Categorie: Economie

Economisch Nieuws

China moet leren consumeren

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

China is bezig aan een imponerende omslag. Het economisch model dat gebaseerd is op export en eindeloze investeringen heeft zijn beste tijd gehad. De positieve effecten zijn nagenoeg uitgewerkt. Het model heeft China in enkele decennia wel hoog geplaatst op de lijst van landen met een gemiddeld inkomen. De Communistische Partij wil echter meer. Het gemiddeld inkomen moet aansluiting vinden bij het gemiddelde inkomen in de ontwikkelde landen. De geschiedenis leert, dat die laatste stap de moeilijkste is en heel veel tijd en inspanning kost.

De Chinese oplossing is om die stap te maken door de economie meer op diensten te baseren en op consumptie. Na vijf jaar van inspanningen mag de conclusie luiden dat het land veel stappen vooruit heeft gezet, maar dat het uiteindelijke doel nog lang niet is bereikt. De ombouw naar een diensteneconomie loopt voorspoedig. Droegen diensten in 2010 voor 44% bij aan het bruto binnenlands product (bbp), in 2015 werd de grens van 50% geslecht. Daarmee verloopt de transitie sneller dan beleidsmakers beoogd hebben. Natuurlijk blijft er een en ander te wensen. Sectoren als IT Services, gezondheidszorg en recreatie mogen, nee moeten sneller groeien om de doelstelling van 60% – 65% in het komende decennium werkelijkheid te maken.

“Chinezen moeten leren consumeren”

Van sparen naar consumeren

Dat lijkt geen onoverkomelijk probleem! Dat is de Chinese consument misschien wel. De private consumptie groeit tergend langzaam. In 2010 bedroeg de bijdrage aan het bbp 36%, maar in 2014 is dat nog steeds een schamele 38%. Het lijkt vooralsnog moeilijk voor de overheidsdienaren het DNA van de doorsnee Chinese burger ineens te veranderen en aan te passen. Hoewel zeker de Chinese verstedelijkte burgers steeds meer zijn gaan verdienen zijn ze ook steeds meer gaan sparen in plaats van spenderen. De gemiddelde stedelijke burger spaart 30% van zijn besteedbaar inkomen. Tien jaar geleden was dat nog 24%.

Sparen zit de Chinees in de genen. Omdat er geen sociaal vangnet is, voelt hij/zij zich gedwongen een grote appel voor de dorst achter de hand te hebben. Hij moet geld hebben voor zijn gezondheidszorg, maar zeker ook voor de jaren na zijn pensionering. China is het sterkst vergrijzende land ter wereld. De ouder wordende Chinees kijkt ongerust naar de nabije toekomst en legt nog eens iets extra’s opzij.

Sociaal vangnet
De overheid is uiteraard niet blind voor de grote onzekerheid onder de bevolking. Het dertiende vijfjarenplan, dat loopt van 2016 tot en met 2020, is er op gericht de onzekerheid over de toekomst weg te nemen. Waarschijnlijk gaat de komende jaren het fundament van een sociaal vangnet gelegd worden, waarbij veel aandacht zal zijn voor gezondheidszorg en pensioenen. Misschien moeten Nederlandse beleidsmakers die vurig pleiten voor de afbraak van ons sociaal vangnet eens met hun Chinese tegenvoeters gaan praten. Het besluit om de een-kind-politiek met ingang van 2017 volledig los te laten kan niet los gezien worden van het streven meer zekerheden in het dagelijks leven in te bouwen. Het gezin en de familie spelen een centrale rol in een Chinees leven. Als de samenstelling van een doorsnee gezin in stad en dorp verandert, waardoor de samenleving weer begint te vergroenen, kan dat een beslissende stap zijn om het probleem van de vergrijzing te beheersen. Minder kopzorgen over werk, inkomen, gezondheidszorg en pensioenen zullen het voor de Chinezen mogelijk maken meer te genieten van het leven. Daar zal de rest van de wereld ook baat bij hebben! Meer dan 1 miljard hedonistische Chinezen is een bijna paradijselijk vergezicht voor producenten en beleggers!
Cor Wijtvliet
Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

30 november 2015
Is renteverhoging Fed negatief voor goud?

Wie de koersontwikkeling van goud (en zilver) de afgelopen weken gevolgd heeft kan er niet omheen: de goudprijs begeeft zich in een moeilijk technisch parket. Toch dienen we dit beeld te nuanceren. Goud in dollars staat onder druk, maar goud in euro’s ligt er helemaal niet zo slecht bij met een plus van 3% sinds het begin van dit jaar.

Vaak wordt door verschillende media aan zogenaamde ‘experts’ gevraagd wat de redenen van een daling van goud op een bepaalde dag was. Het meest genoemde argument is – welke dag dan ook – de verwachte renteverhoging door de Federal Reserve…

Reden om eens goed te kijken naar de geschiedenis om te achterhalen wat een renteverhoging in het verleden deed met de prijsvorming van goud. Vaak gebeurt er overigens precies het tegenovergestelde van wat de meerderheid van de beleggers verwachten, dit is waarom contraire beleggers vaak superieure rendementen behalen.

De verwachting is inderdaad dat de Fed in december zal beginnen met het verhogen van de rente. Al dacht de markt dat dit een paar maanden geleden ook zou gebeuren, dit keer lijkt het zeker. Over de gevolgen van een renteverhoging voor de schuldpositie van landen en bedrijven heb ik reeds geschreven en zou ik nog veel meer kunnen schrijven, maar dit is voor een andere keer. Een veelgebruikt gezegde luidt dat de geschiedenis zich herhaalt, daarom heb ik gekeken wat er precies gebeurt met de prijs van goud gebeurde zodra de Fed de rente substantieel verhoogde.
Sinds 1972 hebben we zeven periodes gehad van een stijgende rente. Slechts in twee van de zeven periodes begon de goudkoers te dalen. Dit is dus in slechts 28% van de periodes. En we komen momenteel uit een periode van een uitzonderlijk lage rente, terwijl de economische groei niet bijzonder hoog was. Dus in feite kan je de huidige periode het best vergelijken met de omstandigheden die er eerder waren in het vorige decennium, van 2004 tot 2006. Toen de rente opgetrokken werd, steeg de goudprijs vrolijk mee, maar pas nadat de Fed maand na maand de rente structureel had opgetrokken. In de laatste fase van de rentestijging onderging goud toen pas écht een parabolische versnelling. Laten we hopen dat de geschiedenis zich herhaalt... Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

Een renteverhoging is niet altijd ongunstig voor goud...

30 november 2015
Donkere wolk van €1 biljoen hangt boven Europese bankensector

Het herstel van de economie in de eurozone wordt bedreigd door €1 biljoen aan slechte leningen, zo concludeert de Europese Bankautoriteit (EBA) na het doorlichten van de balansen van 105 Europese banken. Van alle leningen die Europese banken op hun balans hebben staan wordt gemiddeld 5,6% aangemerkt als een ‘slechte lening’. Dat zijn leningen waarvan banken een verhoogd risico op wanbetaling verwachten, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een betalingsachterstand. Het percentage slechte leningen op de balans van Europese banken is gemiddeld twee keer zo hoog als in de VS, zo merkt de EBA op.

Banken houden er nu al rekening mee dat ze in de toekomst op een deel van de slechte leningen moeten afschrijven, want hun kernkapitaal is met 12,8% veel hoger dan het vereiste minimum van 4,5%. Banken nemen het zekere voor het onzekere en breiden hun kapitaalbuffer uit met aandelenemissies en door minder winst uit te keren.

De volledige versie van dit artikel verscheen eerder op een partner blog.

Donkere wolk van €1 biljoen aan slechte leningen hangt boven Europese bankensector

26 november 2015
Draagt depositobank bij aan stabieler geldsysteem?

Marketupdate sprak onlangs met Paul Buitink over de depositobank, een nieuw soort bank die geen risico’s neemt met spaargeld. Bij deze bank krijg je als spaarder geen rente, maar daar staat tegenover dat je geld altijd beschikbaar is. De depositobank zal namelijk geen geld uitlenen. Daarmee wordt het de eerste ‘full reserve bank‘ in een financieel systeem dat vandaag de dag gedomineerd wordt door zogeheten ‘fractional reserve’ banken. Maar daarvoor moet de bank in korte tijd wel minimaal 16.000 rekeninghouders verzamelen…

Hoe is het idee van de depositobank ontstaan?

“Vanuit een passie om bij te dragen aan een verbetering van het financiële systeem. Als je de historie en werking van dit systeem grondig bestudeert, kom je tot een aantal belangrijke conclusies. Eén daarvan is dat er voor mensen die mee willen doen aan giraal betalingsverkeer momenteel geen risicoloos alternatief bestaat, waar er vroeger wel nutsbanken waren die geen risico namen. Zo was er de Amsterdamsche Wisselbank in de 17e eeuw en in de vorige eeuw de nuts- en spaarbanken. Wij willen een soortgelijke dienst bieden.”

Wat is de doelgroep van de depositobank?

“Iedereen die behoefte heeft aan een veilige, girale oplossing, maar vooral de mensen die begrijpen dat we er op lange termijn allemaal baat bij hebben als er een splitsing komt tussen betalen en lenen. Risico moet weer een keuze worden.”

Is er een minimumbedrag dat je op de rekening moet laten staan?
"Je hebt minimaal het bedrag op je rekening nodig om de kosten ervan te dekken. Dit zal het eerste jaar €50 bedragen. Hoe meer mensen meedoen, hoe lager dit bedrag echter zal worden. Uiteindelijk zou het goed zijn als de diensten van een depositobank voor bijna niets kunnen worden aangeboden aan heel de samenleving. Met de huidige technologie is dit haalbaar."
Is er al een indicatie van de rente die de depositobank zal doorberekenen aan spaarders?
"Omdat we het geld van onze klanten niet uitlenen, maar enkel parkeren bij DNB zal de rente beperkt zijn tot wat DNB eventueel vergoedt. Dit wordt vervolgens doorgegeven aan de klant. Een randvoorwaarde voor ons om daadwerkelijk te starten is een afspraak met DNB dat geen negatieve rente in rekening wordt gebracht voor geld dat wij in bewaring geven. Die mogelijkheid is er."
Om een rekening te openen bij de depositobank moet je eenmalig een machtiging geven om €50 af te schrijven. Zijn dit eenmalige opstartkosten of moeten rekeninghouders dit bedrag jaarlijks betalen?
"Wij brengen alleen in rekening wat nodig is om de kosten te dekken omdat wij geen winstoogmerk hebben. Wij onderscheiden drie soorten kosten: éénmalige kosten, jaarlijkse vaste kosten en jaarlijkse variabele kosten per rekening. De éénmalige kosten worden apart gefinancierd door middel van een obligatielening. De rentekosten zijn onderdeel van de jaarlijkse vaste kosten. De obligatielening heeft een looptijd van 5 jaar. De jaarlijkse vaste kosten bestaan uit kosten voor o.a. personeel, IT (beveiliging) en toezicht. De variabele kosten bestaan uit kosten voor –wederom- IT en de klantenservice. Doordat een groot deel van de kosten vast is, wordt het bedrag per rekening lager wanneer het aantal rekeninghouders toeneemt. Een commerciële bank zou meer winst maken, maar Stichting Full Reserve heeft geen winstoogmerk, dus vertaalt het voordeel zich in een lagere prijs voor de rekening. Bij 16.000 rekeningen is de prijs €50. Ervan uitgaande dat de jaarlijkse vaste kosten goed door ons worden ingeschat, zal de prijs van een rekening bij 24.000 rekeningen nog maar €40 zijn. Het loont dus om meer mensen te overtuigen een rekening te openen."
Stel dat de ECB meer negatieve rente berekent over tegoeden die banken parkeren bij de centrale bank. Worden die kosten dan ook rechtstreeks doorberekend door de depositobank?
"Die negatieve rente is monetair beleid om groei van bestedingen door de groei van krediet te stimuleren. Een partij die geen leningen mag verstrekken, kun je daarom niet die negatieve rente opleggen. Daar moet duidelijkheid over zijn voor wij zullen overgaan tot het incasseren van de bijdrage bij onze 16.000 Oprichters. Net als overigens een ontheffing voor deelname aan het Depositogarantiestelsel. Ook daar is binnen de wet een mogelijkheid voor."
Waarom zou je als kleine spaarder kiezen voor de depositobank als je spaargeld bij andere banken tot €100.000 gegarandeerd wordt en wél rente oplevert?
"In tegenstelling tot de (groot)banken garanderen en bewijzen wij dat al het geld van alle spaarders altijd beschikbaar is. Je geld zal dus veiliger zijn bij ons. Verder hopen wij dat mensen in zullen zien dat ze door het opgeven van een stukje korte termijn gewin op langere termijn bijdragen aan een stabieler en eerlijker systeem. Ruim 1500 mensen hebben zich hier al over uitgesproken door Oprichter bij ons te worden."
Het depositogarantiestelsel werkt momenteel eigenlijk in jullie nadeel. Risico heeft geen prijs meer en daarom zullen spaarders eerder kiezen voor de bank die wel rente geeft. Wat kunnen jullie tegen deze vorm van ‘moral hazard’ doen?
"Wij proberen de bewustwording in de samenleving omtrent perverse prikkels aan te wakkeren. Dit soort interviews draagt hier aan bij. We bemerken een enorme positieve response op ons initiatief. Op lange termijn worden we er allemaal beter van door ‘moral hazards’ in het systeem af bouwen, ook al vereist dat op korte termijn soms wat pijn. Hoe eerder we hier mee beginnen, hoe minder groot een eventuele volgende crisis is."
Wordt vermogen bij de depositobank ook belast met vermogensrendementsheffing?
"Vooralsnog is er nog geen full reserve depositobank en is er in de Belastingwet ook geen rekening mee gehouden. De Box-3 belasting is een mooi voorbeeld van iets waar de oprichting van een depositobank impact op kan hebben. Naar ons idee zou het onlogisch zijn wanneer geld dat expliciet op een rekening wordt aangehouden waar geen rendement op kan komen, belast zou worden voor mogelijk rendement. Na oprichting van een depositobank zal dit een van de speerpunten worden van Stichting Full Reserve."
De depositobank hoeft geen beroep te doen op het depositogarantiestelsel, maar is de bank daarmee ook vrijgesteld van een bijdrage wanneer een andere bank omvalt?
"Om onze propositie mogelijk te maken, is het een randvoorwaarde dat DNB ons verzoek tot ontheffing van het Depositogarantiestelsel inwilligt. Wij hebben aangegeven waar wij mogelijkheden hiertoe in de wet zien en zijn momenteel in afwachting van hun inhoudelijke reactie."
De eerste commerciële bank heeft al een negatieve spaarrente aangekondigd. Verwacht je dat meer banken dit voorbeeld zullen volgen? Hoe denk je dat het bankenlandschap er over een jaar uitziet? En over vijf jaar?
"Zolang de centrale bank een deflatoire druk ervaart, zal het klimaat van lage of zelfs negatieve rentes aanhouden. In ieder geval hopen wij dat het banklandschap er in de toekomst gevarieerder uitziet dan nu. Wouter Koolmees van D66 heeft inmiddels een aanzet gegeven met zijn voorstel voor een ‘bank-light’ vergunning. Nieuwe, kleine banken en veilige instellingen als de onze zijn nodig voor een stabieler Eurosysteem." Wil je ook dat deze bank er komt? Klik dan hier om Oprichter te worden! Heb je nog vragen? Lees dan ook de FAQ op hun website of stuur een mailtje naar [email protected] Over Paul Buitink: Paul Buitink is verantwoordelijk voor de marketing van de depositobank. Hij studeerde Economie aan de Erasmus Universiteit. Aansluitend werkte hij onder meer als risk manager en analist in de financiële sector. Paul is met name bekend door zijn podcasts over monetaire ontwikkelingen en zijn events als reinvent.money en Geld voor de Toekomst.

26 november 2015
Grafiek: Negatieve rente in Europa

Tegen welke rente kunnen Europese landen vandaag de dag geld lenen? We verzamelden de rentestanden en maakte het volgende overzicht. Zwitserland heeft de allerlaagste rentecurve, zij kunnen tot tien jaar lenen tegen negatieve rente. Landen als Duitsland, Nederland en Finland lenen tot zes jaar tegen een negatieve rente. Onderaan het rijtje staan Spanje en Italië, die sinds kort ook tegen een negatieve rente kunnen lenen voor een periode van 1 of 2 jaar.

Hoeveel lager moet de rente nog worden voordat beleggers de obligatiemarkt de rug toe keren? Het enige rendement dat je nog kunt maken is koersrendement, en dat krijg je alleen als er beleggers te vinden zijn die bereid zijn nog meer te betalen. Is de obligatiebubbel de grootste bubbel aller tijden? Het grote geld begint al langzaam geld weg te sluizen uit deze markt.

Negatieve rente op Europese staatsobligaties

26 november 2015
Willem Middelkoop in gesprek met Maarten van Schinkel

Willem Middelkoop sprak voor Café Weltschmerz met politicoloog en schrijver Maarten van Schinkel over hoe de wereld sinds het uitbreken van de financiële crisis veranderd is. Volgens van Schinkel zijn we in deze crisis terecht gekomen door een overmaat van schulden. Dat leidt tot allerlei problemen die we steeds voor ons uit schuiven door nog meer schulden te maken. We zijn verslaafd geraakt aan schulden en hebben daar steeds meer van nodig om ons welvaartsniveau op peil te houden.

Dat dit een onhoudbaar groeimodel is zien we aan de noodgrepen die centrale bankiers de afgelopen jaren hebben toegepast. “We leven nu met een scenario dat vijf jaar geleden volledig ondenkbaar was. Intuïtief denk ik dat dit niet kan kloppen.” Daarmee doelt hij op het opkopen van staatsobligaties, zelfs in de Eurozone waar eerst nog zoveel weerstand was tegen deze vorm van monetaire stimulering.

Schuldsanering
Een schuldsanering is volgens van Schinkel een scenario dat zeker tot de mogelijkheden behoort. Een korte passage uit het interview:
"Je zou je kunnen stellen dat we door te spelen met de gedachte van monetaire financiering in wezen al die kant op bewegen. Stel je voor dat je al die schulden op de balans van de centrale bank hebt staan, en die streep je weg... Wat je dan krijgt is een centrale bank met een gigantisch verlies, maar dat maakt niet uit... En dan heb je in feite een deel van de schulden opgelost."
En de pensioenfondsen dan?
"Je zou het zo kunnen regelen dat alleen de staatsobligaties op de balans van de centrale bank afgeschreven worden. De pensioenfondsen houden dan gewoon hun claim op de overheid. We zitten in een tijd voor vrij radicale gedachten en het zijn toch vrij weldenkende mensen die met deze radicale plannen komen!"

Chinese yuan als wereldreservemunt?
Maarten van Schinkel verwacht niet dat de wereld zal overstappen op de Chinese yuan als de nieuwe wereldreservemunt.
"Het hebben van de wereldreservemunt heeft enorme voordelen. Ik kan me niet voorstellen dat in een multipolair systeem waar we nu naar toe gaan, dat regeringen dat privilege of het uitzicht op dat privelege zullen opgeven. Het zou kunnen werken dat je betaalt in een gemeenschappelijke munt, dat kan volatiliteit wegnemen.... Maar het is gewoon machtspolitiek. Chinezen zijn voor de SDR zo lang ze achterlopen, zodra ze voor beginnen te lopen zijn ze niet voor de SDR."

Wordt China ooit een leidende macht?

"Dat is zo ver vooruit gedacht... China is Amerika al voorbij in de omvang van de economie, gecorrigeerd voor koopkrachtverschil. In nominale termen gaan ze ergens in 2025 de Verenigde Staten voorbij. Maar dan verplaatst het toneel zich naar de geopolitiek, daar worden dit soort dingen ook beslist. Het is altijd een samenspel van economische macht en geopolitieke toepassing van die macht."

Waarom koopt China goud?
In de laatste minuten van het gesprek wordt ook het thema goud aangehaald. Op de vraag waarom China zoveel goud koopt zegt van Schinkel het volgende. Hij merkt daarbij op dat hij zich minder verdiept heeft in dit onderwerp.
"Het zou kunnen zijn om een beleggingsmix van deviezenreserves op te bouwen, en daar zit ook goud bij. Ik dicht goud niet de rol toe die het vaak wordt toegedicht."
Er is volgens van Schinkel al sprake van een normalisering in het financiële systeem. Goud is daarbij meer naar de achtergrond verdwenen en is zich gaan gedragen als een 'normale' asset.
"Vanaf 1980 tot en met 2000 hadden we een alsmaar dalende inflatie, wat in een later stadium mede ondersteund werd door goedkope arbeid uit lagelonenlanden en door veranderingen in de manier waarop inflatie berekend wordt."

25 november 2015
De vlucht uit obligaties is begonnen
Grote beleggingsfondsen stappen één voor één uit de grootste en misschien ook wel meest overgewaardeerde markt van dit moment, die van obligaties. Het grote geld zoekt alternatieven, nu er steeds meer signalen komen dat de rente gaat stijgen. Een stijgende rente betekent dat de waarde van obligaties daalt, terwijl die nu vaak al geen rendement meer opleveren.

“Niemand wil in obligaties gevangen zitten op het moment dat de groei van de geldhoeveelheid van de afgelopen jaren zich vertaalt naar een sterk oplopende inflatie”, zo schrijft Ambrose Evans Pritchard in de Telegraph.

Vlucht naar ‘hard assets’

Het grootste pensioenfonds van Noorwegen is een goed voorbeeld van de vlucht uit obligaties. Zij hebben plannen om voor $860 miljard aan vermogen om te zetten in vastgoed, omgerekend 15% van het totale vermogen dat ze onder beheer hebben. Het fonds liquideert een deel van haar obligatieportefeuille en gebruikt de opbrengst om vastgoed te komen in wereldsteden als Londen, Parijs, Berlijn, Milaan, New York, San Francisco, Tokyo en tal van andere Aziatische metropolen. “Elke aankoop van vastgoed die we doen wordt betaald met de opbrengst uit de verkoop van staatsobligaties”, zo verklaarde de directeur van het fonds Yngve Slyngstad.

De verschuiving van honderden miljarden dollars uit staatsobligaties richting vastgoed is de opmaat naar een nieuw tijdperk van hoge inflatie. De UBS bubble index, dat de prijsontwikkeling van vastgoed in verschillende wereldsteden volgt laat al duidelijk zien welk effect de vlucht van vermogen heeft op de huizenprijzen. In Hong Kong zijn de prijzen al in de ‘bubbelfase’, terwijl je in lijstaanvoerder Londen nu al veertien jaarsalarissen moet neertellen om een bescheiden appartement van 60 vierkante meter te bemachtigen.

De vlucht uit obligaties is nog maar net begonnen, wat betekent dat de prijzen van vastgoed in grote wereldsteden nog veel verder kunnen stijgen. Ook andere zogeheten ‘hard assets’ zullen de aandacht krijgen van vermogensbeheerders, nu de zorgen over de obligatiemarkt verder toenemen.

Vermogen vlucht van obligaties naar hoogwaardig vastgoed (Bron: UBS)

Negatieve rente op obligaties
De vlucht naar liquiditeit en de extreem lage rente heeft ervoor gezorgd dat de yield van veel obligaties naar een dieptepunt gedaald is. Wereldwijd is op dit moment voor omgerekend $6 biljoen aan staatsobligaties in omloop waarop de rente negatief is, waarvan $2 biljoen in de eurozone. Het totaal aan staatsobligaties dat minder dan 1% oplevert bedraagt zelfs $17 biljoen. De meest extreme voorbeelden zijn leningen aan de Zwitserse en Duitse overheid, waar beleggers voor een looptijd van twee jaar genoegen nemen met respectievelijk -1,046% en -0,4%. Zelfs Italiaans en Spaans schuldpapier met deze looptijd wordt al tegen een rente van ongeveer nul procent verhandeld. De Zwitserse bank UBS waarschuwde ook al voor de gevaren van een renteverhoging in de Verenigde Staten. Dat zou een enorme daling in de obligatiekoersen teweeg kunnen brengen die in dollars genoteerd staan. De bank verwacht dat de rente volgend jaar met in totaal 60 basispunten verhoogd zal worden, wat een desastreus effect zal hebben op die miljarden aan dollarleningen die bij verschillende beleggingsfondsen en centrale banken op de balans staan. Mark Haefele, vermogensbeheerder bij UBS, merkt dat klanten zich steeds meer zorgen beginnen te maken over obligaties. Maar ook zij weten geen alternatief om al dat vermogen in te parkeren.

Steeds meer schuldpapier levert geen rente op (Bron: Bloomberg, BofA Merrill Lynch)

Centrale banken verkopen
Door de daling van de olieprijs en de dalende grondstofprijzen zien exporterende landen in het Midden-Oosten en in Azië zich gedwongen valutareserves te verkopen. China heeft sinds de zomer van vorig jaar al meer dan $500 miljard gebruikt, terwijl Rusland sinds de koersval van de roebel van vorig jaar ook al meer dan $150 miljard uit haar reserves heeft moeten halen. Saoedi-Arabië, een land dat bij de hoge olieprijs van de afgelopen jaren overschotten aan dollars terug kon uitlenen aan de Verenigde Staten, moet nu zelf de kapitaalmarkt op om het gat in de begroting te dichten. Ook bouwt het land in hoog tempo haar dollarreserves af, namelijk met $12 miljard per maand. De verwachting is dat centrale banken wereldwijd tegen het einde van 2016 $1,5 biljoen minder aan staatsobligaties op hun balans hebben staan dan nu het geval is. De vraag is wie al dat schuldpapier moet kopen om een scherpe stijging van de rente (en een verdere waardedaling van staatsobligaties) te voorkomen...

Centrale banken verkopen dollarreserves (Grafiek via de Telegraph)

Lees ook:
25 november 2015
Beleggers zijn dol op nieuw en snel!

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Een ezel stoot zich over het algemeen geen twee keer aan dezelfde steen. Het is nog maar de vraag of die waarheid ook op gaat voor de particuliere belegger! In zijn eeuwig durende jacht op rendement holt hij vaak hijgend en puffend achter de laatste beleggingshype aan. Het resultaat is vaak dezelfde: de hype wordt op een te hoog niveau aangekocht en op een te laag niveau weer verkocht. ‘Buy high and sell low’, zoals dat cynisch heet.

Steeds opnieuw trappen particuliere beleggers in de mooie praatjes van de fondsmanager, die zo steeds weer fraai verpakte beleggingsproducten aan de man of vrouw weet te brengen. Dat althans lijkt de conclusie uit een onderzoek van Morningstar. Daar hebben ze onderzoek gedaan welke factoren de instroom in beleggingsfondsen beïnvloeden. De invloed van Morningstar zelf blijkt daarin enorm. Al in de jaren negentig van de vorige eeuw hadden fondsen met drie sterren of minder moeite om nieuw geld aan te trekken. Bijna al het nieuwe geld stroomde naar de fondsen met het hoogste aantal sterren. Fondsen met vijf sterren trekken het meeste geld naar zich toe. Fondsen aan de top van de pyramide zagen hun instroom maandelijks met 3,3% groeien, terwijl fondsen aan de onderkant van de pyramide een nagenoeg even grote uitstroom zagen! Prestaties uit het verleden zeggen niets over de toekomst, maar ze bepalen wel het koopgedrag van de particuliere belegger!

Beleggers worden gedreven door hebzucht en angst

Het onderzoek van Morningstar levert ook een inkijkje in het verschillende gedrag van Amerikaanse en Europese beleggers. Amerikanen zijn veel prijsbewuster dan de Europeanen. Bij een keuze tussen twee identieke fondsen verkiezen de Europeanen vaak het iets duurdere fonds. Dat zegt veel over de beleggingsintelligentie van de doorsnee Europese belegger. Het zegt ook iets over de geestelijke gesteldheid van de beleggingsadviseur die willens en wetens de belegger het duurdere fonds aansmeert.

Opvallend en misschien ook wel alarmerend is dat de leeftijd van een fonds een zo grote beslissing vormt bij eventuele beleggingen. Oudere fondsen zien maandelijks een gemiddelde uitstroom van liquiditeiten, ook al heeft de fondsmanager een vlekkeloze en lange staat van dienst. Maar dat blijkt voor veel particuliere beleggers amper een rol te spelen. Het is een vreemde gewaarwording, dat zelfs fondsen met vijf sterren last hebben van een uitstroom van liquiditeiten. De verklaring voor dit bizarre verschijnsel is, dat een fonds minimaal drie jaar moet bestaan voordat Morningstar er een waardering aan knoopt. De conclusie moet luiden, dat particuliere beleggers jonge fondsen verkiezen, ook al hebben die geen historie en kunnen ze geen meerjarige prestaties laten zien!

Beleggers zijn blijkbaar gevoelig voor hypes en slimme marketeers spelen in op deze zwakheid bij beleggers. Een juiste allocatie van vermogen speelt bij veel adviseurs en fondsmanagers nog steeds geen rol van belang, zo leert het onderzoek van Morningstar. Het gaat nog steeds om het aantrekken van zoveel mogelijk assets of de klant daar nu bij gebaat is of niet. Dat is een trieste conclusie na ruim zeven jaar crisis en discussies over het morele gehalte van de financiële sector.

Cor Wijtvliet

Hoofdredacteur Beurshalte.nl

Over Beurshalte:

Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

24 november 2015
Waarom Finland nog steeds in een recessie zit…

Finland is nog altijd niet hersteld van de financiële crisis, want ruim zes jaar later ligt het bbp nog altijd 6% onder het niveau van voor de crisis. En dat terwijl het land eigenlijk best goede papieren heeft. Het land scoort goed op de ranglijst van meest concurrerende economieën in de EU, de bevolking is relatief hoog opgeleid en het onderwijssysteem scoort beter dan dat van veel andere Europese landen. Er is relatief weinig corruptie en eigendomsrechten staan in het Scandinavische land hoog in het vaandel. En ook de kosten van de verzorgingsstaat vallen mee, want de staatsschuld is met 62% lager dan die van landen als Duitsland en Nederland.

Hoe kan het dan toch dat Finland maar niet uit die aanhoudende depressie raakt? Het land heeft weliswaar een aantal schokken heeft moeten verwerken, zoals de recessie in buurland Rusland, de daling van de grondstofprijzen en de neergang van technologiebedrijf Nokia, maar dat deze ontwikkelingen uit zichzelf niet genoeg zijn om de aanhoudende crisis in Finland te verklaren.

In zijn nieuwste marktcommentaar voor de Telegraph maakt Ambrose Evans Pritchard de vergelijking met Zweden. Dat land is in veel opzichten vergelijkbaar met Finland, met als verschil dat zij wel uit de crisis wisten te komen. Zweden behoort niet tot de eurozone en kon haar munt dus in waarde laten dalen, waardoor de schulden minder waard werden en de concurrentiepositie van het land verbeterde. Finland had deze mogelijkheden niet als lid van de muntunie, met als gevolg dat het land niet veel meer opties heeft dan bezuinigen en intern devalueren. Dat laatste komt neer op het verlagen van de lonen, wat de deflatoire depressie in Finland alleen maar erger zal maken.

Finland zit nog steeds in een recessie (Bron: IMF)

Finland kent hoge private schulden

Een interne devaluatie wordt in Finland bemoeilijkt door de hoge schulden van huishoudens. Was de private schuld in 2000 nog 60% van het bbp, inmiddels is dat verdubbeld tot een niveau van 120%. Dat maakt het verlagen van de lonen nog moeilijker, omdat daarmee ook het aflossen van de schulden moeilijker wordt. Het is niet moeilijk om je voor te stellen welke impact dat zal hebben op de bankbalansen en de huizenprijzen in Finland…

Evans Pritchard haalt een recent rapport van het IMF aan, waarin beargumenteerd wordt dat bezuinigen en intern devalueren in Finland de depressie alleen maar erger maakt. Door vast te houden aan een procyclische fiscaal beleid (lees: bezuinigen in crisistijd) wordt het alleen maar lastiger om uit de crisis te raken. De schuldenlast van huishoudens zal door de krimp van de economie als een steeds zwaardere last worden ervaren.

In de goede jaren kon Finland als lid van de Eurozone goedkoop lenen. Daardoor werd er teveel geïnvesteerd in de grondstoffensector en raakte de economie oververhit. De lonen stegen veel te snel, dat in combinatie met een lage rente zorgde voor een sterke toename in private schulden.

Loonkosten in Finland zijn veel te snel gestegen (Bron: IMF)

Goudstandaard

Evans Pritchard trekt in zijn analyse een parallel met het begin van de jaren dertig. Ook toen was er sprake van een economie depressie, die versterkt werd door de deflatoire druk die de goudstandaard oplegde. Verschillende landen besloten toen de koppeling met goud los te laten, waaronder ook Finland in 1931. Toen pas kwam er een einde aan de aanhoudende deflatoire crisis. Toen was de goudstandaard het probleem, nu is dat volgens Evans Pritchard de gemeenschappelijke munt. Daardoor kunnen landen geen zelfstandig monetair beleid uitvoeren om de deflatoire spiraal te doorbreken.

24 november 2015
Zwitserse bank introduceert negatieve rente op spaargeld

De Alternative Bank Schweiz, een kleine Zwitserse bank die zich specialiseert in sociaal en maatschappelijk verantwoorde projecten, introduceert met ingang van volgend jaar een negatieve rente op spaargeld. Daarmee heeft deze bank een primeur te pakken, want het is nog niet eerder voorgekomen dat je als spaarder rente moest betalen aan de bank om je spaargeld in bewaring te geven.

Halverwege oktober stuurde de Alternative Bank Schweiz al een brief naar spaarders om ze op de hoogte te brengen van dit besluit. Vanaf volgend jaar betalen spaarders op jaarbasis 0,125% aan rente over tegoeden tot 100.000 Zwitserse franc (ruim €92.000). Hebben ze meer spaargeld bij deze bank geparkeerd, dan betalen ze over het gedeelte boven deze grens een veel hogere rente van 0,75%.

Negatieve rente

Tot op heden durfden banken de stap naar negatieve spaarrentes nog niet aan, ondanks dat de kosten om geld te parkeren bij de centrale bank steeds hoger wordt. Banken die geld bij de ECB parkeren betalen daar op jaarbasis 0,2% rente over, maar in Zwitserland ligt dat tarief al op 0,75%. Deze negatieve rente drukt de winstmarge van banken omlaag, waardoor ook de spaarrente al enige tijd onder druk staat.

Volgens de Alternative Bank Schweiz is de negatieve spaarrente nodig omdat de bank alleen wil investeren in ‘zinvolle projecten’. Dit zijn vaak niet de projecten die het hoogste rendement opleveren. Ook is de bank van mening dat dit de meest transparante manier is om de kosten van de negatieve rente door te berekenen. “We hebben besloten dat het toepassen van een negatieve spaarrente een transparanter en eerlijker alternatief is voor onze klanten dan een verhoging van de bankkosten en beheerskosten.”

Spaarder betaalt de rekening
De introductie van de negatieve rente door de Zwitserse centrale bank heeft grote banken als UBS en Credit Suisse doen besluiten een hogere onkostenvergoeding te vragen aan de meest vermogende klanten. Door de introductie van negatieve rente zoeken vermogende spaarders hun toevlucht in alternatieve vormen van liquiditeit, zoals goud en contant geld. De Zwitserse centrale bank introduceerde een negatieve rente om een vlucht van vermogen in de Zwitserse franc, en daarmee een waardestijging van de munt, te ontmoedigen. Helaas heeft dat ook tot gevolg gehad dat Zwitserse pensioenfondsen amper rendement kunnen maken op schuldpapier in Zwitserse francs.

Alternative Bank Schweiz introduceert negatieve rente op spaargeld

23 november 2015
Column: Hoe IJsland uit de crisis kwam

De afgelopen week waren er weer erg veel onderwerpen om over te schrijven. De trieste gebeurtenissen in Frankrijk zijn natuurlijk in alle media reeds aan bod gekomen. Het is natuurlijk erg triest wat er heeft plaatsgevonden, ook omdat we door deze verschrikkelijke gebeurtenissen met meer controle door de overheid te maken gaan krijgen. Onze privacy zal hierdoor nog verder aangetast zal worden. Daarom breng ik deze week graag een positief stuk over een land dat een aantal jaar geleden in diepe crisis verzeild was geraakt: IJsland!

Nadat de IJslandse economie vorig jaar met 1,9% groeide, wordt voor dit jaar een groei van 3,5% verwacht. Ook zakte de staatsschuld terug naar 64% van het bbp. Dat is veel minder dan de staatsschuld van 87% tijdens de piek van de financiële crisis in 2012. De IJslandse premier sprak na de publicatie van deze cijfers de volgende woorden:

“Ik ben er vrij zeker van dat ons herstel nooit mogelijk was geweest indien we lid van de EU waren geweest. Het feit dat we buiten de EU stonden is uiteindelijk essentieel gebleken voor ons economisch herstel. De kans dat we ooit opnieuw het lidmaatschap aanvragen lijkt me vandaag klein – neen, onbestaande.”

IJsland is uit de crisis
De krona, haar eigen munteenheid onafhankelijk van de euro, een onafhankelijke wetgeving en de controle over grondstoffen gaven de IJslandse regering ruimte om te manoeuvreren na de crisis. Dat speelde een cruciale rol in het herstel van de binnenlandse economie. Ook het toerisme nam de voorbije vier jaar telkens opnieuw met 25% toe. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) bevestigde onlangs dat IJsland volledig hersteld is van de crisis, zonder in te boeten op zijn sociale systeem met onder andere gratis ziekteverzekering en onderwijs. De politiek in Nederland roept altijd eensgezind dat we als Nederland nergens zouden zijn zonder de EU. We weten dit niet. Wat we echter wel weten is dat Zwitserland en Scandinavië (behalve Finland) nog steeds tot de meest welvarende landen van de wereld behoren. Het feit dat deze landen geen volwaardig lid zijn van de EU heeft ze blijkbaar geen windeieren gelegd. En de Finnen zitten te balen, niet alleen van het bedrijf Apple (heeft gezorgd voor de neergang van hun nationale trots Nokia), maar ook van het besluit toe te treden tot de euro… Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

IJsland liet de crisis achter zich door drastisch te hervormen

23 november 2015