vraag naar zilver voor verwerking in sieraden, nadat de vraag vorig jaar al met 1% was toegenomen. Van al het zilver dat jaarlijkse op de markt komt wordt ongeveer 1/5 deel gebruikt voor de productie van sieraden. Met een groeiende wereldeconomie neemt ook de vraag naar luxegoederen als sieraden toe.

    Zilveren munten

    In 2017 zagen we wereldwijd een dramatische daling in de productie van zilveren munten. Het afgelopen jaar produceerden de grote munthuizen slechts 73 miljoen troy ounce aan beleggingsmunten, bijna een halvering ten opzichte van de voorgaande jaren. Door stijgende aandelenkoersen en een spectaculaire groei van virtuele munten nam de belangstelling voor beleggen in zilver af. Vooral in de Verenigde Staten werden veel minder beleggingsmunten verkocht.

    Het Silver Institute verwacht dat de vraag naar zilveren munten dit jaar weer wat zal toenemen, omdat beleggers door de relatief hoge aandelenkoersen en de recente prijsdaling van virtuele munten weer vaker een toevlucht zullen zoeken in edelmetalen.

    Zilver-ETF’s

    De totale voorraden van zilver-ETF’s zijn de afgelopen vijftien jaar spectaculair gestegen van bijna niets naar een record van 670 miljoen troy ounce eind vorig jaar. Ondanks de grote prijsschommeling van de afgelopen jaren blijven beleggers vasthouden aan hun positie in deze beleggingsproducten. Het lijkt er dus op dat deze ETF’s dienst doen als een soort alternatief spaarmiddel, ook omdat de meeste aandelen van deze ETF’s in handen zijn van particuliere beleggers. Het Silver Institute verwacht dat de voorraden van ETF’s dit jaar met 3% zullen toenemen, dat is omgerekend een toename van ongeveer 20 miljoen troy ounce.

    Beleggen in zilver via ETF’s blijft populair (Grafiek via Silver Institute)

    Zilvermijnen

    Het wereldwijde aanbod van zilver uit de mijnen liet vorig jaar voor het eerst in veertien jaar een daling zien. De productie viel 1% lager uit dan in 2016 en de verwachting van het Silver Institute is dat de productie in 2018 met 2% zal dalen tot 870 miljoen troy ounce. De belangrijkste reden daarvoor is dat zilvermijnen de afgelopen vijf jaar minder hebben geïnvesteerd in exploratie, waardoor er onvoldoende nieuwe reserves zijn aangeboord om de productiedaling van bestaande mijnen op te vangen.

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Video: Nick Barisheff over de risicoweging van goud

    In 2012 publiceerde de Federal Deposit Insurance Corporation, het Amerikaanse depositogarantiestelsel, een nieuw voorstel om fysiek goud net als staatsobligaties als risicovrij bezit op de bankbalans te plaatsen. Ook in dit document van de Bank for International Settlements lezen we dat banken het edelmetaal tegen 0% risicoweging op hun balans mogen zetten. Dat is opmerkelijk, omdat veel toezichthouders goud kopen nog steeds als een zeer risicovolle belegging zien.

    In een lezing voor de Empire Club of Canada bespreekt goudkenner Nick Barisheff deze paradox en blikt hij vooruit op de nieuwste trends in de wereldwijde goudmarkt. Hij verwacht dat nieuwe grootmachten als China en Rusland meer invloed zullen krijgen op de olieprijs en de goudprijs, zeker wanneer China besluit olie in yuan af te rekenen. Dat zou een zeer negatieve impact kunnen hebben op de dollar als wereldreservemunt en een zeer positieve invloed op de goudprijs.

  • Rusland wil spoorlijn naar Japan aanleggen

    Rusland zou bereid zijn miljarden te investeren in de aanleg van een nieuwe spoorbrug richting Japan. Eind deze maand wordt een nieuw rapport verwacht over de haalbaarheid van dit project, waarmee in de toekomst mogelijk goederentreinen en passagierstreinen tussen Rusland en Japan kunnen rijden.

    De Russische spoorwegen hebben al een miljard roebels beschikbaar gesteld voor het ontwerp en de planning van een nieuwe spoorverbinding over land. Ook zouden er al gesprekken gaande zijn met de Japanse overheid over dit ambitieuze project.

    Spoorlijn van Rusland naar Japan

    De Russische president Poetin zei in juni 2017 dat de aanleg van deze rechtstreekse verbinding naar Japan minder kostbaar zal zijn dan de brug die momenteel wordt aangelegd tussen het Russische vasteland en de Krim.

    Tijdens het Far Eastern Economic Forum in september zei Poetin in het bijzijn van de Japanse premier collega Shinzo Abe dat er al sinds het begin van de twintigste eeuw over dit project wordt gesproken, maar dat de tijd van het praten nu voorbij is. “We zijn van plan een brug te bouwen naar Sachalin. Het verbinden van Sachalin en Hokkaido is werkelijk van wereldwijd belang.”

    De bouw van een brug via het Russische eiland Sachalin naar het Japanse eiland Hokkaido zou volgens schattingen 286 miljard roebels gaan kosten, maar met de benodigde uitbreiding van het spoorwegennet worden de totale kosten geschat op ongeveer 500 miljard roebels.

    Krijgt Japan aansluiting op de Zijderoute? (Afbeelding via Siberian Times)

    40 miljoen ton aan goederen

    De aanleg van een nieuwe spoorlijn richting Japan is een grote investering, die Rusland en Japan de mogelijkheid biedt om naar schatting 40 miljoen ton aan goederen via het spoor te vervoeren. En dat is niet alleen veel sneller dan vervoer per containerschip, maar ook goedkoper en beter voor het milieu.

    Een nieuwe spoorlijn tussen Rusland en Japan kan ook worden aangesloten op de Zijderoute, wat betekent dat ook de export van goederen richting Europa ook over het spoor kan plaatsvinden. Voor Rusland is een spoorverbinding naar Japan ook interessant, niet alleen vanwege de mogelijkheid om goederen te exporteren, maar ook voor de ontwikkeling van het Verre Oosten van Rusland. Het project brengt immers veel werkgelegenheid met zich mee voor deze regio.

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

  • Van secular stagnation naar secular expansion

    In 2013 kwam de Amerikaanse Econoom Lawrence Summer met het begrip ‘secular stagnation’ op de proppen. De groei van de wereldeconomie zou voor een lange periode in een lagere versnelling terecht gekomen zijn. De invloed van Summer was groot. Zo hebben centrale banken waarschijnlijk hun expansief monetair beleid mede gestoeld op Summers’ visie van lower for longer! Ook de financiële markten zijn erdoor beïnvloed. De yield op obligaties is nagenoeg opgedroogd in de veronderstelling dat de reële rente voor altijd laag zou blijven.

    Het zou echter kunnen dat het idee van de secular stagnation zijn langste tijd heeft gehad en het veld moet ruimen voor de opvatting van de secular expansion. Dat althans lijkt de boodschap van het Britse Fulcrum Asset Management. Hun model laat zien dat de wereldwijde economische opleving – die alweer twee jaar geleden begon – nog steeds veel momentum in zich herbergt en dat van zwakke plekken nog steeds geen sprake is.

    Cyclische of blijvende groei?

    De huidige sterke opleving is uiteraard geen bewijs dat secular stagnation afgedaan heeft. Er kan net zo goed sprake zijn van een sterke cyclische opleving. Het model levert echter bemoedigende data. De groei van de economische activiteiten bedroeg met 5% het dubbele van de groeivertraging in 2015/16 die het gevolg was van lage olieprijzen en een mindere gang van zaken in China. Volgens Fulcrum ligt de huidige groei één procentpunt boven de onderliggende trend. Dat kan erop wijzen dat de bestaande overcapaciteit in snel tempo aan het verdwijnen is.

    Belangrijk is ook dat de opleving breed gedragen is en dat alle belangrijke economische blokken hun steentje bijdragen. Opvallend is ook dat de zogeheten ontwikkelde economieën het zo goed doen. Daarbij vallen de prestaties van de Eurozone in het bijzonder op. Dat alles heeft ertoe geleid dat projecties voor de nabije toekomst voor de verandering eens opwaarts bijgesteld worden. Het is niet uit te sluiten dat er in de loop van 2018 meer en meer opwaartse bijstellingen elkaar zullen opvolgen.

    Het wereldwijde herstel – dat in maart 2016 begon – is (uiteraard) gedragen door cyclische factoren. De belangrijkste zijn waarschijnlijk het kwantitatieve stimuleringsbeleid van de VS en China. Het fiscale stimuleringsbeleid van China heeft eveneens een rol gespeeld. Deze stimulerende factoren raken waarschijnlijk in de loop van 2018/19 uitgespeeld, met als gevolg dat de groei omlaag kan gaan. De grote vraag is of die groei boven het niveau van de trendmatige groei kan blijven. Bij eerdere oplevingen was dat niet het geval.

    Economische groei trekt weer aan (Bron: Fulcrum Asset Management, via de Financial Times)

    Productiviteitsgroei en investeringen blijven achter

    Er is voldoende grond voor een sceptische blik op de houdbaarheid van de huidige sterke opleving. De symptomen van secular stagnation laten zich al tien jaren gelden. De onderliggende groei is in al die jaren zwak geweest en hetzelfde geldt voor de reële rente. Het zou naïef zijn te denken dat die symptomen na enkele maanden van bovengemiddelde groei verdwenen zijn.

    De Bank van Engeland laat in een studie zien, dat de daling van de reële rente met 4,5% sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw bijna volledig is toe te schrijven aan twee factoren. De eerste is de daling van de verwachte productiegroei en de tweede is de daling van de investeringen ten opzichte van de besparingen. Wil de secular stagnation echt overwonnen worden, dan moeten productiviteit en investeringen in de ontwikkelde landen omhoog.

    Het Fulcrum model levert in dezen enkele bemoedigende cijfers. Die laten bijvoorbeeld zien dat de total factor productivity weer naar normale niveaus is terug gekeerd. De investeringen laten echter zeer bemoedigende cijfers zien. In de tweede helft van 2017 lieten de investeringen in de VS, de Eurozone en Japan een toename zien van 8% – 10%, de sterkste toename sinds 2010. Voor een deel is deze versnelling waarschijnlijk toe te schrijven aan cyclische factoren. Hopelijk duidt het sterke herstel er ook op, dat er een einde komt aan het jarenlange ondermaatse investeringsniveau! Misschien zijn dromen dit keer geen bedrog.

    Cor Wijtvliet

    Bron: Gavyn Davies, Can secular stagnation morph into secular expansion? Financial Times, January 7 2018

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

  • World Gold Council positief over goudmarkt in 2018

    De World Gold Council verwacht dat 2018 opnieuw een goed jaar zal worden voor goud, omdat beleggers door de hoge waardering van aandelen en obligaties vaker goud als alternatief zullen overwegen. Ook verwacht ze dat de groei van de wereldeconomie een positief effect zal hebben op de goudprijs, omdat het betekent dat consumenten in landen als China en India meer geld kunnen uitgeven aan sieraden. Deze twee landen zijn samen goed voor bijna de helft van de wereldwijde vraag naar fysiek goud.

    In een nieuw rapport noemt de World Gold Council een aantal factoren die een positieve impact kunnen hebben op de goudmarkt.

    Reële rente blijft laag

    Normaal gesproken is een stijgende rente ongunstig voor goud, omdat je als belegger dan meer rente misloopt door vast te houden aan het edelmetaal. Maar volgens de World Gold Council zou die situatie vandaag de dag wel eens anders kunnen zijn, omdat de schulden wereldwijd sinds het uitbreken van de kredietcrisis sterk zijn toegenomen. Ook zijn beleggers gewend geraakt aan een uitzonderlijk lange periode van ‘gratis geld’. Gaan centrale banken op de rem staan door de rente te verhogen, dan kan dat wel eens zeer negatief uitpakken voor de economie.

    De World Gold Council bestudeerde de ontwikkeling van de rente en de goudprijs vanaf 1970 en concludeerde dat het edelmetaal alleen slecht presteerde bij een reële rente van meer dan vier procent. Dat is dus de rente die overblijft na correctie voor de inflatie. De kans dat centrale banken de reële rente binnen afzienbare termijn weer boven dat niveau laten komen is zeer klein, omdat veel huishoudens en bedrijven met hoge schulden dat niet kunnen opbrengen.

    Reële rente onder 4% bleek niet ongunstig voor goud (Bron: World Gold Council)

    Aandelen op recordniveau

    De Amerikaanse S&P 500 index steeg eind vorig jaar naar een all-time high, terwijl de koers/winst verhoudingen van aandelen het hoogste niveau bereikten sinds de dotcom bubbel. Door de extreem lage rente verschuift er niet alleen spaargeld richting de aandelenmarkt, maar ook richting de meer risicovolle bedrijfsobligaties.

    Uit cijfers van de St. Louis Fed blijkt dat het verschil in rendement tussen de relatief veilige Amerikaanse 10-jaars leningen en bedrijfsobligaties met een zogeheten BAA kredietscore sinds 2007 niet meer zo klein is geweest als nu. Dat betekent dat beleggers vandaag de dag bereid zijn veel meer risico te nemen om een iets hoger rendement te halen.

    Komt er een correctie op de financiële markten, zo schrijft de World Gold Council, dan kan het verstandig zijn om als belegger een positie te hebben in goud. Het edelmetaal heeft historisch gezien namelijk een negatieve correlatie met andere beleggingen en doet het daarom vaak goed in tijden van crisis. De volgende grafiek laat het rendement van goud zien gedurende de grootste beurscorrecties vanaf ‘Black Monday’ in 1987 tot aan de Europese schuldencrisis van 2011.

    Goud presteert goed in tijden van crisis (Bron: World Gold Council)

    Beleggen in goud wordt toegankelijker

    Een andere positieve factor is dat beleggen in goud steeds toegankelijker wordt. De World Gold Council schrijft dat goud-ETF’s in Europa aan populariteit winnen, terwijl Rusland mogelijk de belasting van 18% op beleggingsgoud gaat schrappen. Een wetsvoorstel om goudbaren en munten ook in Rusland belastingvrij te maken is al in behandeling. Als dit voorstel wordt aangenomen kunnen vermogende Russen ook in eigen land eenvoudig fysiek goud kopen.

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • China heeft een dollarprobleem

    In China werd in oktober 2017 geschiedenis geschreven. Grote leider Xi werd in de grondwet geschreven. Hij staat sindsdien op gelijke hoogte met grondlegger van de socialistische republiek, Mao. Voortaan is het denken van Xi leidraad voor de richting en inrichting van het land.

    In het Westen werd deze gebeurtenis door commentatoren over het algemeen opgevat als een teken van Chinese kracht. Deze kracht was al onderstreept door de militaire en financiële banden die China aan is gegaan met voor hen strategisch gelegen landen en ook door de massale investeringen in infrastructuur voor de nieuwe zijderoute.

    Naast deze economische, financiële en militaire krachtvertoning is China ook bezig met het verspreiden van zijn culturele waarden door middel van soft power. Zo hebben al honderden universiteiten wereldwijd een door China gesponsorde opleiding. We moeten dus rekening gaan houden met een veel grotere toekomstige rol van China op het wereldtoneel, aldus dit mainstream scenario. Door op een andere manier naar deze ontwikkelingen te kijken, naar krachten die ogenschijnlijk geen relatie hebben met de geobserveerde gebeurtenissen, kan echter een heel andere werkelijkheid worden geschetst.

    Schuld gedreven groei

    Om na de kredietcrisis van 2008 binnenlandse sociale onrust te voorkomen koos China voor het aanjagen van de economie door te investeren in productiecapaciteit, in de verwachting dat net als na voorgaande crises de wereldeconomie weer op gang zou komen. Door een weer aantrekkende wereldeconomie en een groeiend Chinees handelsoverschot zouden deze met leningen gefinancierde investeringen weer kunnen worden afgelost.

    Wat onderbelicht is gebleven is dat de meeste leningen zijn aangegaan in dollars, geleend op de internationale kapitaalmarkt. Dat was aantrekkelijk, omdat sprake was van een koppeling van de yuan aan de dollar. Daardoor was er voor Chinese bedrijven immers geen valutarisico. Financiers in Japan en het Westen waren bereid het geld uit te lenen, omdat het rendement op hun leningen in China groter was dan in hun eigen financiële markten. Het was lange tijd een win-win situatie, maar een veel lager groeipad van de wereldeconomie na de kredietcrisis gooide roet in het eten.

    Devaluatie

    In augustus 2015 was er sprake van een plotselinge devaluatie van de yuan ten opzichte van de dollar. Het was een duidelijke manifestatie van toenemende dollarkrapte in de kapitaalmarkten. Sindsdien wijzen meer en meer signalen op een dollarprobleem voor de Chinese financiële sector.

    Chinese bedrijven lenen inmiddels dollars tegen 7%, een weerspiegeling van zowel kredietrisico als dollar-schaarste. De nood is kennelijk zo hoog, dat de Chinese regering heeft moeten inspringen. In weerwil van het officiële standpunt dat de mondiale afhankelijkheid van de dollar moet worden tegengegaan, werd eind 2017 voor het eerst sinds 13 jaar een dollarobligatie uitgegeven.

    Het was een actie waarmee werd getracht de dollarrente omlaag te krijgen die Chinese bedrijven betalen. Ook de door China gewenste re-denominatie van geïmporteerde olie van dollar naar yuan – de petroyuan – is er op gericht de binnenlandse vraag naar dollars te verminderen.

    Dollarschaarste

    Deze acties zijn nodig, omdat de Chinese centrale bank geen dollar-yuan swap-line heeft met de Amerikaanse Federal Reserve. Hierdoor kan China niet aan dollars komen in een crisissituatie, wat tot een Chinese kredietcrisis en zelfs een Azië-crisis kan leiden die verder gaat dan de variant van 1997. De omvang van de dollarleningen nu is namelijk vele malen groter dan toen.

    China heeft een dollarprobleem. Vanuit deze optiek bezien is de actie van Xi geen teken van toenemende kracht, maar een vlucht naar voren. Want hoe kan binnenlandse sociale onrust als gevolg van een financiële crisis worden ingedamd? Met strakke hand, zal Xi redeneren. Het behoeft geen betoog dat strategische keuzes in toekomstige zakelijke en politieke omgang met China zullen verschillen afhankelijk van de gekozen aannames.

    Sander Boon

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines




  • Zakelijke rijder kiest vaker voor benzine dan voor diesel

    Decennialang maakten dieselauto’s de dienst uit binnen het wagenpark van bedrijven. Dit beeld is niet langer actueel. Steeds meer zakelijke rijders kiezen voor wagens met een benzinemotor. Leasemaatschappijen geven aan dat vooral bij het MKB-segment de omschakeling snel gaat. Bij grote ondernemingen stijgt het aandeel benzine ook, maar minder sterk.

    Vanwaar de verschuiving naar benzine?

    Bij een strikt zakelijke afweging tussen benzine en diesel geldt het ‘omslagpunt’. Dit punt geeft aan bij welk aantal afgelegde kilometers per jaar het voordeliger wordt om een dieselauto aan te schaffen. De afgelopen jaren hebben een aantal ontwikkelingen in het voordeel van benzine gewerkt:

    • Benzinemotoren zijn zuiniger geworden.
    • Het prijsverschil tussen benzine en diesel is kleiner geworden.
    • De milieubelasting op dieselmotoren is procentueel meer gestegen.
    • De prestaties van dieselmotoren werden jarenlang met sloemelsoftware geflatteerd.

    Het omslagpunt tussen benzine en diesel is daarom een stuk hoger geworden. Was het vijf jaar geleden zo dat voor een bepaald model bedrijfsauto bij 20.000 afgelegde kilometers per jaar al voor diesel kon worden gekozen, dan is dit nu mogelijk 25.000 km per jaar geworden. Voor een klein- of middelgroot bedrijf waar een dergelijk aantal kilometers niet wordt gemaakt, is het voordeliger om benzinewagens te kopen of leasen.

    Ondernemingen beschikken tegenwoordig over betere tools om het brandstofverbruik van hun voertuigen nauwgezet bij te houden. Door werknemers met een tankpas te laten tanken ontstaat er voor elke bedrijfsauto een helder overzicht van de jaarlijkse brandstofkosten. Met bijvoorbeeld een Texaco tankpas kan bij alle in Nederland gevestigde stations van deze maatschappij getankt worden. Dankzij het tankpas-systeem is het werkelijk verbruik van de bedrijfsauto zichtbaar en kan beter worden bepaald welk type verbrandingsmotor voordeliger is. Er hoeft niet van de veronderstelling te worden uitgegaan dat een diesel wel zuiniger zal zijn.

    Dieselauto’s hebben een lagere restwaarde

    Zakelijk beschouwd werkt het milieu eveneens in het voordeel van benzineauto’s. Dieselvoertuigen hebben nu reeds een lagere restwaarde dan voertuigen die op benzine rijden en de kloof zal in de toekomst alleen maar groter worden. Een diesel bedrijfswagen die vandaag wordt aangeschaft kan over vijf jaar lastig te verkopen zijn. Ook bij leasebedrijven rijzen steeds meer vragen over de restwaarde van een diesel, waardoor ze hun klanten eerder richting benzine adviseren. Aan hybride of volledig elektrisch kleven nu nog te hoge aanschafkosten om de markt voor bedrijfsvoertuigen te veroveren.

  • Bitcoin, Ripple en Ethereum hard onderuit

    De prijzen van virtuele munten zijn vanmorgen opnieuw hard onderuit gegaan. Bitcoin zakte met 14% tot onder de $12.000, terwijl andere virtuele munten als Ripple en Ethereum zelfs meer dan 20% van hun waarde verloren. Een duidelijke aanwijzing voor deze prijsdaling is er niet, anders dan berichten dat verschillende overheden de handel in virtuele munten aan banden willen leggen of willen reguleren.

    De Zuid-Koreaanse minister van Financiën zou in een interview gezegd hebben dat de overheid nog steeds overweegt de handel in de cryptomunten aan banden te leggen. Door deze onzekere situatie zakten de koersen van de cryptomunten naar het laagste niveau in drie weken.

    Bitcoin weer onder de $12.000 (Bron: Coindesk)

    Virtuele munten opnieuw hard onderuit (Bron: Coinmarketcap)

    Ripple

    De meest opvallende prijsdaling was die van Ripple (XRP), de virtuele munt die eind vorig jaar een spectaculaire waardestijging liet zien. Werd er begin december nog maar $0,25 voor deze virtuele munt betaald, begin dit jaar was de koers opgelopen tot ongeveer $3,80. Anders dan de meeste andere virtuele munten is Ripple een gecentraliseerd betalingssysteem waar een bedrijf achter zit. Ook is Ripple anders dan de meeste virtuele munten niet te ‘minen’. Er zijn in totaal 100 miljard Ripple munten gecreëerd, waarvan minder dan de helft in circulatie is gebracht.

    Ripple profileert zich als een alternatief betaalsysteem voor banken en andere financiële instellingen en timmert aan de weg om de blockchain technologie ingebed te krijgen in het bestaande financiële systeem. Daarvoor ontwikkelde het bedrijf haar eigen xCurrent betaalsysteem. Op de website van Ripple zien we dat verschillende banken en financiële dienstverleners het initiatief ondersteunen, al blijft onduidelijk in welke mate deze bedrijven met Ripple samenwerken.


  • De tijd van huidig topmanagement bij bedrijven is voorbij

    Het was alweer in 1970 dat de latere Nobelprijswinnaar Milton Friedman in the New York Times Magazine hard uithaalde naar het vigerende economische gedachtegoed. De business of business was om zoveel mogelijk winst te maken. Moeilijk meetbare zaken als sociale doelen dienden geen doel en hadden geen nut anders dan dat ze uiteindelijk zouden leiden tot de komst van het in de Verenigde Staten zeer gevreesde en verafschuwde socialisme.

    Het was in de visie van Friedman de plicht van bedrijven om zoveel mogelijk geld te verdienen voor de aandeelhouder. Bedrijven moesten zich daarbij echter wel houden aan de spelregels van de maatschappij. Hiermee legde hij de basis voor de theorie van het scheppen van aandeelhouderswaarde. Die theorie werd als eerste in de praktijk gebracht door de fameuze ceo van General Electric, Jack Welch. In tweede instantie werd ‘aandeelhouderswaarde’ het speeltje van consultants en investment bankers die het idee plantten bij tal van bedrijven binnen en buiten de Verenigde Staten.

    Aandeelhouderswaarde

    Het topmanagement van al die bedrijven betoonde zich een zeer gewillige volger van de nieuwe heilsleer. Aandelenpakketten en optieplannen oefenden een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit. Fondsmanagers, die claimden de belangen van aandeelhouders te behartigen, stookten het vuurtje verder op. Ze eisten elk kwartaal resultaten te zien. Het resultaat kennen we. Om steeds opnieuw aan de eisen van de zittende aandeelhouder te voldoen sneed het topmanagement in zaken als Research & Development en in lange termijn investeringen. Aandeelhouderswaarde werd een ander woord voor korte termijn denken en kortzichtigheid.

    Dat neemt niet weg dat de leer van de aandeelhouderswaarde uiterst succesvol is gebleken. In pakweg drie decennia heeft het wereldwijd gezegevierd. Natuurlijk, de zo geprezen animal spirits sloegen wel eens op hol en moesten daarop ingetoomd worden. Een voorbeeld daarvan is de totstandkoming van de Sarbanes-Oxley wet in 2002 naar aanleiding van het Enron schandaal.

    Alle schandalen en misstanden ten spijt, tot op de dag van vandaag is de leer van de aandeelhouderswaarde de drijvende kracht achter de manier waarop bedrijven gerund worden. Dat is ook wel te begrijpen. Globalisering als logisch uitvloeisel van de leer van aandeelhouderswaarde, leek in eerste instantie een doorslaand succes. Er was een diepe financiële crisis voor nodig om de gebreken van de theorie bloot te leggen. Om eens wat te noemen, in de afgelopen dertig jaar is de maatschappelijke ongelijkheid enorm toegenomen, zijn er hardnekkige problemen om de productiviteit te verhogen en stagneert de loonontwikkeling van heel grote groepen werknemers. Dat moest wel reacties uitlokken en die zien we nu ook. De verkiezing van Donald Trump, de Brexit en het populisme zijn logische uitvloeisels van de zwarte kanten van deze theorie.

    Maatschappelijke verantwoording

    Het is nu aan de corporates en aan de institutionele elites een antwoord te vinden op de breed gedragen onvrede jegens hen. De nodige handreikingen zijn al gedaan. De Stewardship Code in het Verenigd Koninkrijk nodigt beleggers uit om met bedrijven in gesprek te gaan over zulke uiteenlopende zaken als strategie, risico, corporate governance, de bedrijfscultuur en de beloning. Ook wordt van meerdere kanten erop aangedrongen dat bedrijven niet alleen aan de belangen van aandeelhouders denken, maar ook aan die van andere stakeholders en zelfs aan de belangen van de maatschappij. Het is alsof Milton Friedman door het verleden is ingehaald. Het is echter nog veel te vroeg om te juichen. In de praktijk overheersen vrome bewoordingen, terwijl alles nagenoeg bij het oude blijft. De status quo overheerst. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat het huidig topmanagement en de Raad van Commissarissen zich wel voelen bij die status quo. Ze zijn er immers mee groot geworden. Het is niet voor niets dat er steeds meer pleidooien klinken om de samenstelling van beide bestuursraden te verbreden. Zo is een meer open oog mogelijk voor wat leeft en broeit in de maatschappij. Maar misschien moeten de zittende leden zelf ook in actie komen en daadwerkelijk inzetten op veranderingen. Niets doen bergt een groot risico in zich. Een verbrokkelde en gespleten samenleving kan zomaar uitmonden in een route naar wat Milton Friedman zeer verafschuwde en wel het socialisme! Dan zal de wal het schip keren en zullen veranderingen kwaadschiks doorgevoerd worden! Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl