Het stimuleringsprogramma van de ECB heeft niet alleen binnen de Eurozone een stimulans gegeven aan de kredietverlening, maar ook daarbuiten. Dat schrijft de Bank for International Settlements (BIS) in een nieuw rapport dat afgelopen zondag werd vrijgegeven.
Analisten van de bank der centrale banken, zoals de BIS ook wel genoemd wordt, merken op dat de kredietverlening in euro’s buiten de muntunie in het eerste kwartaal van vorig jaar een flinke impuls kreeg. Dat was hetzelfde kwartaal waarop de ECB begon met haar omstreden monetaire stimuleringsprogramma.
“De kredietverlening in euro’s van Zwitserse banken aan Poolse bedrijven en huishoudens kan beïnvloedt worden door het monetaire beleid van de ECB, ondanks het feit dat geen van deze twee landen onderdeel is van de eurozone”, zo merkten onderzoekers Onderzoekers Stefan Avdjiev, Agne Subelyte en Elod Takats op.
“Gezien de uitzonderlijke maatregelen die centrale banken de afgelopen jaren genomen hebben en het grote percentage aan leningen die over de grens verstrekt zijn in een vreemde valuta, concluderen wij dat beleidsmakers goed in de gaten moeten houden in welke valuta er geleend wordt. Dit kan namelijk iets zeggen over de potentiële impact van het monetaire beleid, zowel in de eigen economie als in het buitenland.”
Banken buiten Eurozone verstrekken meer kredieten in euro (Bron: BIS)
Lenen in euro’s
De vraag naar kredieten in euro’s steeg in het eerste kwartaal van 2015 met 5,6%, bijna vier keer zoveel als de kredietgroei in andere valuta. Vooral in ontwikkelde economieën was er een duidelijke voorkeur om te lenen in euro’s in plaats van andere valuta. Door het soepel monetaire beleid van de ECB kunnen banken goedkoper leningen in deze valuta aanbieden. Daar komt bij dat de waardedaling van de euro ten opzichte van andere valuta het aantrekkelijker heeft gemaakt om kredieten in deze valuta af te sluiten.
De BIS concludeert in haar rapport dat de dollar geen monopoliepositie meer heeft als zogeheten ‘funding currency’, maar dat de euro nu ook marktaandeel opeist in de kredietverlening buiten de Eurozone. “De bevindingen uit dit rapport komen overeen met opkomend bewijs dat de euro een aantal eigenschappen van de Amerikaanse dollar overneemt als wereldwijde financieringsmunt.”
Toen Europa in 2002 de euro lanceerde was de hoop dat de economieën van verschillende landen langzaam naar elkaar toe zouden groeien en dat de Zuidelijke landen zich zouden aanpassen aan het economische model van landen als Duitsland en Nederland. Maar ruim veertien jaar later kunnen we de concluderen dat die ambities te hoog gegrepen waren.
Weliswaar heeft de euro een zeer gunstige bijdrage geleverd aan de economische samenwerking tussen de lidstaten, maar de fundamentele onbalans die al bestond voor de invoering van de gemeenschappelijke munt is nooit weggegaan.
Divergentie
Landen als Griekenland, Italië, Spanje en Portugal die in het verleden hun munt konden devalueren om de handelsbalans te herstellen hebben door de jaren heen en steeds groter handelstekort opgebouwd. De zuidelijke landen in Europa konden door de goede monetaire reputatie van de noordelijke landen heel goedkoop lenen, maar dat geld werd lang niet altijd op een verstandig manier gebruikt.
Sinds de Europese schuldencrisis in 2011 is de onbalans tussen noord en zuid niet kleiner geworden. Konden de zuidelijke landen in het verleden hun munt devalueren om de export te stimuleren, nu is het vooral Duitsland dat als exporteconomie profiteert van de goedkoper munt. Hoe kunnen we deze onbalans herstellen?
Onbalans Eurozone wordt niet kleiner door QE (Grafiek via @Schuldensuehner)
De vele vergaderingen van centrale banken zorgden afgelopen week voor heel wat volatiliteit op de valutamarkten. De verruimingsgezinde Bank of Canada en hawkish uitspraken van de Riksbank stuurden de respectievelijke munten in tegenovergestelde richtingen. Van de G10 valuta’s presteerde de Canadese dollar het zwakst, terwijl de Zweedse kroon als beste eindigde. Dit wijst er nog maar eens op dat beslissingen van centrale banken momenteel bijna de enige invloed op de valutamarkten zijn.
Dubbelzinniger was de reactie op de vergadering van de ECB, die minder dovish was dan verwacht. Er werd geen verdere uitbreiding van het QE-programma aangekondigd en de euro sloot donderdag met verlies. Dit wijst erop dat de schommeling van afgelopen week meer te maken heeft met het corrigeren van geopende posities dan met een duidelijke wijziging van de trend. Op vrijdag werd de daling op de aandelenmarkten toegewezen aan de commentaar van de heer Rosengren, Fed-voorzitter in Boston, maar wij vinden deze verklaring niet voldoende omdat hij niets verrassend heeft vermeld.
Ook deze week staat er weer een reeks vergaderingen van centrale banken op het programma in Zwitserland, Rusland en Taiwan. Britse inflatiecijfers en Amerikaanse detailhandelsverkopen zullen de belangrijkste macro-economische nieuwsfeiten zijn voor valutahandel. Daarnaast zal het ook interessant zijn om te zien hoe de aandelenmarkten herstellen van de verkoopgolf in de Verenigde Staten vrijdagnacht. Op maandag openden de beurzen in Azie en Europa in elk geval nog flink lager.
Euro
Tegen de meeste verwachtingen in stelde de ECB haar beslissing om het QE-programma na maart 2017 te verlengen uit. Verrassend genoeg verloor de euro die dag terrein tegenover de dollar en bleef dalen op vrijdag te midden van risico-aversie op de Amerikaanse markten. De afwezigheid van belangrijke gebeurtenissen buiten de eurozone betekent dat de euro waarschijnlijk zal reageren op nieuws uit de Verenigde Staten. Het gaat dan vooral over de detailhandelsverkopen en de toespraak van Fed-gouverneur Brainard op maandag.
Amerikaanse dollar
De dollar had het begin vorige week moeilijk toen bleek dat de diensten business survey gedaald was naar het laagste niveau sinds 2010. De gemengde reacties op de ECB-vergadering en hawkish uitspraken van Rosengren zorgden echter voor een herstel op vrijdag, zelfs bij een daling van Amerikaanse aandelen. Vandaag zullen alle ogen gericht zijn op de toespraak van de heer Brainard, wat voor de Federal Reserve de laatste kans zal worden om de toon te zetten voor de vergadering in september. Ook de cijfers over detailhandelsverkopen, die deze week worden gepubliceerd, zullen informatie geven over de staat van de Amerikaanse economie. De extreme verschillen van maand tot maand maken dit echter één van de minst betrouwbare indicatoren.
Britse pond
Voor het Britse pond wordt de belangrijkste gebeurtenis deze week ongetwijfeld de vergadering van de Bank of England op donderdag. De consensus (inclusief wijzelf) verwacht een stemming van 9 tegenover 0 om het beleid ongewijzigd te laten. Nieuws op korte termijn in verband met de reactie van de Britse economie op het Brexit-referendum was namelijk positiever dan verwacht. Als er geen verrassingen uit het investeerdersrapport komen dan zal dit ook volstaan om het pond voor de rest van de week in een gebied van 1,32 tot 1,34 te doen bewegen.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
De ECB geeft vanmiddag om half drie een toelichting op het rentebesluit. De verwachting is dat de centrale bank de rente ongewijzigd zal laten op 0%, maar tegelijkertijd verwachten veel analisten ook dat Draghi het bestaande stimuleringsprogramma verder zal verlengen dan de voorlopige einddatum van maart 2017.
De centrale bank heeft onder het stimuleringsprogramma al meer dan €1.000 miljard aan staatsobligaties opgekocht. Ook begon de centrale bank deze zomer met het opkopen van obligaties van grote Europese bedrijven. Als gevolg van dit beleid kunnen overheden en grote bedrijven nog goedkoper lenen, maar dat heeft tot op heden niet gezorgd voor een substantiële verhoging van de inflatie. We zijn dan ook benieuwd hoe Draghi dit monetaire beleid gaat verdedigen.
Het rentebesluit wordt om 14:00 uur vrijgegeven, de persconferentie vanuit het hoofdkantoor van de ECB in Frankfurt volgt zoals gezegd om 14:30. U kunt de persconferentie, met aansluitend de vragen van journalisten, volgen via onderstaande livestream.
Update (14:00): De ECB heeft alle drie rentestanden ongewijzigd gelaten.
Wat verwachten economen van het rentebesluit? (Bron: Bloomberg)
Het stimuleringsprogramma van de ECB heeft een dubieuze mijlpaal bereikt. Sinds het begin van het opkoopprogramma in het voorjaar van 2015 heeft de centrale bank in totaal €1.000 miljard aan staatsobligaties uit de markt gehaald.
De centrale bank koopt de staatsobligaties in verhouding tot de omvang van ieder land en een zogeheten ‘capital key’. Dat betekent dat er voornamelijk Duitse (€238 miljard), Franse (€189 miljard) en Italiaanse (€164 miljard) staatsleningen op de balans staan. Begin dit jaar werd het opkoopprogramma uitgebreid van €60 naar €80 miljard per maand en sinds juni voegt de centrale bank ook bedrijfsobligaties aan haar balans toe.
Door het opkopen van staatsobligaties is de rente in de hele Eurozone naar een dieptepunt gedaald en kunnen veel landen momenteel zelfs gratis geld lenen. Daarmee gaat de ECB eigenlijk al over haar grenzen heen, want met een rente van nul procent helpt ze de lidstaten van de muntunie bij het financieren van hun staatsschulden.
ECB heeft al €1.000 miljard aan staatsobligaties opgekocht (Bron: ECB)
Weinig inflatie
Ondanks al die honderden miljarden aan nieuw geld blijft de inflatie in de Eurozone zeer laag. Dat komt omdat het geld niet in de reële economie terechtkomt en de kredietverlening door banken beperkt blijft. Ook staat de inflatie onder druk door de daling van de olieprijs, een externe factor waar de centrale bank geen invloed op kan uitoefenen.
De ECB zal donderdag in haar persconferentie een toelichting geven op het monetaire beleid. Volgens economen is het vrijwel zeker dat de centrale bank het bestaande stimuleringsprogramma zal verlengen tot voorbij maart 2017. Sommigen verwachten een verdere verlaging van de rente of een uitbreiding van het stimuleringsprogramma, zo blijkt uit een rondvraag van Bloomberg.
De ECB begon in juni met het opkopen van bedrijfsobligaties en heeft volgens de laatste berichten al €16 miljard aan schuldpapier uit de markt gehaald. Normaal gesproken kopen de centrale banken in de Eurozone deze schuldpapieren op via de obligatiemarkt, maar er zijn nu al twee gevallen bekend waarbij de centrale bank rechtstreeks geld aan bedrijven heeft uitgeleend.
Volgens de Wall Street Journal heeft de Spaanse centrale bank in opdracht van de ECB een lening van €500 miljoen aan het Spaanse oliebedrijf Repsol en een lening van €200 miljoen aan het Spaanse energiebedrijf Iberdrola verstrekt. Zakenbank Morgan Stanley maakte het mogelijk dat deze twee bedrijven hun obligaties rechtstreeks konden plaatsen bij de centrale bank.
Directe financiering
Normaal gesproken moet een bedrijf een uitgebreid prospectus opstellen, voordat ze een obligatie kan aanbieden op de obligatiemarkt. Daarbij is het ook nog eens onzeker of het volledige bedrag opgehaald kan worden. Is de rentevergoeding te laag of zijn de andere voorwaarden van de lening minder gunstig, dan is er een kans dat er minder geld opgehaald wordt dan de bedoeling was.
Een private plaatsing zoals voor deze twee Spaanse bedrijven werkt dan veel eenvoudiger, omdat dan op voorhand al bekend wie het schuldpapier gaat kopen en tegen welke voorwaarden dat gebeurt. Er hoeft in dat geval geen uitgebreid prospectus geschreven te worden, wat betekent dat het bedrijf veel sneller over het geld kan beschikken.
“In dergelijke gevallen is er vaak geen prospectus, er is geen transparantie en er is geen persbericht. Het wordt allemaal discreet uitgevoerd”, zo verklaarde Apostolos Gkoutzinis, hoofd van de afdeling Europese kapitaalmarkt van advocatenkantoor Shearman & Sterling LLP tegenover de Wall Street Journal.
ECB verstoort de markt
Het monetaire beleid van de ECB is op een hellend vlak terechtgekomen. Was de centrale bank tot twee jaar geleden nog fel tegenstander van het opkopen van obligaties, nu doet ze dat in een duizelingwekkend tempo van €80 miljard per maand. Dat zijn overwegend staatsobligaties, maar sinds kort dus ook obligaties die zijn uitgegeven door circa 150 grote Europese bedrijven, zoals Siemens, Volkswagen, Mercedes, Allianz, Shell, Total, Lufthansa, Telekom Italia, Danone en L'Oreal.
Door het opkopen van bedrijfsobligaties verstoort de centrale bank de vrije markt, voor zover die nog bestaat. Het zijn namelijk alleen hele grote bedrijven die in aanmerking komen voor het opkoopprogramma van de ECB. Ook kan de ECB nu bepalen welke sectoren en welke bedrijven binnen een bepaalde sector wel voor een krediet in aanmerking komen en welke niet. In een kapitalistisch systeem worden deze zaken aan de private markt overgelaten.
Door rechtstreeks geld uit te lenen aan het Europese bedrijfsleven komt de ECB weer een stapje dichter bij helikoptergeld. En dat is volgens voormalig ECB bestuurslid Otmar Issing het failliet van het monetaire beleid. Als het zo doorgaat is het slechts een kwestie van tijd voordat de centrale bank aan iedereen geld gaat uitdelen...
Het besluit van de ECB op bedrijfsobligaties op te kopen kan indirect ook een stimulans geven aan de aandelenmarkt, zo concludeert het team van Schroders Investment Management. Dankzij dit nieuwe
stimuleringsprogramma kunnen grote Europese bedrijven nog goedkoper geld lenen, waardoor het aantrekkelijker wordt eigen aandelen in te kopen.
Ook zorgen de lagere financieringskosten onderaan de streep voor hogere bedrijfswinsten, wat zich kan vertalen in een hogere dividenduitkering. In beide gevallen heeft dat een prijsopdrijvend effect op de aandelenmarkt. Uit het persbericht van Schroders:
Bedrijven hebben simpelweg er drie manieren om hun overtollig kasgeld aan te wenden: kasvoorraad aanvullen, kapitaalbestedingen uitbreiden of kapitaal terug laten vloeien naar aandeelhouders. De kans op dat laatste neemt volgens Schroders toe. Een rijk gevulde kas stuit op bezwaren bij aandeelhouders. Vanouds geven Amerikaanse bedrijven de voorkeur aan aandeleninkoop en Europese bedrijven aan dividenduitkeringen.
Door de lage leenkosten en beperkte investeringsmogelijkheden in Europa ziet Schroders de kans toenemen dat ook Europese bedrijven meer gebruik gaan maken van de mogelijkheid om de groeiende hoeveelheid cash richting de aandeelhouders te distribueren. Gezien het negatieve sentiment rond een neerwaartse bijstelling van de dividenduitkering kan de voorkeur van Europese bedrijven verschuiven richting aandeleninkoopprogramma’s.
De aandeleninkoop kan volgens Schroders een positieve invloed op de aandelenkoersen hebben, maar het zal wel gepaard gaan met een verslechtering van de schuldpositie van de desbetreffende bedrijven.
De ECB heeft sinds het begin van het ‘Corporate Sector Purchase Programme’ (CSPP) in juni in totaal al meer dan €15 miljard aan bedrijfsleningen opgekocht. Daarmee helpt de centrale bank grote bedrijven aan goedkope financiering, terwijl het midden- en kleinbedrijf deze mogelijkheden niet heeft. Die zijn vaker aangewezen op de bank als ze geld willen lenen.
Zorgt aankopen bedrijfsobligaties door ECB voor hogere aandelenkoersen?
Centrale banken kopen sinds het uitbreken van de financiële crisis iedere maand miljarden aan schuldpapier op om de economie te ondersteunen. En als u dacht dat deze waanzin al achter de rug was, dan heeft u het mis. Op dit moment kopen centrale banken wereldwijd iedere maand ongeveer $180 miljard aan schuldpapier op, meer dan ooit tevoren! De hoofdrolspelers in het spel van monetaire verruiming zijn door de jaren heen weliswaar veranderd, maar het spel is hetzelfde gebleven.
Totale monetaire stimulering centrale banken sinds 2009 (Bron: Deutsche Bank, via Jamie McGeever)
Meer monetaire verruiming
De Federal Reserve gaf in 2009 de aftrap met de aankondiging van het grootste stimuleringsprogramma uit haar geschiedenis. Kort daarna volgde de Bank of England en nog een paar jaar later begon ook de Japanse centrale bank onder druk van de nieuwe regering obligaties en zelfs aandelen op te kopen. In 2015 ging het stimuleringsprogramma van de Bank of Japan in een hogere versnelling en kondigde ook de ECB een omstreden opkoopprogramma aan. Waar eindigt dit??
De ECB heeft na de toelichting van het rentebesluit van vandaag een aantal interessante uitspraken gedaan over het aanpakken van slechte leningen op bankbalansen. Tegenover de pers zei Draghi dat de slechte leningen van banken in de toekomst gemakkelijker verhandeld moeten kunnen worden en dat er een markt moet komen waar banken slechte leningen kunnen aanbieden en verhandelen. De gedachte hierachter is dat beleggers die iets meer risico durven te nemen de slechte leningen van banken kunnen overnemen, zonder dat overheden of centrale banken hoeven in te grijpen. We hebben de meeste vragen na afloop van de persconferentie voor u verzameld en uitgeschreven.
1. Gaat de ECB als gevolg van Brexit bankaandelen en slechte leningen van banken opkopen?
We wachten de resultaten van ons eigen onderzoek af, maar we hebben dit moment geen plannen om nieuwe maatregelen te nemen.
2. Het IMF ziet Italiaanse en Portugese banken als risico voor de bankensector. Hoe ziet u dat? En is publieke steun voor banken wenselijk?
Het monetaire beleid is gericht op prijsstabiliteit, maar er zijn ook andere maatregelen nodig om het maximale resultaat te halen. We zien het niet als een risico, maar het is wel belangrijk. We hebben regels over staatssteun en deze regels bieden voldoende flexibiliteit. De macht ligt op dit onderwerp bij de Europese Commissie.
3. Wat is jullie verwachting over de inflatie en de macro-economische condities in de eurozone?
De Brexit heeft geen significante impact gehad op de inflatieverwachtingen. De marktgebaseerde inflatieverwachtingen daalden aanzienlijk na de Brexit, een mogelijk verklaring daarvoor zijn technische factoren zoals de plotselinge daling van de rente op staatsobligaties. De ECB kan alle instrumenten binnen haar mandaat gebruiken.
4. Banken hebben het meest te lijden gehad onder de Brexit. Ze zijn belangrijk voor de uitvoering van het monetaire beleid. Zie je reden om actie te ondernemen? En zijn er plannen om de voorwaarden voor obligatie aankopen aan te passen?
De Eurozone is een ‘bank based’ economie, wat wil zeggen dat de meeste kredieten worden verstrekt via banken. Bankaandelen werden hard geraakt in Italië, vooral in de eurozone en vooral bij banken met hoog percentage non performing loans (NPL’s). Banken worden daardoor terughoudender met kredietverlening en het zorgt voor oplopende kapitaalkosten. Voor wat betreft solvabiliteit staat de bankensector er veel beter voor dan voorheen. De dekkingsgraad was 9% in 2009 en is nu 13%.
Vanuit het oogpunt van solvabiliteit zijn de acties van de afgelopen drie tot vier jaar, zoals nieuwe regelgeving en toezicht, maar ook een harmonisering van de definitie van een slechte lening, reden waarom banken er nu veel beter voor staan dan in 2009. Wat is het probleem? Dat is de lage winstgevendheid van banken, niet de solvabiliteit. Op 29 juli komt de EBA met de uitkomst van de stresstest van financiële instellingen.
De NPL’s zijn een significant probleem voor banken ten aanzien van de toekomstige winstgevendheid en kredietverlening. De oplossing is gebaseerd op drie pilaren: [1] consistent toezicht, [2] de ontwikkeling van een volledig functionerend NPL markt en [3] de acties van overheden om de ontwikkeling van een NPL markt te bevorderen. En mogelijk ook een publiek vangnet, zodat de waarde van de slechte leningen niet plotseling hard onderuit gaat.
We hebben geen plannen om de voorwaarden van het obligatieprogramma aan te passen.
5. De ECB verwacht een half procent lagere groei als gevolg van de Brexit. Hoe moeilijk is het om het QE programma uit te breiden door de voorwaarden aan te passen?
De impact van de Brexit werd geschat op 0,2 tot 0,5 procent in de komende drie jaar. We moeten deze schattingen met voorzichtigheid bekijken, omdat deze cijfers afhankelijk zijn van hoe lang het duurt voordat de onderhandelingen rond zijn en er weer zekerheid is. Ook is het van belang wat voor resultaat er uit deze onderhandelingen komt. Wel is duidelijk geworden dat de financiële markten, ondanks de grote daling van de aandelenkoersen, de crisis vrij goed doorstaan hebben. We hebben geen verstoringen in de financiële markten en de bankensector gezien, mede dankzij de liquiditeit die door centrale banken gegarandeerd werd. Maar ook door de meer robuuste regelgeving in de bankensector. Het is te vroeg om te zeggen wat de impact van de Brexit zal zijn.
Voor wat betreft het QE programma kan ik zeggen dat al onze monetaire programma’s het economisch herstel ondersteunden en hebben bijgedragen aan de inflatiedoelstelling. In het verleden hebben we genoeg bewijs gegeven dat we bereid en in staat zijn te reageren en onze stimuleringsprogramma’s aan te passen om onze doelstelling te bereiken. Zie de uitbreiding van het stimuleringsprogramma van €60 naar €80 miljard per maand. We zijn daar dus heel flexibel in.
6. Heb je al nagedacht over tapering of het afbouwen van het QE programma?
We hebben nog niet gediscussieerd over het afbouwen van het QE programma.
7. Welke boodschap wil je jouw collega's doorsturen voor de G20 top die binnenkort gehouden wordt?
De boodschap die ik verwacht is er een van stabiliteit. Er zijn veel onzekerheden, niet alleen vanuit de Eurozone, maar ook van andere delen in de wereld. In dit klimaat van onzekerheden, vooral geopolitiek, is het van belang dat er een boodschap van stabiliteit uitgezonden wordt. De financiële sector en de banken zijn sterker geworden en het monetaire beleid is wereldwijd ruimer geworden.
8. De Bundesbank stelde deze week voor de rol van het ESM te versterken. Ik vroeg me af of daar binnen de ECB over gesproken is.
We zijn onderdeel van de Trojka vanwege de wetgeving, de reddingspakketten die toen verstrekt werden. Er was toen een goede reden voor om de ECB erbij te betrekken, omdat de Eurozone nog onervaren was. De ECB kon op deze manier informatie krijgen over de solvabiliteit en de financiële stabiliteit van de financiële instellingen in kwestie. Het is niet aan ons om de Trojka te veranderen. Dat doet het Europees parlement, de Ecofin enzovoort.
9. Maak je je zorgen over de situatie in Turkije?
Het is heel moeilijk te begrijpen hoe deze geopolitieke onzekerheden het economisch herstel beïnvloeden. In het geval van Turkije wordt het vertrouwen geraakt, maar het is moeilijk te meten wat de impact op de middellange termijn is voor het herstel van de economie in de Eurozone.
10. Sinds kort is de ECB begonnen met het opkopen van bedrijfsobligaties. Voldoen de resultaten hiervan aan de verwachtingen?
Voor wat betreft de resultaten, we zien de inflatie dichter bij de doelstelling komen. Maar we zien ook dat de effecten beïnvloedt worden door de verandering in de olieprijs. We moeten ons ook de vraag stellen wat er gebeurd was zonder deze monetaire maatregelen. Als je kijkt naar de impact op de financiële markten, dan is het stimuleringsprogramma zeer effectief geweest. De rente is naar een historisch dieptepunt gezakt, terwijl de kredietcondities en het kredietvolume al maanden verbetert.
Twee jaar geleden was de kredietgroei nog zeer moeizaam, omdat er toen meer risico's waren. Maar nu concurreren banken weer met lagere rentes, dat is ook een resultaat van ons monetaire beleid. We zien een geleidelijk economische herstel in een stabiel tempo. De fragmentatie in de Eurozone is ook voorbij, gezien de dalende spreads in rente tussen grote bedrijven en MKB en tussen verschillende Europese landen.
11. Hoe groot is de kapitaalbehoefte voor Italiaanse banken?
Voor wat betreft de NPL's in Italië. Het is een groot probleem en het gaat tijd kosten om daar iets aan te doen. Maar hoe langer dit probleem voortduurt, hoe minder efficient de bankensector wordt en hoe minder goed de bankensector het monetaire beleid van de ECB kan uitdragen. Veel NPL's maken banken kwetsbaar voor de financiële markten, kijk naar de aandelen van banken met een hoog percentage NPL's.
De toekomstige winstgevendheid komt ook in gevaar, omdat het eigen vermogen opgesloten zit. Er is dus noodzaak om het zo snel mogelijk op te lossen, maar het is een probleem dat van nature veel tijd zal kosten om op te lossen.
Het is nodig om een goed functionerende markt voor slechte leningen te hebben. Het meest belangrijke is een wettelijk kader waarin de NPL's gemakkelijk verhandeld en verkocht kunnen worden. In Italië worden al stappen gezet in die richting, maar er moet meer gedaan worden om slechte leningen uit het verleden aan te pakken.
12. Waarom begraven jullie het €500 biljet?
We hebben de €500 niet begraven. We zijn tot het oordeel gekomen dat het biljet een goed instrument is in de verkeerde handen. We willen de criminaliteit niet faciliteren. In 2018 stoppen we met de productie van de €500 biljetten, maar ze blijven gewoon wettig betaalmiddel.
13. De grootste banken gaan op de beurs tegen de laagste koers in lange tijd. Is er niet een structureel gebrek aan vertrouwen ten aanzien van de bankensector? In de VS zien ze een verdeeld Europa, terrorisme, nationalisme en politici die niet in staat zijn daarop te reageren. Ik vraag me af hoe u daar naar kijkt.
Ons antwoord daarop ligt in het nastreven van ons mandaat. Dat is het verzekeren van prijsstabiliteit en het ondersteunen van groei en werkgelegenheid. Dat is ons domein, dat is onze taak. Daar zijn we verantwoordelijk voor en we geloven dat we succesvol zijn.
Ik wil het probleem van banken niet bagatelliseren, maar als we de cijfers bekijken staan de banken er nu beter voor dan jaren geleden. De winstgevendheid is weliswaar een probleem voor de bankensector, maar ik heb er vertrouwen in dat beter toezicht, regelgeving en betere communicatie het vertrouwen in de bankensector zal versterken.
De ECB laat de rente ongewijzigd gelaten op 0%. Vanmiddag om half drie zal ECB-president Mario Draghi een toelichting geven op dit rentebesluit. Het belooft een interessante persconferentie te worden, want er zijn genoeg onderwerpen waar de aanwezige pers vragen over kan stellen.
Draghi zal ongetwijfeld een toelichting geven op het Britse referendum en de gevolgen die de ‘Brexit’ heeft voor de Eurozone en het monetaire beleid van de centrale bank. Na de Brexit gingen de bankaandelen in heel Europa hard onderuit en verloren zowel de euro als het Britse pond aan waarde ten opzichte van de dollar.
We zijn ook benieuwd wat Draghi gaat zeggen over de problemen in de Italiaanse bankensector. De banken in Italië hebben samen ongeveer €360 miljard aan slechte leningen op de balans staan en de vraag is nu wie voor de verliezen opdraait als één van deze banken gered moet worden. De premier van Italië wil de banken redden met belastinggeld, maar ECB-bestuurslid Benoit Coeuré verzekerde de financiële markten ervan dat dat er geen uitzondering gemaakt zal worden op de bestaande bail-in regels.
Stimuleringsprogramma ECB
Tijdens de persconferentie krijgen we mogelijk ook meer duidelijkheid over het stimuleringsprogramma van de centrale bank. De ECB koopt maandelijks voor €80 miljard aan obligaties – waaronder sinds kort ook bedrijfsobligaties – om de rente verder omlaag te drukken en de kredietverlening op gang te brengen. Maar de rente daalt zo snel dat er een tekort dreigt te ontstaan aan obligaties die de ECB mag kopen. Het is dus mogelijk dat de centrale bank de voorwaarden van haar stimuleringsprogramma zal versoepelen. Wanneer dat zal gebeuren is de grote vraag.
Georgette Boele, valutaspecialist van de ABN Amro, verklaarde tegenover persbureau ABM Financial News dat een verdere uitbreiding van het stimuleringsprogramma van €80 naar €100 miljard per maand niet onwaarschijnlijk is.
De ECB begon in juni met het opkopen van bedrijfsobligaties en heeft inmiddels al meer dan €10 miljard van deze schuldpapieren op de balans staan. Maar welke bedrijven worden op deze manier (indirect) geholpen aan goedkope financiering? Dat wordt duidelijk aan de hand van het volgende overzicht, dat onlangs door de centrale bank werd vrijgegeven. Op het lijstje staan diverse grote Duitse autofabrikanten, telecombedrijven, elektronicagiganten, energiebedrijven en financiële dienstverleners.
Deze bedrijven krijgen (indirect) financiering van de ECB
ECB breidt haar aankopen van obligaties verder uit
Lijstje van Duitse bedrijven waarvan de ECB het schuldpapier koopt (via Ronnie Stoeferle)
Het opkoopprogramma van de ECB zorgt voor nog meer gratis geld voor bedrijven (grafiek via Zero Hedge)
“De kredietverlening in euro’s van Zwitserse banken aan Poolse bedrijven en huishoudens kan beïnvloedt worden door het monetaire beleid van de ECB, ondanks het feit dat geen van deze twee landen onderdeel is van de eurozone”, zo merkten onderzoekers Onderzoekers Stefan Avdjiev, Agne Subelyte en Elod Takats op.
