Blog

  • Vergelijkend warenonderzoek: de verhoren van de commissie De Wit & de congresverhoren in Amerika

     

    De parlementaire enquêtecommissie De Wit heeft vorige week haar openbare verhoren voor deel twee van haar onderzoek naar de gebeurtenissen rondom het uitbreken van de kredietcrisis afgerond. De NOS heeft een puntsgewijze samenvatting gemaakt van de onderzoeksvragen van de commissie De Wit. Via NOS.nl:

    Onderzoeksvragen
    Vragen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: Was het ingrijpen nodig, hoe zijn de crisismaatregelen tot stand gekomen, waren er andere oplossingen, zijn de problemen erdoor opgelost en waren de financiële risico's niet te groot?

    Het onderzoek richt zich op de volgende ingrepen:

    • Op 3 oktober 2008 koopt de staat Fortis Bank Nederland, ABN Amro Nederland en de Nederlandse verzekeringsactiviteiten van Fortis voor in totaal 16,8 miljard euro.
    • Op 9 oktober 2008 stelt de staat 20 miljard euro staatssteun beschikbaar voor banken en verzekeraars. ING leent 10 miljard, Aegon 3 miljard en SNS 750 miljoen. Het grootste deel van deze bedragen is inmiddels terugbetaald.
    • Op 23 oktober 2008 wordt een garantieregeling voor banken in het leven geroepen. Die houdt in dat de overheid tegen betaling garant staat voor onderlinge leningen tussen de banken. LeasePlan was de eerste die van deze regeling gebruik maakte. Uiteindelijk is in totaal voor 50 miljard euro aan garanties verleend.
    • Op 7 oktober 2008 wordt het depositogarantiestelsel verhoogd tot 100.000 euro. Dat betekent dat als een bank failliet gaat, spaarders 100.000 euro van hun geld terug zullen krijgen. Voor de crisis bedroeg het maximum nog 38.000 euro van het spaargeld. De regeling geldt nog steeds.
    • Op 9 oktober 2008 besluit het kabinet dat Nederlandse spaarders bij de Icesave-bank linksom of rechtsom hun geld terugkrijgen, tot een maximum van 100.000 euro. Nederland schiet 1,3 miljard voor aan de Icesave-spaarders en wacht nog op terugbetaling.
    • Op 26 januari 2009 krijgt ING voor de tweede keer staatssteun. De overheid geeft een garantie af voor 80 procent van de Amerikaanse 'rommelhypotheken' van de bank. Hiermee zou een bedrag van 22 miljard euro gemoeid zijn.

    De Nederlandse financials, of het nu om banken of verzekeraars gaat, hadden iets te veel hooi op hun vork genomen en met excessief veel geleend geld risicovol belegd. De miljardendans met de financiële sector waarin de Nederlandse belastingbetaler gezogen werd, leidde tot een miljarden toename van de Nederlandse staatsschuld en betekende dat privaat genomen risico's gedeeltelijk werden verplaatst naar de publieke balans van Nederlandse belastingbetalers die op hun beurt de rekening hebben doorgeschoven naar toekomstige generaties. 

    Als vanzelfsprekend zag Nout Wellink de “systeem-crisis” in 2008 niet aankomen. Wel heeft hij in het verleden gewaarschuwd voor exotische derivaten, maar een crisis met de omvang zoals die in 2008 zich voordeed, hadden alleen “profeten” kunnen voorzien. Wellink kan moeilijk anders beweren. Immers, als hij zou zeggen dat hij het wel had zien aankomen, dan opent hij Pandorra's Box van vragen waarom hij dan niet getracht heeft om te voorkomen dat deze systeemcrisis zou plaatsvinden. Waarom had hij niet kunnen voorkomen dat deze crisis de Nederlandse belastingbetaler miljarden zou gaan kosten? Die vraag wil je natuurlijk niet voorgelegd krijgen als je aangeeft dat je het wel hebt zien aankomen.

    Gezegd moet worden, dat Wellink wel degelijk via meerdere mededelingen in diverse media gewezen heeft op een verslechtering van de financiële crisis in 2008. De crisis die in Amerika toen al in alle hevigheid was losgebarsten zou ook voor Nederland gevolgen hebben. Zoveel had hij laten doorschemeren, maar een systeem-crisis waarbij van alles mis zou gaan, had volgens Wellink niemand kunnen voorzien. Kennelijk had Wellink wel vermoedens dat het niet heel erg verstandig is dat de Nederlandse grootbanken 4,5 keer de Nederlandse economie hadden geleend en hadden belegd in beleggingen waarvan de liquiditeit gedeeltelijk of volledig opdroogde, maar een systeemcrisis? Nee, dat kan niemand uit dergelijke macro-prudentiële kengetallen opmaken.

    Nout Wellink die in 1997 als opvolger van Wim Duisenberg aantrad als president van De Nederlandsche Bank hield toezicht op de Nederlandse banken die in steeds excessievere mate krediet zijn gaan verlenen. Wellink zegt zelf dat met de kennis achteraf makkelijk praten is, maar dat was het vooraf ook. Dat komt omdat wereldwijd de geld- en kredietexpansie een exponentiële groeivoet volgde. Ook in Nederland. De statistieken zijn er helaas alleen niet op ingericht om dit in één oogopslag zichtbaar te maken. Niemand kan er om heen dat in Nederland de geaggregeerde hypotheekschuld van €138 miljard in 1996, naar €644 miljard in 2011 steeg. Dat is bijna een vervijfvoudiging in 15 jaar tijd; een periode waarin Nout Wellink toezicht hield op het reilen en zeilen van de Nederlandse grootbanken.

    En DNB zou geen aanleiding hebben gezien om rekening te houden met een systeemcrisis? DNB heeft wat ons betreft of bewust niet gekeken naar systeemrisico's of heeft dit wel zien aankomen, maar kan dit onmogelijk toegeven. Met een dergelijke insteek bezien, is de ondervraging van de parlementaire enquêtecommissie op de conclusie van Wellink wel heel erg volgzaam geweest. Wellink sprak en de commissie accepteerde de antwoorden als voldoende. Wellink vertelde de commissie: “De Nederlandsche Bank, maar ook de Nederlandse overheid heeft de systeemcrisis niet gezien. Niemand wereldwijd, behalve wat onheilsprofeten, heeft het gezien.” Enfin, Wellink aan het woord:

    “Ziende blind en horende doof”, is het gezegde wat ons betreft altijd aan Nout Wellink zal blijven kleven want zo makkelijk kan je er als eindverantwoordelijke niet van afkomen.

    Zodra de commissie De Wit een derde deel zal gaan toevoegen aan haar onderzoek naar de totstandkoming en de gebeurtenissen van deze systeemcrisis (een derde deel dat iedereen nu al zou moeten kunnen voorzien), dan lijkt het ons geen onverstandige zet te zijn om in de voorbereiding eens lering te trekken uit de wijze waarop congresleden aan de andere kant van de oceaan de financiële kopstukken in Amerika ondervragen. Al deed de commissie De Wit dit alleen maar om de schijn van belangenbehartiging van de Nederlandse belastingbetaler op te houden.

    Ter vergelijking met de ondervragingstechnieken van de commissie De Wit, congreslid Marcy Kaptur die in 2010 oud-president van de Federal Reserve New York en huidig minister van Financiën van Amerika ondervraagt, “Marcy Kaptur chews up Tim Geithner:


     

  • Goud en zilver daily report

     

    Goud eindigde vandaag, Nederlandse handelstijd, dik in de min met – 2,41% op $1667,35 per troy ounce. Hoogste dagkoers: 1.715,02. Laagste dagkoers: 1.657,32. Uitgedrukt in euro's noteerde goud een veel kleiner verlies van 1,29% op €1260,53 per troy ounce.

     

     

     

     

     

     

     

    Zilver eindigde vandaag, Nederlandse handelstijd, ook dik in de min met -3,01% op $31,26 per troy ounce. Hoogste dagkoers: 32,28. Laagste dagkoers: 30,88. Ook zilver noteerde uitgedrukt in euro's een veel kleiner verlies van 1,71% op €23,76 per troy ounce.

     

     

     

     

     

     

     

    Goud en zilver eindigden vandaag met flink verlies. Uitgedrukt in euro’s was het verlies aanzienlijk kleiner. Dit komt doordat de dollar vandaag 1,30% ten opzichte van de euro won en daardoor goud en zilver uitgedrukt in euro’s goedkoper wordt.

    De reden dat goud en zilver, net als alle beurzen, vandaag flink terrein moesten inleveren komt door het afnemende vertrouwen in de eurocrisis. Afgelopen vrijdag hadden wij in het daily report al onze twijfels over de effectiviteit van het nieuwe akkoord en beleggers delen nu al die mening.

    Moody’s kwam vanochtend vroeg met het bericht dat de kredietbeoordelingen van de EU-landen onder druk blijven staan doordat er een gebrek aan voldoende maatregelen is tegen de eurocrisis. Dit nieuws zette de toon van de dag en er kwam alleen maar meer negatief nieuws omtrent de eurocrisis.

    Zo liet de directeur van het IMF, Olivier Blanchard, weten dat het nieuwe EU-akkoord geen gehele oplossing voor de eurocrisis biedt. Daaaast maakte de ECB bekend dat Europese banken weer voor miljarden aan euro’s hadden gestald bij de centrale bank. Dit is een teken van veel wantrouwen onderling aangezien banken tegen een hogere rente het geld bij elkaar kunnen onderbrengen.

    Ten slotte werd ook nog bekend gemaakt dat India in de maand oktober maar liefst 5,1% minder industriële productie had dan dezelfde maand een jaar geleden. Aangezien India een belangrijke speler op de goud en zilvermarkt is had dit direct een drukkend effect op de goud en zilverprijs.

  • Nederlandse staat krijgt rente op kortlopende staatsobligaties

    Deze opmerkelijke gebeurtenis staat in schril contrast met de stijgende rentes die we de afgelopen maanden hebben gezien in Italië, Frankrijk, Spanje en België. Blijkbaar prefereren beleggers in deze onzekere tijden de goede reputatie van de Nederlandse overheid om haar schulden terug te betalen. Dat ze bereid zijn daar geld voor bij te leggen is veelzeggend. Niet alleen geeft het aan dat er onder beleggers en vermogensbeheerders ongekend veel belangstelling is voor deze obligaties, ook laat het zien dat de banken minder vertrouwd worden. Beleggers laten immers een positieve rentevergoeding liggen door het geld niet simpelweg op een bankrekening te stallen of door obligaties te kopen van grote en stabiele bedrijven.

    De negatieve rente van 0,007% kan ook worden uitgelegd als een renteloze lening, ware het niet dat het rendement ook nog eens door de inflatie wordt aangevreten. Volgens het CBS kwam de inflatie in Nederland, omschreven als de consumentenprijsindex (CPI), in november uit op 2,60% (geannualiseerd). Daarmee is de reëele rente op deze kortlopende staatsobligatie duidelijk negatief, ongeveer -0,07% over de gehele looptijd.

    Beleggers die primair op zoek zijn naar veiligheid, en daarvoor zelfs bereid zijn geld bij te leggen, hebben gek genoeg de gunstige eigenschappen van fysiek goud en zilver nog niet en masse ontdekt. Deze bieden automatisch een correctie voor inflatie en hebben daaaast ook door de hele geschiedenis waarde behouden. Weliswaar fluctueren de koersen van goud en zilver soms sterk, maar in het geval van fysiek goud en zilver is geen zogeheten counterparty risk in het spel. Beleggers die zich dus meer zorgen maken over de dalende waarde van de belegging zelf dan over de toekomstige cashflows die eruit voortvloeien zouden hieruit hun conclusies kunnen trekken.

    Het is overigens al eens eerder voorgekomen dat een land een negatieve rente kreeg op haar staatsobligaties, namelijk Zwitserland. In augustus registreerde men daar ook een negatieve rente op kortlopende staatsobligaties. Izabella Kaminska van FT Alphaville schreef hier destijds een artikel over, waarin ze uitlegde dat staatsobligaties van sterke landen zich in crisistijd als een Giffen Good gaan gedragen. Een Giffen Good is iets waar mensen meer van willen hebben als de prijs ervan stijgt, een irrationeel fenomeen dat in strijd is met de bekende wet van vraag en aanbod (dalende prijzen = meer vraag en vice versa).

    Vooral in crisistijd, als er angst is voor deflatie (door grote koersdalingen van aandelen, vastgoed, grondstoffen en staatsobligaties van zwakke landen), blijken beleggers te zoeken naar een veilige haven. Daardoor vluchten ze vaak massaal in beleggingen met het laagste vermeende risico, zoals staatsobligaties van de sterkere landen, geld op een bankrekening, goud en zilver. Wanneer die in prijs stijgen neemt de angst onder beleggers toe, met als gevolg dat meer beleggers willen instappen en de prijzen nog verder omhoog stuwen.

    Op de korte termijn kan de negatieve rente op de kortlopende staatsobligaties worden uitgelegd als een positief fenomeen voor de Nederlandse staat, omdat het de rentelasten voor de staat omlaag brengt. Echter is het tegelijkertijd een indicator voor een veel groter probleem, namelijk dat beleggers erg weinig vertrouwen hebben in de economie en zich terugtrekken tot obligaties en cash. Dit versterkt het proces van deflatie, waarin beleggers op hun geld gaan zitten en banken niet meer willen uitlenen. De Europese Bankenautoriteit (EBA) ziet dit probleem ook en gaf in haar persverklaring dan ook te kennen dat banken hun kapitaalbuffers niet moeten verhogen door de kredietverlening aan het midden- en kleinbedrijven af te knijpen.

  • Correcties op de goud- en zilverprijzen in perspectief geplaatst

    Dat was de vraag waarmee Jeff Clark van Casey Research aan de slag is gegaan. Hij pakte de grafieken van goud en zilver over de afgelopen tien jaar en registreerde de grootste correcties die er gedurende die periode zijn geweest. Vanaf het dieptepunt van elke correctie rekende hij door hoeveel de koersen stegen vanaf dat moment tot het moment drie maanden later. Clark registreerde in de goudprijs – die toch een vrij gelijkmatige trend laat zien – een vijftal correcties van 15,6 tot 27,7 procent. Na elke correctie bleek de koers zich te herstellen, al was een periode van drie maanden vaak onvoldoende om de volledige correctie ongedaan te maken.

    De meest recente correctie van de goudprijs, van boven de $1900 naar ongeveer $1600, was ook aanzienlijk met 15,6 procent. Als we de lijn doortrekken zal het ons niet verbazen dat de koersen zich ook deze keer weer zullen herstellen, want de fundamentele reden om goud te kopen (het minder waard worden van papiergeld in een valuta-oorlog tussen verschillende machtsblokken) zijn sterker dan ooit. Daaaast heeft goud een zekere premium boven zilver als het in de toekomst weer een rol krijgt in ons monetaire systeem. In dat geval zal goud tegen een ongekend veel hogere koers gewaardeerd moeten worden.

    Correctie goud- en zilverprijzen

    Correctie goud- en zilverprijzen

    Zilver heeft naast een monetaire ook een industriële component, waardoor de prijsontwikkeling van dit edelmetaal veel meer fluctuaties laat zien. De papieren zilvermarkt (SLV) is daaaast ook heel veel kleiner dan de papieren goudmarkt (GLD), waardoor grote spelers de koersen sterk omhoog of omlaag kunnen laten bewegen. Kijken we naar de ontwikkeling van de zilverprijs over het jaar 2011, dan is het uiteindelijke rendement met 3,7 procent in zowel USD als EUR ietwat teleurstellend geweest. Zilver heeft dan ook flinke klappen te verwerken gehad, waarbij de koers tot twee maal toe met 33 procent inzakte in een zeer korte tijd. Rond deze correcties gebeuren veel verdachte dingen (in één dag de jaarproductie van zilver aanbieden op de papieren zilvermarkt, terwijl die dag veel belangrijke exchanges gesloten zijn én meerdere margin verhogingen van de CME nadat de koersen gezakt zijn (het financiële equivalent van natrappen)), maar dat is stof voor een ander artikel.

    Kijken we naar de zilverprijs over de afgelopen tien jaar, dan zien we toch een zeer indrukwekkend rendement van ongeveer 660 procent. Kabbelde de koers tot begin 2004 nog rond de $5, inmiddels staat de koers al rond de $30. Een geweldig rendement voor de beleggers die al wat langer in de markt zitten, maar voor nieuwe beleggers die het afgelopen jaar zijn ingestapt zou het tot enige frustratie hebben kunnen leiden. Jeff Clark heeft zeven verschillende correcties geregistreerd, variërend van 22 tot 53 procent in omvang. In de drie maanden na elke correctie wist de koers te herstellen, al zjn ze vaak niet genoeg gebleken om het verlies goed te maken.

    Correctie goud- en zilverprijzen

    Als we kijken naar het sterkste herstel van de zilverprijs tussen 2009 en 2010 (waarin de koers met 44,3% steeg) en dat doorrekenen naar de huidige correctie, zouden we binnenkort maximaal een koers van $40 tot $46 kunnen verwachten. Daarmee blijft de oude top van ruim $49 van eind april 2011 buiten schot, maar het is onmogelijk om op basis van deze gegevens een beleggingsstrategie toe te passen. Door de volatiliteit van de papieren goud- en zilvermarkten lijkt het de beste strategie te zijn om inderdaad te kopen in zwakte en een lange termijn perspectief te houden. Daarvoor moeten we niet teveel blijven staren naar dagkoersen, maar vooral kijken naar de fundamenten van de goud- en zilvermarkt. Beleggers moeten de redenen om edelmetaal in de portefeuille te nemen kennen en de vraag en aanbod dynamiek in de markt in de gaten te houden.

  • Amerikaanse studenten diep in de schulden, maar zonder goedbetaalde baan

    Bloomberg kwam onlangs met een uitgebreid artikel over dit probleem, dat eigenlijk al langer speelt dan de afgelopen jaren. Het waren echter de ineenstorting van de huizenbubbel en de diepe financiële crisis die de omvang van de problemen aan het licht hebben gebracht. Veel studenten werd voorgespiegeld dat ze betere kansen zouden hebben op de arbeidsmarkt met een bachelor of master diploma op zak en dat ze daarmee de schulden zouden kunnen afbetalen. Voor sommige studenten zal dat inderdaad het geval zijn, maar anderen komen na het behalen van een diploma niet aan de goed betaalde baan. Ze vinden uiteindelijk werk dat ver onder hun opleidingsniveau ligt en waarvoor ze het diploma niet eens nodig hadden. Studenten die zijn afgestudeerd in bepaalde 'zachte wetenschappen' zoals sociologie, psychologie, kunst en cultuur komen het moeilijkst aan een baan, maar ook opleidingen die zijn gerelateerd aan de vastgoedmarkt leveren vaak geen goedbetaald werk meer op.

    Het artikel van Bloomberg noemt een aantal voorbeelden van studenten die zich diep in de schulden hebben gestoken. Zo was Laura Sayer, die in 2006 haar bachelor diploma haalde met $5.000 aan schuld, begonnen aan een master opleiding om haar kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Het leek haar een 'veilige gok', maar nu is ze met het master diploma in handen ook $50.000 aan schuld verder. Ze werkt als administratief medewerkster voor een non-profit organisatie, waar ze $45.000 per jaar verdient. Voor dit werk had ze het master diploma, en de lening die ze daarvoor moest afnemen, helemaal niet nodig.

    Een andere voorbeeld is Gerrald Ellis, een 28-jarige jongeman die een master diploma van Fordham Law School op zak heeft. Hij nam een lening van in totaal $160.000 om zijn studie te bekostigen, maar was na zijn afstuderen nog een jaar aan het zoeken naar werk. Dat heeft hij wel gevonden bij een klein advocatenbureau, waar hij werk doet om consumenten juridisch bij te staan. Vanwege zijn enorme schuld heeft hij weinig bewegingsruimte, want hij is van plan om deel te nemen aan een traject waar hij 25 jaar lang 15% van zijn inkomen moet afdragen om de lening terug te betalen. Na die 25 jaar wordt de mogelijk resterende schuld weggestreept, maar dan is hij in een compleet andere fase van zijn leven. Een hypotheek nemen is vrijwel onmogelijk met zo'n schuldenlast. Ook kan Ellis nog niet denken aan kinderen nemen, omdat hij daar op dit moment gewoo niet genoeg inkomsten voor heeft. ''De schuld heeft invloed op alle grote beslissingen die ik wil nemen, zoals het besluit waar ik wil ga wonen, welk werk ik kan doen'', aldus de afgestudeerde jongeman. Als we het probleem vertalen naar de grote groep studenten die zo diep in de schulden zitten wordt de omvang van het probleem duidelijk.

    Nieuwe wetgeving

    In ons land is het mogelijk om een huis voor 100 procent te lenen, maar in de VS kunnen studenten bijna hun volledige studie bij elkaar lenen. Door nieuwe wetgeving uit 2006 kunnen studenten door de overheid gegarandeerde leningen opnemen die even groot zijn als de volledige kosten van de master opleiding. Voor studenten in de bachelorfase is de leensom per jaar beperkt tot $27.000. Het aantal studenten dat een master opleiding volgt is gestegen tot 1,7 miljoen (exclusief rechten en geneeskunde), een 33% toename sinds 2000 volgens statistieken van de Council of Graduate Schools.

    De studentenleningen zijn door de versoepeling van de regels en door de nieuwe instroom van studenten sinds 2000 gegroeid tot meer dan $1.000 miljard, waarmee deze schuldenpost groter is dan de totale creditcardschulden van Amerikanen. Het niveau van wanbetaling is inmiddels ook gestegen en staat volgens het ministerie van Onderwijs op het hoogste niveau sinds 1997. Studenten die doorleren voor recht, geneeskunde of bedrijfskundige nemen de meeste schulden op zich. Studenten geneeskunde staan gemiddeld voor $161.290 in het krijt, een toename van 55 procent sinds 2002 (niet gecorrigeerd voor inflatie), zo blijkt uit data van Association of American Medical Colleges. Voor private universiteiten zijn de studiekosten voor rechtenstudies van 1999 tot 2009 met 73 procent gestegen en bedragen ze nu gemiddeld $35.743 per jaar. Ook de lesgelden voor bedrijfskunde studies zijn enorm gestegen in de VS: van het schooljaar 2000-2001 tot 2010-2011 steeg het lesgeld met in totaal 66% naar een niveau van gemiddeld $49.500 per jaar, zo blijkt uit data van Association to Advance Collegiate Schools of Business.

    Tegenover de hoge studieschuld die studenten opnemen om hun master te halen staan weliswaar hogere inkomsten, maar die blijken slechts een gemiddelde te zijn die ook veel informatie niet zichtbaar maken. Mannen met een master diploma verdienen gemiddeld $14.500 meer per jaar dan afgestudeerden zonder master, bij vrouwen is het verschil $10.000 in het voordeel van de masters.

    De totale kosten voor het behalen van een master zijn, inclusief andere kosten die studenten maken ongeveer $40.000 per jaar, aldus Stacy Kerr van Georgetown University. Afhankelijk van hun situatie doen ze 1 tot 5 jaar over het afstuderen, waarvoor ongeveer de helft een lening moet afsluiten. De gemiddelde leensom is dan $21.000 per jaar.

    ''Studie is de schuld waard'

    Volgens Robert Manuel, decaan bij Georgetown’s School of Continuing Studies, is de master studie de schuld wel waard. De universiteit waar hij lesgeeft biedt zes master programma's aan, waaronder sport en vastgoedmanagement. De decaan zegt een transformatieproces waar te nemen onder studenten die de master programma's volgen die elke dollar waard is. Volgens Debra Stewart, directrice van de Council of Graduate Schools in Washington, is ook overtuigd van het nut van het halen van een master titel. Ze stelt dat ''een geavanceerde opleiding de weg naar succes is in de modee economie''. Een hoge opleiding geeft volgens haar nog altijd een hoger aanzien op de werkvloer. Volgens John Beckman van de New York University tonen de cijfers aan dat een investering in een master diploma betere carrière perspectieven en een hoger inkomen geven.

  • Eric Sprott roept zilvermijnen op om zelf zilver aan te houden als cash

    De oproep van Eric Sprott is te lezen in het artikel 'Silver Producers: A Call to Action' (klik voor PDF) en lijkt ingegeven te zijn door frustratie van Eric Sprott over de manier waarop de zilverprijs tot stand komt en de verdachte handelingen die de volatiliteit van de zilverprijs op de termijnmarkt vergroten. Sprott wijst daarbij op de twee grote koersdalingen die we dit jaar hebben gezien (die van mei en die van september), waarop de spotprijs van het edelmetaal in beide gevallen ruim 30% omlaag werd gebracht. Deze dalingen waren volgens de investeerder in scene gezet, omdat er in zeer korte tijd ongebruikelijk veel zilvercontracten op de markt werden gedumpt. Aansluitend kwamen de CME (en in september ook de Chinese tegenhanger, de Shanghai Gold Exchange) met hogere margeverplichtingen voor de long posities, waardoor beleggers die al een verlies te verwerken hadden helemaal uit hun positie werden gedrukt.

    Volgens de CME zijn de verhogingen van de marges nodig om speculatie binnen de perken te houden en de volatiliteit van de koersen te minimaliseren, maar door de margeverplichtingen na een grote koersdaling te verhogen krijgen de long posities een tweede klap te verwerken. Het resultaat is dat nog meer 'zwakke handen' uit de markt worden gedrukt en dat de spotprijs van zilver daardoor nog verder zakt. Dit lokt weer een nieuwe verkoopgolf uit, waardoor de grote dalingen zoals we die dit jaar al twee keer hebben gezien mogelijk zijn.

    Termijnmarkt versus fysiek markt

    Volgens Eric Sprott is de papieren zilvermarkt, omschreven als de markt van termijncontracten op zilver, inmiddels compleet losgezongen van de fysieke zilvermarkt. Zo worden veel termijncontracten op de markt gekocht op marge (met geleend geld) en wordt er maar in een beperkt aantal gevallen werkelijke levering van fysiek zilver gevraagd. Daardoor kon de papieren markt niet alleen veel groter worden dan de fysieke markt, ook werd het een interessant stuk gereedschap voor zakenbanken als JPMorgan en HSBC om beleggers te ontmoedigen en geld afhandig te maken. Deze banken hebben een grote shortpositie in zilver en kunnen daarmee de koers in een bepaalde richting duwen. Er werd dan ook een zaak tegen deze banken aangespannen vanwege een verdenking van marktmanipulatie. Het onderzoek naar de vermeende manipulatie wordt uitgevoerd door de CFTC, maar daar zijn vooralsnog geen tastbare resultaten uit voortgekomen.

    Het frustrerende is volgens Eric Sprott de onbalans tussen de papieren zilvermarkt en de fysieke markt. De grote volatiliteit op de papieren zilvermarkt staat volgens hem haaks op de alsmaar groeiende vraag naar fysiek zilver, die na elke correctie van de spotprijs juist een stijging laat zien. De zwakte die wordt gesuggereerd door de kwakkelde koersen op de termijnmarkt voor zilver staan dan ook in groot contrast met de ongekende vraag naar het fysieke metaal door beleggers wereldwijd. Zo verkocht de US Mint, producent van de populaire 1 troy ounce Silver Eagle munten, nog nooit zoveel munten als in de maand september van dit jaar. Daarvan werd de meeste afzet in de tweede helft van de maand geregistreerd, na de grote koersdaling van ruim 30%.

    Ook in India was er veel vraag naar het fysieke edelmetaal, want volgens berichtgeving van begin oktober was er onvoldoende transportcapaciteit om aan de vraag naar zilver te voldoen. Ook China kocht massaal fysiek zilver in de maand september, namelijk 264,69 ton (7,7 miljoen troy ounce). Al deze signalen geven aan dat de vraag naar zilver onverminderd sterk blijft, terwijl de spotprijs dit jaar netto weinig gestegen is.

    Zilvermarkt kreeg dit jaar twee grote correcties te verwerken, vraag naar fysiek bleef onverminderd groot

    1,03 miljard troy ounce

    De totale hoeveelheid zilver die in 2011 op de markt komt wordt door de CPM Group geschat op 1,03 miljard troy ounce. Daarvan is 767 miljoen troy ounces nieuwe productie, de rest komt weer terug op de markt via recycling en 'sloopzilver' dat bijvoorbeeld wordt opgekocht van particulieren. Vermenigvuldigd met een spotprijs van $31 per troy ounce rekent Sprott uit dat een totale marktwaarde van de jaarlijkse zilverproductie $32 miljard is. In 2010 werd er voor 777,4 miljoen troy ounce aan zilver gebruikt in de industrie en voor andere categorieën zoals fotografie en juwelen. Zou de vraag naar zilver voor de industrie met 10% dalen door de econmische crisis, dan blijft er nog maar 300 miljoen troy ounce over voor beleggers, zo legt Sprott uit. Tegen een spotprijs van $30 is de totale marktwaarde van al het zilver dan beleggers kunnen kopen slechts $9 miljard, een fractie van de bedragen die omgaan in de aandelen- en obligatiemarkten.

    Zilvermijnen als kopers van zilver

    Dat biedt volgens Eric Sprott kansen voor zilvermijnen, want die kunnen het aanbod van fysiek zilver kleiner maken door zelf wat zilver aan te houden als reserve. In plaats van alle opbrengsten op de bank te zetten zouden zilvermijnen er goed aan doen om bijvoorbeeld een kwart van hun reserves in te ruilen voor fysiek zilver. Daarmee verkleinen zilvermijnen niet alleen hun risico aan het banksysteem, ook zetten ze daarmee extra druk op met name de papieren zilvermarkt. Als alle grote zilvermijnen een kwart van hun reserves zouden omzetten in fysiek zilver zou dat zich vertalen naar een 21% kleiner aanbod van fysiek zilver voor investeerders. Dat zal de prijs van zilver verder opdrijven, waardoor de short posities in de papieren zilvermarkt in de problemen komen.

    Eric Sprott blijft benadrukken dat geld op een bank minder veilig is dan men denkt, omdat er weldegelijk een risico is dat de bank het geld niet meer terug kan geven in een systeemcrisis. Daaruit spreekt ook gelijk de kracht van fysiek goud en zilver, want deze kennen geen tegenpartij die zich aan een belofte moeten houden. Het verbaast Eric Sprott dan ook dat zilvermijnen het waardevolle edelmetaal uit de grond halen en dat vervolgens op de markt verkopen voor dollars die weer op een bankrekening terechtkomen.

    Banken lopen leeg

    Volgens Eric Sprott is het risico van het omvallen van een bank nog steeds erg groot, omdat spaarders de laatste tijd veel geld bij hun banken hebben weggehaald. In augustus en september werd er in Italië voor in totaal meer dan €80 miljard van de banken gehaald door spaarders en in Griekenland is er sinds het begin van 2010 al voor €50 miljard uit het banksysteem onttrokken. Europese banken zijn in groeiende mate afhankelijk van de ECB, een situatie die uiteindelijk niet houdbaar is. Daarom doen zilvermijnen (en andere bedrijven) er volgens de zilverinvesteerder Sprott goed aan om een gedeelte van hun reserves aan te houden in fysiek edelmetaal. Bedrijven zouden dezelfde waarde moeten hechten aan het edelmetaal die beleggers er al een langere tijd aan hechten, zo concludeert Sprott in zijn rapport.

    Eric Sprott is van mening dat zilvermijnen hun eigen product aan moeten houden als reserve

  • Spanningen in het Midden-Oosten

    Syrië
    Volgens zowel het Syrische officiële persbureau SANA als activisten werd er op donderdag een oliepijpleiding in de buurt van de Syrische stad Homs opgeblazen. Volgens SANA was de aanval op de pijpleiding het werk van “terroristen”. Homs is een stad met 800,000 inwoners en één van de broeihaarden voor het verzet tegen het regime van Assad. Assad en zijn familie hebben inmiddels 41 jaar de macht in Syrië. De druk op zijn regime en de gewelddadige onderdrukking van de protesten tegen het regime neemt de afgelopen tijd sterk toe. Volgens de Verenigde Staten zijn er sinds het begin van de protesten, ongeveer 9 maanden geleden, al 4,000 doden gevallen. Volgens de activisten werden 1,500 hiervan in Homs gedood. 

    Er bestaat onduidelijkheid over waar de pijpleiding naartoe gaat. Sommige bronnen stellen dat het een pijpleiding is naar een olieraffinaderij in de buurt van Homs en anderen zeggen dat de pijpleiding rechtstreeks naar de Middellandse Zee gaat. Syrië heeft grote hoeveelheden ruwe olie maar weinig capaciteit om de ruwe olie te bewerken. De Homs raffinaderij is één van de belangrijkste raffinaderijen en bevindt zich nu naar alle waarschijnlijkheid midden in het conflict. 

     
    Iran
    Afgelopen zondag kwamen de Iraanse autoriteiten met de mededeling dat ze een Amerikaanse spionagevliegtuig hadden neergehaald. De Amerikaanse autoriteiten ontkende op hun beurt dat Iran het onbemande vliegtuig had neergehaald. Ze stelde dat het vliegtuig naar alle waarschijnlijkheid in Iraanse handen was gekomen door een technische storing van het vliegtuig. Daaaast stelden de Amerikanen dat het vliegtuig waarschijnlijk was neergestort. Het vliegtuig was volgens de Amerikanen op missie in het zuiden van Afghanistan. Vandaag bracht Iran beelden naar buiten van de zogenaamde “drone”.
     
    De drone wordt gefabriceerd door Lockheed Martin en wordt bestuurd door piloten die zich op de Amerikaanse vasteland bevinden. In principe is het vliegtuig zo geprogrammeerd dat het bij het uitvallen van de verbinding met de piloot automatisch terugvliegt naar een Amerikaanse basis. Dat dit niet is gebeurd duidt volgens de Amerikaanse autoriteiten op een “catastrofaal” technisch mankement. De Amerikanen stellen dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat het vliegtuig door de Iraniërs is neergehaald door de complexiteit van de verbinding tussen de Amerikaanse satelliet en het vliegtuig en de staat van het Iraanse luchtafweer.
     
    Het incident volgt na weken van oplopende spanning tussen Iran en het “Westen” over het nucleaire programma van Iran. Afgelopen weken legde Westerse landen Iran steeds strengere sancties op. Afgelopen week haalde Groot-Brittannië zelfs zijn diplomatieke staf terug uit Teheran nadat de Britse ambassade was bestormd door een groep Iraanse jongeren. De Verenigde Staten heeft al aangegeven militaire middelen niet uit te sluiten als diplomatie geen oplossing biedt in het geschil over het Iraanse nucleaire programma. Iran sprak naar aanleiding van het vliegtuig, ondanks de verklaringen van de Verenigde Staten, van spionage. Het is duidelijk dat de Verenigde Staten een aanleiding om militair in te grijpen niet uit de weg gaan.

    Bronnen:
    Reuters 
    Al Jazeera
    Reuters

     
  • Dagelijkse kost 9 december 2011

    We beginnen vandaag met het belangrijkste artikel dat we de afgelopen maanden tegen zijn gekomen. Doet u vooral uzelf niet tekort en neem de tijd voor de volgende analyse. Zonder deze uitleg van de analyse, begrijpt u niet waarom de 17 eurozone landen Groot-Brittannië de wacht hebben aangezegd. Laat die Britten dan maar op dat grote eiland navelstarend zichzelf ten gronde richten en toestaan hoe financiële partijen die vanuit de “City” opereren de wereldeconomie terroriseren. Dat laatste woord gebruiken wij niet graag, maar bij gebrek aan een woord in de Nederlandse vocabulaire die de lading beter dekt, doen we dat toch. Immers, wat hebben de omgevallen dan wel genationaliseerde Britse banken, de Amerikaanse bank Lehman Brothers en verzekeraar AIG in gemeen? Zij bliezen zichzelf allemaal op vanuit London.

    Dat heeft een eenvoudige reden en dat is dat zij door het complete gebrek aan regels en toezicht het schaduw bancaire systeem vormgeven en onderpanden hypotheciseren en herhypotheciseren. Met andere woorden, men hefboomt niet bank-bedrijven in een kredietpyramide die alleen te typeren is als een financiële tijdbom. Dat ging in het verleden mis, en dat is recentelijk ook MF Global noodlottig geworden. Het Amerikaanse MF Global opereerde vanuit London zodat het enerzijds kon profiteren van een ongecontroleerde hefboom, de winst kon nemen zolang het goed ging en de verliezen nadat de financiële tijdbom ontploft was kon doorschuiven naar nietsvermoedende klanten wiens geld zij – zonder dat dit eigenlijk mag – misbruikte voor het dekken van de gigantische risico's die MF Global nam. Het is bijna met geen pen te beschrijven hoe ongelooflijk incompetent het Britse toezicht is. 

    Premier David Cameron eiste van Europa dat zij niet de regels voor de financiële sector aanscherpt. Cameron wil baas blijven in eigen huis. Sinds het hele debacle van 2008 met ongereguleerde derivaten, krediethefbomen in het schaduw banksysteem en alle andere vormen van financiële list en bedrog heeft Groot-Brittannië helemaal NIETS gedaan aan het voorkomen van nieuwe debacles. Nu Europa orde op zaken wil brengen, traineert Groot-Brittannië opnieuw. Europa heeft Cameron echt niet voor niets aan de kant geschoven; men blijft zelfs nog zeer beleefd gezien de praktijken in de “City”. Het is zo ontzettend terecht dat de Britten keihard aan de kant worden geschoven. Laat hen maar op dat eiland verder prutsen met hun geldpersfinanciering en hun goedkeuring voor alle vormen van malafide financiële wanpraktijken. Als zij deze problemen niet aanpakken, dan doet Europa dit zelf wel. Lees en huiver. This is scary shit.. en erger dan AIG:

    • MF Global and the great Wall St re-hypothecation scandal (Reuters)

    Nieuws uit Nederland..

    • Deal begrotingsdiscipline zonder VK en Hongarije (FD)
    • 'Microsoft zit achter deel klachten machtsmisbruik Google' (Nu.nl)
    • Merkel: Eurozone heeft akkoord over 'fiscale unie' (RTL-Z)
    • Hoogduin: IMF plukt het geld niet van een boom (RTL-Z)
    • De Telegraaf: er komt tot 10 miljard aan extra bezuinigingen (Welingelichte Kringen)

    Nieuws uit het buitenland..

    • MF Global's Corzine: I did not intend to break rules (Reuters)
    • European Banks Need 115 Billion Euros (Spiegel)
    • Fortress Commodities Fund “We're Long Gold, Short Base Metals, And A Seller Of Crude” (Zero Hedge)
    • Iceland's Toxic Legacy – Mountains of Debt Temper Hopes despite Recovery (Spiegel)
    • House Committee Cancels Vote On Insider Trading Bill After Leadership Flips Out (Business Insider)
    • Here's The SEC's Statement On Why It Can Prosecute Members Of Congress, But Doesn't (Business Insider)
    • Europe splits over fiscal union (Reuters)
    • EU States to Send IMF $267 Billion in New Crisis Fight (Bloomberg)
    • Are Dim Sum Bonds The Next Chinese Reverse Merger Fraud? (Zero Hedge)

    In een bijdrage van de redactie van Bloomberg over de wet waar we gisteren en vorige week aandacht aan besteedde, betoogt Bloomberg voor een presidentieel veto. Echter, de motivering voor het presidentiële veto is en blijft opmerkelijk:

    Both bills would reaffirm the govement’s ability to detain suspects more or less indefinitely. Objections from civil libertarians are understandable but not persuasive. This war has spread far from the battlefields of Afghanistan, and its open- ended nature requires long-term detention.

    We would prefer Congress offer a more concrete outline of its preferred legal regime, and that it consider creating a National Security Court that would operate in the gray area between civilian and military law. However, the only disqualifying measure under debate now is the Senate’s mandate on military detainment. That would be a setback to national security. If the conference committee doesn’t remove it, Obama should pick up his veto pen.

    Bron: Bloomberg

    Tja, definieer vrijheid als een afgeleide van nationale veiligheid en daarmee als een ondergeschikt belang en dan is het gevolg dat de verhouding tussen individu en staat wordt omgedraaid. Dat is een heel gevaarlijk idee en is een pad vol met valkuilen om te bewandelen. Dat bezwaren “begrijpelijk” zijn, maar niet “overtuigend” zijn, wordt niet eens toegelicht. Als die bezwaren zo makkelijk opzij worden geschoven, pleit dan gewoon meteen voor een despotisch systeem.

    De passage “deze oorlog heeft zich ver van het strijdtoneel in Afghanistan verspreid, en de aard [van de oorlog] met een open einde noodzaakt lange termijn detenitie”, is er één die zo uit een boek van George Orwell had kunnen komen. Een redactioneel van Bloomberg waar wij het roerend mee oneens zijn.

    In dat kader willen wij u tot slot het volgende bericht zeker niet onthouden. Alex Jones van Infowars meldt dat de Amerikaanse overheid haar FEMA-kampementen binnen enkele dagen operationeel wil hebben en de Amerikaanse overheid heeft in dit kader bedrijven aangeschreven om personeel te leveren. Over de achtergronden van deze kampementen wordt van alles gezegd en geschreven en het is door ons niet vast te stellen wat nu de bedoeling is van deze kampementen, maar deze quasi-gevangenissen lijken in de verste verte niet op vakantieparken..

    Exclusive: Govement Activating FEMA Camps Across U.S. Alex Jones' Infowars: There's a war on for your mind! (InfoWars)
     

     

     

  • Eurozone heeft een akkoord zonder Britten

    Groot-Brittannië
    De Britten willen niet de financiële sector hervormen en eisen van Europa een permanent gedoogbeleid voor het falende Britse toezicht en dat krijgen de Britten geheel terecht niet. Vanochtend schreven we in de Dagelijkse Kost al één en ander hierover en het is geheel aan de Britten om de vinger naar zichzelf te wijzen in plaats van wat de Britse media doen: die schrijven Europa de veieling in. Helaas blijft het niet bij woorden, want de financiële tijdbommen worden in de Londense “City” gefabriceerd en daarvoor verlangen de Britten uitzonderingsposities. Die krijgt men geheel terecht niet.

    Hongarije, Tjechië & Zweden
    De regeringen van Hongarije, Tjechië en Zweden zullen met hun parlement overleggen of zij zich zullen aansluiten bij de afspraken van de eurotop. Deze landen hebben nog een eigen munt. Roemenië, Denemarken, Bulgarije, Letland, Litouwen en Polen hebben aangegeven wel mee te doen aan de strengere begrotinseisen. De Britten isoleren zich in de Europese Unie van 27 landen.

    Noodleningen: EFSF, ESM en IMF
    De 17 landen van de eurozone zullen in totaal €200 miljard aan het Inteationaal Monetair Fonds (IMF) lenen via bilaterale leningen. Die leningen worden via de nationale centrale banken verstrekt en vermoedelijk betreffen dit gelden uit de buitenlandse valuta-reserves, ook al houden we op dit punt een slag om de arm. Zoals gebruikelijk ontbreken details.

    De landen van de eurozone hebben de inteationale gemeenschap opgeroepen om eveneens geld aan het IMF beschikbaar te stellen om zodoeden de slagkracht van het IMF te vergroten. Het Europese Stabiliteits Mechanisme (ESM) zal vervroegd in werking treden en zal vanaf juli 2012 met €500 miljard de crisis te lijf kunnen. Het gebruik van de gelden van het tijdelijke Europese noodfonds EFSF zal beheerd gaan worden door de ECB. Dat wil overigens niet zeggen dat de ECB geld gaat drukken om het fonds te financieren.

    Via RTL-Z kan verder vermeld worden dat: “Besluiten moeten unaniem worden genomen, behalve in bijzondere noodgevallen, aldus Rutte. Dan geldt 85 procent van de stemmen om situaties om te voorkomen dat één klein land de besluitvorming kan vertragen.

    Het noodfonds zal niet gaan opereren als een bank, meldde Rutte. Dit is een overwinning voor Duitsland dat wilde voorkomen dat het fonds toegang zou krijgen tot de ongebreidelde middelen van de Europese Centrale Bank (ECB). Deze zal volgens de Franse president Nicolas Sarkozy worden belast met het beheer van de twee reddingsfondsen.”

    Banken
    Het akkoord voorziet er tevens in dat banken in het geval van nationale faillissementen zoals bij Griekenland, niet hoeven af te schrijven op verliezen. Banken worden dus volledig gecompenseerd vanuit de Europese noodfondsen. Deze maatregel lijkt met name bedoeld te zijn om de stabiliteit op de obligatiemarkten terug te brengen.

    Strengere begrotingsregels
    De begrotingsregels worden aangescherpt. Zo mogen landen in de eurozone in de toekomst slechts 0,5% van het nominale BBP als begrotingstekort hebben. Tekorten van 3% blijven toegestaan, maar zodra deze grens wordt overschreden worden vanuit Brussel bezuinigingshervormingen opgelegd.

    Het akkoord van de landen van de eurozone is hier terug te lezen.

  • Europese banken hebben volgens nieuwe stresstest €114,7 miljard nodig

    De European Banking Association (EBA) verzwaarde voor de nieuwe stresstest de kapitaaleisen en systeembanken moeten nu medio 2012 een kekapitaalratio van minstens 9% hebben. Daaaast moeten de banken tijdelijk extra buffers aanhouden voor de lage marktwaardering van staatsobligaties van de Europese probleemlanden. 

     
    De drie grootste Nederlandse banken- ING, ABN Amro en de Rabobank groep- kwamen wederom zonder problemen door de test. SNS Reaal zakte als eerste Nederlandse bank voor een stresstest en moet volgens de EBA maar liefst €159 miljoen extra kapitaal ophalen. Dit is dus het enige kapitaal dat de Nederlandse bankensector moet ophalen om volledig “gezond” te zijn. Een klein bedrag in vergelijking met de honderden miljarden die de vier systeembanken aan leningen en dergelijke hebben uitstaan. 
     
    Volgens de stresstest komt de gehele Europese bankensector  €114,7 miljard tekort. Dit is €8 miljard meer dan waarop de test eind september nog op uitkwam. Volgens de stresstest hebben Griekse banken verreweg het grootste tekort. De Grieken moeten €30 miljard extra ophalen. 
     
    Ondanks de strengere toetsing van de EBA en de relatief grotere bedragen die de Europese bankensector volgens de EBA moet ophalen moeten er grote vraagtekens worden geplaatst bij de resultaten van de test. Eerdere testen lieten zien dat de resultaten weinig betekenis hadden. Zo kwam Dexia nog met vlag en wimpel door een stresstest alvorens alsnog binnen een hele korte periode in de problemen te komen. 
     
    Het bedrag van €114,7 miljard moet ook met een korreltje zout worden genomen in vergelijking met andere prognoses. Volgens een berekening van het IMF hadden Europese banken in oktober al €200 miljard extra kapitaal nodig om aan de nieuwe kapitaaleisen te voldoen. Credit Suisse stelde in een rapport dat verscheen in oktober dat volgens hun berekeningen 66 banken zouden falen bij een nieuwe stresstest en dat er €400 miljard extra kapitaal nodig was om aan de strengere eisen te voldoen. Als laatste stelde Goldman Sachs dat de Europese banken €1,000 miljard nodig hadden om door de strengere test te komen. Het relatief lage bedrag van €114,7 miljard is daarom wellicht aan de lage kant.
     
    Bronnen:
    Zero Hedge en Zero Hedge
    RTLZ
     
     

     

  • Goud en zilver daily report

     

    Goud boekte vandaag een winst van 0,64% op $1717,38 per troy ounce. Hoogste dagkoers: 1.724,20. Laagste dagkoers: 1.703,83.

     

     

     

     

     

     

     

    Zilver behaalde een forse winst van 1,59% op $32,28 per troy ounce. Hoogste dagkoers: 32,35. Laagste dagkoers: 31,48.

     

     

     

     

     

     

     

    Goud en zilver beleefden een dag zonder hevige fluctuaties maar vonden beiden de weg naar boven. Zoals de laatste weken altijd het geval is bewogen goud en zilver vandaag gelijk met de beurzen. De AEX won  ruim 1,5% en alle andere Europese beurzen boekten ongeveer dezelfde winst.

    De winst is toe te schrijven aan het feit dat de leiders van de eurolanden een nieuw verdrag hebben gesloten. Het verdrag houdt vooamelijk in dat er strengere regels zullen komen omtrent de begrotingstekorten van de lidstaten. Alle 17 de eurolanden zullen zich hier aan houden en alle andere EU-landen mogen en zullen waarschijnlijk meedoen, op Groot-Brittannië en Hongarije na.

    Het verdrag lijkt een stap in de goede richting maar neemt zeker niet alle zorgen weg. Allereerst zal in de toekomst moeten blijken hoeveel er daadwerkelijk van dit verdrag terecht gaat komen. Daaaast is het verdrag volgens veel experts erg mager en zal het de crisis niet volledig kunnen bestrijden.

    Voor dit moment bewegen goud en zilver nog met de beurzen mee. Maar mocht het verdrag in de nabije toekomst te weinig of geen effect hebben, dan kan dat wel eens veranderen. Goud en zilver zouden dan heel goed naar de oude “veilige haven” status terug kunnen keren en omhoog schieten.

    Dan sluiten we graag de week af met een bericht dat ons via ZeroHedge bereikte. Wij van MarketUpdate, en een aantal kleinere media met ons, geven al een tijd aan dat de goud en zilverprijs gemanipuleerd worden door grote centrale instellingen zoals de FED. Maar nu bericht ook het “grote” Market News (eigendom van Deutsche Boerse) over het feit dat de FED en andere grote instellingen direct goud verkochten toen de goudprijs weer een record bereikte.