Daniele Nouy, hoofd van de afdeling bankentoezicht bij de Europese Centrale Bank, houdt deze week crisisoverleg met de Italiaanse centrale bank en de top van het Italiaanse bankwezen. Het belangrijkste onderwerp op de agenda is de grote hoeveelheid slechte leningen op de Italiaanse bankbalansen, een probleem dat binnen afzienbare tijd geadresseerd moet worden.
Volgens Reuters zal Daniele Nouy op woensdag eerst met de Italiaanse centrale bank praten en daarna de top van de Italiaanse bankensector ontmoeten. Naast de slechte leningen zal er ook gesproken worden over de jaarlijkse evaluatie van de bankensector, de zogeheten Supervisory Review and Evaluation Process (SREP).
Italiaanse banken kwetsbaar door slechte leningen
De ECB worstelt al langer met de grote hoeveelheid slechte leningen op de Italiaanse bankbalansen, omdat dit een bedreiging kan vormen voor de stabiliteit van de gehele Europese bankensector. Veel banken zijn onderling met elkaar verweven, wat betekent dat er nog steeds besmettingsgevaar is op het moment dat een grote Italiaanse bank in de problemen komt.
Om dat risico te verkleinen wil de ECB als toezichthouder op de bankensector meer stappen zetten om de hoeveelheid slechte leningen op de bankbalansen te verkleinen, bijvoorbeeld door deze te verkopen aan private partijen die het risico beter kunnen dragen. Men spreekt van een slechte leningen als er sprake is van een betalingsachterstand van drie maanden of langer.
Acht jaar na de val van Lehman Brothers hebben Europese banken nog steeds €1.200 miljard aan slechte leningen op hun balans staan en de kans is groot dat ze daar nog decennia mee opgezadeld blijven zitten. Dat concludeert accountantsbureau KPMG in een nieuw rapport dat begin deze week naar buiten werd gebracht.
Door de zwakke economische groei in grote delen van Europa is het voor banken lastiger om hun slechte leningen kwijt te raken. Daar komt bij dat banken aan steeds strengere kapitaaleisen moeten voldoen, waardoor de winstgevendheid verder onder druk zal komen te staan. Het is een groot probleem voor met name de banken in Zuid-Europa, die naar verhouding veel slechte leningen op hun balans hebben staan.
Winst bankensector onder druk
Europese banken hebben niet alleen last van alle slechte leningen op de balans, maar ook van het rentebeleid van de ECB. Doordat de centrale bank een negatieve rente hanteert is de winstmarge op de belangrijkste activiteit van banken, namelijk kredietverlening, in Europa veel lager dan in de Verenigde Staten. Het accountantsbureau becijferde dat een Europese bank een winstmarge van ongeveer 1,2% halen, tegenover een gemiddelde van 3% in de Verenigde Staten.
“Het herstel van de winstgevendheid van Europese banken is geen verloren zaak, maar het zal zeker veel moeite kosten. Het is duidelijk dat banken in heel Europa worstelen met de nieuwe wereld van lage of zelfs negatieve rente en met hogere kosten om te voldoen aan alle regels en kapitaaleisen”, zo verklaarde Marcus Evans van KPMG.
Slechte leningen
Sinds 2008 is het aantal slechte leningen als percentage van alle uitstaande leningen opgelopen van 1,5% naar meer dan 5%. Dit heeft een negatieve impact gehad op de winstgevendheid van banken, omdat ze meer geld opzij moeten zetten voor afschrijvingen op slechte leningen.
KPMG adviseert banken om hun balans verder te vereenvoudigen en om kostenbesparingen door te voeren op andere gebieden, bijvoorbeeld door verdere automatisering en reorganisaties. Ook moeten Europese banken proberen hun winstmarge op de kredietverlening te verbeteren, aangezien deze in verhouding tot Amerikaanse banken relatief laag is.
De kans is groot dat er in Europa nog een aantal banken zal verdwijnen, om de simpele reden dat er sprake is van een overaanbod aan financiële instellingen. Dat zei Luc Coene, voormalig gouverneur van de centrale bank van België in het tv-programma Z-Talk Goossens. Vooral banken in Zuid-Europese landen als Griekenland, Italië, Spanje en Portugal zullen de komende jaren veel moeite hebben om hun portefeuille van slechte leningen af te bouwen, zo verwacht Coene.
De ECB wil dat Europese banken tempo maken met het opschonen van hun balans en dat zij de komende jaren stappen zetten om slechte leningen van hun balans te halen. Volgens Luc Coene is dat niet de juiste aanpak, omdat deze oplossing veel teveel tijd in beslag zal nemen.
Hij pleit in het programma Z-Talk Goossens voor een snelle oplossing, waarbij de slechte leningen in één keer van de balans gehaald worden. Daarbij zal er onvermijdelijk een beroep gedaan moeten worden op de belastingbetaler, ook al schrijven de Europese regels voor dat spaarders en obligatiehouders hun verlies moeten nemen. Het is volgens Coene onvermijdelijk dat Europa de komende jaren een aantal banken zal laten vallen.
Deutsche Bank opsplitsen
In het tv-programma kreeg Coene ook de vraag voorgelegd hoe het nu verder moet met Deutsche Bank. De bank is zo groot en zo complex dat vrijwel niemand een goede inschatting meer kan maken van de risico’s. Op de beurs staat de waarde van het aandeel onder druk als gevolg van alle onzekerheden die de bank maar niet weg kan nemen. “We zijn nog steeds bezig beter zicht te krijgen op al haar risico’s. Volgens mij zou de bank het beste opgedeeld kunnen worden in verschillende entiteiten.”
Hoe groot is het aantal slechte leningen in verschillende Europese landen? De Visual Capitalist verzamelde de cijfers en maakte daar de volgende kaart van. Zo zien we in één oogopslag welke landen het eerst in moeilijkheden zullen komen bij een nieuwe economische crisis.
Hoeveel slechte leningen hebben de banken in Europa? (Bron: Visual Capitalist)
Slechte leningen in Europa
Griekenland en Cyprus hebben met afstand het hoogste percentage slechte leningen en het is dan ook geen toeval dat de banken in deze landen al zware klappen hebben opgevangen. Nu concentreren de problemen zich rond de Italiaanse en Portugese bankensector, die ook veel dubieuze kredieten in de boeken hebben staan.
De economische tweedeling tussen het noordelijke en zuidelijke Europa is op deze kaart goed te zien. De banken in het noordwesten van Europa hebben slechts een paar procent slechte leningen in de boeken staan, terwijl de Scandinavische landen het beste scoren. Voor het uitbreken van de financiële crisis waren die verschillen overigens veel kleiner, zoals de volgende grafiek van Visual Capitalist laat zien.
Percentage slechte leningen is de laatste jaren sterk toegenomen in de zuidelijke landen (Bron: Visual Capitalist)
De grote vraag is hoe Europa het probleem van slechte leningen zal aanpakken. De ECB liet onlangs nog weten dat er een markt moet komen voor slechte leningen, zodat banken die makkelijker kunnen doorverkopen en hun balans kunnen opschonen. Komen de banken verder in de problemen, dan moeten ze herkapitaliseren. En dat kan de nietsvermoedende spaarders die buiten het depositogarantiestelsel vallen miljarden kosten.
We weten inmiddels dat Italië een groot probleem heeft met slechte leningen, maar hoe groot is het probleem eigenlijk in verhouding tot andere Europese landen? De volgende grafiek geeft een overzicht van het gemiddelde percentage non-performing loans (NPL’s) in andere Europese landen. Italië scoort hier inderdaad vrij slecht met gemiddeld 15%, maar de Griekse banken doen het nog veel slechter. Daar heeft één op de drie leningen een betalingsachterstand van meer dan negentig dagen!
Nederland scoort gemiddeld in dit rijtje met gemiddeld 4,2% aan slechte leningen op de bankbalansen. Dat lijkt heel goed, maar ook onze bankensector kent kwetsbaarheden. Zo waarschuwt het IMF al jaren over de hoge private schulden in Nederland, meer specifiek de hypotheekschulden van ongeveer €600 miljard.
Percentage slechte leningen in verschillende Europese landen (Via Holger Schaepitz)
Monte dei Paschi di Siena heeft een plan bij de ECB neergelegd om een deel van haar slechte leningen te verkopen, zo schrijft Reuters op basis van verschillende bronnen. De derde grootste bank van Italië heeft meer dan 30% aan slechte leningen op de balans, die de stabiliteit van de bank in gevaar kunnen brengen. Door een pakket van ongeveer €10 miljard aan slechte leningen te verkopen kan de bank haar balans versterken.
De ECB wil dat Monte dei Paschi de komende 2,5 jaar voor €9,6 miljard aan slechte leningen van haar balans haalt, leningen die slechts tegen 37% van de oorspronkelijke waarde in de boeken staan. Er heeft al een afschrijving van meer dan zestig procent plaatsgevonden, maar de marktwaarde van de leningen zou nog veel lager kunnen liggen. Reuters schrijft dat de slechte leningen bij verkoop waarschijnlijk tussen de 27 en 33 procent van de nominale waarde zullen opleveren. Dat betekent dat de bank een verlies zal moeten nemen van tussen de €1 en €2,7 miljard.
Slechte leningen
De ECB deed eerder al een schriftelijk verzoek aan Monte dei Paschi om haar kapitaalbuffers te versterken, maar dat blijkt onder de huidige omstandigheden erg moeilijk. Beleggers hebben weinig vertrouwen in de bank, want op de beurs is het aandeel van de oudste bank ter wereld dit jaar al met 75% gedaald. Dat is aanzienlijk meer dan andere Italiaanse bankaandelen, die in dezelfde periode ongeveer de helft minder waard werden.
Het is de vraag wie de slechte leningen van deze Italiaanse bank kan overnemen. Mogelijk kunnen deze ondergebracht worden bij Atlante, een noodfonds dat in alle haast door de Italiaanse bankensector zelf in elkaar is gezet. Een alternatief is om de slechte leningen te verkopen aan de Italiaanse staat, mits Europa daar toestemming voor geeft.
De ECB wil het voor banken makkelijker maken hun slechte leningen te verkopen, zo maakte ECB-president Draghi gisteren bekend. De centrale bank heeft zelf geen plannen om slechte leningen van banken over te nemen.
De ECB heeft na de toelichting van het rentebesluit van vandaag een aantal interessante uitspraken gedaan over het aanpakken van slechte leningen op bankbalansen. Tegenover de pers zei Draghi dat de slechte leningen van banken in de toekomst gemakkelijker verhandeld moeten kunnen worden en dat er een markt moet komen waar banken slechte leningen kunnen aanbieden en verhandelen. De gedachte hierachter is dat beleggers die iets meer risico durven te nemen de slechte leningen van banken kunnen overnemen, zonder dat overheden of centrale banken hoeven in te grijpen. We hebben de meeste vragen na afloop van de persconferentie voor u verzameld en uitgeschreven.
1. Gaat de ECB als gevolg van Brexit bankaandelen en slechte leningen van banken opkopen?
We wachten de resultaten van ons eigen onderzoek af, maar we hebben dit moment geen plannen om nieuwe maatregelen te nemen.
2. Het IMF ziet Italiaanse en Portugese banken als risico voor de bankensector. Hoe ziet u dat? En is publieke steun voor banken wenselijk?
Het monetaire beleid is gericht op prijsstabiliteit, maar er zijn ook andere maatregelen nodig om het maximale resultaat te halen. We zien het niet als een risico, maar het is wel belangrijk. We hebben regels over staatssteun en deze regels bieden voldoende flexibiliteit. De macht ligt op dit onderwerp bij de Europese Commissie.
3. Wat is jullie verwachting over de inflatie en de macro-economische condities in de eurozone?
De Brexit heeft geen significante impact gehad op de inflatieverwachtingen. De marktgebaseerde inflatieverwachtingen daalden aanzienlijk na de Brexit, een mogelijk verklaring daarvoor zijn technische factoren zoals de plotselinge daling van de rente op staatsobligaties. De ECB kan alle instrumenten binnen haar mandaat gebruiken.
4. Banken hebben het meest te lijden gehad onder de Brexit. Ze zijn belangrijk voor de uitvoering van het monetaire beleid. Zie je reden om actie te ondernemen? En zijn er plannen om de voorwaarden voor obligatie aankopen aan te passen?
De Eurozone is een ‘bank based’ economie, wat wil zeggen dat de meeste kredieten worden verstrekt via banken. Bankaandelen werden hard geraakt in Italië, vooral in de eurozone en vooral bij banken met hoog percentage non performing loans (NPL’s). Banken worden daardoor terughoudender met kredietverlening en het zorgt voor oplopende kapitaalkosten. Voor wat betreft solvabiliteit staat de bankensector er veel beter voor dan voorheen. De dekkingsgraad was 9% in 2009 en is nu 13%.
Vanuit het oogpunt van solvabiliteit zijn de acties van de afgelopen drie tot vier jaar, zoals nieuwe regelgeving en toezicht, maar ook een harmonisering van de definitie van een slechte lening, reden waarom banken er nu veel beter voor staan dan in 2009. Wat is het probleem? Dat is de lage winstgevendheid van banken, niet de solvabiliteit. Op 29 juli komt de EBA met de uitkomst van de stresstest van financiële instellingen.
De NPL’s zijn een significant probleem voor banken ten aanzien van de toekomstige winstgevendheid en kredietverlening. De oplossing is gebaseerd op drie pilaren: [1] consistent toezicht, [2] de ontwikkeling van een volledig functionerend NPL markt en [3] de acties van overheden om de ontwikkeling van een NPL markt te bevorderen. En mogelijk ook een publiek vangnet, zodat de waarde van de slechte leningen niet plotseling hard onderuit gaat.
We hebben geen plannen om de voorwaarden van het obligatieprogramma aan te passen.
5. De ECB verwacht een half procent lagere groei als gevolg van de Brexit. Hoe moeilijk is het om het QE programma uit te breiden door de voorwaarden aan te passen?
De impact van de Brexit werd geschat op 0,2 tot 0,5 procent in de komende drie jaar. We moeten deze schattingen met voorzichtigheid bekijken, omdat deze cijfers afhankelijk zijn van hoe lang het duurt voordat de onderhandelingen rond zijn en er weer zekerheid is. Ook is het van belang wat voor resultaat er uit deze onderhandelingen komt. Wel is duidelijk geworden dat de financiële markten, ondanks de grote daling van de aandelenkoersen, de crisis vrij goed doorstaan hebben. We hebben geen verstoringen in de financiële markten en de bankensector gezien, mede dankzij de liquiditeit die door centrale banken gegarandeerd werd. Maar ook door de meer robuuste regelgeving in de bankensector. Het is te vroeg om te zeggen wat de impact van de Brexit zal zijn.
Voor wat betreft het QE programma kan ik zeggen dat al onze monetaire programma’s het economisch herstel ondersteunden en hebben bijgedragen aan de inflatiedoelstelling. In het verleden hebben we genoeg bewijs gegeven dat we bereid en in staat zijn te reageren en onze stimuleringsprogramma’s aan te passen om onze doelstelling te bereiken. Zie de uitbreiding van het stimuleringsprogramma van €60 naar €80 miljard per maand. We zijn daar dus heel flexibel in.
6. Heb je al nagedacht over tapering of het afbouwen van het QE programma?
We hebben nog niet gediscussieerd over het afbouwen van het QE programma.
7. Welke boodschap wil je jouw collega's doorsturen voor de G20 top die binnenkort gehouden wordt?
De boodschap die ik verwacht is er een van stabiliteit. Er zijn veel onzekerheden, niet alleen vanuit de Eurozone, maar ook van andere delen in de wereld. In dit klimaat van onzekerheden, vooral geopolitiek, is het van belang dat er een boodschap van stabiliteit uitgezonden wordt. De financiële sector en de banken zijn sterker geworden en het monetaire beleid is wereldwijd ruimer geworden.
8. De Bundesbank stelde deze week voor de rol van het ESM te versterken. Ik vroeg me af of daar binnen de ECB over gesproken is.
We zijn onderdeel van de Trojka vanwege de wetgeving, de reddingspakketten die toen verstrekt werden. Er was toen een goede reden voor om de ECB erbij te betrekken, omdat de Eurozone nog onervaren was. De ECB kon op deze manier informatie krijgen over de solvabiliteit en de financiële stabiliteit van de financiële instellingen in kwestie. Het is niet aan ons om de Trojka te veranderen. Dat doet het Europees parlement, de Ecofin enzovoort.
9. Maak je je zorgen over de situatie in Turkije?
Het is heel moeilijk te begrijpen hoe deze geopolitieke onzekerheden het economisch herstel beïnvloeden. In het geval van Turkije wordt het vertrouwen geraakt, maar het is moeilijk te meten wat de impact op de middellange termijn is voor het herstel van de economie in de Eurozone.
10. Sinds kort is de ECB begonnen met het opkopen van bedrijfsobligaties. Voldoen de resultaten hiervan aan de verwachtingen?
Voor wat betreft de resultaten, we zien de inflatie dichter bij de doelstelling komen. Maar we zien ook dat de effecten beïnvloedt worden door de verandering in de olieprijs. We moeten ons ook de vraag stellen wat er gebeurd was zonder deze monetaire maatregelen. Als je kijkt naar de impact op de financiële markten, dan is het stimuleringsprogramma zeer effectief geweest. De rente is naar een historisch dieptepunt gezakt, terwijl de kredietcondities en het kredietvolume al maanden verbetert.
Twee jaar geleden was de kredietgroei nog zeer moeizaam, omdat er toen meer risico's waren. Maar nu concurreren banken weer met lagere rentes, dat is ook een resultaat van ons monetaire beleid. We zien een geleidelijk economische herstel in een stabiel tempo. De fragmentatie in de Eurozone is ook voorbij, gezien de dalende spreads in rente tussen grote bedrijven en MKB en tussen verschillende Europese landen.
11. Hoe groot is de kapitaalbehoefte voor Italiaanse banken?
Voor wat betreft de NPL's in Italië. Het is een groot probleem en het gaat tijd kosten om daar iets aan te doen. Maar hoe langer dit probleem voortduurt, hoe minder efficient de bankensector wordt en hoe minder goed de bankensector het monetaire beleid van de ECB kan uitdragen. Veel NPL's maken banken kwetsbaar voor de financiële markten, kijk naar de aandelen van banken met een hoog percentage NPL's.
De toekomstige winstgevendheid komt ook in gevaar, omdat het eigen vermogen opgesloten zit. Er is dus noodzaak om het zo snel mogelijk op te lossen, maar het is een probleem dat van nature veel tijd zal kosten om op te lossen.
Het is nodig om een goed functionerende markt voor slechte leningen te hebben. Het meest belangrijke is een wettelijk kader waarin de NPL's gemakkelijk verhandeld en verkocht kunnen worden. In Italië worden al stappen gezet in die richting, maar er moet meer gedaan worden om slechte leningen uit het verleden aan te pakken.
12. Waarom begraven jullie het €500 biljet?
We hebben de €500 niet begraven. We zijn tot het oordeel gekomen dat het biljet een goed instrument is in de verkeerde handen. We willen de criminaliteit niet faciliteren. In 2018 stoppen we met de productie van de €500 biljetten, maar ze blijven gewoon wettig betaalmiddel.
13. De grootste banken gaan op de beurs tegen de laagste koers in lange tijd. Is er niet een structureel gebrek aan vertrouwen ten aanzien van de bankensector? In de VS zien ze een verdeeld Europa, terrorisme, nationalisme en politici die niet in staat zijn daarop te reageren. Ik vraag me af hoe u daar naar kijkt.
Ons antwoord daarop ligt in het nastreven van ons mandaat. Dat is het verzekeren van prijsstabiliteit en het ondersteunen van groei en werkgelegenheid. Dat is ons domein, dat is onze taak. Daar zijn we verantwoordelijk voor en we geloven dat we succesvol zijn.
Ik wil het probleem van banken niet bagatelliseren, maar als we de cijfers bekijken staan de banken er nu beter voor dan jaren geleden. De winstgevendheid is weliswaar een probleem voor de bankensector, maar ik heb er vertrouwen in dat beter toezicht, regelgeving en betere communicatie het vertrouwen in de bankensector zal versterken.
Het aantal slechte leningen op de balans van Chinese banken is de afgelopen jaren explosief toegenomen, zo blijkt uit een nieuw rapport van de Australische centrale bank. Sinds 2010 groeide het totaalbedrag aan slechte leningen namelijk van 400 miljard naar meer dan 1,2 biljoen yuan. Ook valt op dat het bedrag aan slechte leningen steeds sneller lijkt toe te nemen.
Men spreekt van een slechte lening als er een betalingsachterstand is van meer dan 90 dagen en als er een verhoogd risico is dat de schuld niet volledig afgelost zal worden. De schrikbarende toename van het aantal slechte leningen in China is het gevolg van een zwakkere groei van de wereldeconomie. Veel bedrijven in China zijn met schulden gefinancierd en zijn in de problemen gekomen door vraaguitval in binnen- en buitenland.
Schrikbarende toename slechte leningen in China (Bron: RBA)
Groeivertraging China
Vooral de zware industrie in China heeft te maken met overcapaciteit, waardoor fabrieken maar op halve kracht kunnen draaien. Daardoor komt er te weinig geld binnen om alle schuldeisers te kunnen betalen. Het is onvermijdelijk dat er vroeg of laat een afschrijving plaats moet vinden op deze slechte leningen.
Chinese bedrijven hebben niet alleen meer moeite om hun leningen te betalen, ook moeten ze steeds langer wachten voordat facturen betaald worden. Gemiddeld duurt het nu 83 dagen voordat facturen betaald worden. Ter vergelijking, in 2005 werden rekeningen gemiddeld binnen 50 dagen voldaan.
Ook in China begint men de negatieve effecten te zien van een op schuld gedreven economische groei. Het is wachten tot de centrale bank ingrijpt en slechte leningen van Chinese banken overneemt, net zoals dat in 2005 en in 2008 gebeurde.
Verschillende banken in Italië hebben veel meer slechte leningen op de balans staan dan de gemiddelde Europese bank. Het probleem is zelfs zo erg dat verschillende Italiaanse bankiers zich deze week in Rome verzameld hebben om na te denken over een mogelijke oplossing, zo schrijft Bloomberg.
De Italiaanse bankensector heeft in totaal €360 miljard aan slechte leningen in de boeken staan, een buitenproportioneel groot bedrag ten opzichte van alle leningen die de banken in de boeken hebben staan. Men spreekt van een slechte lening als er sprake is van een grote betalingsachterstand en er een verhoogd risico is dat deze niet meer volledig terugbetaald zal worden.
Een Europese bank heeft gemiddeld 3,2% aan slechte leningen in de portefeuille, maar dat percentage ligt bij verschillende Italiaanse banken ruim boven de 10%. Monte dei Paschi die Siena, de bank die vaker negatief in het nieuws is geweest, voert de lijst aan met 36% aan slechte leningen. Het is dan ook geen wonder dat deze bank op de beurs al meer dan 60% van haar waarde verloren heeft sinds december 2015.
Veel slechte leningen op balans van Italiaanse banken (Bron: Bloomberg)
Italiaanse banken zijn hard afgestraft op de beurs (Bron: Bloomberg)
Slechte leningen doorverkopen?
De Italiaanse bankensector is na de Europese schuldencrisis met veel slechte leningen blijven zitten, die nu vrijwel onverkoopbaar zijn geworden. Begin dit jaar kwam de Italiaanse overheid met een plan om de slechte leningen te bundelen en de waarde ervan tot zekere hoogte te garanderen, maar daar toonden beleggers weinig belangstelling voor.
Eerder dit jaar ging de Europese Centrale Bank nog in gesprek met de Italiaanse overheid om over dit probleem van €360 miljard te praten. Daar zijn echter geen concrete maatregelen uit naar voren gekomen. Wellicht dat de centrale bank haar stimuleringsprogramma in de toekomst zal uitbreiden door ook dit soort slechte leningen van banken over te nemen. In de Verenigde Staten gebeurde dat direct na het uitbreken van de crisis al met het TARP programma.
De ECB is in gesprek met de Italiaanse overheid over het opkopen van de slechte leningen op de balans van diverse Italiaanse banken. Zodoende kunnen Italiaanse banken hun balans opschonen en kan de kredietverlening beter op gang komen. Veel Italiaanse banken zijn terughoudend geworden met het verstrekken van nieuwe leningen, omdat ze buffers moeten aanhouden om een toenemend aantal slechte leningen op de balans op te vangen.
De centrale bank kan onder het bestaande stimuleringsprogramma van €1,5 biljoen ook leningen van banken overnemen, mits die een goede kredietscore hebben. Op basis van dit onderpand kan de centrale bank nieuwe tegoeden verstrekken aan de betreffende bank. Via dit soort swaps halen banken een deel van hun risico’s van de balans, waardoor de kredietverlening weer op gang komt.
Slechte leningen
Volgens Reuters zitten Italiaanse banken op ongeveer €200 miljard aan slechte leningen. Dat zijn leningen met een betalingsachterstand van drie maanden of langer die mogelijk niet meer (volledig) afbetaald zullen worden. Het relatief hoge percentage slechte leningen in de Italiaanse bankensector is een grote bron van zorgen voor beleggers, want de aandelenkoersen van Italiaanse banken zijn dit jaar hard onderuit gegaan.
Cijfers van Reuters laten zien dat de ECB sinds november 2014 maandelijks voor een bedrag van €1,19 miljard aan leningen heeft opgekocht van banken in de Eurozone. De centrale bank mag deze stukken kopen, zolang deze voldoen aan een bepaalde minimale kredietstatus. Italiaanse banken willen deze grens graag verder oprekken, zodat ook slechte leningen in aanmerking komen voor het opkoopprogramma van de ECB.
TARP
De Amerikaanse overheid nam kort na het uitbreken van de financiële crisis in 2008 een soortgelijke maatregel met het Troubled Asset Relieve Programma (TARP). Onder dit programma werden honderden miljarden dollars aan verpakte hypotheekleningen van de bankbalansen gehaald en ingewisseld voor nieuwe tegoeden. Zo hebben Amerikaanse banken hun balans snel kunnen opschonen en werd de onzekerheid over het mogelijk omvallen van Amerikaanse banken grotendeels weggenomen.
Het lijkt erop dat de ECB ook steeds meer in deze richting beweegt. Was de centrale bank eerst nog mordicus tegen monetaire verruiming, nu doet ze het zelf ook met haar eigen QE programma van €60 miljard per maand. Onder dit stimuleringsprogramma haalt de ECB in twee jaar tijd in totaal meer dan €1 biljoen aan staatsobligaties en andere leningen uit de markt. Dit alles met als doel de lange rente verder omlaag te drukken en de inflatie aan te jagen. Maar met het opkopen van slechte leningen ondersteunt de ECB ook de geplaagde Europese bankensector.
ECB overweegt slechte leningen van Italiaanse banken te kopen? (Foto van AP)
Het herstel van de economie in de eurozone wordt bedreigd door €1 biljoen aan slechte leningen, zo concludeert de Europese Bankautoriteit (EBA) na het doorlichten van de balansen van 105 Europese banken. Van alle leningen die Europese banken op hun balans hebben staan wordt gemiddeld 5,6% aangemerkt als een ‘slechte lening’. Dat zijn leningen waarvan banken een verhoogd risico op wanbetaling verwachten, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een betalingsachterstand. Het percentage slechte leningen op de balans van Europese banken is gemiddeld twee keer zo hoog als in de VS, zo merkt de EBA op.
Banken houden er nu al rekening mee dat ze in de toekomst op een deel van de slechte leningen moeten afschrijven, want hun kernkapitaal is met 12,8% veel hoger dan het vereiste minimum van 4,5%. Banken nemen het zekere voor het onzekere en breiden hun kapitaalbuffer uit met aandelenemissies en door minder winst uit te keren.
De volledige versie van dit artikel verscheen eerder op een partner blog.
Donkere wolk van €1 biljoen aan slechte leningen hangt boven Europese bankensector
