Marketupdate

Tag: rente

  • Goldman: “Aandelen kwart lager bij rente van 4,5%”

    Als de Amerikaanse 10-jaars rente naar 4,5% stijgt zullen de aandelenkoersen een flinke duikeling maken, zo verwacht analist Daan Struyven van Goldman Sachs. Van de economische groei blijft in dat scenario weinig veel meer over, maar van een recessie zal dan nog geen sprake zijn. Veel ingrijpender is de rentestijging voor de aandelenmarkt, want die zou in een dergelijk scenario met 20 tot 25 procent kunnen dalen.

    Goldman Sachs heeft bij wijze van stress test het effect van een rentestijging tot 4,5% doorgerekend, maar dat is niet het scenario waar de bank rekening mee houdt. Volgens de bank zal de Amerikaanse 10-jaars rente tegen het einde van dit jaar zijn opgelopen tot ongeveer 3,25%. Dat is een niveau dat we sinds de zomer van 2011 niet meer gezien hebben.

    Stijgende rente

    In historisch perspectief is een dergelijke rentepercentage zeker niet extreem, maar door de hogere publieke en private schulden zal de stijging van de rente een veel grotere impact hebben op de totale rentelasten van huishoudens, bedrijven en overheden. De vrees is dat een stijgende rente een negatieve impact zal hebben op de economie, omdat het ten koste gaat van het besteedbare inkomen van huishoudens en de winsten van bedrijven.

    Eerder deze maand maakte de Amerikaanse aandelenmarkt een duikeling van ongeveer tien procent, een correctie die gepaard ging met een oplopende 10-jaars rente. De rente bereikte vorige week een hoogtepunt van 2,95% en staat op het moment van schrijven op 2,85%.

    Stijging Amerikaanse 10-jaars rente ongunstig voor aandelen? (Bron: Bloomberg)

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Een beetje meer angst op de financiële markten kan geen kwaad

    Het is, geloof ik, een van de favoriete uitspraken van Warren Buffett: “The only thing to fear is the lack of fear itself”. Overoptimisme mondt bijna noodzakelijkerwijs uit in het nemen van overdreven risico’s op de financiële markten. Met een beetje pech wordt zo de basis gelegd voor de vorming van prijsbubbels en in het kielzog daarvan een financiële en economische crisis. De afgelopen turbulente kwam zodoende op tijd. Een correctie was meer dan noodzakelijk.

    Een positief effect is ook, dat de angst weer terug is op de markten en dat kan beslist geen kwaad. De gevolgen van de correctie blijken beperkt. Veel beurzen staan nog steeds in de buurt van een all-time high en de Robert Shiller price/earnings ratio is nog steeds bijzonder hoog. Alleen in 2001 en 1929 was het niveau nog hoger. Er is met andere woorden nog steeds voldoende reden om op zijn minst bezorgd te zijn.

    Aandelen en obligaties duur

    Vanuit historisch perspectief bezien zijn aandelen duur en obligaties zelfs heel duur. De hoge prijs van de obligatie is het spiegelbeeld van de zeer lage reële rente en de lage inflatieverwachting. De 30-jaars Treasury heeft een yield van slechts 3,1% en de Duitse tegenhanger heeft een yield van amper 1,4%. Er is niet veel fantasie voor nodig om te beseffen dat die yields fors omhoog kunnen.

    Een ander punt van zorg is de fragiliteit van het financiële systeem. Vooral de enorme schuldenlast moet zorgen baren. Wereldwijd is die sinds 2007 gestegen van 280% naar 318% naar het wereldwijde bbp. De schuld van overheden is in die periode gestegen van 58% naar 87% en van de grote bedrijven van 77% naar 92%. Het enige lichtpuntje is dat die van de financiële sector is gedaald, van 87% naar 80%.

    Rente staatsobligaties loopt weer op (Bron: Financial Times)

    Wereldwijde schulden zijn sinds 2007 sterk toegenomen (Bron: Financial Times)

    Oplopende inflatie

    Een derde punt van (mogelijke) zorg is het wereldwijde herstel, dat gepaard gaat met een sterk herstel van de werkgelegenheid en een forse daling van de werkloosheid. Dat zou kunnen uitmonden in een forse stijging van de reële lonen en van de looninflatie. Dat houdt het gevaar in van een snelle monetaire verkrapping. En dan is er natuurlijk nog de belastinghervorming van president Trump. Die komt op een wel heel ongelukkig moment, want de economie draait al goed.

    Bovendien stijgt de staatsschuld komende jaren naar stratosferische hoogte. Dit beleid in combinatie met het herstel van de private investeringen kan wereldwijd snelle renteverhogingen uitlokken. Er is concluderend voldoende grond om aan te nemen dat in de nabije toekomst er nieuwe schokken komen op de financiële markten, met alle serieuze gevolgen van dien.

    Er zijn natuurlijk ook factoren die voorzichtig optimistisch stemmen. Zoals gezegd is de schuldenlast binnen het financieel systeem zelf omlaaggegaan. Er mag bovendien goede hoop zijn, dat het topmanagement binnen die sector nog steeds met grote huiver terugdenkt aan de afgelopen crisis. Dat maant tot terughoudendheid. Ook is de regulering van de sector verbeterd en zijn regels strenger geworden. Last but not least, dankzij het beleid van centrale banken hebben banken wereldwijd een sterke liquiditeitspositie en kunnen ze een stootje hebben. Dat neemt allemaal weer niet weg, dat schuld en het opbouwen van schulden een wezenlijk onderdeel van de sector is en dus ook het creëren van risico’s.

    Cor Wijtvliet

    Bron: Martin Wolf, A bit of fear is good for Market. Financial Times, February 13 2018

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

  • Buy the dip! Verstandig?

    De onrust op de financieel markten heeft beleggers alweer enkele illusies armer gemaakt. Zo is er met een grote klap een einde gekomen aan het idee dat financiële markten voor langere tijd in een fase van lage volatiliteit beland waren. Misschien moeten we nu ook vraagtekens zetten bij de aloude beurswijsheid van ‘buy the dip’.

    Hoe ziet de buitenwereld er momenteel uit? De wereldeconomie oogt zonder meer gezond en ook de kwartaalcijfers lijken te suggereren dat het aanhouden van aandelen beslist geen kwaad kan. Is dat we zo, nu de rente weer omhoog kruipt en centrale banken plannen maken om een einde te maken aan de kwantitatieve verruiming? Dat betekent toch dat een bron voor het aanhoudend optimisme begint op te drogen? Dat denken althans sommige analisten. Die wijzen er ook op dat de onverwacht sterke opleving van de volatiliteit en de heftige koersbewegingen in de afgelopen dagen ervoor kunnen zorgen dat het sentiment voorlopig koortsachtig blijft. Ze verwijzen daarvoor naar de reactie op de heftige koersschommelingen in augustus 2016 en begin 2016. Daar komt nog bij dat beleggers steeds meer risico’s zijn gaan nemen. Dan is het wachten op een ongeluk.

    Volatiliteitsindex

    Dat ongeluk is gebeurd en hoe. De volatiliteitsindex, die eindeloos lang onder het lange termijn gemiddelde van 20 gesluimerd heeft, nam in recordtempo de barrières van 50. Dat pakte echt verkeerd uit voor beleggers die producten in hun portefeuille hadden die gebaseerd waren op de verwachting dat de volatiliteit van aandelen laag zou blijven. De verliezen waren enorm. Credit Suisse zag in één nacht $500 miljoen verdampen. Het roept echter ook de vraag op welke andere risico’s nog schuilgaan in de financiële markten? Hier doet het recente verleden het ergste vrezen.

    Dat alles zet vraagtekens bij de beurswijsheid van ‘buy the dip’. Er speelt nog meer wat tot voorzichtigheid maant. De economie mag dan robuust lijken, maar ook hier steken problemen de kop op. De afgelopen maand januari was voor beleggers de beste maand in drie decennia. Wie goed kijk, ziet dan in de loop van de maand het momentum begon weg te ebben als gevolg een geleidelijk oplopen van de rente op de Treasury naar een niveau van bijna 2,9%.

    Die stijging was weer een reactie op de boven verwachting goede bedrijfscijfers. De combinatie van zorgen voor een opleving van de inflatie en stijgende rentes vormde de basis voor de scherpe val van de S&P 500. De yield op de 10-jaars treasury beweegt nu tussen 2,8% en 2,9%,  het hoogste niveau in zeker vier jaren. Als nu blijkt dat dat de belastinghervormingen in de VS grotere inflatoire druk tot gevolg heeft, dan zal de yield ongetwijfeld verder omhoog kruipen met alle mogelijke gevolgen voor de aandelenmarkten.

    Hogere rente?

    Je zou kunnen stellen, dat een correctie daar hoog nodig is. De arbeidsmarkt verkrapt en de opwaartse loondruk lijkt steeds meer gestalte te krijgen. Als dan de rente ook nog omhoog kruipt en er definitief een einde is gekomen aan de periode van extreem lage rente, dan moeten de waarderingen wel omlaag.
    Deze ontwikkelingen vallen ook (toevallig?) samen met het aantreden van een nieuwe man aan de top van de Federal Reserve. De markt vraagt zich af of deze Jerome Powell wel uit het juiste hout is gesneden. Zal hij de dreiging van hernieuwde inflatie standvastig tegemoet treden en doorgaan met het verhogen van de rente en het afbouwen van de balans van de Fed of toch niet? Financiële markten houden niet van dit soort onzekerheden. Het maakt ze nerveus.

    Er is genoeg grond om aan te nemen dat na een vlekkeloos verlopen 2017, het lopende jaar wel eens een jaar vol hobbels kan blijken te zijn. Voor wie toch nog gelooft in de mantra van ‘buy the dip’. De correctie bedraagt gemiddeld 10% en 12 maanden later staan de koersen weer hoger. Het klassieke probleem van wanneer in te stappen blijft nagenoeg onoplosbaar.

    Cor Wijtvliet

    Disclaimer: Bovenstaand artikel is geen professioneel beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het artikel is louter de persoonlijke mening van de auteur.

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

  • Rentelasten in Verenigde Staten gaan flink toenemen

    De schuldenlast van de Verenigde Staten zal de komende jaren flink toenemen door een combinatie van hogere overheidsuitgaven en een stijgende rente, zo waarschuwt zakenbank Goldman Sachs. Volgens analist Alec Phillips voert de Amerikaanse regering onder leiding van president Trump een zeer ongebruikelijk fiscaal beleid, door de tekorten op te laten lopen in een tijd van hoogconjunctuur. In de economieboeken staat dat de overheid in tijden van groei juist moet bezuinigen, maar nu gebeurt precies het omgekeerde.

    Het positieve resultaat van het ruime fiscale beleid van Trump is dat de economie waarschijnlijk nog harder zal groeien, maar de keerzijde is dat ook de angst voor een snel oplopende inflatie toeneemt. Die angst zien we de laatste maanden terug in een zwakkere dollar, een stijging van de Amerikaanse 10-jaars rente en een stijging van de goudprijs (in dollars).

    Rentelasten zullen stijgen

    De analisten van Goldman Sachs waarschuwen dat de rentelasten van de Amerikaanse overheid – die momenteel overigens historisch laag zijn – de komende tien jaar sterk zullen toenemen. Wordt het ruime fiscale beleid de komende jaren voortgezet, dan zullen de rentelasten ten opzichte van het bbp in 2027 weer terug zijn op het niveau van begin jaren ’90. De rentelasten waren op dat moment ongeveer 4,5% van het bbp, tegenover minder dan 2,5% op het moment van schrijven.

    Combineer je de toenemende rentelasten met een oplopende staatsschuld, dan ziet het vooruitzicht voor de Amerikaanse overheidsfinanciën er niet gunstig uit. De totale staatsschuld zal in het scenario van Goldman Sachs toenemen van ongeveer 77% nu naar meer dan 100% in 2027. Dat is het hoogste niveau sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. En dan zijn de ongedekte sociale verplichtingen van de overheid, de zogeheten unfunded liabilities, nog niet eens in de berekening meegenomen.

    Hogere rentelasten voor Verenigde Staten (Bron: Bloomberg)

    Schulden herfinancieren

    Volgens Bloomberg is de gemiddelde looptijd van Amerikaanse staatsobligaties bijna zes jaar, wat betekent dat het nog een paar jaar zal duren voordat de stijgende rente een significant effect heeft op de totale rentelasten. De 10-jaars rente, die op het moment van schrijven op 2,9% staat, is voor de Amerikaanse overheid alleen relevant voor de schulden die nu doorgerold moeten worden.

    Goldman Sachs verwacht dat de 10-jaars rente in de Verenigde Staten de komende jaren verder zal stijgen naar ongeveer 3,5% tot 3,75%, bijna een procentpunt hoger dan het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. Opvallend is dat de bank haar renteverwachtingen naar boven heeft bijgesteld, want tot een week geleden was hun ‘koersdoel’ voor de 10-jaars rente nog 3,25%.

    In hun nieuwe rapport schrijven de analisten dat de huidige situatie in de Verenigde Staten lijkt op die van België in de jaren ’70, Italië in de jaren ’80 en Japan in de jaren ’90. Ook in deze gevallen zorgden een stijgende rente ervoor dat de staatsschuld verder opliep, ook nadat de begroting door middel van bezuinigingen weer op orde was gebracht.

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Rente Amerikaanse staatsleningen naar 2,9%

    Rente Amerikaanse staatsleningen naar 2,9%

    De rente op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar steeg deze week naar 2,9% en bereikte daarmee het hoogste niveau in vier jaar. Zorgen over een oplopende inflatie als gevolg van het nieuwe fiscale stimuleringsprogramma van president Trump en nieuwe renteverhogingen door de Amerikaanse centrale bank maken beleggers nerveus en duwen de rente omhoog, een effect wat ook zijn weerslag heeft op obligatiemarkten elders in de wereld.

    Zo blijkt ook de Duitse 10-jaars rente in rap tempo te stijgen, ondanks het feit dat er van de ECB geen renteverhoging wordt verwacht en Duitsland haar begroting de laatste jaren wel op orde heeft gebracht. Accepteerden beleggers in de zomer van 2016 nog een negatieve rente om voor tien jaar geld aan de Duitse overheid uit te lenen, nu vragen ze daar bijna 0,8% voor.

    Japanse rente stabiel

    Ook de rente op Japanse staatsobligaties laat een opvallend patroon zien. Van een negatieve rente is ook in Japan geen sprake meer, maar tegelijkertijd komt de rente ook niet boven de 0,1%. Zelfs nu de rente elders in de wereld sterk oploopt blijft de Japanse rente vlak. Dat komt omdat de Bank of Japan sinds oktober 2016 een doelstelling van nul procent heeft vastgesteld voor staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar. Komt de rente daar te ver boven, dan intervenieert de centrale bank door staatsobligaties op te kopen.

    Het is dus goed mogelijk dat de Japanse centrale bank opnieuw de geldkraan heeft opengedraaid om te voorkomen dat de rente verder zou stijgen. Een hogere rente is problematisch voor de met schulden overladen Japanse economie. Alleen de Japanse staatsschuld is al 250% van het bbp, meer dan twee keer zoveel als de meeste Westerse economieën. Een oplopende rente betekent dat het duurder wordt om te lenen, wat op termijn een negatieve impact kan hebben op huishoudens, bedrijven en overheden. Tegelijkertijd betekent de stijgende rente een verbetering van de dekkingsgraad voor pensioenfondsen.

    Rente op Amerikaanse staatsleningen naar hoogste niveau in vier jaar (Grafiek via @Schuldensuehner)

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Omloopsnelheid geld neemt weer toe?

    Sinds het uitbreken van de financiële crisis heeft de Federal Reserve honderden miljarden dollars in de economie gepompt om een ineenstorting van het financiële systeem te voorkomen. Toch leverde het nauwelijks inflatie op, omdat maar een klein gedeelte van die toegenomen geldhoeveelheid in de reële economie terechtkwam. Het meeste geld bleef op de balans van de Federal Reserve, omdat banken hun staatsobligaties en hypotheekleningen konden ruilen voor risicovrije dollartegoeden bij de centrale bank. Daardoor daalde de omloopsnelheid van het geld.

    Daar zou wel eens verandering in kunnen komen, want de laatste cijfers van de Federal Reserve laten zien dat de omloopsnelheid van het geld niet meer verder daalt. En dat baart beleggers zorgen, want met het nieuwe fiscale stimuleringsprogramma van Trump zou de inflatie de komende jaren wel eens verder kunnen aanwakkeren. Voor dat gevaar waarschuwt men al langer, maar nu de economie weer groeit en de consumentenbestedingen toenemen wordt ook het inflatiescenario waarschijnlijker.

    Uit de laatste peiling van Bank of America Merrill Lynch blijkt dat beleggers een stijgende rente inmiddels als een grotere bedreiging voor de financiële stabiliteit zien dan geopolitieke risico’s. Dat is opmerkelijk, als je bedenkt dat ook de geopolitieke spanningen in de wereld toenemen. Verklaart dit waarom de Amerikaanse 10-jaars rente de laatste weken opeens zo hard gestegen is?

    Omloopsnelheid geld neemt weer toe in de Verenigde Staten (Bron: St. Louis Fed)

    Beleggers maken zich momenteel het meeste zorgen over de stijgende rente (BofA Merill Lynch)

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Stijgende rente pakt goed uit voor de financiële sector

    Het is onmiskenbaar dat er een duidelijk verband is tussen het stijgen van de rente en een verbetering van de winstgevendheid van banken. Dat althans is de uitkomst van een zeer uitvoerig onderzoek door drie researchers van de Federal Reserve Board. In hun onderzoek Low-interest rates and banks’ net interest margins uit 2016 hebben ze maar liefst 3.418 banken uit 47 landen over de periode 2005 – 2013 kritisch bekeken om tot bovenstaande conclusie te komen.
    Veel beleggers zijn het eens met de conclusie.

    Vooral aandelen van Amerikaanse banken hebben het goed gedaan sinds de Fed is begonnen de rente in kleine stapjes te verhogen. Europese banken blijven duidelijk achter bij hun Amerikaanse concullega’s, deels omdat renteverhogingen in dit deel van de wereld nog wel even op zich zullen laten wachten. Het effect van een renteverhoging mag er zijn, zo denken ze bij Morgan Stanley. Een verhoging met 10 basispunten kan de winst van Europese banken met 5% – 6% verbeteren. Europese banken met belangen in de VS trekken ook profijt van de renteverhogingen in de VS. Een bank als het Zwitserse UBS is daar duidelijk over.

    Winstmarge

    De verhoging van de winstgevendheid is vooral te danken aan het verbeteren van de marges. Dankzij de renteverhoging groeit het verschil tussen wat banken aan de kredietvrager in rekening kan brengen en wat ze betalen voor hun funding. De impact is het grootst wanneer de rente voor banken over een lange periode erg laag is geweest, wat het geval is in Europa. Europese banken hebben zich altijd genoodzaakt gevoeld hun depositohouders een vergoeding te betalen. Dat ging duidelijk ten koste van de winstontwikkeling. Volgens Morgan Stanley kunnen vooral banken met veel leningen met een variabele rente in de boeken hun winstgevendheid het snelst verbeteren. Ze hebben zodoende de flexibiliteit die rentes snel te verhogen als een officiële renteverhoging eenmaal een feit is. In Europa betekent dit dat vooral banken in Italië, Spanje en Duitsland zodoende het best gepositioneerd zijn hun winstgevendheid snel op te voeren. In de VS gaat het om banken als Bank of America, Citigroup en JP Morgan.

    Overigens is een stijgende rente niet louter een bron van goed nieuws voor banken. Een stijgende rente kan de waarde van de obligatieportefeuille aantasten. Sommige Europese banken met omvangrijke portefeuilles en langlopende obligaties zijn in het bijzonder kwetsbaar. Ook de economie speelt een rol. Als de rente stijgt, omdat de economie goed draait, dan is dat goed nieuws voor banken. Een te snel stijgende rente kan echter als gevolg hebben dat leningen niet meer afbetaald worden. Dat kan een probleem worden voor banken. Een ander punt is of banken de afgelopen jaren hun portefeuilles wel voldoende opgeschoond hebben. Als dat onvoldoende gebeurd is, dan kan een rentestijging de kredietwaardigheid van klanten aantasten. Klanten op hun beurt kunnen schrikachtig reageren op rentestijgingen, gewend als ze zijn aan een heel lage rente. Banken op hun beurt kunnen hierop reageren door minder gemakkelijk leningen te verstrekken, omdat ze bang zijn voor de kredietwaardigheid van deze klanten. In de VS is dit proces zichtbaar.

    Er zijn naast voordelen ook duidelijk nadelen als de rente omhooggaat. Die vallen echter in het niet bij de nadelen van een aanhoudend zeer lage rente. Die vreet aan de winstgevendheid, omdat bijvoorbeeld consumenten en masse hun hypotheken zijn gaan herfinancieren tegen gunstigere voorwaarden.

    Verzekeraars

    Ook verzekeraars zijn over het algemeen blij met de renteverhogingen in de VS. Ze gaan er bovendien van uit dat ook in Europa de rente op afzienbare termijn weer omhooggaat. Een lage rente impliceert een aanslag op hun beleggingsinkomsten, de belangrijkste bron van winst. Zeker voor levensverzekeraars was de lage rente welhaast een ramp, omdat ze in tijden van een hogere rente langlopende verplichtingen waren aangegaan. Zij waren dus blij met het rentebeleid van de Fed, evenals de belegger. Koersen van verzekeraars zijn in de VS in 2017 behoorlijk gestegen en hetzelfde is in Europa het geval. Al zijn ze in 2017 in Europa omhooggegaan, zij het minder snel.

    De lage rente in de afgelopen jaren heeft verzekeraars gedwongen om hun businessmodel aan te passen aan die nieuwe werkelijkheid. Zo zijn ze gaan afzien van het aanbieden van garantieproducten. Die leggen verhoudingsgewijs beslag op veel middelen, maar bij een lage rente zijn ze amper aantrekkelijk voor klanten. Verzekeraars zijn hun beleggingsportefeuille gaan aanpassen aan de langdurig lage rente. Ooit bestond die portefeuille voornamelijk uit overheidsobligaties en hoogwaardige bedrijfsobligaties. In hun zoektocht naar rendement hebben ze gekozen voor een strategie van diversificaties. Dat betekende soms beleggen in meer illiquide assets, zoals infrastructuur, of in minder kredietwaardige assets. Ook is de belangstelling voor kredietverlening bij verzekeraars sterk toegenomen, evenals de belangstelling voor onroerend goed, ook al laat de kwaliteit van deze nieuwe inkomstenbronnen wel te wensen over. Het rendement vergoedt echter de twijfel.

    Die nieuwe aanpak bevalt zo goed, dat die ondanks een stijgende rente gehandhaafd blijft. Diversificatie kent echter beperkingen. Schadeverzekeraars moeten wel laag renderende assets aanhouden, omdat ze vaak in kort bestek moeten uitkeren. Een tweede beperking is kennis van zaken. Het gevolg van diversificatie is ook, dat verzekeraars meer kennis in huis moeten halen van de verschillende aandachtsgebieden.

    Cor Wijtvliet

    Voetnoot: ER Capital is in de bankensector uitgesproken positief over ABN Amro en ING Groep. Onze favorieten onder de verzekeraars zijn Aegon, Axa en NN Group.

  • Rente staatsobligaties loopt weer op

    De Duitse 10-jaars rente steeg deze week naar 0,67% en bereikte daarmee het hoogste niveau sinds augustus 2015. Ondertussen kwam de rente op Duitse staatsobligaties met een looptijd van vijf jaar kwam deze week voor het eerst in meer dan twee jaar tijd weer boven nul. Waarom de rente opeens zo stijgt is niet duidelijk, maar de trend van een oplopende rente werd vorig jaar al in gang gezet. Mogelijk heeft het te maken met de plannen van verschillende centrale banken om steunprogramma’s af te bouwen en de rente verder te verhogen.

    Niet alleen in Duitsland loopt de rente op staatsobligaties verder op. Ook in de Verenigde Staten zien we de lange termijn rente oplopen. Een 10-jaars Treasury levert nu effectief ongeveer 2,7% op, waarmee de dalende trend van de afgelopen dertig jaar eindelijk doorbroken lijkt te worden. Moeten we ons opmaken voor een terugkeer naar een hogere rente? Of is dit slechts een korte onderbreking in een dalende trend?

    Tip: Ververs de pagina als de grafieken niet geladen worden

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Wanneer barst de vastgoedbubbel?

    Mario Draghi zou wel eens de eerste president van de Europese Centrale Bank kunnen worden die gedurende zijn hele ambtsperiode van acht jaar niet een keer de rente verhoogde. Toen de Italiaan in 2011 aan het hoofd van de centrale bank kwam zat Europa midden in een ernstige schuldencrisis, waardoor hij al snel gedwongen werd de gereedschapskist van de centrale bank tevoorschijn te toveren (en leeg te halen).

    Onder leiding van Draghi verlaagde de centrale bank de rente in een aantal stappen naar nul procent, verstrekte ze voor miljarden aan kortlopende leningen aan de bankensector en begon ze voor het eerst in haar jonge geschiedenis op grote schaal staatsobligaties op te kopen. Alles werd uit de kast gehaald om de economie weer aan te jagen en anno 2018 kunnen we concluderen dat het ze inderdaad gelukt is.

    Op het eerste gezicht lijkt het alsof de ECB de situatie weer onder controle heeft. De economie groeit weer, banken verstrekken weer kredieten en iedereen is weer blij. Ondanks de extreem lage rente en het opkopen van meer dan €2.000 miljard aan obligatie blijft de inflatie nog steeds onder twee procent. Hebben centrale banken dan eindelijk een nieuw evenwicht gevonden?

    Waar is de inflatie?

    Draghi en andere centrale banken kijken naar de officiële inflatiecijfers en zien dat het goed is. Maar beseffen ze ook dat er met al dat goedkope geld een nieuwe bubbels op de huizenmarkt werden geblazen? In het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië, Zweden, Nederland… overal gingen de huizenprijzen de afgelopen jaren door het dak.

    Door de lage rente kunnen huishoudens opeens veel meer geld lenen, met als gevolg dat de huizenprijzen de laatste jaren alsmaar verder gestegen zijn. Daardoor voelen huizenbezitters zich rijk en durven ze ook meer geld uit te geven. Maar er komt een moment dat de prijzen niet meer verder kunnen stijgen, bijvoorbeeld omdat de rente weer toeneemt of omdat een deel van de potentiële huizenkopers simpelweg uit de markt wordt geprijsd.

    Vastgoedbubbel

    Dat moment lijkt in verschillende landen al bereikt te zijn. In Noorwegen begonnen de huizenprijzen vorig jaar voor het eerst weer te dalen, nadat er in 2016 nog een stijging van 12% geregistreerd werd. In Zweden gingen de huizenprijzen in november voor het eerst sinds 2012 omlaag, een daling die volgens Bloomberg toegeschreven kan worden aan strengere hypotheekeisen en een toegenomen aanbod van nieuwe woningen. De regering in Stockholm wil dat huizenbezitters met een hoge hypotheekschuld sneller aflossen, terwijl nieuwe hypotheken daar nog maximaal 85% van de koopsom mogen zijn.

    Huizenprijzen in Zweden dalen weer (Bron: Bloomberg)

    Ook in Canada lijkt het alsof de huizenmarkt haar top heeft bereikt. Stegen de prijzen vorig jaar op een gegeven moment met meer dan 30% op jaarbasis, nu zijn de prijzen in Toronto weer aan het dalen. Volgens de Toronto Real Estate Board zijn de woningen in deze stad sinds mei vorig jaar gemiddeld 8,9% in waarde gedaald. Dat is de sterkste daling ooit gemeten. Maar ook in Australië en in het Verenigd Koninkrijk zijn er steeds meer signalen die suggereren dat de woningmarkt op haar top is.

    In Nederland stijgen de huizenprijzen nog, maar dat komt voor een belangrijk deel door het beperkte aanbod van nieuwe woningen. Door die schaarste lopen de prijzen nog sneller op en haken meer potentiële huizenkopers af.

    Hoe lang gaat dit goed?

    De kredietcrisis van 2008 werd voor een belangrijk deel veroorzaakt door een bubbel in vastgoed. Tien jaar later zijn we opnieuw een bubbel aan het blazen, terwijl centrale banken en overheden toekijken en het laten gebeuren. Wat gebeurt er als de rente weer gaat stijgen en de huizenprijzen dalen? Maakt Draghi nog mee dat het monetaire experiment van centrale banken eindigt met het uiteenspatten van de wereldwijde vastgoedbubbel?

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Griekenland leent goedkoper dan VS

    Als je drie jaar geleden had gezegd dat Griekenland goedkoper zou kunnen lenen dan de Verenigde Staten, dan had iedereen je waarschijnlijk voor gek verklaard. Toch is dat inmiddels de realiteit geworden, want de rente op een Griekse staatsobligaties met een looptijd van twee jaar daalde in minder dan een jaar tijd van meer 8% naar slechts 1,64% op het moment van schrijven.

    Ter vergelijking, de Amerikaanse overheid betaalt moment het moment van schrijven ongeveer 2% om voor twee jaar geld op te halen. Hoe kan dit?

    Griekenland leent inmiddels goedkoper dan de Verenigde Staten (Grafiek via @David_Schro)

    Europese Centrale Bank

    Er zijn verschillende verklaringen mogelijk voor deze ontwikkeling. Als eerste is er natuurlijk de Europese Centrale Bank, die door de jaren heen veel Griekse staatsobligaties heeft opgekocht om de markt te ondersteunen en de acute pijn voor de Griekse overheid én de obligatiehouders te verlichten. Dat heeft de centrale bank overigens geen windeieren gelegd, want in de afgelopen vijf jaar realiseerde ze een winst van €7,8 miljard op het Griekse schuldpapier.

    Dollarschaarste?

    Een andere mogelijke verklaring is de negatieve swap tarief tussen de dollar en de euro, waardoor het voor Amerikaanse beleggers aantrekkelijker wordt om dollars in te wisselen voor schuldpapier in euro’s. Door de dollarschaarste zagen we de laatste maanden al een sterke daling van de rente op andere kortlopende Europese staatsobligaties.

    Griekse economie herstelt

    Naast deze externe factoren mag het ook niet onopgemerkt blijven dat de Griekse economie het afgelopen jaar weer langzaam uit het dal lijkt te klimmen en dat de regering haar begrotingstekort heeft weten om te zetten naar een begrotingsoverschot. Dat geeft beleggers meer vertrouwen dat de Griekse schulden betaald zullen worden.

    Toch is het nog veel te vroeg om te zeggen dat Griekenland weer gezond is. Zo waarschuwde de OESO in november nog voor de risico’s van de hoge staatsschuld en een zorgwekkende stijging van het percentage slechte leningen (‘non performing loans’) op de Griekse bankbalansen.

    Griekse economie nog steeds kwetsbaar door hoge staatsschuld en veel slechte leningen (Bron: OECD)

  • Dollarschaarste, risico voor 2018?

    De kosten van derivaten waarmee investeerders toegang kunnen krijgen tot Amerikaanse dollars bereikte afgelopen week het hoogste niveau sinds de Europese schuldencrisis en de val van Lehman Brothers, zo meldt de Wall Street Journal. Er dreigt een schaarste aan dollars, waardoor het voor niet-Amerikaanse banken duurder wordt om deze cruciale vorm van krediet te verkrijgen.

    Wereldwijd worden dollarleningen gebruikt als onderpand bij financiële transacties, maar in sommige gevallen ook voor kredietcreatie buiten de Verenigde Staten. Nu toezichthouders de kredieteisen aanscherpen en de Federal Reserve begonnen is om dollarliquiditeit uit het financiële systeem te halen dreigt er opnieuw een krapte aan dollars op de wereldmarkt te ontstaan.

    Schaarste aan dollars

    Het tarief om voor drie maanden een lening in euro’s om te wisselen voor dollars duikelde afgelopen vrijdag omlaag naar -1,1 procentpunt, terwijl dat halverwege september nog slechts -0,27 procentpunt was. Een negatief percentage voor deze valutaswap betekent dat er een premie betaald wordt om aan dollars te komen, wat betekent dat het aanbod van dollars relatief schaars is.

    Het komt vaker voor dat het zogeheten euro-dollar swap tarief tegen het einde van het jaar daalt, omdat banken een deel van hun dollarverplichtingen op de balans willen afdekken. Maar de schaarste is nu zo groot dat veel analisten er rekening mee houden dat tarief ook begin volgend jaar sterk negatief zal blijven.

    Ontwikkeling 3-maands euro-dollar swap tarief (Bron: Wall Street Journal)

    Wereldwijde dollarschaarste

    Volgens de Wall Street Journal is de dollarschaarste momenteel het grootst in de Eurozone, maar is het effect ook zichtbaar in swaps van de dollar met het Britse pond en de Japanse yen. Het tarief om voor drie maanden leningen in ponden of yen om te zetten naar dollars zakte naar respectievelijk -0,77 en -0,8 procentpunt.

    Onder normale omstandigheden wordt deze premie voor dollars automatisch door de markt gelijk getrokken, omdat het voor marktpartijen in het dollargebied dan aantrekkelijk wordt om dollars te lenen en beschikbaar te stellen voor een dergelijke valutaswap. Het feit dat die arbitrage momenteel uitblijft laat zien dat er ook in de Verenigde Staten momenteel niet onbeperkt dollars uitgeleend worden.

    Het negatieve swap tarief wijst dus op stress in het financiële systeem, net als tijdens de Europese schuldencrisis en het faillissement van Lehman Brothers. Toen zakte het tarief om voor drie maanden een lening in euro’s om te zetten naar dollars tot -1,5 procentpunt.

    Euro-dollar swap tarief naar laagste niveau sinds Europese schuldencrisis (Bron: BIS)

    Is de dollar een risicofactor?

    Volgens de zakenbank HSBC is de dollarschaarste buiten de Verenigde Staten een van de tien grootste risico’s voor volgend jaar. Afgelopen week zeiden analisten van de bank daar het volgende over:

    “De cross-currency basis swaps zijn al verder uit elkaar aan het lopen, maar ze zouden nog meer negatief kunnen worden als de beschikbaarheid van dollarleningen volgend jaar een structureel probleem wordt.”

    De dollarschaarste herinnert de beleggers eraan dat het wereldwijde financiële systeem nog steeds wordt gedomineerd door één valuta. En die dominante positie is sinds het uitbreken van de wereldwijde financiële crisis in 2008 paradoxaal genoeg alleen maar groter geworden, omdat Amerikaanse banken door nieuwe regelgeving sindsdien steeds minder bereid zijn hun balans uit te breiden en dollars beschikbaar te stellen voor valutaswaps, vooral tegen het einde van het kalenderjaar.

    Volgens cijfers van de Bank for International Settlements (BIS) hebben commerciële banken in Japan, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk nu al meer verplichtingen in dollars op hun balans staan dan in hun eigen valuta. Dat betekent dat de bankensector in deze landen een grote blootstelling heeft aan de dollar en dat het zeer nadelig kan uitpakken als het euro-dollar swap tarief langer op dit uitzonderlijk lage niveau blijft. De Wall Street Journal schrijft dat Société Générale pas eind 2016 haar slechtste handelsdag van dat jaar had, omdat de bank zich had verkeken om de kosten om aan voldoende dollars te komen.

    Schaarste dollars goed voor Europese obligaties

    Opvallend genoeg heeft de schaarste aan dollars een positief effect op alle kortlopende Europese staatsobligaties. Door het negatieve swap tarief tussen euro’s en dollars wordt het voor Amerikaanse beleggers lucratiever om schuldpapier in euro uit de Eurozone op te kopen in ruil voor dollars.

    Als gevolg daarvan zijn de kortlopende staatsobligaties van Eurolanden, het meest veilige schuldpapier, de afgelopen weken erg populair geworden. Werden Duitse staatsleningen met een looptijd van 3 maanden in september nog verhandeld tegen een negatieve rente van -0,7%, afgelopen week is dat verder opgelopen tot -1,5%.

    Kortlopende staatsobligaties Eurozone profiteren (Bron: Investing.com)

    Belastingplannen Trump

    De dollarschaarste kan in de toekomst nog groter worden door de belastinghervormingen die de Amerikaanse president Trump wil doorvoeren. Krijgt hij in Washington steun voor zijn plannen, dan wordt het voor Amerikaanse bedrijven veel makkelijk om dollars terug te halen naar de VS, waardoor de beschikbaarheid van dollars kan verslechteren.

    Gaat de Federal Reserve ondertussen door met het verkleinen van haar balans, dan neemt de beschikbaarheid van dollars om leningen door te rollen verder af. En dat maakt vooral opkomende economieën als China kwetsbaar, omdat heel veel bedrijven daar in dollars geleend hebben.

    Volgens onderzoek van de Bank of England hebben de opkomende economieën zelfs meer in dollars geleend dan in alle andere vreemde valuta bij elkaar. Dat is een giftige cocktail voor als de dollar weer in waarde begint te stijgen.

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines