Economisch Nieuws
Afgelopen week kregen we een hoge respons op onze poll over de huizenmarkt. Daarom geven we onze lezers opnieuw een kans om zich over dit onderwerp uit te laten. Geïnspireerd door onderstaande grafiek van de Nederlandse huizenprijzen sinds 1630 leggen we onze lezers de volgende vraag voor:
Hoe ver zullen de huizenprijzen in Nederland nog zakken?
[polldaddy poll=7483874]
Gelukkig staan de huizen niet letterlijk onder water (Bron: ANP)
De Chinese kredietbeoordelaar Dagong heeft de Verenigde Staten een downgrade gegeven van A naar A-. Bovendien handhaaft Dagong een negatieve ‘outlook’ voor de kredietstatus van het land, omdat ze van mening is dat er niets gedaan is om het fundamentele schuldenprobleem op te lossen. De Amerikaanse schuldenlast groeit sneller dan het inkomen, terwijl de economie nauwelijks groeit. “Daarom staat de Amerikaanse regering nog steeds dicht bij een schuldencrisis, een vooruitzicht dat in de nabije toekomst niet substantieel zal verbeteren”, zo schrijft de kredietbeoordelaar in haar persbericht.
Kredietbeoordelaar Dagong wordt buiten China nauwelijks gevolgd, zo schrijft Reuters toe. In Westerse landen wordt bijna alleen maar gekeken naar de drie grote Amerikaanse kredietbeoordelaars Moody’s, Standard & Poor’s en Fitch. Dat is opmerkelijk, aangezien het Chinese Dagong een compleet andere kredietstatus toekent aan de meeste landen. Zo geeft Dagong wel een triple A status aan Noorwegen, maar waardeert ze de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk op respectievelijk A- en A+. Dat is veel lager dan de kredietstatus die Amerikaanse kredietbeoordelaars geven aan de VS en het Verenigd Koninkrijk.
De kredietstatus van de Verenigde Staten heeft de afgelopen jaren een behoorlijke deuk opgelopen. In 2011 gaf kredietbeoordelaar S&P de Verenigde Staten een downgrade van AAA naar AA+, een besluit dat niet in dank werd afgenomen door de Amerikaanse regering. Dit keer doet Dagong er een klein schepje bovenop, door de kredietstatus weer een stapje omlaag te zetten. Ook kredietbeoordelaar Fitch dreigde met een afwaardering, maar zal dat dreigement waarschijnlijk weer intrekken omdat er inmiddels een akkoord bereikt is over het schuldenplafond.
De impact van de afwaardering van Dagong zal waarschijnlijk een zeer beperkte impact hebben op de financiële markten, omdat die zich meer laten (mis)leiden door de rapporten van de drie Amerikaanse kredietbeoordelaars. Kredietbeoordelaars die er overigens compleet naast zaten met de waardering van de hypotheekleningen die door Amerikaanse banken werden verpakt en doorverkocht aan de rest van de wereld.
Welke kredietbeoordelaar geeft u het meeste krediet?
Kredietbeoordelaar Dagong geeft downgrade aan de Verenigde Staten
De Democraten en de Republikeinen hebben een akkoord bereikt over de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond. Woensdagavond stemden zowel het Senaat als het Huis van Afgevaardigden in het met voorstel om het schuldenplafond te verhogen. Daarmee komt er voorlopig een einde aan een soap die met name de media bezig hield, want op de financiële markten was er de afgelopen dagen of weken zeker geen angst of paniek te bespeuren. Zelfs het dreigement van kredietbeoordelaar Fitch wist weinig indruk te maken.
We gebruiken het woord voorlopig, want het akkoord dat afgelopen nacht ondertekend werd schuift het schuldenplafond slechts drie maanden voor ons uit. Het schuldenplafond zal op 7 januari aangetikt worden, terwijl de financiering van de overheid op 15 januari stopt. Begin volgend jaar is dus de volgende aflevering van deze soapserie.
Met de verhoging van het schuldenplafond komt er ook een einde aan de government shutdown. Werknemers van verschillende ‘niet-essentiële’ overheidsinstanties kunnen dus weer aan het werk. Waarschijnlijk kunnen ze vandaag alweer aan de slag. Met terugwerkende kracht worden alle salarissen van de afgelopen zestien dagen, toen er niet gewerkt kon worden, betaald. En speciaal voor de liefhebbers: om 16:35 Nederlandse tijd zal Obama een toespraak houden over de verhoging van het schuldenplafond.
Zoals verwacht leverde het schuldenplafond geen grote problemen op. Het is interessant om waar te nemen dat de populariteit van de Republikeinse oppositie door deze kwestie daalde. Kennelijk is de Amerikaanse bevolking zo afhankelijk geworden van de overheid dat ze het dwarsliggen van de Republikeinen hard afstraffen. De voorzichtige conclusie is dat niemand echt structureel wil bezuinigen en dat de Amerikaanse staatsschuld het land in haar greep houdt. In 2011 was de impasse omtrent het schuldenplafond veel groter dan nu. Dat wekt bij ons de indruk dat Amerikanen nu meer afhankelijk zijn van de overheid dan twee jaar geleden.
Het schuldenplafond is opnieuw verhoogd
Iedereen weet inmiddels wel dat de totale hypotheekschuld van Nederlandse huishoudens uitzonderlijk hoog is. Maar hoe hoog de schuld precies is en hoe snel die de afgelopen vijftien jaar gegroeid is, dat laat de volgende grafiek goed zien. De grafiek komt uit hetzelfde rapport over de woonuitgaven van huurders en eigenaren-bewoners waar we in ons artikel “Steeds meer subprime hypotheken in Nederland” naar verwijzen.
We publiceren deze grafiek in een apart artikel, zodat u deze makkelijk terug kunt vinden en kunt delen. Merk op dat de totale hypotheekschuld de laatste jaren vrijwel niet meer groeit, omdat er tegelijkertijd minder nieuwe hypotheken worden verstrekt en er meer wordt afgelost op bestaande hypotheken. Dat betekent deflatie en dus een vrijwel onvermijdelijke daling van de huizenprijzen. Het is de vraag hoe lang die daling zal aanhouden. Als we deze grafiek mogen geloven hebben we nog een weg te gaan voordat de markt weer stabiliseert.
Totale hypotheekschuld in Nederland vanaf 1996
(Bron: Rapport Woonuitgaven van huurders en eigenaren-bewoners)
Het blog Huizenmarkt-zeepbel schrijft dat 20% van de hypotheken in Nederland volgens de definitie van de Nederlandsche Bank als subprime aangemerkt moet worden. Dat blijkt uit cijfers die te vinden zijn in een nieuw rapport over de woonuitgaven van huurders en eigenaren-bewoners. In het rapport staat een gedetailleerde opbouw van de totale woonlasten voor zowel huurders als eigenaren-bewoners. Daaruit blijkt dat huurders in Nederland gemiddeld 36,4% van het besteedbare inkomen kwijt zijn aan wonen en dat het percentage voor de eigenaren-bewoners op 25,3% ligt. Dat lijken op het eerste oog geen problematische cijfers…
Maar achter deze gemiddelden gaat een ongelijke verdeling schuil waar ook de banken zich steeds meer zorgen over maken. Tabel 1.2 uit het rapport laat zien dat de huishoudens die tot de laagste inkomensgroep behoren een koopquote hebben van 40,6%. Deze groep van 224.600 huishoudens was in 2012 meer dan 40% van het besteedbare inkomen kwijt aan woninglasten. Huizenmarkt-zeepbel verwijst naar een kwartaalbericht van de Nederlandsche Bank uit maart 2008, waarin staat dat een dergelijk hoge woonquote als ‘subprime’ bestempeld kan worden:
“Voor subprime huishoudens liggen de woonlasten soms boven de 40 procent van het beschikbare inkomen, zonder dat daar spaargelden tegenover staan.” (Bron: DNB Kwartaalbericht, maart 2008)
Huurquote en koopquote van huishoudens in 2009 en 2012
Koopquote van huishoudens in 2009 en 2012 (grafiek)
(Bron: Woonuitgaven van huurders en eigenaren-bewoners (2013)
Het aandeel subprime hypotheken op de Nederlandse huizenmarkt is de afgelopen jaren verder toegenomen, met name doordat het netto besteedbaar inkomen sinds het begin van de financiële crisis gedaald is. Door een daling van de inkomens neemt de woonquote automatisch toe. Figuur 1.3 uit het rapport over de woonuitgaven in Nederland laat zien dat het netto besteedbaar inkomen is gezakt van gemiddeld €35.800 in 2009 naar €34.400 in 2012. We zien dit effect ook terug in bovenstaande tabel, want daarin staat dat de maandlasten voor zowel kopers als huurders ten opzichte van het inkomen tussen 2009 en 2012 is toegenomen (zie de grijze blokjes).
Netto besteedbaar inkomen daalt
Afgelopen week stelden we onze lezers een vraag die veel mensen bezig houdt: Is dit een gunstig moment om een huis te kopen? De respons op deze poll was uitzonderlijk hoog. Blijkbaar hebben veel mensen een mening over de huizenmarkt en laten zie die graag horen. Het is opvallend op te zien hoe verdeeld men kan zijn over dit onderwerp.
Door stimulerend beleid van de overheid en door de lage rente worden de maandlasten voor een koopwoning steeds gunstiger ten opzichte van een soortgelijke huurwoning. Begin deze maand zei Johan Conijn, hoogleraar Woningmarkt aan de Universiteit van Amsterdam, dat het omslagpunt in steeds meer gebieden benadert wordt of reeds bereikt is. Eind september schreef ING op basis van eigen onderzoek dat er sinds 2006 (de start van de meting) niet meer zoveel starters waren die het een gunstig moment vonden om een huis te kopen. Het is zeker waar dat kopen goedkoper is geworden, onder meer door een verlaging van de overdrachtsbelasting, de daling van de huizenprijzen en de lage rente.
Aan de andere kant is er ook een groep mensen die het nog geen goed moment vinden om een huis te kopen. Ze wijzen op de grote overwaardering op de woningmarkt en op het feit dat de aflossingsvrije hypotheek wordt ingeperkt. Daardoor kan men steeds minder lenen en daar zullen de huizenprijzen op aangepast moeten worden. Ook het feit dat er zoveel woningen te koop staan kan nadelig zijn, omdat het in deze markt moeilijker is om snel een huis te verkopen.
Maar wat vinden de Marketupdate lezers? De poll heeft een week op de site gestaan en heeft de volgende resultaten opgeleverd. Bent u verbaasd over de uitkomst? Wij in ieder geval wel, want na twee dagen stond de antwoordmogelijkheid “Zeer ongunstig” nog bovenaan met meer dan 50% van de stemmen! Dat was ongeveer de respons die wij verwacht hadden van onze lezers, maar na het bericht over het IMF en de spaardersheffing kregen we opeens veel meer bezoekers op onze site. De nieuwe aanwas blijkt heel anders over de huizenmarkt te denken dan de vaste lezerskern van Marketupdate, want de verhouding tussen gunstig en ongunstig sloeg in een paar dagen tijd compleet om!
Na zeven dagen kunnen we een enquête reproduceren die dezelfde uitkomst geeft als een onderzoek waar NU.nl laatst nog aan refereerde. Uit dat onderzoek bleek dat ongeveer 2/3 deel van alle ondervraagden denkt dat de huizenprijzen gaan stabiliseren of zelfs weer gaan stijgen. Uit onze peiling komen we – tegen onze eigen verwachtingen in – op een soortgelijke conclusie uit…
Marketupdate lezers toch niet zo negatief over de huizenmarkt
Terwijl de huizenprijzen in Nederland dalen blijven ze in het Verenigd Koninkrijk verder stijgen, zo schrijft Bloomberg. In augustus stegen de huizenprijzen volgens LSL Property Services met 0,5% naar een nieuw record van £235.534 (omgerekend ruim €278.000). Vooral in Londen stijgen de huizenprijzen snel, want op jaarbasis gingen de prijzen daar de afgelopen drie maanden twee keer zo hard omhoog als in de rest van het land.
De stijgende huizenprijzen in het Verenigd Koninkrijk worden gedreven door de beschikbaarheid van goedkoop krediet en door het stimulerende beleid van de Britse regering. Deze week ging de tweede fase van het Help to Buy programma van start, een systeem waarmee de overheid garanties geeft op hypotheken die de banken verstrekken. Zolang de koper van een woning tenminste 5% van de koopsom zelf inlegt komt zijn hypotheek in aanmerking voor deze overheidsgarantie.
Omdat het risico op hypotheken met het Help to Buy programma overgebracht wordt van de banken naar de overheid is het makkelijker geworden voor huizenkopers om een hypotheek rond te krijgen. Omdat meer mensen in aanmerking komen voor een hypotheek stijgt ook het aantal hypotheekaanvragen. Volgens de Bank of England was het aantal aanvragen in augustus op het hoogste niveau in vijf jaar tijd!
Alles wijst erop dat het Verenigd Koninkrijk een huizenbubbel aan het blazen is. Ging het in de VS al mis met zogeheten sub-prime hypotheken, in het Verenigd Koninkrijk slaan politici en bankiers men met enige vertraging hetzelfde pad in. David Newnes van LSL Property Services zei het volgende tegenover Bloomberg:
“We hebben gezien dat banken de criteria voor een hypotheek versoepeld hebben voor mensen met een kleine beurs. Daarmee heeft de bank haar deuren geopend voor nieuwe kopers die jarenlang alleen maar konden dromen van een eigen huis. De vraag naar hypotheken is in een relatief korte periode aanzienlijk toegenomen. De vraag loopt zelfs voor op het aanbod van woningen”
In negen van de tien regio’s waar LSL de huizenprijzen volgt zijn de huizenprijzen de afgelopen drie maanden gestegen ten opzichte van een jaar geleden. In Londen was de groei 8,5%, vergeleken met een gemiddelde van 3,5% in heel Engeland. In Wales zwakte de daling van de huizenprijzen weer wat af. Landelijk waren de huizenprijzen in september in Groot-Brittannië 3,8% (of £8.526) hoger dan een jaar geleden.
Het aantal verkochte woningen steeg met 12% in vergelijking met vorig jaar. Een groot deel van de stijging was toe te schrijven aan nieuwe starters op de woningmarkt. Volgens Newnes profiteert het hele land van het Help to Buy programma, omdat het kopers een steuntje in de rug geeft om een eerste woning te kopen. De eigen inleg van 5% is voor de meeste mensen nog te overzien, terwijl banken door de overheidsgarantie op nieuwe hypotheken soepeler hypotheekleningen verstrekken.
De stijgende huizenprijzen geven de huizenbezitter misschien een rijk gevoel, maar ondertussen wordt de betaalbaarheid van een woning steeds slechter. Dat raakt ook de huursector, omdat stijgende huizenprijzen ook een opwaartse druk uitoefenen op de huur. Onlangs plaatsten we op Marketupdate een mooie illustratie van de betaalbaarheid van woningen in het Verenigd Koninkrijk. De betaalbaarheid wordt door het stimulerende beleid van de Britse regering en de Bank of England alleen maar slechter. Hoe lang kan dit nog goed gaan?
Huizenprijzen in het Verenigd Koninkrijk stijgen nog steeds (Bron: Onbekend)
China heeft het Verenigd Koninkrijk gekozen als het nieuwe Europese handelscentrum voor de Chinese yuan, zo schrijft Bloomberg vandaag. Dat betekent dat Londense financiële instellingen onder het Renminbi Qualified Foreign Institutional Investor (RQFII) programma maximaal 80 miljard yuan (omgerekend $13 miljard) mogen investeren in de Chinese aandelenmarkt. Ook zal China via het financiële centrum van Londen schuldpapieren in yuan op de markt brengen.
“Het is mijn ambitie om Londen naar voren te schuiven als het Westerse knooppunt voor handel in Chinese yuan”, zo verklaarde de Britse Minister van Financiën George Osborne. “Meer handel en meer investeringen betekent meer werkgelegenheid en meer banen voor Groot-Brittannië”, zo voegt Osborne eraan toe.
De Bank of England was de eerste Europese centrale bank die een valutaswap tekende met China. In juni werd een overeenkomst gesloten voor een swap faciliteit van 200 miljard Chinese yuan, maanden voordat de ECB een valutaswap van 350 miljard yuan ondertekende met de Chinezen. Met deze valutaswaps verkleinen landen het valutarisico van de Amerikaanse dollar, de munt die in het verleden gebruikt werd voor vrijwel alle internationale transacties tussen bedrijven.
De Chinese economie is na de Verenigde Staten de grootste ter wereld. Dat betekent dat ook de Chinese munt steeds belangrijker wordt voor de wereldwijde handel en investeringen. Het Britse pond wordt nu de vierde grote valuta die direct verhandelbaar is voor Chinese yuan, na de Amerikaanse dollar, de Japanse yen en de Australische dollar. Directe handel tussen de Australische en Chinese valuta begon in april, terwijl de directe handel tussen yuan en yen al sinds juni 2012 mogelijk is.
Volgens Nathan Chow, econoom bij DBS Group Holdings Ltd in Hong Kong, levert deze deal tussen China en het Verenigd Koninkrijk het bewijs dat de yuan een wereldmunt is geworden. “Directe handel tussen deze twee valuta levert besparing op in de transactiekosten en elimineert fluctuaties die het gevolg zijn van veranderingen in de dollar. Ook maakt deze deal tussen China en de Bank of England een toename in het gebruik van Chinese yuan binnen Europa mogelijk, omdat Londen meer kan handelen in yuan”.
Momenteel wordt er in Londen op dagbasis $5 miljard aan Chinese yuan verhandeld, een verdubbeling van het handelsvolume van een jaar geleden, zo verklaarde George Osborne op basis van berekeningen van HSBC. Het is dezelfde bank die verwacht dat China in 2015 een derde deel van al haar internationale handel in Chinese yuan zal afrekenen. Dat zou betekenen dat de Chinese munt in de top drie komt te staan van valuta die het meest gebruikt worden voor wereldwijde handel.
De Chinese valuta staat momenteel op de negende plaats van meest verhandelde valuta in de wereld. In 2010 stond de yuan volgens de Bank of International Settlements nog op de 17e plaats in deze ranglijst. Volgens het Belgische Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications (SWIFT), dat veel internationaal betalingsverkeer regelt, was de Chinese yuan in augustus al de twaalfde meest gebruikte valuta.
De Chinese yuan is sinds juli 2005, toen de vaste koppeling met de Amerikaanse dollar werd losgelaten, al met 36% in waarde gestegen ten opzichte van de Amerikaanse munt. Ten opzichte van het Britse pond is de yuan zelfs al 47% in waarde gestegen. Volgens Bloomberg is de yuan dit jaar al 2,1% meer waard geworden tegenover de dollar, waarmee het de best presterende Aziatische munt is uit een mandje van elf Aziatische valuta.
China stelt haar eigen financiële markt steeds meer open voor buitenlandse investeerders, bijvoorbeeld via RQFII en het Qualified Foreign Institutional Investor programma. In het verleden was de Chinese markt vrij gesloten en konden buitenlandse beleggers bijna niet investeren in bijvoorbeeld Chinese aandelen of Chinees schuldpapier. Nu er steeds meer aandelen en obligaties in Chinese yuan bereikbaar zijn geworden voor buitenlandse beleggers heeft de munt ook meer toegevoegde waarde gekregen.
Chinese yuan wordt een volwassen wereldreservemunt (Afbeelding van Bloomberg)
Het is tekenend voor de verschuiving van de macht in de wereld. Een Chinese autofabrikant met de naam Geely (wie kent hem niet?) heeft het noodlijdende ‘The Londen Taxi Company’ van de ondergang gered. Zoals de naam al doet vermoeden: dit is het bedrijf dat sinds jaar en dag de authentieke en wereldwijd herkende London Cab bouwt.
Het Chinese Geely betaalden £11 miljoen voor de overname en zal de komende vijf jaar in totaal voor £150 miljoen investeren in het bedrijf. Daarmee kan de Londense taxibouwer eindelijk een nieuw model taxi ontwikkelen, een project dat niet van de grond kwam door een gebrek aan financiële middelen.
Dankzij de Chinese overname kan de Londense autofabrikant weer aan de slag. Daarmee blijft ook de werkgelegenheid bestaan in de regio. Het is overigens niet voor het eerst dat een groot Brits bedrijf wordt overgenomen door een buitenlandse speler. De video is van Russia Today.
Wie heeft er een probleem als de Verenigde staten hun staatsschuld niet meer zouden terugbetalen? De volgende illustratie laat tot in detail zien waar de Amerikaanse schuldpapiertjes het hoogst opgestapeld liggen. De grootste buitenlandse crediteuren van de Verenigde Staten zijn China en Japan met respectievelijk $1,3 en $1,1 biljoen, maar we moeten niet vergeten dat het Amerikaanse pensioenstelsel (publiek en privaat) en de Federal Reserve gezamenlijk ook miljarden dollars aan de Amerikaanse overheid hebben uitgeleend.
Gelukkig heeft het Amerikaanse ministerie van Financiën de centrale bank aan haar zijde. Daardoor hoeft ze niet bang te zijn dat ze de rekening niet meer kan betalen. De Federal Reserve zal -als het echt niet meer anders kan – altijd bereidheid tonen om meer schuldpapier op hun balans te parkeren. Daarmee zijn ze al een aardig eind op weg, want na verschillende stimuleringsprogramma’s hebben ze al ruim $2,1 biljoen aan staatsobligaties op hun balans geparkeerd. Dat is bijna evenveel als China en Japan samen! Zo machtig is de geldpers…
Samenstelling van de staatsschuld van de Verenigde Staten (Bron: NPR.org, via Zero Hedge)
China en Vietnam hebben afgelopen zondag een overeenkomst bereikt over het intensiveren van de onderlinge handelsrelatie. Op drie vlakken willen de twee landen intensiever samenwerking, namelijk op zee, op het vasteland en op het gebied van financiële samenwerking. Op elk van deze drie vlakken wordt een werkgroep in het leven geroepen, die de mogelijkheden voor verdere samenwerking in kaart zullen brengen. Zo hebben beide landen de intenties uitgesproken om op het gebied van cultuur en onderwijs nauwer samen te werken.
Het Chinese Global Times schrijft dat een werkgroep financiële samenwerking beide landen moet begeleiden naar de introductie van een valutaswap. Bedrijven kunnen door een dergelijke valutaswap tussen centrale banken makkelijker betalingen doen in de valuta van hun handelspartner. De valutaswap maakt daarmee het gebruik van Amerikaanse dollars overbodig, de valuta die tot voor kort nog dominant was in het internationale betalingsverkeer.
De Global Times schrijft dat een dergelijke valutaswap tussen China en Vietnam een bijdrage kan leveren aan de economische ontwikkeling en de financiële stabiliteit in beide landen en in de regio als geheel. De afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar wordt kleiner, terwijl de Chinese yuan steeds meer gebruikt zal worden in de internationale handel.
China is de laatste jaren druk bezig geweest om haar handelsrelaties te versterken. Door handelsovereenkomsten te tekenen met verschillende handelspartners stelt China haar groeiende behoefte aan grondstoffen veilig, terwijl ze tegelijkertijd investeert in de economische en sociale ontwikkeling van haar handelspartners. Daarnaast bouwt China steeds meer valutaswaps op met haar handelspartners, zodat die de Chinese munt gaan zien als een waardevol alternatief voor de Amerikaanse dollar.
Vorige week tekende de centrale bank van China nog een belangrijke valutaswap met de ECB, waardoor handel tussen bedrijven uit de Eurozone en bedrijven uit China gemakkelijker in euro’s en yuan verrekend kan worden. In dit artikel hebben we tevens een overzicht geplaatst van alle valutaswaps die China de afgelopen jaren heeft opgebouwd.
China en Vietnam willen handelsrelatie versterken (Bron: Xinhuanet)