Tag: centrale banken

Ook in 2015 blijft de Fed de muziek bepalen
Ongeveer heel de wereld gaat ervan uit dat de Federal Reserve in 2015 een begin maakt met het verhogen van de rente. Dat wil echter niet zeggen, dat zulks ook inderdaad komend jaar gaat gebeuren. Het wil evenmin iets zeggen over het tempo waarmee het gebeurt. Als we echter de recente geschiedenis als leidraad mogen nemen, dan is het maar te hopen dat de geschiedenis lessen leert en dat de Fed die ter harte neemt.

In de jaren 2004 – 2006 duwde de Fed de rente omlaag naar een niveau van 1%. Het was het antwoord van de centrale bank op het leeglopen van de internetbubbel in de jaren na 2000. Dat beleid legde de basis voor de beruchte excessen in de financiële wereld en ook in de reële economie. Vervolgens nam de bank meer dan 24 maanden de tijd om de rente in een reeks van 17 kleine stapjes te verhogen naar 5,25%. Al die tijd werd de bubbel op de huizen- en kredietmarkt verder opgeblazen en staken consumenten zich dieper in de schulden en spaarden ze niet. De resultaten van dit beleid heeft schokgolven teweeggebracht die in heel de wereld ellende heeft gebracht.

Heeft de Federal Reserve gefaald?
De Fed en in het bijzonder Alan Greenspan en Ben Bernanke hebben nooit schuld bekend. Het monetaire beleid deugde. Het was het toezicht dat faalde. Dat moet daarom versterkt worden en banken moeten meer eigen vermogen op de balans hebben en minder schuld. Dat zijn op zich verstandige maatregelen, maar dat neemt allemaal niet weg dat het zeer accomoderende beleid van de Fed de weg plaveide voor een totaal verkeerd schatten van risico’s met alle gevolgen van dien. In retrospect mag je stellen, dat het beleid van 2004 – 2006 rampzalig heeft uitgepakt. De bange vraag moet zijn of het dit keer anders en beter zal gaan? Gerede twijfel is hier op zijn plaats. De Federal Open Market Committee (FOMC) hield in december heel veel slagen om de arm. Het FOMC huldigt de opvatting, dat er nog geen reden is om de huidige strategie los te laten en Janet Yellen denkt dat er nog wel enkele vergaderingen van de FOMC nodig zijn alvorens de definitieve beslissing genomen valt om de rente te gaan verhogen. De economie is nog kwetsbaar en ook het gevaar van deflatie is volgens Yellen nog niet geweken. Het kan dus opnieuw een tijdje duren voordat de renteverhoging enige vorm aanneemt en het monetaire beleid ‘genormaliseerd’ wordt.
Ondertussen heeft de Federal Reserve het stokje van de monetaire verruiming doorgegeven aan de Bank van Japan en gaat de ECB waarschijnlijk ook verruimen in de loop van 2015. De vloedgolf van liquiditeiten die naar de financiële markten stroomt, zal daarom in 2015 onverminderd aanhouden. Een groeiend koor aan verontrusten spreekt de vrees uit, dat dat niet langer zonder risico is. Ze spreken ook steeds vaker de vrees uit, dat de centrale banken niet langer in staat zijn effectieve controle uit te oefenen over de financiële sector en om deze weer op het goede spoor te zetten. De bankiers lijken vast geklonken aan de extreem lage rentes en aan de opgeblazen bankbalans. Dat was nuttig in tijden van nood, maar zeker in de VS is de noodsituatie al enige tijd geweken. Het effect van het huidig beleid is dat alleen de financiële markten profiteren, terwijl de reële economie zeker buiten de VS blijft sputteren en zuchten onder een gebrek aan koopkracht en de dreiging van deflatie.
De grote uitdaging in 2015 voor de Federal Reserve, maar zeker ook voor ECB en Bank van Japan is, of ze in staat zijn de sirenen van de financiële markten te weerstaan. Die vragen alleen maar om meer zonder zich ook maar iets gelegen te laten liggen aan de noden en behoeftes van de reële economie. Is dat trouwens niet de kern van het bestaan van de centrale banken? Zorgen dat de markten hun plaats weten? Cor Wijtvliet, Bron: Stephen S. Roach, the Fed sets another trap. Project-syndicate, December 29 2014 Over Cor Wijtvliet: Als econoom studeerde Wijtvliet af op economische geschiedenis en kent hij als geen ander de valkuilen en mogelijkheden van crises. Wijtvliet werkte tot de vorige crisis van 2008 als onderzoeker, analist en vermogensstrateeg voor banken en instellingen zoals het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf (NIBE), Centraal Bureau voor de Statistiek, KBW-Wesselius, Friesland Bank Securities en Van Lanschot Bankiers. Die wereld laat hij in 2009 achter zich en vestigt zich succesvol als onafhankelijk analist. Hij schrijft in 2009 onthullende commentaren en vileine columns en wordt regelmatig gevraagd zijn doortastende kijk op geld- en beleggingszaken te geven in de Nederlandse media. Zo was Dr. Wijtvliets opinie onder andere te zien, te horen en te lezen in RTLZ, Business Nieuws Radio (BNR) en Het Financieele Dagblad (FD). Meer informatie:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- Ontvangt u het Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
- Volg Cor Wijtvliet op twitter: @wijtvliet
30 december 2014
Grafiek: Welke centrale bank balans groeide het snelst?

Welke centrale bank balans is sinds 2003 het meest gegroeid? Is het de Federal Reserve, die sinds het uitbreken van de crisis honderden miljarden aan staatsobligaties en hypotheekleningen uit de markt haalde? Of is het misschien de Zwitserse centrale bank, die tijdens de Europese schuldencrisis miljarden francs op de valutamarkten dumpte om de wisselkoers te verdedigen? Allebei fout, want de volgende grafiek van Bloomberg laat zien dat de koppositie is weggelegd voor de People’s Bank of China. De balans van de Chinese centrale bank groeide al veel langer dan die van veel Westerse centrale banken.

Manipulaties
De centrale bank van China heeft jarenlang de waarde van haar munt kunstmatig laag gehouden, door dollarreserves om te zetten in Amerikaanse staatsobligaties. Die obligaties dienden vervolgens als onderpand voor de creatie van nieuwe Chinese yuan, zodat de Chinese munt jarenlang veel te goedkoop was ten opzichte van de dollar. De laatste jaren laat de Chinese centrale bank haar munt langzaam in waarde stijgen tegenover de dollar. Dat zien we ook terug op de grafiek, want na 2008 groeide de balans van de People's Bank of China minder hard dan die van andere centrale banken. En zoals China voor de financiële crisis de waarde van haar munt omlaag manipuleerde, zo begonnen Westerse centrale banken als de Federal Reserve, de Bank of England en de ECB de rente omlaag te manipuleren. De vlucht van kapitaal richting Zwitserland werd uiteindelijk zo groot dat ook de Swiss National Bank (SNB) zich genoodzaakt voelde in te grijpen. Er werd een plafond ingesteld voor de waarde van de franc ten opzichte van de euro, een plafond dat verdedigd werd met grootschalige interventies door de centrale bank. Het is een interessant schouwspel dat gevangen wordt in deze grafiek. Onder al het geweld van monetaire verruiming en muntmanipulaties steeg de goudprijs van ongeveer $350 per troy ounce in 2003 naar ongeveer $1.200 per troy ounce in 2014.

Ontwikkeling balans centrale banken sinds 2003 (Grafiek van Bloomberg)

19 november 2014
Grafiek: Balans centrale banken sinds 2008
Centrale banken hebben sinds het begin van de kredietcrisis veel liquiditeit in de markt gebracht om een deflatoire depressie te voorkomen. De volgende grafiek van Merk Investments laat de ontwikkeling van het balanstotaal van acht verschillende centrale banken zien sinds augustus 2008. Sindsdien is de balans van de Federal Reserve bijna vier keer zo groot geworden en is ook de balans van de Bank of England ruim drie keer zo groot geworden. In beide gevallen groeide het balanstotaal door ongekende monetaire stimulering.

Ook de centrale bank van Zwitserland zag haar balanstotaal door de jaren heen fors toenemen, wat voor een groot deel te wijten valt aan het verdedigen van de wisselkoers met de euro. In 2011 maakte de Swiss National Bank bekend dat de Zwitserse frank niet verder mocht appreciëren dan 1,20 frank tegenover de euro. In de praktijk betekende het dat de centrale bank grote hoeveelheden francs ‘bij moest drukken’ om deze vervolgens in te wisselen voor andere valuta. Toen in 2012 de Europese schuldencrisis uitbrak en de euro verzwakte moest de centrale bank van Zwitserland opnieuw de geldkraan aanzetten om de waarde van haar eigen munt te onderdrukken.

Op gepaste afstand volgt de Bank of Japan, dat pas later begonnen is met monetaire stimulering. Haar balanstotaal is nu 150% groter dan in augustus 2008 en dat zal in de toekomst alleen maar verder toenemen. Afgelopen week kondigde de centrale bank een verdere uitbreiding van haar QE-programma aan, waardoor er nog meer schuldpapier op de balans komt te staan. De ECB lijkt een uitzondering te zijn in de grafiek, wat haar balanstotaal is sinds het begin van 2013 alleen maar gedaald. Dat komt door de afwikkeling van het LTRO programma en door de lagere waardering van de goudvoorraad van het Eurosysteem. Internationaal wordt de druk op de Europese centrale bank opgevoerd om ook de geldkraan open te zetten en daar is de centrale bank onder leiding van Draghi voor gezwicht. Naar verwachting zal de ECB de komende jaren voor honderden miljarden euro's aan schuldpapier uit de markt halen en op haar eigen balans parkeren. Lees ook:
Balanstotaal centrale banken sinds augustus 2008 (Bron: Merk Investments)
3 november 2014
Centrale banken ondersteunen economie met $200 miljard per kwartaal

De vier grootste centrale banken hebben sinds het uitbreken van de financiële crisis ongekende hoeveelheden euro’s, dollars, yen en ponden in de economie gestopt middels verschillende stimuleringsprogramma’s. De research afdeling van Citigroup maakte een overzicht van alle monetaire stimulering van de Federal Reserve, de ECB, de Bank of Japan en de Bank of England, met als resultaat de volgende grafiek. In het bijgevoegde commentaar schrijven analisten van de bank dat deze vier centrale banken in feite ongeveer $200 miljard per kwartaal in de economie gepompt hebben om een crash van de financiële markten op afstand te houden.

Merk op dat de ECB de enige centrale bank is uit dit lijstje die ook liquiditeit uit de markt haalde. Dat komt omdat het LTRO programma bestond uit leningen die binnen drie jaar weer afgelost moesten worden. Die aflossingen zien we op de grafiek terug aan de negatieve blauwe balkjes in 2013 en in 2014. Ook laat deze grafiek mooi zien hoe groot de omvang is van het Japanse stimuleringsprogramma, dat begin 2013 onder druk van een nieuwe Japanse regering werd ingevoerd door de Bank of Japan.Ook zien we dat de collectieve monetaire stimulering de laatste maanden wordt afgebouwd. Is dat een voorbode voor een correctie op de financiële markten? Of is het een teken dat de wereldeconomie weer op haar eigen benen kan staan? Wie het weet mag het zeggen…

Centrale banken ondersteunen de economie met gemiddeld $200 miljard per kwartaal (Grafiek van Citi Research, via Zero Hedge)

22 oktober 2014
Geld voor de Toekomst: Lex Hoogduin
Op zaterdag 20 september organiseerde Paul Buitink aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam het congres Geld voor de Toekomst. Met een groot aantal sprekers werd vanuit verschillende invalshoeken gekeken naar bitcoin, geld, goud en aanverwante onderwerpen. Ook Lex Hoogduin, voormalig directeur van De Nederlandsche Bank, gaf op dit congres een presentatie. Hij legt daarin uit dat centrale banken een lange tijd dachten dat ze de economie succesvol konden sturen met de bestaande modellen. De inflatie bleef onder controle, de economie groeide en de werkloosheid bleef laag. Deze periode – ook wel de ‘Great Moderation’ genoemd – kwam in 2008 abrupt ten einde met de val van Lehman Brothers. Centrale banken moesten de rente verlagen en voorzien in liquiditeit om een crash van het financiële systeem af te wenden.

Lex Hoogduin onderscheidt in zijn verhaal drie afzonderlijke periodes in het beleid van centrale banken, namelijk het beleid vóór, tijdens en na de grootste financiële crisis sinds de Grote Depressie van de jaren '30. Naar de toekomst toe ziet Hoogduin vijf manieren om uit de huidige crisis te raken:
- Sparen (austerity)
- Financiële repressie
- Inflatie
- Herstructurering/kwijtschelding schulden
- Economische groei
Hoogduin merkt op dat vrijwel al deze maatregelen (economische groei uitgezonderd) gepaard gaan met een lastig herverdelingsvraagstuk. Wie moet de lasten dragen en hoe kunnen we dat eerlijk doen zonder de maatschappij als geheel te destabiliseren? Dit en nog veel meer vertelt Hoogduin in een college van ongeveer 50 minuten. Al met al een interessant verhaal van een insider van ons financiële systeem!
2 oktober 2014
BIS: “Centrale banken drijven de prijzen op”

De Bank of International Settlements schrijft in haar nieuwste kwartaalrapport dat de waarderingen van financiële activa over de hele linie hoger liggen door het uitzonderlijk soepele monetaire beleid van centrale banken wereldwijd. Ook zorgt de strategie van centrale banken voor een uitzonderlijk lage volatiliteit op de financiële markten. Even leek de volatiliteit toe te nemen door de geopolitieke ontwikkelingen en door zorgen over economische groei, maar uiteindelijk zakte de volatiliteit snel weer terug naar een extreem laag niveau.

De zoektocht naar rendement zorgt wereldwijd voor verhoogde koersen en weinig volatiliteit in de markt. Dat klinkt als een positieve ontwikkeling, maar we moeten er niet gerust op zijn dat de situatie zo zal blijven. Voortzetting van een soepel monetair beleid met extreem lage rentes zorgt op termijn voor een onstabiele groei in vastgoedprijzen en in kredietmarkten, zo waarschuwt de BIS.

Stimulering
De Federal Reserve is al begonnen met het afbouwen van haar stimuleringsprogramma, dat op het hoogtepunt $85 miljard per maand bedroeg. Als het stimuleringsprogramma is afgebouwd kan de centrale bank beginnen met een renteverhoging. En terwijl de Federal Reserve de teugels aanhaalt, laat de ECB ze juist vieren. Draghi kondigde onlangs een ongekend stimuleringsprogramma aan, waarmee de centrale bank voor honderden miljarden euro's aan schuldpapier zal opkopen. Ook verlaagde de ECB opnieuw de rente, tot een dieptepunt van 0,05%. Door vast te houden aan een extreem soepel monetair beleid worden de risico's onder het tapijt geschoven. Ondertussen neemt de kans op een nieuwe economische schokgolf alleen maar verder toe. Analisten van Citigroup geven beleggers het advies om met meer geleend geld te beleggen, terwijl de leverage op de Amerikaanse aandelenmarkt al historisch hoog staat.

BIS waarschuwt voor gevolgen van beleid centrale banken (Foto van Arnd Wiegmann voor Reuters)

16 september 2014
Grafiek: Welke landen kopen goud

Via de twitter van @RudyHavenstein kwamen we uit bij de volgende grafiek, die in één oogopslag laat zien dat centrale banken wereldwijd weer goud kopen. Sinds 2009 zijn centrale banken wereldwijd weer netto kopers van goud, maar merk ook op dat er de afgelopen drie jaar geen significante hoeveelheden goud meer op de markt zijn gebracht door centrale banken. Landen die naar eigen inzicht onvoldoende edelmetaal hebben kopen stelselmatig goud bij en de landen die al een riante goudvoorraad hebben willen er tegen de huidige goudprijs blijkbaar geen afstand van doen.

Verschillende Europese centrale banken lieten vorig jaar tijdens een bijeenkomst van de LBMA weten geen plannen te hebben om goud te verkopen. Ook het Amerikaanse ministerie van Financiën verkoopt al decennia niets meer. Al het goud dat centrale banken elders in de wereld accumuleren is dus afkomstig van grote goudvoorraden in private handen en van goud dat ieder jaar uit de mijnen komt. Dat aanbod is relatief beperkt in verhouding tot de grote hoeveelheid goud die de mensheid door de eeuwen heen heeft verzameld.

Centrale banken kopen goud

26 augustus 2014
Centrale banken drukken niet massaal geld
We lezen maar al te vaak op het internet dat centrale banken ongekende hoeveelheden geld bijdrukken en dat deze strategie op termijn tot een zeer hoge inflatie zal leiden. Al dat nieuwe ‘geld’ hoopt zich op in de bankensector en men vreest dat deze reserves vroeg of laat door zullen sijpelen in de reële economie. Er zijn een aantal misvattingen omtrent deze theorie die we graag voor u rechtzetten.

Het eerste is dat centrale banken niet feitelijk geld aan het drukken zijn. Als een centrale bank staatsobligaties of hypotheekleningen koopt van een commerciële bank, dan is er geen enkele noodzaak om daar pallets vol met contant geld voor terug te geven. Contant geld is alleen nodig voor zover de klanten van een commerciële bank daar behoefte aan hebben. In plaats daarvan verstrekt de centrale bank een boekhoudkundig tegoed aan de bank, de zogeheten excess reserves. Deze reserves komen als bezitting terecht op de activazijde van de balans, maar bestaan dus in feite alleen in de boekhouding. Banken kunnen deze reserves aanspreken om contant geld op te vragen bij de centrale bank, maar dat zullen ze alleen doen voor zover er vanuit de maatschappij behoefte is aan contant geld.

Kredieten komen niet uit reserves
Een commerciële bank heeft deze reserves niet nodig om een lening te kunnen verstrekken. Dat betekent tegelijkertijd dat een bank niet beperkt wordt door de hoeveelheid reserves die ze op haar balans heeft staan. Met de reserves gebeurt namelijk niets als iemand een lening komt afsluiten bij een bank. Het maakt dus niet uit hoeveel staatsobligaties en hypotheekleningen een centrale bank uit het banksysteem opzuigt, want het zijn niet deze bezittingen die de bank nodig heeft om een krediet te verlenen. Er komt nieuw geld in circulatie zodra een bank een lening verstrekt. Met de omvang van de reserves gebeurt helemaal niets, tenzij de lener het geld in contanten wil hebben en dat contante geld als zodanig in de economie blijft circuleren. De gedachte dat de miljarden aan reserves in het Europese en Amerikaanse banksysteem vroeg of laat voor inflatie zullen zorgen is niet gegrond. Banken worden in hun mogelijkheid om kredieten te verlenen doorgaans niet beperkt in de hoeveelheid reserves die ze hebben. Dit is ook de reden waarom de inflatie in de VS en in Europa nog steeds niet uit de hand is gelopen. Lees ook:
- Banken lenen geen reserves uit
Centrale banken drukken niet massaal geld
10 juli 2014
Video: Edin Mujagic over geld, inflatie en centrale banken

Paul Buitink (DeBitcoin) sprak met monetair econoom Edin Mujagic over geld, inflatie, centrale banken en tal van andere aanverwante onderwerpen. Volgens Mujagic hollen centrale banken de waarde van ons geld uit, omdat er in de periode voor de komst van centrale banken vrijwel geen geldontwaarding was. Hoewel centrale banken zeggen prijsstabiliteit na te streven staan ze een inflatie van 2% per jaar toe, waardoor het geld over de langere termijn toch aanzienlijk aan waarde verliest.

2 juni 2014
Grafiek: Van goud naar valutareserves

De volgende grafiek uit een IMF rapport van 2006 laat zien dat we de afgelopen decennia een nieuw pad zijn ingeslagen. Voor 1971 was fysiek goud nog de belangrijkste reserve van centrale banken (uitgedrukt in valuta), maar sinds 1980 werd die rol steeds verder naar de achtergrond gedrukt. Valutareserves stapelden zich op, terwijl de goudcomponent kleiner werd door stelselmatige verkoop van goud door centrale banken en door de daling van de goudprijs die daar het gevolg van was.

“De verschuiving van goud naar buitenlandse valuta was onderdeel van een bredere herverdeling richting activa die – zo dacht men – een meer aantrekkelijke balans gaf tussen risico en rendement”, zo schrijft het IMF in de toelichting.

De verschuiving van goud naar valutareserves

Hoewel valutareserves volgens sommigen een beter 'risico-gewogen rendement' boden, besloten centrale banken wereldwijd vanaf 2009 toch meer goud te kopen. Europese centrale banken, die naar verhouding over zeer grote goudvoorraden beschikten, bouwden hun verkopen tussen 1999 en 2009 langzaam af. Ook hebben zij in 1999 afgesproken de jaarlijkse goudverkopen te limiteren en de leasing activiteiten af te bouwen. Komt goud weer terug als wereldreserve? En welke implicaties heeft dat voor al die valutareserves?

30 april 2014
Hongaarse centrale bank koopt kunst

De Hongaarse centrale bank koopt tussen nu en eind 2018 voor in totaal €100 miljoen aan Hongaarse kunst, zo schrijft de Wall Street Journal. Het gaat om kunst die door de turbulente geschiedenis van het land in buitenlandse handen zijn gevallen. Het doel van de centrale bank is zoveel mogelijk stukken met historische waarde terug te halen, zodat deze veilig bewaard blijven als historisch erfgoed.

De centrale bank maakte niet duidelijk hoe ze de aankopen wil gaan financieren, aankopen die drie keer zo groot zijn als de operationele kosten uit 2012. De Hongaarse premier, Viktor Orbán, liet vorige week een aantal historische zilveren schalen van de Sevso schat zien. Deze schalen uit de tijd van het Romeinse rijk kwamen voor een bedrag van €15 miljoen weer in handen van Hongarije.

Hongaarse premier toont zilveren schalen uit de Romeinse tijd (Bron: MTI/MTVA Noemi Bruzak)

Groot bedrag
Volgens László Baán, algemeen directeur van het kunstmuseum van Boedapest, is dit het grootste bedrag dat Hongarije ooit heeft beschikbaar heeft gesteld voor historische kunstwerken. "Met het geld van de centrale bank kan hoogwaardige kunst gekocht worden, maar ook verzamelingen van meubels uit privé collecties die we kunnen gebruiken om herstelde gebouwen te decoreren", zo voegde hij eraan toe. De centrale bank kan kunst uit het buitenland kopen die toebehoren aan grote Hongaarse collecties, zoals die van Count Gyula Andrássy, Marcell Nemes, Adolf Kohner of József Lukács. Ook kan ze schilderijen kopen van de abstracte kunstenaar László Moholy-Nagy, oprichter en prominent figuur van de Bauhaus school in Duitsland in de jaren '20 van de vorige eeuw. "Van deze kunstenaar zijn er geen werken in publiek bezit", zo voegde Baán eraan toe. De prijzen voor kunstwerken van Europese schilders die voor 1800 gemaakt zijn leveren al snel een half miljoen euro op op de wereldwijde markt voor kunst. De hoogste prijs die ooit voor een Hongaars werk betaald werd is 240 miljoen forint, omgerekend ongeveer €787.000. Dat bedrag werd eind 2012 neergeteld voor een werk van Tivadar Kosztka Csontváry (zie afbeelding).

Trau landschap na zonsondergang (Bron: WSJ)

Centrale banken kopen kunst
Volgens de Wall Street Journal kopen centrale banken wel vaker kunst. De Federal Reserve heeft er zelf geen budget voor, maar van tijd tot tijd wordt er wel kunst gedoneerd door vermogende mensen. Ook geven sommige vermogende mensen geld aan de Federal Reserve, bestemd voor de aanschaf van kunstwerken. De Amerikaanse centrale bank heeft al 150 keer een expositie georganiseerd. De Duitse Bundesbank verzamelt al kunst sinds de oprichting in 1957. Haar collectie bestaat voornamelijk uit schilderijen en schulpturen die in Duitstalige gebieden gemaakt zijn. Het doel van de Duitse centrale bank is om duizenden werken samen te brengen op één plaats en tegelijkertijd het werk te promoten van minder bekende kunstenaars die tijdgenoten waren van de grote namen in de kunstwereld. Ook de ECB heeft een verzameling kunst in haar bezit. Die verzameling bestaat uit een bescheiden aantal van 250 werken, gemaakt door tachtig verschillende kunstenaars uit in totaal achttien verschillende landen. De huidige expositie van de ECB, die loopt van 20 maart tot en met 13 juni, staat in het teken van kunstwerken uit Denemarken. Volgens de persvoorlichting van de ECB benadrukt de kunstverzameling "de culturele diversiteit en de rijkdom aan artistieke werken die Europa heeft". Wat vindt u? Is het een goede zaak dat centrale banken kunst kopen?

2 april 2014