Categorie: Kredietcrisis

Infographic: De geschiedenis van krediet

Het fenomeen krediet bestaat al duizenden jaren. Ook in oude samenlevingen die nog niet bekend waren met munten en bankbiljetten werden al kredieten verstrekt, bijvoorbeeld in de landbouw. De volgende infographic van Visual Capitalist laat zien hoe het fenomeen krediet zich door de tijd heen ontwikkeld heeft en welke instrumenten gebruikt werden om krediet bij te houden. Wist je dat er in Engeland al in 1826 werd bijgehouden en gepubliceerd wie zijn schulden niet terugbetaalde? En dat wortels van kredietbeoordelaar Equifax in de Verenigde Staten terug gaan tot het jaar 1899?

Infographic: De geschiedenis van krediet (Bron: Visual Capitalist)

31 augustus 2017
Grafiek: Centrale banken financieren overheidsschulden

Centrale banken hebben sinds het uitbreken van de crisis op grote schaal staatsobligaties opgekocht om de rente omlaag te drukken. De Federal Reserve was de eerste centrale bank die begon met het omstreden beleid van ‘quantitative easing’, maar inmiddels hebben alle grote centrale banken dit voorbeeld overgenomen en schuldpapier van de overheid op de balans geplaatst. Het meest extreme voorbeeld daarvan is Japan, waar inmiddels 44% van de totale staatsschuld in handen is van de eigen centrale bank. Daarmee heeft de centrale bank een grote rol in de financiering van de tekorten van de Japanse overheid.

In andere delen van de wereld leunen overheden ook steeds meer op hun eigen centrale bank. Zo hebben ook de Bank of England (28%), de Zweedse Riksbank (25%) en de ECB (23%) een groot deel van het schuldpapier van de betreffende overheden in handen. De Federal Reserve heeft zich nog het beste weten in te houden, want deze centrale bank heeft ‘slechts’ 18% van de totale staatsschuld van de Amerikaanse overheid op haar balans staan.

Centrale banken financieren steeds meer tekorten van overheden (Bron: Citi, via twitter)

29 augustus 2017
Lage rente centrale banken helpt vooral de rijken

De extreem lage rente die centrale banken nu al tien jaar hanteren om de economie te stimuleren blijkt vooral gunstig uit te pakken voor grote bedrijven en zeer vermogende particulieren, zo schrijft de Financial Times. Terwijl centrale banken graag beweren dat ze de economie en de arbeidsmarkt willen ondersteunen blijken ze met hun beleid vooral de kloof tussen arm en rijk te vergroten.

Grote bedrijven maken namelijk gebruik van de extreem lage rente door enorme bedragen te lenen en dat geld te gebruiken om eigen aandelen in te kopen. Dat geld gaat niet naar productieve investeringen in het bedrijf, maar naar een verhoging van de aandeelhouderswaarde. Door het inkopen van eigen aandelen stijgt immers de winst per aandeel, waardoor de waardering van deze aandelen omhoog schiet. Als je dan beseft dat 80% van de aandelen in handen is van de rijkste 20% van de bevolking, kan zie je ook hoe de lage rente vooral de meest vermogende mensen helpt.

De lagere inkomens komen door de extreem lage rente in de verleiding meer geld te lenen of eerder een eigen huis te kopen. Dat laatste heeft vooral een prijsopdrijvend effect op de woningmarkt, waardoor de woonlasten uiteindelijk toch niet lager worden en men zich alleen maar dieper in de schulden heeft gestoken. Centrale banken gedragen zich dus – bedoeld of onbedoeld – vooral als bankiers voor de rijken.

Lage rente heeft vooral de aandeelhouders van bedrijven geholpen (Grafiek van de Financial Times)

25 augustus 2017
Zweedse centrale bank wil definitie van inflatie veranderen

De Zweedse centrale bank wil haar definitie van inflatie veranderen door de kosten van de hypotheek niet meer mee te nemen in het mandje van goederen en diensten waarmee de prijsontwikkeling bepaald wordt. Een opmerkelijk besluit, aangezien wonen juist de belangrijkste kostenpost is voor de meeste Zweedse huishoudens en de kosten van wonen de laatste jaren in Zweden sterk zijn toegenomen.

Hoewel de centrale bank het zelf nooit zal toegeven lijkt het erop alsof ze met deze nieuwe berekening van de inflatie meer speelruimte wil creëren om haar ruime monetaire beleid voort te kunnen zetten. Dat blijkt ook uit het feit dat de centrale bank een nieuwe ‘variatieband’ van één procent rondom de inflatiedoelstelling van 2% wil introduceren. Op die manier kan de centrale bank in principe langer doorgaan met haar ruime monetaire beleid, dat bestaat uit het opkopen van staatsobligaties en een negatieve rente van -0,5%.

Zweedse centrale bank wil definitie inflatie aanpassen na behalen van doelstelling (Bron: Bloomberg)

Huizenprijzen in Zweden zijn de laatste jaren sterk gestegen (Bron: Reuters)

Inflatie

“Alles bij elkaar zijn deze maatregelen een kleine stap richting meer flexibiliteit, maar op dit moment heeft de uitdaging om de inflatie rond de twee procent te stabiliseren de overhand”, zo verklaarde analist Torbjorn Isaksson van Nordea eerder dit jaar tegenover Bloomberg. De nieuwe inflatieberekening (afgekort als de CPIF) stond namelijk al langer op de agenda van de Zweedse centrale bank, maar nu lijkt deze ook werkelijk ingevoerd te gaan worden. De timing is opvallend, want vorige maand kwam de inflatie voor het eerst sinds 2011 weer boven de doelstelling van 2% uit.

Het is niet ongebruikelijk dat autoriteiten de inflatiecijfers manipuleren om prijsstijgingen te maskeren. Zo werd naast inflatie ook de term ‘kerninflatie’ geïntroduceerd, een inflatiecijfer waarin de kosten van voedsel en brandstof niet zijn meegenomen. Een inflatiecijfer waarin de belangrijke producten worden weggelaten is voor niemand relevant, behalve voor centrale banken en overheden die er belang bij hebben om de prijsstijgingen zo laag mogelijk weer te geven.

Ook in de Verenigde Staten worden inflatiecijfers al langer gemanipuleerd, bijvoorbeeld door substitutie en door de samenstelling van het mandje van goederen en diensten van tijd tot tijd te veranderen. Op die manier wordt de inflatie veel lager weergegeven dan wat consumenten in werkelijkheid ervaren. De website Shadowstats laat zien dat de inflatie vandaag de dag drie tot vier procentpunt hoger zou uitvallen, indien men de traditionele rekenmethode zou gebruiken.

Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

22 augustus 2017
Centrale banken financieren 20% van de staatsschulden

De vier meest prominente centrale banken in de wereld hebben op dit moment al een vijfde deel van de totale staatsschuld van hun eigen overheid in handen, zo meldt de Financial Times. De Federal Reserve, ECB, Bank of Japan en Bank of England hebben sinds het uitbreken van de financiële crisis op grote schaal staatsobligaties opgekocht, met als doel de financiële markten te kalmeren en de rente verder omlaag te brengen.

Deze vier centrale banken – plus de centrale banken van Zweden en Zwitserland – hebben gezamenlijk ongeveer $15 biljoen aan bezittingen op hun balans staan, waarvan $9 biljoen in de vorm van staatsobligaties van hun eigen land. Dat is omgerekend bijna 20% van de totale staatsschuld van $46 biljoen die deze landen hebben.

Balanstotaal centrale banken is afgelopen tien jaar explosief gestegen (Bron: Credit Suisse)

Balansen centrale banken bestaan voor groot deel uit staatsobligaties (Bron: Credit Suisse)

Centrale banken als laatste redmiddel

De ECB heeft met $4,9 biljoen het grootste balanstotaal van alle centrale banken, waarvan bijna $2 biljoen uit staatsobligaties bestaat. De balans van de Federal Reserve is door verschillende rondes van monetaire verruiming opgezwollen tot een totaal van $4,47 biljoen, waarvan ongeveer 50% uit Amerikaanse staatsobligaties en nog eens 40% uit hypotheekleningen bestaat. Ook Japan heeft de spreekwoordelijke geldpers de laatste jaren in een hogere versnelling gezet, want hun balanstotaal is met $4,53 biljoen nu al groter dan dat van de Federal Reserve. En daarvan bestaat zelfs 85% uit staatsobligaties.

Het opkopen van staatsobligaties was ooit bedoeld als een tijdelijke maatregel om de financiële markten tot kalmeren te brengen, maar het instrument werkte zo goed dat alle grote centrale banken er verslaafd aan zijn geraakt. De grote vraag is hoe we nu verder moeten, want vroeg of laat zullen centrale banken hun monetaire beleid moeten normaliseren om te voorkomen dat de inflatie uit de hand loopt. Toen de Federal Reserve in 2013 haar stimuleringsprogramma afbouwde ging dat gepaard met meer volatiliteit op de financiële markten. Vooral opkomende economieën kwamen toen onder druk te staan, omdat deze erg kwetsbaar bleken voor een waardestijging van de dollar.

Volgende week staat de jaarlijkse bijeenkomst van Jackson Hole op de agenda, waar centrale bankiers en vooraanstaande economen overleg zullen voeren over de stand van de wereldeconomie en het gewenste monetaire beleid. Volgens de laatste berichtgeving zal de ECB hier geen grote beleidsverandering aankondigen.

18 augustus 2017
Schulden Amerikaanse huishoudens naar recordhoogte

De totale schulden van Amerikaanse huishoudens stegen in het tweede kwartaal naar een nieuw record van $12,8 biljoen, zo blijkt uit nieuwe cijfers van de Federal Reserve Bank van New York. De toename werd mede veroorzaakt door een stijging van het aantal autoleningen en creditcardschulden. De private schulden in de Verenigde Staten stijgen daarmee voor het twaalfde kwartaal op rij, wat doet vermoeden dat Amerikanen de toekomst weer met vertrouwen tegemoet zien.

In het tweede kwartaal van dit jaar steeg het totaalbedrag aan autoleningen naar $1,19 biljoen, de helft meer dan tijdens het uitbreken van de kredietcrisis in 2008. Ook nemen de creditcardschulden langzaam weer toe, terwijl dit een van de duurste vormen van krediet is. Huishoudens in de Verenigde Staten staan bij elkaar voor $0,78 biljoen rood bij creditcardmaatschappijen, het hoogste niveau sinds 2009. De studieschulden bleven in het tweede kwartaal weliswaar gelijk, maar zijn in de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld tot $1,34 biljoen.

Schulden van Amerikaanse huishoudens opnieuw gestegen (Grafiek via Wall Street Journal)

Schuld gedreven economische groei

De toename van private schulden in de Verenigde Staten kan zowel positief als negatief worden uitgelegd. Vanuit een positieve benadering zou je kunnen stellen dat Amerikanen meer vertrouwen hebben in de economie en daarom meer bereid zijn geld te lenen voor bijvoorbeeld een huis, een auto of een studie.

Aan de andere kant is het ook denkbaar dat bepaalde groepen Amerikanen geld lenen als aanvulling op een te laag inkomen. Ook daar zijn aanwijzingen voor te vinden, want het percentage wanbetalingen op creditcardschulden is de laatste kwartalen aanzienlijk toegenomen. Dat terwijl er tussen 2009 en 2016 nog sprake was van een duidelijke neerwaartse trend.

Aantal wanbetalingen op creditcardschulden stijgt weer (Grafiek via Wall Street Journal)

Meer wanbetalingen

In het tweede kwartaal van dit jaar was er bij 6,19% van de creditcardschulden sprake van een betalingsachterstand van meer dan dertig dagen, terwijl dat een jaar geleden bij iets meer dan 5% het geval was. Ook het aantal betalingsachterstanden van meer dan 90 dagen loopt weer op, al moeten we daarbij vermelden dat deze percentages in historisch perspectief nog steeds bijzonder laag zijn.

De toename van het aantal wanbetalingen op creditcardschulden is een zorgelijke ontwikkeling, omdat je bij een historisch lage rente en een groeiende economie zou verwachten dat het juist makkelijker wordt om schulden terug te betalen. De laatste keer dat het percentage wanbetalers zo snel steeg was in 2006, toen de Federal Reserve de rente verhoogde om de economie af te remmen.

17 augustus 2017
Goud en Europese obligaties als winnaar uit de crisis

Europese high-yield obligaties en goud hadden de afgelopen tien jaar het beste rendement opgeleverd, zo schrijft Bloomberg op basis van een rapport van Deutsche Bank. Beleggers die op 9 augustus 2007 in Europese high-yield obligaties stapten zouden in tien jaar tijd hun inleg verdubbeld hebben, terwijl diegene die goud kochten over dezelfde periode een rendement van 90% realiseerden. Met de kennis van nu waren dit de beste beleggingen die je aan het begin van de crisis kon doen. Had je al je vermogen in 2007 belegd in grondstoffen (exclusief goud), dan was je de helft van je inleg kwijtgeraakt.

Beleggers die hun geld in euro’s of in Europese aandelen belegden hebben de afgelopen tien jaar ook aan koopkracht ingeleverd, terwijl Amerikaanse aandelen, de meeste obligatiemarkten en de Amerikaanse dollar gedurende deze periode juist in waarde gestegen zijn. Centrale banken hebben daar een zichtbare hand in gehad, want met het opkopen van staatsobligaties en bedrijfsobligaties hebben ze een positieve bijdrage geleverd aan het rendement van deze beleggingen.

Het meest opvallende aan deze bevindingen is dat ook de beleggingen die in 2007 nog zoveel problemen veroorzaakten na tien jaar een goed rendement behaald hebben, zo concludeert strateeg Jim Reid van Deutsche Bank. Uiteraard gingen niet alle beleggingen in een rechte lijn omhoog, want veel aandelenmarkten bereikten begin 2009 een dieptepunt. Zo daalde de Amerikaanse S&P 500 index eerst met 57% ten opzichte van de piek in 2007, om daarna te verdrievoudigen. Ook gingen de Europese staatsobligaties tijdens de Europese schuldencrisis eerst hard onderuit, voordat deze dankzij het stimuleringsprogramma van de ECB naar recordhoogte stegen.

Goud en Europese obligaties als winnaar uit de crisis (Bron: Bloomberg)

15 augustus 2017
Zwitserse centrale bank heeft $84,3 miljard in aandelen

De Zwitserse centrale bank heeft inmiddels een aandelenportefeuille van $84,3 miljard bij elkaar gekocht, zo blijkt uit cijfers van de Amerikaanse toezichthouder en berekeningen van Bloomberg. Dat is een waardestijging van 5% ten opzichte van het eerste kwartaal, toen de aandelenportefeuille van de centrale bank nog $80,3 miljard waard was.

De centrale bank van Zwitserland heeft de afgelopen jaren voor miljarden aan vreemde valuta en andere financiële activa opgekocht om de waarde van de Zwitserse frank omlaag te drukken. Het resultaat van jarenlange monetaire stimulering is dat ze inmiddels $740 miljard aan bezittingen op haar bankbalans heeft staan, waarvan 20% in de vorm van buitenlandse aandelen. Dat zijn dus overwegend Amerikaanse aandelen.

Aandelenportefeuille Zwitserse centrale bank zwelt aan tot $84 miljard (Bron: Bloomberg)

Zwitserse centrale bank koopt aandelen

Volgens Bloomberg heeft de centrale bank een belang in 2.558 beursgenoteerde bedrijven in de Verenigde Staten, waarvan het grootste gedeelte in populaire technologiebedrijven als Apple, Microsoft, Amazon, Facebook en Google. De top tien wordt opgevuld met namen als farmaciebedrijf Johnson & Johnson, olieproducent Exxon Mobil, telecombedrijf AT&T en Procter and Gamble.

De Zwitserse centrale bank heeft inmiddels een belang van $2,76 miljard in Apple, wat betekent dat er tegen de huidige koers ongeveer twee aandelen Apple zijn voor iedere inwoner van Zwitserland. Per inwoner heeft de centrale bank in totaal al voor bijna $9.000 aan aandelen opgekocht.

Vooral de grote technologiebedrijven zijn populair (Bron: Bloomberg)

Omstreden bedrijven

Met het opkopen van aandelen wordt de centrale bank actief deelnemer aan de economie, waarmee ze haar onafhankelijkheid in gevaar brengt. Dat leidt soms tot bizarre situaties, waarbij de centrale bank bijvoorbeeld ook bedoeld of onbedoeld de wapenindustrie financiert. Zo ontdekte Bloomberg dat de centrale bank voor meer dan $200 miljoen aan aandelen heeft in het bedrijf Raytheon, producent van Tomahawk raketten. Ook hebben de Zwitsers voor ruim $180 miljoen aan aandelen in Northrop, het bedrijf dat B-52 bommenwerpers bouwt. De wapens die deze bedrijven produceren staan niet bekend als omstreden, wat beteken dat de centrale bank daar volgens haar eigen richtlijnen gewoon in mag beleggen.

De Zwitserse centrale bank heeft ook aandelen in wapenproducenten (Bron: Bloomberg)

11 augustus 2017
Documentaire: Een zondvloed van geld

Sinds het uitbreken van de crisis hebben centrale banken de rente extreem verlaagd en hebben ze voor miljarden aan nieuw geld in de economie gepompt. Door dat beleid zijn de aandelenkoersen en huizenprijzen naar recordhoogte gestegen, maar is tegelijkertijd de spaarrente naar een historisch dieptepunt gedaald.

Wat moeten spaarders doen met hun geld, nu sparen bij de bank vrijwel niets meer oplevert? Kunnen ze hun geld beter beleggen in aandelen of is dat te riskant? En is het een goed idee om je geld van de bank te halen of goud te kopen? Deutsche Welle maakte onlangs een nieuwe documentaire over de gevolgen van de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig.

11 augustus 2017
IMF ziet positieve effecten van negatieve rente

De invoering van negatieve rente door centrale banken heeft in het algemeen een positief effect gehad op het aanjagen van de inflatie, het verder omlaag drukken van de rente en het verzwakken van valuta. Dat is de conclusie van een nieuw onderzoek naar de effecten van negatieve rente, dat in opdracht van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) werd uitgevoerd.

Het IMF bestudeerde de effecten van negatieve rente in de Eurozone, Denemarken, Japan, Zweden en Zwitserland en kwam tot de conclusie dat deze maatregel over het algemeen goed leek te werken. In de betreffende landen werd het inderdaad goedkoper om geld te lenen, al daalde de marktrente minder sterk dan de beleidsrente van centrale banken. Ook wisten de banken hun winstgevendheid op peil te houden, omdat ze er over het algemeen goed in slaagden de lagere rente door te berekenen aan spaarders.

De centrale banken van Zwitserland en Denemarken introduceerden een negatieve rente om een kapitaalvlucht richting hun valuta af te remmen. Ook daarvoor bleek de negatieve rente een goed instrument, al zorgde de ‘boeterente’ van centrale banken niet voor een blijvend effect op de wisselkoers van de betreffende valuta.

Verschillende centrale banken hanteren inmiddels negatieve rente (Bron: IMF)

Negatieve rente

Sinds het uitbreken van de financiële crisis hebben verschillende centrale banken hun rente drastisch verlaagd in een poging de economie weer aan te jagen. Om de rente verder omlaag te drukken begonnen ze ook staatsobligaties en ander schuldpapier op te kopen, maar toen ook dat niet het gewenste effect opleverde werd een nog zwaarder middel uit de kast gehaald. Verschillende centrale banken introduceerden een negatieve rente, waarmee sparen in feite wordt afgestraft.

De economen van het IMF concluderen dat negatieve rente inderdaad het beoogde effect heeft gehad, maar ze waarschuwen tegelijkertijd voor negatieve bijwerkingen. Zodra spaarders rente moeten betalen over hun spaargeld zullen ze alternatieven overwegen, waardoor ze sneller geneigd zullen zijn spaartegoeden op te nemen en bijvoorbeeld contant geld aan te houden. Om deze reden moeten centrale banken voorzichtig te werk gaan en de effecten van negatieve rente op het spaargedrag van burgers goed blijven monitoren, zo concludeert het IMF.

4 augustus 2017
Beleggers staan weer in de rij om Griekenland geld te lenen

Minder dan tien jaar na de grote Griekse schuldencrisis staan beleggers weer in de rij om geld uit te lenen. Vorige week haalde de Griekse regering een bedrag van €3 miljard op met de uitgifte van 5-jaars obligaties, terwijl beleggers zich voor in totaal €6,5 miljard hadden ingeschreven. De vraag was dus meer dan twee keer zo groot als het aanbod, terwijl het Griekse schuldpapier tijdens de Europese schuldencrisis nog zo goed als onverkoopbaar was.

In een zoektocht naar rendement nemen obligatiebeleggers steeds meer risico, wat betekent dat ze voor een paar procent extra rente zelfs weer geld durven uit te lenen aan de Griekse regering. Het succes van deze obligatieveiling dankt Griekenland natuurlijk ook aan het positieve sentiment in de Eurozone en opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank, waardoor het aanbod van nieuw schuldpapier significant is afgenomen en de rente bijzonder laag is.

‘Afsluiting van een hoofdstuk’

Volgens de Griekse premies Alexis Tsipras was deze succesvolle obligatieveiling de meest significante stap in het afsluiten van een onplezierig hoofdstuk, waarin Griekenland nog volledig was overgeleverd aan de Trojka van de ECB, de Europese Commissie en het IMF. Toch is die conclusie misschien wat voorbarig, want na de laatste obligatieveiling in 2014 kwam Griekenland toch weer in de problemen. In de zomer van 2015 miste het land zelfs een aflossing van schuld bij het IMF, waarna een nieuw reddingsplan van €86 miljard op tafel kwam om de Griekse regering weer een paar jaar overeind te houden.

De Griekse regering heeft na jaren van tekorten eindelijk haar begroting weer op orde, maar dat wil niet zeggen dat het met de private sector ook goed gaat. De werkloosheid daalt weliswaar, maar is nog steeds veel hoger dan in andere Eurolanden. Ook groeit de economie door alle bezuinigingen en hervormingen nauwelijks. Zijn beleggers te optimistisch of hebben ze gewoon een erg kort geheugen?

1 augustus 2017