Tag: ons geld

  • Congres Ons Geld: Een politieke debat in Nederland over geldschepping

    In Nederland is de laatste jaren een zeer belangrijk politiek debat op gang gebracht door de theatergroep De Verleiders. Op 13 januari 2015 waren waren ze te gast bij De Wereld Draait Door naar aanleiding van hun voorstelling ‘Door de bank genomen’. Dit is een gitzwarte komedie over de wereld van ons geld en het beheer ervan. De verleiders riepen verder op tot het burgerinitiatief Ons Geld die meer dan 113.000 steunbetuigingen kreeg. Het initiatief werd ingediend bij de Tweede Kamer.

    Het burgerinitiatief benoemt de gebreken van het huidige geldstelsel en formuleert beginselen ter verbetering ervan. Op 2 juli 2015 heeft de Tweede Kamer het burgerinitiatief ontvankelijk verklaard. Op 14 oktober 2015 organiseerde de vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer rondetafelgesprek/hoorzitting gevolgd door een plenaire vergadering in Tweede Kamer op 16 maart 2016.

    Burgerinitiatief Ons Geld

    16 maart 2016 werd het burgerinitiatief Ons Geld besproken in de Tweede Kamer. De resultaten van de vergadering waren dat alle Kamerleden stemden voor onderzoek naar de introductie van een veilige bank en waarbij een ruime Kamermeerderheid stemde voor onderzoek naar de werking van het geldstelsel door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Het WRR onderzoek is uiteindelijk recentelijk op 17 januari 2019 in een rapport gepresenteerd: WRR het rapport Geld en schuld: De publieke rol van banken.

    Stichting Ons Geld was blij met de blij met de analyse van het geldstelsel door de WRR, maar is minder te spreken over de te voorzichtige aanbevelingen. Hierover is er de vorige maand een congres gehouden in het Koninklijk Theater Carré. Tijdens het congres is er een discussie gevoerd om meer duidelijkheid te scheppen en verdere stappen te zetten op weg naar een rechtvaardiger geldstelsel. Café Weltschmerz was erbij als mediapartner en zorgde voor de beeldregistratie. Hieronder kunt u de opgenomen video bekijken van het Congres bekijken:

    Nieuwe spaarbank?

    Hopelijk zullen deze initiatieven en debatten leiden tot de oprichting van een nieuwe veilige haven voor het spaargeld. De WRR heeft het onder andere over de oprichting van een depositobank. Nu is het aan de Nederlandse politiek om dit advies op te volgen en concreet vorm te geven. De regering zal binnen drie maanden met een kabinetsreactie komen.

    Het is in ieder geval een grote overwinning voor het burgerinitiatief Ons Geld. Het onderwerp is nu echt gelegitimeerd en de media is nu wel bovenop het onderwerp gesprongen. Maar de strijd is nog niet gestreden! Ze hebben de hulp van iedereen hard nodig. Steun de stichting Ons Geld met een kleine donatie of meldt u aan op de nieuwsbrief en haak u aan bij de geld(r)evolutie!

    Bezoek voor meer informatie de website van Ons Geld!

    Dit artikel geschreven door Luuk Soons, de hoofdredacteur van de Beste Bank. Een kennisbank over bankzaken en de dageraad van de wereld van nieuwe crypto financiën.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

    Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!




  • WRR-rapport over geldschepping: een overwinning voor Ons Geld?

    Vorige week publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) haar langverwachte rapport over geldschepping. In het rapport werden verschillende adviezen aangereikt om het geldsysteem robuuster te maken. Een van de aanbevelingen van de denktank is de oprichting van een soort depositobank om de financiële sector meer diversiteit te geven. Een ander voorstel is om de fiscale stimulering van schuld te verminderen om de kredietverlening te beteugelen.

    De aanbevelingen zijn nuttig, maar leverden niet de uitkomst op waar het burgerinitiatief Ons Geld op had gehoopt. Het idee om het geldstelsel radicaal om te gooien en de functie van geldschepping weg te halen bij commerciële banken werd wel besproken, maar niet serieus overwogen. De WRR noemt deze aanpassing te ingrijpend en te risicovol in een geglobaliseerde wereldeconomie. Niels Verduijn van Ons Geld schreef een reflectie op het rapport over geldschepping. Deze kunnen we nu alvast op Marketupdate publiceren.


    Het WRR-rapport over geldschepping: een overwinning voor Ons Geld?

    Donderdag 17 januari jl. was het dan eindelijk zover. Na bijna drie jaar onderzoek mochten we dan eindelijk het WRR-rapport over geldschepping in handen nemen. Onze verwachtingen waren niet hooggespannen. Iets wat in sommige opzichten maar goed is ook. De hoofdconclusie van het rapport is terughoudend en in die zin teleurstellend. Is er dan alleen maar teleurstelling? Zeker niet!

    De probleemanalyse

    Allereerst de probleemanalyse. De WRR erkent dat er in het huidige geldstelsel sprake is van ontspoorde private geldschepping als gevolg van een onbalans tussen publieke en private belangen. Daarmee sluit het aan op de probleemstelling die burgerinitiatief Ons Geld in Den Haag aan de orde heeft gesteld. Daarnaast erkent de WRR dat de uitleg van monetair beleid in introductieboeken economie niet klopt en dat de financiële sector, geld en schuld in het verleden in macro-economische modellen geen rol speelden. Iets waar Ons Geld in het verleden ook meerdere keren op gewezen heeft.

    There is no alternative! Of toch wel?

    Dat er op grote lijnen consensus is over het probleem is mooi, maar het zou veel mooier zijn indien er ook consensus is over de oplossing. Die is er slechts deels (hierover meer verderop in dit artikel). De WRR pleit namelijk niet voor een volledige overstap naar het geldsysteem zoals Ons Geld beoogt. Waar het rapport wel in slaagt is het doorbreken van het TINA-principe (there is no alternative; lees = er is geen alternatief mogelijk voor het huidige systeem). Een paar jaar geleden werden onze voorstellen door de gevestigde orde weggezet als ‘onzin’ en riepen bankierseconomen van de daken dat ‘schuldvrij’ geld niet bestaat. De onderzoekers van de WRR hebben geen last van dit soort vooringenomenheid. Het rapport beschrijft op een heldere manier hoe de hervormingsvoorstellen eruit zien en stelt net als Ons Geld dat geld niet per definitie schuld is (alhoewel geld ten allen tijden wel een claim is op de huidige en toekomstige productie). Ook benadrukken de onderzoekers dat het alternatief als inspiratiebron kan dienen voor hervormingen. Oftewel, wie het rapport op haar inhoud wil beoordelen dient zich niet blind te staren op de aanbevelingen!

    Evenwichtig en eerlijk rapport

    De evenwichtigheid van het rapport valt snel op . Zo begint het rapport met een eerlijke beschouwing van ons huidige geldstelsel. De onderzoekers stellen bijvoorbeeld dat er wel remmen zitten op de geldschepping, maar dat er van een begrenzing geen sprake is. En ook de extra financiële regelgeving en toezicht die na de crisis zijn ingesteld worden niet mooier gemaakt dan ze in werkelijkheid zijn. Hetzelfde geldt voor de analyse van het voorgestelde alternatieve geldsysteem. Dit gedeelte van het rapport is in feite een aaneenschakeling van hoor en wederhoor tussen voor- en tegenstanders en een aardige samenvatting van het gelddebat zoals deze de afgelopen jaren is gevoerd.

    Het gelddebat gaat door!

    Oke, leuk dat er consensus is over de probleemanalyse en dat men een objectieve vergelijking heeft gemaakt tussen beide geldsystemen, maar staan er ook aanbevelingen in waar de voorstanders van een alternatief geldsysteem iets aan hebben? Zeer zeker!

    Digitale kluis: Stichting Ons Geld pleit voor een aantal geldhervormingen. Eén daarvan is het invoeren van een digitale kluis waar je je geld kunt bewaren zonder gedwongen te zijn het uit te lenen (aan een bank) en waarmee je op een snelle, veilige, goedkope (gratis?) en (semi)anonieme manier betalingen kunt doen1. Voor Ons Geld is het dan ook een enorme overwinning dat dit in lijn ligt met één van de aanbevelingen van het WRR-rapport. Hoera!

    De WRR staat hier overigens niet alleen in 2 3 4 5. De invoering van een digitale kluis zou er ook voor zorgen dat het ideaal van stichting Ons Geld binnen handbereik komt, aangezien men daarmee deels de relevante IT bouwt voor een transitie naar een publiek geldsysteem. Dit kan weer een doorslaggevende rol spelen wanneer beleidsmakers in de (nabije) toekomst weer geconfronteerd worden met een financiële crisis en op zoek moeten naar nieuwe (verdergaande) oplossingen.

    Mocht de digitale kluis daadwerkelijk (weer) op de politieke agenda komen te staan, dan is het voor het verloop van de maatschappelijke discussie cruciaal om te begrijpen dat de crux van een digitale kluis niet zit in publiek of privaat (wat als gevolg kan hebben dat ideologie de boventoon gaat voeren in het debat), maar dat er geen kredieten worden verstrek. De WRR stelt dat een veilige haven een disciplinerende werking zal hebben op de geldschepping door commerciële banken. Ons Geld benadrukt dat dit zeker het geval is indien dit gepaard gaat met het afschaffen van staatsgaranties aan private banken.2

    De Commissie de Wit bepleitte in 2010 al voor scheidingsmaatregelen. Maar ondanks alle maatschappelijke en politieke debatten die hierover zijn gevoerd is hier niks van terecht gekomen. Oftewel, als we de digitale kluis willen realiseren, dan is er naast debat wellicht ook (een ludieke) actie nodig (meer informatie volgt nog!).

    Helikoptergeld: Volgens de WRR is het nog maar de vraag of we de huidige problemen van het geldstelsel kunnen oplossen met de bestaande antwoorden. Bovendien hebben centrale banken alle instrumenten reeds ingezet. Daarom adviseert de WRR om nu de alternatieven te verkennen die nodig zijn of ter tafel kunnen komen bij een volgende financiële crisis:

    Ook zegt de WRR dat er ‘extra inspanningen’ nodig zijn om de overmatige schuldgroei te temmen, aangezien zowel de publieke als private schulden sinds het uitbreken van de financiële crisis enkel zijn toegenomen. In dit licht is het interessant dat de WRR ‘helikoptergeld’ (ook wel people’s QE genoemd) als één van de maatregelen noemt die mogelijk ter tafel kan komen wanneer een nieuwe financiële crisis zich aandient. Iets waar Ons Geld in het verleden ook aandacht aan heeft besteed.

    Stichting Ons Geld is niet perse voor of tegen de inzet van helikoptergeld (los van het feit dat je dit op tal van manieren kunt inzetten). Wel zijn we van mening dat als beleidsmakers vast blijven houden aan de huidige koers, de kans inderdaad bestaat dat de helikoptergeldkaart getrokken zal moeten worden en dat dit alleen daarom al de nodige aandacht en uitwerkingsmogelijkheden verdient. Tevens zou het ook een middel kunnen zijn om de publieke en private schulden naar een behapbaar niveau terug te dringen binnen het huidige geldstelsel:

    Hoe nu verder?

    Het Kamerdebat over geldschepping kreeg drie jaar geleden niet veel aandacht in de landelijke pers. Dit in tegenstelling tot de verschijning van het WRR-rapport (wat een gevolg is van dit Kamerdebat) waar de media wel massaal bovenop is gesprongen. Hier is Ons Geld natuurlijk enorm blij mee. Het onderwerp is nu echt gelegitimeerd. De politiek is nu aan zet. De regering zal  binnen drie maanden met een kabinetsreactie komen. Uiteraard houden wij de vinger aan de pols en zullen wij onze vervolgstrategie zo snel mogelijk kenbaar maken. Ook hier hebben we uw hulp hard bij nodig. Blijf ons dus steunen of schrijf u net als ruim 120.000 anderen in voor onze nieuwsbrief en haak aan bij de geld(r)evolutie!

    Klik hier om het WRR-rapport over geldschepping te lezen.

    Klik hier om onze reactie op het rapport te lezen.

    1. Mensen krijgen de mogelijkheid om de door commerciële banken geschapen euro-tegoeden over te boeken naar een digitaal grootboek. Dit digitale grootboek fungeert als een kadaster waarin we enkel bijhouden wie wat bezit. Betalingen hoeven dan niet via het Clearing & Settlement Mechanisme plaats te vinden. Een digitale kluis zou eventueel ook uit de algemene belastingen kunnen worden gefinancierd, en dus kosteloos aangeboden (maar dat is een politieke afweging).
    2. https://onsgeld.nu/sustainable-finance-lab-beweegt-onze-kant-op/
    3. https://www.imf.org/en/News/Articles/2018/11/13/sp111418-winds-of-change-the-case-for-new-digital-currency
    4. https://www.ftm.nl/artikelen/initiatief-alkaya-depositobank?share=1
    5. https://www.riksbank.se/en-gb/payments–cash/e-krona/

    Over de auteur:

    Niels Verduijn speurt zeer gedreven het internet af op zoek naar alles wat te maken heeft met het geldscheppingsproces en het geldstelsel. Beheert het Facebook-account van Ons Geld. Sinds 2013 bij de oprichting van Stichting Ons Geld betrokken.

  • Column: Geldcreatie

    Column: Geldcreatie

    Afgelopen zondag was ik aanwezig bij het symposium van Burgerinitiatief Ons Geld. Het was een stralende zondagochtend en het beloofde ook nog eens een zeer warme dag te worden. Ik verwachtte daarom ook niet meer dan enkele tientallen mensen tegen te komen, want wie gaat er nou op zo’n prachtige zondagochtend in een theater zitten luisteren naar iets ingewikkelds als het hervormen van ons geldsysteem?

    Helemaal verkeerd gedacht, want de zaal bleek grotendeels uitverkocht te zijn. Een paar honderd man! Het lijkt er dus op dat het onderwerp van geldcreatie echt begint te leven bij een grotere groep mensen, een goede ontwikkeling. Geld is tenslotte iets van ons allemaal, iets waarvan we verwachten dat het er altijd is en waar we bijna blind op moeten kunnen vertrouwen. Dan werkt ons geld tenslotte het best.

    Het feit dat zoveel mensen kwamen opdagen is aan de ene kant een goed teken (bewustwording), maar aan de andere kant ook weer niet. Zou ons geldsysteem helemaal perfect werken, dan zouden we er immers helemaal niet meer bij stilstaan. Dan hadden we op die betreffende zondagochtend tijd besteed aan familie, vrienden, hobby’s en dergelijke.

    Ons Geld

    Het symposium begon met een verhaal van Luuk de Waal Malefijt, de oprichter van Stichting Ons Geld. Ook hij raakte gegrepen door de financiële crisis en begon zich te verdiepen in de werking van ons geldsysteem. In de uithoeken van het internet vond hij documentaires en video’s over de geschiedenis van geld, de werking van ‘fractional reserve banking’ en de geleidelijke evolutie van geld op basis van goud en zilver naar geld dat op vertrouwen gebaseerd is.

    Een feest van herkenning, want dat is ongeveer dezelfde weg die ik aflegde met het bestuderen van het geldsysteem. Dezelfde fascinatie voor dit onderwerp verklaart waarom ik nu deze column aan het schrijven ben.

    Luuk de Waal Malefijt wilde deze kennis niet voor zichzelf houden en richtte in 2012 een stichting op om het onderwerp van geldcreatie bij een groter publiek onder de aandacht te brengen. En met succes, want in 2016 kwam er zelfs een debat over geldcreatie in de Tweede Kamer!

    Hoe nu verder?

    Allemaal leuk en aardig natuurlijk, maar de grote vraag is nu hoe we het geldsysteem dat we hebben verder kunnen perfectioneren. Volgens Burgerinitiatief Ons Geld ligt die oplossing in een nieuw soort geld, die als een virtuele munt in omloop moet worden gebracht. Schuldenvrij geld, dat permanent circuleert en dat ook buiten commerciële banken om tussen individuen en bedrijven verhandeld kan worden. Dat nieuwe geld moet door een nieuwe onafhankelijke monetaire autoriteit in omloop worden gebracht, waarmee de geldscheppende functie van banken komt te vervallen en geld weer een publieke zaak wordt.

    Het alternatief dat door Burgerinitiatief Ons Geld wordt aangedragen is interessant, maar ik heb er zo mijn vraagtekens bij of ons geldsysteem daar beter door zal werken. Het voorstel van Ons Geld geeft veel meer macht aan de overheid om te bepalen hoeveel geld er in omloop moet zijn, terwijl de ervaring ons leert dat we de overheid geen toegang moeten verlenen tot de geldpers!

    Euro is zo slecht nog niet

    Misschien zijn we ons er niet voldoende van bewust, maar naar mijn idee hebben we in Europa het doel van een onafhankelijke monetaire autoriteit al gerealiseerd. De euro is namelijk de allereerste valuta ter wereld die is losgekoppeld van de natiestaat én van goud. Waarom is dat belangrijk? Omdat het verleden heeft uitgewezen dat de meeste geldsystemen uit elkaar vielen door misbruik van de geldpers of door een gebrek aan goud tegen de afgesproken vaste wisselkoers..

    De euro is om verschillende redenen een zeer degelijke valuta. Niet alleen omdat zoveel mensen hem dagelijks gebruiken, maar ook omdat het geld precies doet wat je ervan mag verwachten. En mocht het vertrouwen in de euro onder druk komen te staan, dan is het goed om je als burger te realiseren dat alle bankbiljetten in je portemonnee indirect ondersteund worden door de goudvoorraden van de lidstaten. Een gouden fundament, daarvoor hoef je alleen maar op de balans van de ECB te kijken…

    balans-ecb

    Alle eurobiljetten in omloop worden indirect gedekt door goud (Bron: ECB)

    Ander geldsysteem?

    Natuurlijk zijn er problemen in de Eurozone. Hoge staatsschulden in een aantal zuidelijke landen, de exorbitante private schuldenberg in sommige andere landen, de honderden miljarden aan slechte leningen op de Europese bankbalansen en het zogeheten “too big to fail” probleem, waardoor onrendabele banken overeind gehouden worden.

    Veel uitdagingen dus, maar ik heb er nog steeds vertrouwen in dat we deze één voor een kunnen aanpakken binnen een geldsysteem wat in de basis goed werkt. Staatsobligaties en bankobligaties moeten weer risicodragend kapitaal worden en de garanties voor spaartegoeden moeten geleidelijk afgebouwd worden. Ook moet er denk ik een infrastructuur gebouwd worden om het betalingsverkeer sneller en minder kwetsbaar te maken voor het wegvallen van een grote bank. Het lijkt erop alsof de ECB daar al volop mee bezig is.

    Natuurlijk kost dat allemaal veel tijd en geld, maar dat is op zichzelf denk ik geen reden om ons hele geldsysteem overhoop te gooien en in te ruilen voor iets dat nog niet in detail is uitgewerkt en waar ongetwijfeld ook veel nadelen aan kleven. Ik denk dat het verstandiger is om binnen het huidige systeem aan verbeteringen te werken, waardoor de euro een nog betere munt wordt.

    Geld moet rollen

    Mijn visie ten aanzien van geld is misschien wel te vatten met de uitspraak “geld moet rollen”. Geld is het beste in haar functie als betaalmiddel en rekenmiddel en ik gebruik het daarom ook alleen als zodanig.

    Het feit dat de spaarrente zo laag is komt natuurlijk ook doordat de meeste mensen nog steeds hun spaargeld op de bankrekening laten staan. Daardoor is er veel meer aanbod van geld dan dat er vraag naar is, waardoor de rente (de prijs van geld) daalt.

    Ik geef Mario Draghi dan ook volledig gelijk toen hij eerder dit jaar zei dat spaarders alternatieven hebben en verder moeten kijken dan alleen hun spaarrekening. Is het niet toevallig dat fysiek goud tegelijk met de introductie van de euro in alle eurolanden werd vrijgesteld van btw om het bezit van goud te bevorderen? Dat is stof om over na te denken.

    Frank Knopers

    Wilt u reageren? Mail naar [email protected]

    gs-logo-breed

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op GoudstandaardGoudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

  • Video: George van Houts in de Tweede Kamer

    Vorige week kreeg het Burgerinitiatief Ons Geld in de Tweede Kamer de tijd om haar standpunt ten aanzien van het geldsysteem uiteen te zetten. Volgens George van Houts moet het anders, omdat banken teveel profiteren van het systeem dat we nu hebben. De problemen worden niet aangepakt, maar naar de toekomst verschoven en naar supra-nationaal niveau getild, aldus van Houts.

  • Kamerdebat over ons geldstelsel

    Door: Edgar Wortmann

    Woensdag 16 maart debatteerde de Tweede Kamer over ons geldstelsel. Dit vanwege burgerinitiatief ‘Ons Geld’, een samenwerking tussen theatergroep De Verleiders en Stichting Ons Geld.

    Deze samenwerking ontstond in het kader van de voorstelling ‘Door de bank genomen’. In deze voorstelling wordt het geldstelsel aan de kaak gesteld, en de rol die banken daarin spelen. Volgens acteur en bedenker van dit theaterstuk, George van Houts, was het voor veel mensen een eerste kennismaking met het onderwerp. Dat verbaasde Van Houts: “Waarom weet 99% van de bevolking niet hoe het geldstelsel werkt? Bijna alle bezoekers van onze voorstelling, veelal hoogopgeleid, denken dat de staat over het geld gaat, en dat de staat de geldhoeveelheid creëert en beheert. Dat wordt ook als logisch en rechtvaardig beschouwd.”

    ‘Door de bank genomen’ leert het publiek dat banken de spreekwoordelijke geldpers exploiteren. Dat maakt het geldstelsel instabiel en onstuurbaar. Het dient vooral de belangen van banken en financiers. Samen met de Stichting Ons Geld brachten De Verleiders dit onder de aandacht van de Tweede Kamer. Ze inventariseerden de gebreken van het huidige geldstelsel en formuleerden een voorstel ter verbetering ervan. Met meer dan 100.000 steunbetuigingen werd dit vorig jaar bij de Tweede Kamer ingediend.

    Centraal in dit voorstel staat de ontvlechting van de geldomloop en het bankbedrijf. De geldhoeveelheid ziet Ons Geld als een publieke aangelegenheid, die de overheid direct onder haar hoede zou moeten nemen. Kredietverlening ziet het daarentegen als een private zaak, die aan de markt moet worden overgelaten. Na ontvlechting van de geldomloop en het bankbedrijf slepen banken het spaargeld en de betaalinfrastructuur niet meer mee als ze omvallen. Banken kunnen dan failliet gaan, net als gewone bedrijven. De overheid hoeft insolvente banken dan niet meer overeind te houden. De markt kan dan zijn werk gaan doen, zodat alleen solvente banken overblijven.

    onsgeld-logo-breed

    De voorstellen van Ons Geld hebben ook invloed op de rente. Deze wordt thans centraal aangestuurd door de centrale bank. Dit ‘rentebeleid’ staat in de belangstelling omdat het niet (meer) blijkt te werken. Ons Geld stelt voor om het monetaire beleid om te vormen. De kredietmarkt zou daarbij moeten worden geliberaliseerd. De rente zou niet het gevolg moeten zijn van centrale sturing, maar de weerspiegeling van risico, vraag en aanbod van krediet. Meer marktwerking dus, met een overheid die zich richt op een gelijk speelveld. Dat doet ze door de geldpers bij de banken weg te halen. De banken gaan dan opereren op bestaand geld, dat de overheid daartoe aan de maatschappij beschikbaar stelt.

    Om prijsstabiliteit te bewaren zou de overheid regelmatig nieuw geld moeten scheppen. Dit zou de schatkist jaarlijks vele miljarden opleveren, die bijvoorbeeld zijn te gebruiken voor belastingverlaging en duurzame infrastructuur. Bovendien geeft het ruimte om schulden af te betalen. Dat adresseert een belangrijk probleem van het huidige geldstelsel: de schuldenlasten. De geldomloop wordt nu ‘geleend’ van de banken, die hem belasten met rente. Voor Nederland gaat het om circa €700 miljard waarover jaarlijks zo’n €30 miljard rente wordt afgedragen. Als de overheid deze €700 miljard zelf aan de maatschappij beschikbaar zou stellen, betekent dat een schuldreductie van €700 miljard. Dat zou de economie bevrijden van schuldenlasten, en in staat stellen om tot volle bloei te komen. Dat zou de schade die de financiële crisis de maatschappij heeft berokkend kunnen compenseren.

    Het huidige geldstelsel heeft haar grenzen bereikt. Het is een last geworden voor de maatschappij. Het dwingt de samenleving aanhoudend tot hervorming en versobering. Ons Geld ziet een natuurlijk moment om dit geldstelsel te herzien. De samenleving moet zich niet aanpassen aan een geldstelsel dat niet goed werkt. Ze moet dit geldstelsel verbeteren.

    Edgar Wortmann, Stichting Ons Geld

    cash-euros

  • Ons Geld: Kamerdebat over geldstelsel op 16 maart

    Bijna een jaar nadat Burgerinitiatief Ons Geld meer dan 100.000 handtekeningen binnenhaalde komt er nu een Kamerdebat over het vraagstuk van geldcreatie. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem stuurde onlangs een uitgebreide brief naar ‘Ons Geld’, waarin hij in zeven pagina’s een inhoudelijke reactie geeft op het initiatief van Ons Geld om het geldsysteem drastisch te hervormen. Dit Kamerdebat zal op 16 maart om 15:15 worden besproken in de Tweede Kamer!.

    Burgerinitiatief ‘Ons Geld’

    Het burgerinitiatief levert een belangrijke bijdrage in de bewustwording van de voor- en nadelen van ons huidige geldsysteem. Maar het zal een bijna onmogelijke opgave worden er iets aan te veranderen, omdat Nederland als onderdeel van de Eurozone haar monetaire beleid grotendeels heeft overgedragen aan de ECB.

    Drastische hervorming van het geldsysteem, zoals het aan banden leggen van het fractioneel bankieren of het besluit om de centrale bank of de overheid de geldhoeveelheid te laten bepalen, kunnen niet op landelijk niveau gerealiseerd worden binnen het Eurosysteem. Daarvoor moet Burgerinitiatief Ons Geld het hogerop zoeken of de Nederlandse politiek overtuigen een eigen munt in te voeren.

    Update (20:03): Het Kamerdebat is verschoven van 7 naar 16 maart!

    onsgeld-logo-breed

    Burgerinitiatief ‘Ons Geld’ leidt tot Kamerdebat op 16 maart

  • Video: Dirk Bezemer levert kritiek op plannen Ons Geld

    dirkbezemer-teaser-squareHoogleraar Dirk Bezemer zet zijn vraagtekens bij de plannen van Burgerinitiatief Ons Geld. Hij betoogt dat er geld naast betaalmiddel ook een middel is om nieuwe economische activiteit mogelijk te maken. Het uitbreiden van de economische activiteit vraagt volgens hem om nieuwe middelen en daar hebben we krediet gebaseerd geld voor ontwikkeld. Op een fundamenteel niveau ziet Bezemer geld als schuld en daarom lijkt het hem geen goed idee om dit concept overboord te gooien.

    Hij erkent dat er de afgelopen decennia fouten gemaakt zijn doordat er teveel onproductieve kredieten verstrekt werden door banken, maar dat ons huidige geldsysteem in de basis niet verkeerd is. Daarom ziet hij ook geen reden om daar vanaf te stappen.

    “Kun je geldschepping en kredietverlening van elkaar losmaken? Ik zie er historisch geen precedent voor en ik kan me ook niet goed voorstellen hoe dat dan in zijn werk gaat.”

    Volgens Bezemer is geld geen ding, maar een vorm van krediet. Iedereen kan papieren claims uitschrijven die onderling verhandeld kunnen worden alsof het geld is. Wanneer deze claims algemeen geaccepteerd worden kun je ook echt spreken van geld en dat is hoe ons banksysteem vandaag de dag werkt.

    Bezemer is verder sceptisch over het idee om de controle op kredietcreatie weg te halen bij banken.

    “De geschiedenis leert ons dat mensen keer op keer mee gaan in het enthousiasme van een nieuwe bubbel. Ook ambtenaren en overheden zullen meegaan in de euforie van de bubbel. Dat hebben ze in het verleden ook altijd gedaan, dus er is geen enkele reden om te verwachten dat dat in de toekomst anders zou gaan.”

    Lees ook:


  • “Burgerinitiatief Ons Geld verdient eerlijke discussie”

    Marketupdate promoot de discussie over ons geldsysteem en moedigt daarom het initiatief van Burgerinitiatief Ons Geld aan. De volgende bijdrage is van Niels Verduijn, sympathisant van het Burgerinitiatief. Hij roept betrokken partijen op de discussie op een open manier te voeren, vrij van economische dogma’s en ongefundeerde kritiek.

    “Burgerinitiatief Ons Geld verdient eerlijke discussie”

    Door: Niels Verduijn

    Op 14 oktober 2015 was het zover. Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis werd binnen de muren van het Parlement het geldscheppende privilege van commerciële banken ter discussie gesteld. Dit alles naar aanleiding van het Burgerinitiatief Ons Geld.

    In het eerste blok was het woord aan de initiatiefnemers van het burgerinitiatief, bestaande uit Luuk de Waal Malefijt, Martijn Jeroen van der Linden en Edgar Wortmann van de stichting Ons Geld én George van Houts, namens de theatergroep De Verleiders. In het tweede blok was het woord aan de ‘experts’. Opmerkelijk daarbij was de boeiende discussie die ontstond tussen Klaas van Egmond (Hoogleraar Geowetenschappen en SER-lid), die het volmondig opnam voor het burgerinitiatief, en een aantal overige deelnemers, die kritischer waren over de voorstellen van de initiatiefnemers.

    De initiatiefnemers kregen helaas niet de gelegenheid om te reageren op de geventileerde kritiekpunten. En dat is jammer. Er werden door een aantal critici namelijk behoorlijk wat twijfelachtige opmerkingen gemaakt:

    Financiële ongeletterdheid

    ‘’De huidige schuldenproblematiek is iets wat we met z’n allen hebben gebouwd, niet alleen de banken.’’ (Reinier Pollman, AFM) Het spits werd afgebeten door dhr. Pollman van de AFM, die stelt dat we de overmatige schuldenproblematiek met elkaar gecreëerd hebben, niet alleen de banken. Deels een terecht punt. Alhoewel je je daarbij kunt afvragen in hoeverre de gemiddelde burger zich realiseert wat er op macro-economisch niveau gebeurt wanneer men collectief geld leent bij de bank. Zo werd bijvoorbeeld het rendement in de huizensector voor het uitbreken van de kredietcrisis in stand gehouden door de instroom van nieuwe leningen. Oftewel, de instroom van nieuw geld hield het rendement in stand en er was dus een steeds bredere basis geld nodig om de boel gaande te houden. Banken creëerden dan ook maar al te graag al dit nieuwe geld. Banken verdienen inherent aan het creëren van geld. In Engeland bijvoorbeeld strijken de banken op deze manier op jaarbasis een totaalbedrag van £ 213.000.000.000 aan rente op. Tevens zijn het niet alleen de burgers die financieel ongeletterd zijn. Ook veel politici en economen ontbreekt het vaak aan feitelijke kennis over de werking van ons geldstelsel. Het Burgerinitiatief Ons Geld is er dan ook in geslaagd om een maatschappelijke, politieke en academische discussie rondom dit onderwerp van de grond te krijgen en is alleen daarom al een groot succes te noemen!

    Duurzaamheid

    Daarna was het woord aan dhr. Bezemer, die stelt dat ‘’zolang schuld en inkomen in balans zijn we decennia lang financieel duurzaam kunnen groeien’’. Een valide punt, want zolang de schulden de fysieke economie ondersteunen in de vorm van investeringen in productiecapaciteit en toekomstige innovatie, kan de fysieke economie de toenemende schuldenlast redelijk accommoderen. Ray Dalio (oprichter van s ’werelds grootste hedgefund bedrijf Bridgewater Associaties) maakte hier een briljante animatie over, genaamd ‘How Does The Economic Machine Works’ (zeker kijken!). In deze animatie laat Dalio zien dat we door het gebruik van ons kredietgeldsysteem per definitie opgaande en neergaande schuldencycli creëren. Wanneer we collectief meer gaan lenen en uitgeven dan we schulden afbetalen kan dit echter uit de hand lopen, waardoor de economie zich als geheel zal moeten deleveragen [1]. Dat betekent het afbouwen van overtollige schulden. Toch vraag ik me af wat Bezemer onder ‘financiële duurzame groei’ verstaat. Het huidige geldsysteem is namelijk alles behalve duurzaam te noemen. Met een Soeverein Geldsysteem daarentegen zouden we een steady state economy kunnen creëren. Een economie waarin groei mogelijk is, maar niet noodzakelijk.

    Geld als een sociaal construct

    ‘’Geld is een claim.’’ (Dirk Bezemer, Universitair Hoofddocent RUG) Vervolgens ontstond er een discussie tussen Bezemer en Van Egmond over de vraag wat geld nu in essentie is. Net als de meeste mainstream economen is Bezemer namelijk van mening dat geld een claim is en dit daarom alleen als zodanig in omloop kan worden gebracht. In tegenstelling tot Van Egmond, die claimt dat geld niks meer is als een sociaal construct, een middel om waarde mee uit te wisselen. Een definitie die op gelijke voet staat met die van Stephen Zarlenga (oprichter American Monetary Institute), die hier het volgende over zegt:

    ‘’Money is an instrument, a tool for handling claims and debts. The claims and debts, however, are not ‘in’ the money, but are constituted in a mutual relation between a claimant and a debtor. Money thus is not identical with claims and charges. Money is a social medium indeed. Language, for example, ‘is’ not communication, but is a tool for verbal communication. Money need not be something owed and due, it’s what we use to pay something owed and due. Money and debt are two different things, that is why we have different words for them. We pay our debt with money.”

    ‘’Ik zie er historisch geen precedent voor om geld en kredietverstrekking te scheiden.’’ clay-tabletBezemer komt echter met het tegenargument dat het fenomeen ‘geld als schuld’ al zo oud is als de Sumerische kleitabletten én dat hij er historisch gezien geen precedent voor ziet om geld en kredietverstrekking van elkaar te scheiden. Dit is simpelweg niet waar [2]. Wellicht zou Bezemer dan ook eens het historisch en antropologisch werk van Stephen Zarlenga moeten bestuderen. In zijn meer als 700 pagina’s tellende boek ‘The Lost Science Of Money’ beschrijft Zarlenga namelijk alle geldsystemen die in het verleden hebben bestaan. Wat blijkt: niet alleen hebben er in het verleden wel degelijk publieke schuldvrije geldsystemen bestaan, maar deden deze ook zeer zeker niet onder voor geldsystemen waarin de geldschepping in private handen lag. Tevens zijn argumenten zoals ‘het is altijd al zo geweest’ van weinig meerwaarde (wat voor zich spreekt).

    Economische groei

    Ook ontstond er een discussie over een uitspraak die Van Egmond maakte. Van Egmond stelt namelijk dat, wanneer je een geldsysteem hebt waarin de overheid verantwoordelijk is voor de geldschepping en waarin geld en kredietverlening van elkaar gescheiden zijn, de overheid zelfs verplicht is om geld bij te maken om op die manier de prijs constant te houden. Volgens Bezemer is dit de omgekeerde wereld. Bezemer claimt namelijk dat je éérst krediet nodig hebt wil je de productieve capaciteit van de economie vergroten. contant-geldWat hij hiermee bedoelt is dat het dus niet zo is dat economische groei een gegeven is en je daar met monetair beleid ‘achteraan kunt hollen’ door vervolgens de geldhoeveelheid te vergroten. Toch is dit niet wat de stichting Ons Geld voorstelt. Wat de leden van de stichting wel voorstellen is een hybride geldsysteem, waarin een aanzienlijk deel van de economie draait op schuldvrije tokens, maar waarin ook ruimte is voor kredietgeld, mits dit geld aangewend wordt voor productieve doeleinden. Op deze manier kan geldcreatie ingezet worden om gericht doelen in de productieve economie na te streven (in tegenstelling tot het huidige geldstelsel, waarin banken de spreekwoordelijke geldpers aanwenden voor hun eigen commerciële gewin). We kunnen op die manier een stabielere economie creëren (minder opgaande en neergaande schuldencycli), hebben lagere publieke en private schulden én de economische groei waar Bezemer naar refereert kan nog steeds ‘on-demand’ gecreëerd worden.

    Financiële bubbels

    Wat mij ook opviel gedurende de hoorzitting was de onwetendheid (of desinteresse?) rondom de voorstellen van stichting Ons Geld bij de meeste deelnemers aan het tweede blok, zowel van de kant van de banken en de wetenschap, als van de politiek. Zo bleef Bezemer vasthouden aan het idee dat in het alternatieve geldsysteem dat stichting Ons Geld voorstelt, geld nog steeds als krediet geschapen wordt, met als enig verschil dat de overheid dan de geldpers in handen heeft in plaats van de banken. Zo zegt hij dat wanneer er een volgende huizenbubbel zich voordoet, mensen zich evengoed in de schulden steken door geld te lenen bij de banken, dat de banken op hun beurt weer lenen bij de overheid. De visie hierop van stichting Ons Geld staat uitgebreid beschreven op de website. Deze visie wijkt af van het verwrongen beeld dat Bezemer hierover creëert. Dit neemt echter niet weg dat financiële bubbels onder het voorgestelde alternatieve geldsysteem nog steeds voor kunnen komen. Verschil hierbij is alleen dat mocht het mis gaan banken dan gewoon om kunnen vallen omdat risico en beloning op één lijn komen te liggen. Tevens is de kans op long term debt cycles minimaal, omdat er dan effectief anticiperend beleid kan worden gevoerd met betrekking tot een belangrijke bron van conjunctuurschommelingen, te weten de perceptie van risico bij de commerciële banken zelf met als gevolg verruiming en inkrimp van bankkrediet ‘at will’.

    Monetarisme

    ‘’Centrale banken hebben dit in de jaren 70/80 al geprobeerd, zonder succes.’’ (Jan Marc Berk, hoogleraar, divisie directeur DNB, SER-lid) Naast Bezemer bleek ook dhr. Berk van de DNB de voorstellen van stichting Ons Geld niet serieus te hebben bestudeerd. Zo stelt hij dat soortgelijke monetaire experimenten ook al in de jaren 70/80 zijn geprobeerd, zonder succes. Berk gaat er namelijk vanuit dat wat stichting Ons Geld beoogt hetzelfde is als monetarisme, wat niet het geval is.

    Hardnekkige mythes

    ‘’Historie heeft aangetoond dat het niet verstandig is om de overheid aan de geldpers te laten zitten.’’ ‘’Banken kunnen niet tot in het oneindig geld creëren.’’ Ook kwam Berk met een aantal mythes die keer op keer weer de revue passeren tijdens discussies over het geldstelsel. Bijvoorbeeld de claim dat de monetaire geschiedenis ons leert dat het niet verstandig is om de overheid aan de geldpers te laten zitten én dat in het huidige geldsysteem de centrale banken de geldhoeveelheid kunnen managen. Op de website van stichting Ons Geld zijn echter diverse publicaties te vinden die dit soort mythes met de grond gelijk maken.[3][4]

    Regulering

    Desondanks blijven veel economen hun heil zoeken in ‘betere regelgeving en meer buffers. Ondanks talloze publicaties waaruit blijkt dat het indirect aansturen van de geldhoeveelheid door monetaire instrumenten, zoals bijvoorbeeld reserve-eisen, kapitaaleisen, de rentestand of QE in veel gevallen niet werkt. Maar ook bij nieuwe beleidsmechanismes zoals bijvoorbeeld macroprudentieel toezicht is het nog maar afwachten of deze de gewenste effecten zullen vertonen. Daarnaast kun je je afvragen of nog meer regelgeving het toezicht niet complexer maakt dan het al is. Wat is bovendien nog de waarde van meer regulering in een digitaal tijdperk, waarin banken zich in toenemende mate bezighouden met schaduwbankieren en zich op die manier dus weten te onttrekken aan iedere vorm van regelgeving?

    Digitalisering van geld

    Tegelijkertijd bieden ICT en digitalisering ook de mogelijkheid om ons geldstelsel te updaten naar de 21ste eeuw. Bijvoorbeeld door een staatsmunt te introduceren die gebruikt maakt van de blockchain-technologie. Op die manier wordt monetair beleid niet alleen volledig transparant, maar kan technologie ook misbruik van de geldpers voorkomen.

    Tot slot

    onsgeld-teaserIn het huidige systeem geldsysteem creëren banken het merendeel van ons geld ‘uit het niets’. Iets wat veel mensen merkwaardig vinden. Toch heeft dit ook een functie. Namelijk het overbruggen van mismatches tussen spaarders en leners. Ik zie het huidige geldsysteem dan ook niet als iets wat inherent slecht is. Wel ben ik van mening dat het vigerende geldsysteem in zijn huidige vorm onhoudbaar is en dat een fundamenteel debat over ons geldstelsel meer dan nodig is. Het liefst ééntje zonder economische dogma’s, ongefundeerde kritiek en misinterpretaties van elkaars ideeën. Die dragen namelijk niet bij aan een zinvolle gedachtewisseling. En zonder partij te trekken voor banken die vrijspel krijgen in reguliere kranten als Volkskrant en FD. Niels Verduijn Sympathisant stichting Ons Geld Leestips:

    Verwijzingen

    1. Dalio noemt een aantal middelen die volgens hem ingezet kunnen worden om een neergaande schuldencyclus in goede banen te leiden, namelijk bezuinigingen, herstructureren van schulden, herverdeling van rijkdom en kwantitatieve verruiming. Wat hij helaas niet noemt is ‘kwantitatieve verruiming voor de mensen’, ook wel ‘helikoptergeld genoemd (= geld geproduceerd door de centrale bank dat op één of andere manier aan de bevolking ten goede komt).
    2. Bank of England (2015). Old Money, New Money. Powerpoint, CCBS Chief Economists’ Workshop. Beschikbaar op: http://www.bankofengland.co.uk/research/Documents/conferences/ah0515.pdf
    3. Berk haalt als voorbeeld de hyperinflatie in Zimbabwe en de Weimarrepubliek aan. Hier speelden echter tal van andere factoren een rol: https://biflatie.nl/artikelen/economisch/hitler-en-de-hyperinflatie-duitsland/ http://onsgeld.nu/de-echte-waarheid-over-zimbabwes-hyperinflatie/
    4. De received wisdom onder veel economen is dat commerciële banken beperkt zijn in hun geldscheppend vermogen. De minicursus Banking 101 van Positive Money toont echter aan dat dit niet op waarheid is berust.

  • Reactie Ons Geld op “Afdeling ‘geldschepping’ bestaat niet bij bank”

    Door: Martijn Jeroen van der Linden, 21 oktober 2015

    In een recent artikel bij FD stelt de heer Boonstra terecht dat commerciële banken geldscheppende instellingen zijn. Als een bank krediet verleent komt daardoor meer giraal geld in omloop. Ook merkt Boonstra op dat dit geen nieuw inzicht is. Dit klopt.

    Echter, diverse economen beweren dat veel economieboeken geld(creatie) en bankieren vaak onnauwkeurig, en zelfs onjuist beschrijven (o.a. Goodhart (1984), Turner (2013), Coe & Pettifor (2014), Werner (2014) en Turner (2015).

    Vorig jaar bevestigde ook de Bank of England dit:

    “rather than banks lending out deposits that are placed with them, the act of lending creates deposits — the reverse of the sequence typically described in textbooks” (McLeay e.a. 2014).

    Misverstanden

    Vervolgens stelt de heer Boonstra dat er veel misverstanden zijn. Ook dit klopt. Verschillende onderzoek (Cobden 2010, Dods 2014, Nietlisbach 2015) tonen aan dat financiële geletterdheid laag is in Europese landen. Zo denkt 73% van de Zwitsers ten onrechte dat de Zwitserse staat en/of centrale bank al het geld creëert en weet slechts 12% van de Britse parlementsleden dat bankleningen nieuw geld creëren, 71% denkt ten onrechte dat de overheid al het geld schept. Er zijn geen aanwijzingen dat financiële geletterdheid in Nederland en andere Europese landen hoger is.

    Dan stelt de heer Boonstra dat banken een passieve rol spelen in het geldscheppingsproces. Dit is twijfelachtig. Het klopt dat het geldschepping begint met vraag naar geld. Maar in welke mate wordt deze vraag gestimuleerd door winst maximaliserende banken? Accountmanagers bij banken worden bijvoorbeeld vaak beloond op basis van verkochte kredieten. Er is dus wel degelijk een drang om (te veel) kredieten te verstrekken.

    geld-euro

    Uit onderzoek blijkt dat er de afgelopen decennia met name geld gecreëerd is uit krediet voor niet-productieve investeringen, zoals huizen en financiële activa. De geldhoeveelheid ademde dus niet mee met de economie, zoals de heer Boonstra stelt. Inflatie in huizenprijzen en aandelenkoersen is de norm geworden. In de 21ste eeuw dwingt digitalisering ons geld, krediet en bankieren opnieuw te overdenken. In het industriële tijdperk was bankieren vrij simpel. Banken financierden kapitaalintensieve lange termijn projecten en overbrugden mismatches tussen spaarders en leners. Overheden zorgden voor regelgeving en implementeerden depositogarantiestelsels om bank runs te voorkomen. Krediet was immobiel, geld was grotendeels chartaal (cash) en bankbalansen waren simpel. De digitale revolutie heeft dit veranderd. Kredieten worden tegenwoordig op grote schaal verknipt, verpakt en verhandeld en zijn daardoor zeer mobiel. Geld is grotendeels giraal. En bankbalansen zijn complex. Bankieren is losgemaakt van afzonderlijke bankbalansen. Hierdoor wordt toezicht steeds complexer en is toezicht op bijvoorbeeld kapitaalratio’s niet langer zinvol.

    Burgerinitiatief Ons Geld

    onsgeld-teaserBurgerinitiatief Ons Geld stelt voor gebruik te maken van de mogelijkheden die ICT en digitalisering bieden en het geldsysteem en kredietsysteem van elkaar te splitsen. In het verleden hebben zowel vrije-markteconomen als meer staat-georiënteerde economen op basis van economische argumenten hetzelfde voorgesteld (o.a. Irving Fischer en Milton Friedman; zie Lainà (2015) voor historisch overzicht). In de jaren na de beurscrash van 1929 stond monetaire hervorming zelfs hoog op de politieke agenda in de Verenigde Staten. Onder andere door bestuurlijke blunders, een slecht geïnformeerd publiek en bankenlobby werd in 1933 echter gekozen voor de Glass-Steagall Act (Phillips, 1992). Wij denken dat in de 21ste eeuw door een vierde macht uitgegeven digitaal chartaal geld kansen biedt en wij zijn hierin niet alleen. De Bank of England onderzoekt momenteel central-bank issued digital currency en een mogelijke transitie van credit-based money naar token-based money. Burgerinitiatief Ons Geld pleit voor actie en stelt voor schuldvrij geld te introduceren en banken een intermediërende rol te geven. Onderzoek van onder andere Yamaguchi (2011), Benes & Kumhof (2012, 2013) en de Vries & van Egmond (2014) laat zien dat dergelijke hervorming niet alleen leidt tot grotere stabiliteit, maar ook tot een afname van publieke en private schulden en productiviteitsgroei. Bovendien kan het depositogarantiestelsel worden afgeschaft. Tot slot, de heer Boonstra merkt terecht op dat de afdeling geldschepping niet bestaat bij banken. Hierdoor is er momenteel geen coördinatie. Burgerinitiatief Ons Geld vindt dit problematisch en stelt dat coördinatie juist nodig is om prijsstabiliteit, in onze ogen een publiek goed, te realiseren. Martijn Jeroen van der Linden Onderzoeker en promovendus TU Delft/ Economie van Technologie & Informatie, mede-initiatiefnemer burgerinitiatief Ons Geld. Bron: Ons Geld

    Referenties

  • Burgerinitiatief Ons Geld in de Tweede Kamer

    Burgerinitiatief Ons Geld krijgt vandaag een half uur de tijd om zijn standpunten in de vaste Kamercommissie voor Financiën in Den Haag uiteen te zetten. Het burgerinitiatief, dat meer dan 100.000 handtekeningen verzamelde, pleit voor een hervorming van ons op schulden gebaseerde geldsysteem. Vandaag om 10 uur begint de sessie waarin het burgerinitiatief haar standpunt uiteen mag zetten.

    In het eerste blok komt het burgerinitiatief aan het woord, in het tweede blok verschillende academici en bankiers, waaronder Dirk Bezemer en Teunis Brosens.

    Blok 1 (10:00 tot 10:30)

    • Edgar Wortmann (jurist)
    • Martijn Jeroen van der Linden (econoom en promotieonderzoeker TU Delft)
    • George van Houts (acteur en scriptschrijver)
    • Luuk de Waal Malefijt (voorzitter Stichting Ons Geld)
    Blok 2 (10:40 tot 12:10)
    • Jan Marc Berk (De Nederlandsche Bank)
    • Teunis Brosens (ING) Klaas van Egmond (Universiteit van Utrecht en kroonlid van de SER)
    • Dirk Bezemer (Rijksuniversiteit Groningen)
    • Reinier Pollmann (Autoriteit Financiële Markten)
    Wat het burgerinitiatief zegt is zeker niet nieuw, want het op krediet gebaseerde geldsysteem bestaat al heel lang. Toch is het goed om te zien dat het onderwerp, mede dankzij dit initiatief, meer aandacht krijgt. Han de Jong (ABN Amro) plaatste onlangs in de Volkskrant een opiniestuk over dit onderwerp en afgelopen zondag gingen acteur George van Houts, initiatiefnemer van Stichting Ons Geld en Robin Fransman van Holland Financial Centre in het programma Buitenhof nog in debat over het thema van geldcreatie.

    Livestream Burgerinitiatief Ons Geld

    Het burgerinitiatief is van mening dat banken een oneerlijk voordeel hebben, omdat zij de enige zijn die nieuw geld in omloop mogen brengen en daar ook nog rente voor ontvangen. De livestream van het debat wordt hier uitgezonden.

  • Column: Van wie is ons geld?

    Lou Keune

    Burgerinitiatief Ons Geld

    14 oktober is het zover. Dan zal er een eerste parlementaire behandeling plaatsvinden van het Burgerinitiatief Ons Geld. Leden van de Commissie Financiën van de Tweede Kamer gaan in een hoorzitting een gesprek aan met vertegenwoordigers van de Stichting Ons Geld, met enkele andere deskundigen, en met theatermaker George van Houts die samen met Pierre Bokma en andere acteurs en met groot succes het stuk De Verleiders op de plank wist te krijgen. Dit oriënterend gesprek kan uitmonden in een besluit van de Commissie om daadwerkelijk het voorstel van Ons Geld in behandeling te nemen.

    Dit initiatief wordt door ruim 120.000 mensen ondersteund. Dat zijn mensen die zich ernstig zorgen maken over het huidige geldstelsel. Die zorgen worden geïntensiveerd door de gang van zaken bij de financiële crisis die zich openbaarde na de val van Lehman Brothers in 2008. Vele banken, dikwijls systeembanken, en andere financiële instellingen, kwamen in grote problemen. Dat gaf aanleiding tot grootschalige financiële interventies van overheden om de banken te ondersteunen. De gevolgen daarvan laten zich dagelijks voelen, zie bijvoorbeeld de bezuinigingen in de zorg en bij de politie en de problemen die dat veroorzaakt in het dagelijkse leven van veel Nederlanders.

    Geldschepping

    De steen des aanstoots is het systeem van geldschepping. De meeste mensen denken nog steeds dat geld geschapen wordt door alleen de centrale banken. Dat is al lang niet zo. Het overgrote deel van het geld is gecreëerd door de particuliere banken. Dat wordt geïllustreerd door bijgaande grafiek. Nu denken mensen bij geld aan die papiertjes en munten waarmee veel dagelijkse betalingen worden gedaan. Dat ‘chartaal’ geld wordt alleen door de centrale banken voortgebracht. Bij particuliere geldcreatie gaat het om ‘giraal’ geld, dat eigenlijk niet meer is dan boekhoudkundige aantekeningen op rekeningen van banken over uitstaande leningen en tegoeden. Als ik een hypotheek wil afsluiten en de bank is het daar mee eens, dan opent de bank voor mij een tegoed voor het benodigde bedrag. Tegelijkertijd opent de bank een rekening waarop haar vordering op mij te boek staat. Zo blijven bij de bank debet en credit in evenwicht. Het essentiële punt is dat de bank zelf beslist of zij dit geld in omloop brengt. En dat geld komt in feite uit het niets, een wonder waarover mensen als Galilei en Newton en Einstein waarschijnlijk niet uitgestudeerd zouden raken.

    aa.jpg

    Ontwikkeling geldhoeveelheid in Nederland (Bron: RABO Bank)

    Liberalisering

    De liberalisering van de economie zoals die begon in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw (Thatcher, Reagan) had vele vormen. Privatisering, deregulering, bezuinigingen, vermarkting van publieke diensten als zorg en vervoer, flexibilisering, vrijhandel, en de verdere monetarisering van de economie, dat zijn wel de bekendste. Dat proces gaat nog steeds door, is staand beleid, zeker ook binnen transnationale instellingen als de EU, de ECB en het IMF. Zie bijvoorbeeld het herstructureringsprogramma dat de Trojka heeft opgelegd aan Griekenland.

    In de begintijd van die liberalisering ging het vooral om structurele aanpassing van de economieën in vele ontwikkelingslanden. Deze landen konden een schuldenregeling krijgen onder voorwaarde van de doorvoering van een structureel aanpassingsprogramma dat ontworpen zo niet gedicteerd werd door de Wereldbank en het IMF. De gevolgen daarvan zijn in veel landen negatief geweest. Bijvoorbeeld waarschuwde UNICEF in die tijd voor stijgende kindersterfte, zie het befaamde rapport uit de jaren tachtig Adjustment with a Human Face. Lokale economieën werden nog kwetsbaarder dan zij al waren. Zo werden lokale bedrijvigheden weggeconcurreerd door buitenlandse ondernemingen of door goedkope importen. En ook zijn er vele en tragische voorbeelden van ‘landroof’ als gevolg van opkopingen door buitenlandse ondernemingen van grote lappen grond. Met name binnen IMF en Wereldbank is sinds de eeuwwisseling veel zelfkritiek bovengekomen. Dat weerspiegelt zich o.a. in de actuele politiek t.a.v. Griekenland: waar de EU en de ECB het accent leggen op bezuinigingen en privatiseringen, bepleit het IMF allereerst het kwijtschelden van schulden. Hoe dan ook, liberalisering is staand beleid geworden, zeker binnen de EU. De gevolgen van het Trojka beleid in Griekenland doen zeer denken aan wat in de vorige eeuw zich afspeelde in veel ontwikkelingslanden: toenemende armoede, uitholling van publieke diensten, verlies van zeggenschap en autonomie.

    Financialisering

    Financieringscriteria vormen de leidraad in dat beleid. Deze financialisering van de economie (dus dat financiële maatstaven dominant worden bij economische beslissingen, alsook dat financiële instellingen ‘institutioneel’ dominant zijn) kenmerkt de huidige wereldeconomie. Dit ondanks initiatieven om andere maatstaven en belangen meer gewicht te doen krijgen, zie bijvoorbeeld de nieuwe 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkelingsdoeleinden van het UNDP, bekrachtigd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van dit jaar. Vergelijkbare initiatieven om andere dan financiële criteria dominant te laten worden zie je ook bij de formulering van ambitieuze programma’s op gebied van klimaat en biodiversiteit. Helaas gaat dat nog steeds niet gepaard met inperking van de marktgerichte economie. Integendeel, velen zijn van opvatting dat zo’n probleem als de stijging van de CO2 in de atmosfeer veronderstelt dat er economische groei, gedefinieerd als BBP groei (een van die door monetarisering geleide maatstaven) moet plaatsvinden. En dat terwijl die BBP groei juist de voortgaande uitstoot van CO2 impliceert, zie mijn vorige column. Bovendien is de bijdrage van die groei aan het welzijn van mensen boven de armoedegrens afnemend (afnemend grensnut), zo niet negatief.

    De liberalisering bracht grotere vrijheden voor banken en andere financiële instellingen om geld te creëren. Dat heeft geleid tot een wereldwijde explosie van geld in omloop. Als gezegd wordt op dit moment het overgrote deel van het geld gecreëerd door private marktpartijen. Daarover wordt verschillend geoordeeld. Een belangrijk onderwerp in de discussies betreft de crisis van 2008. Die crisis wordt door velen terecht (maar niet alleen) geweten aan het ongebreidelde zoeken van sommige instellingen en personen naar maximalisering van private winsten op de korte termijn. Dat heeft geleid tot discussies over de noodzaak de bewegingsvrijheid van banken en andere financiële instellingen aan banden te leggen. Zo is het toezicht verscherpt en zijn richtlijnen aangescherpt, bijvoorbeeld over de aan te houden buffers. Zie voor Nederland de aanbevelingen van de Commissie Wijffels.

    Business as usual

    Maar in essentie is er niet veel veranderd, de financiële instellingen genieten nog steeds grote vrijheden, maken flinke winsten en plezieren hun bankiers met exorbitante beloningen. Wel is het prestige van bankiers enorm gedaald, mede dankzij studies als die van Joris Luijendijk over de Londense City. Maar principiële vragen en fundamentele maatregelen worden niet te berde gebracht. En de financialisering van de economie wordt steeds verder doorgevoerd ondanks wereldwijde vraagstukken van armoede en ongelijkheid en van milieu die eisen stellen waarbij juist niet de financiële oogmerken domineren.

    Transition with a human face

    Het Burgerinitiatief stelt wel principiële vragen en formuleert fundamentele maatregelen. De kern van het voorstel is dat aan de private banken de bevoegdheid tot geldcreatie onttrokken wordt. Die bevoegdheid wordt dan uitsluitend overgelaten aan de publieke overheid, bijvoorbeeld de centrale bank. En de uitoefening van die bevoegdheid wordt geleid door de mogelijkheden en beperkingen van mens en natuur, niet door winstmaximalisatie.

    Ik ondersteun dit voorstel van harte, ondanks de risico’s die daaraan zijn verbonden. Tegelijkertijd maak ik mij zorgen over de gevolgen daarvan voor al die 250.000 mensen die alleen al in Nederland hun brood verdienen in de financiële sector. Want velen van hen zullen als de plannen van het Burgerinitiatief werkelijkheid worden hun baan verliezen. Daarom bepleit ik dat programma’s voor deze ingrijpende transitie van ons geldstelsel ook voorstellen moeten inhouden op gebied van werkgelegenheid, zoals  een betere herverdeling van het werk gepaard gaande met een verkorting van de gemiddelde werkweek.

    Voor meer teksten van Lou Keune zie www.loukeune.nl of www.platformdse.org.