Tag: centrale bank

  • Column: Geen eurocrisis, maar een schuldencrisis!

    Hoe is het mogelijk dat de euro ondanks alle problemen in de zuidelijke landen nog steeds opvallend stabiel is ten opzichte van de Amerikaanse dollar? En hoe kan het dat steeds meer landen zich de afgelopen jaren bij de muntunie hebben aangesloten?

    Op die vragen blijven de eurosceptici vaak een antwoord schuldig. Misschien dat het antwoord op deze vraag vanzelf duidelijk wordt als je de fundamenten van de euro bestudeert, want daarin schuilt misschien wel de verklaring waarom de euro nog steeds niet gevallen is.

    In 2002 zei de toenmalig ECB-president Wim Duisenberg (1935-2005) dat de euro de eerste valuta ter wereld is die niet gekoppeld is aan goud en ook niet aan de natiestaat. Waarom zijn deze eigenschappen voor een munt eigenlijk zo belangrijk?

    Euro ontkoppeld van goud

    Het feit dat de euro niet gekoppeld is aan goud betekent dat het vertrouwen in de euro niet gebroken kan worden door een run op de goudvoorraad, want de munt is simpelweg niet bij de centrale bank inwisselbaar voor goud. Een run op het Amerikaanse goud zoals in het Bretton Woods systeem is met de euro dus niet mogelijk.

    Wil je euro’s inwisselen voor goud, dan kan dat op de vrije markt tegen een prijs die door vraag en aanbod tot stand komt. Dat is ook de reden dat de goudreserves van het Eurosysteem tegen de actuele marktprijs op de balans van de ECB staan. Waarom is dat belangrijk?

    Stel je een scenario voor waarbij de centrale bank haar munt tegen een vaste koers koppelt aan goud. Neemt de geldhoeveelheid toe zonder dat er meer goud aan de kluis wordt toegevoegd, dan daalt de ‘dekkingsgraad’ in goud. Zo kan een centrale bank veel meer geld in omloop brengen dan wat ze feitelijk aan goud heeft liggen. En aangezien de geldhoeveelheid van nature de neiging heeft om te groeien komt er vanzelf een moment waarop het vertrouwen in de inwisselbaarheid van goud getest gaat worden.

    Dit zagen we bijvoorbeeld in de loop van de jaren zestig in het Bretton Woods systeem, toen verschillende Europese landen op grote schaal dollars omwisselden voor goud. Om de belofte van een troy ounce goud tegen $35 per troy ounce te kunnen verdedigen moest de Amerikaanse centrale bank voortdurend goud op de markt brengen. Nadat 2/3 deel van de totale Amerikaanse goudvoorraad uit de kluis verdwenen was kon Nixon eigenlijk niets anders doen dan de inwisselbaarheid van de dollar opgeven.

    Een centrale bank die zijn munt aan goud koppelt moet bereid zijn deze koppeling te verdedigen door voortdurend goud te verkopen. Bij een stijging van de goudprijs moet de centrale bank goud verkopen en daalt dus de waarde van de goudvoorraad als percentage van de totale reserves.

    valuta-goudreserve-eurosysteem-percentage

    De stijging van de goudprijs maakt de balans van de ECB sterker

    Precies het omgekeerde gebeurt bij een centrale bank die haar munt niet koppelt aan goud. Mocht er om wat voor reden dan ook een run op goud ontstaan, dan stijgt de goudprijs en stijgt ook de totale waarde van het goud op de balans van de centrale bank. De ‘dekkingsgraad’ van de euro wordt dus alleen maar beter bij een stijging van de goudprijs, terwijl de ‘dekkingsgraad’ van een dollar in dat geval juist slechter wordt.

    Dat verklaart ook de volgende passage van Aerdt Houben in een interview met het Financieel Dagblad.

    Rond de oprichting van de Nederlandsche Bank in 1814 werd goud gekoppeld aan de bankbiljetten. ‘Waardeloze’ stukjes papier werden vertrouwd omdat de centrale bank goud onder de grond had liggen.

    Door de koersstijging van goud hebben we de feitelijke waarde die de bankbiljetten in Nederland vertegenwoordigen, nagenoeg in bezit in goud.

    Op dit onderdeel verschilt de ECB fundamenteel van de Federal Reserve. De Amerikaanse centrale bank bezit slechts goudcertificaten, die bovendien nog steeds gewaardeerd worden tegen een historische koers van $42,22 per troy ounce. Deze certificaten worden niet meer waard bij een stijging van de goudprijs, in tegenstelling tot de goudvoorraad van de ECB en van andere centrale banken die hun edelmetaal waarderen tegen de actuele marktprijs. Interessant detail: Ook China en Rusland gebruiken de waarderingsmethode van de ECB.

    Euro_Gold_Bar

    Euro is niet gekoppeld aan goud

    Euro ontkoppeld van de natiestaat

    Met de komst van de euro hebben alle lidstaten hun monetaire soevereiniteit overgedragen naar een onafhankelijke centrale bank voor alle landen. Dat betekent dat landen hun begrotingstekorten en schulden niet langer kunnen verdoezelen door de munt te devalueren of door een eigen centrale bank opdracht te geven geld bij te drukken.

    Zou een land als Griekenland, Spanje of Italië een eigen munt hebben, dan was het heel aantrekkelijk geweest om de munt te devalueren of om de eigen centrale bank de opdracht te geven de geldpers aan te zetten. Het feit dat landen dat binnen de eurozone dat niet meer kunnen maakt de staatsobligaties van de lidstaten meer risicovol en de euro als munt juist minder risicovol. De ECB voorkomt immers dat politici in de verschillende lidstaten voor hun eigen gewin de waarde van het geld kunnen uithollen.

    In een recente toespraak in Cambridge legde ECB bestuurslid Benoit Coeuré uit wat dit betekent.

    In de meeste ontwikkelde economieën, en ook in de meeste macro-economische modellen, worden staatsobligaties altijd als veilig gezien. Er is in feite een volledige consolidatie tussen de balans van de centrale bank en die van de fiscale autoriteit, waardoor staatsschuld in nominale termen altijd risicovrij is. De centrale bank kan altijd garanderen dat er in cash terugbetaald wordt. Daarom kleeft er geen kredietrisico aan staatsobligaties, ook al dragen ze het risico van inflatie als de centrale bank door de overheid onder druk wordt gezet om inflatoire tekorten te financieren.

    In de Eurozone geldt echter niet dezelfde relatie. Er is één centrale bank en er zijn negentien verschillende fiscale autoriteiten en de lidstaten zijn niet verantwoordelijke voor elkaars schulden. De ECB heeft – om goede redenen – een verbod op ‘monetaire financiering’, dat is het rechtstreeks opkopen van schulden of het rechtstreeks geld uitlenen aan overheden.

    Hiermee is verzekerd dat fiscale overdrachten niet kunnen plaatsvinden via de centrale bank. Ook voorkom je op deze manier fiscale dominantie over het monetaire beleid, wat het nastreven van prijsstabiliteit ondermijnt. Het betekent ook dat staatsobligaties van landen uit de Eurozone in bepaalde opzichten equivalent zijn aan andere obligaties van niet-overheden, omdat de verschillende fiscale autoriteiten en de centrale banken niet geconsolideerd kunnen worden in één federale balans.

    Duitse en Griekse staatsobligaties worden door geen enkele Europese autoriteit gegarandeerd, net zoals obligaties die door Californië of Arkansas zijn uitgegeven niet door de federale overheid of door de Federal Reserve gegarandeerd worden. Daarmee zijn staatsobligaties in de Eurozone blootgesteld aan een kredietrisico dat andere ontwikkelde economieën [met een eigen centrale bank] niet hebben.

    En dit is met opzet gedaan. De constructie van de Eurozone – het verbod op monetaire financiering in het EU verdrag, de no-bailout clausule – is opzettelijk bedoeld om de financiële markten aan te moedigen een onderscheid te maken tussen de verschillende landen in de Eurozone, op basis van de fiscale houdbaarheid van hun beleid. Het idee hierachter is dat marktdiscipline de acties van overheden voortdurend zal beoordelen, wat uiteindelijk zal leiden tot een beter beleid.

    Net zoals bij de verschillende staten in de VS met hun begrotingsregels is de mogelijkheid dat schuldeisers verliezen lijden cruciaal om geloofwaardigheid te geven aan het fiscale raamwerk. In andere woorden: Het is belangrijk dat staatsobligaties niet ’te veilig’ zijn in de eurozone (lees: dat er geen risico is van een default), omdat anders de volledige verantwoordelijkheid voor een duurzaam fiscaal beleid komt te liggen in fiscale regels. Regels waarvan de geschiedenis heeft aangetoond dat ze niet geloofwaardig zijn of waarvan men verwacht dat de centrale bank uiteindelijk de overheden te hulp zal schieten. En dat is in het Europese verdrag expliciet verboden.

    benoit-coeureBenoit Coeuré maakt hier een interessante vergelijking tussen de lidstaten van de Eurozone en de verschillende staten in de VS. Beide hebben geen eigen centrale bank en kunnen dus niet de geldpers aanzetten om de tekorten te financieren.

    Dat betekent ook dat Europese landen, net als de verschillende Amerikaanse staten, in het slechtste geval hun schulden niet kunnen betalen en in ‘default’ kunnen treden. Dat betekent ook dat staatsobligaties van de lidstaten van de Eurozone geen risicovrije assets zijn zoals staatsobligaties van landen die wél een eigen centrale bank hebben.

    Een land als Griekenland kan binnen de Eurozone in ‘default’ gaan, zonder dat de waarde van de euro daardoor ter discussie komt te staan. Vergelijk het met het faillissement van de Amerikaanse staat Detroit. Die gebruikt nog steeds dollars en kan gewoon weer geld lenen door nieuwe obligaties uit te schrijven.

    Juist dit gegeven maakt de euro als munt sterk. Zo lang de verdragen gerespecteerd worden zal de ECB de stabiliteit van de euro niet opofferen om de veiligheid van staatsobligaties te garanderen. De euro blijft op veilige afstand van spilzuchtige politici en dat maakt de munt sterk. Niet alleen binnen de Eurozone, maar ook daarbuiten.

  • Rusland wil meer onafhankelijkheid van dollarsysteem

    Na meer dan twee jaar economische crisis in Rusland probeert president Poetin de impasse te doorbreken. Vanaf nu zal het land een meer onafhankelijk monetair beleid voeren, dat bestaat uit een ruimere kredietverlening aan bedrijven, het uitbreiden van de economische samenwerking in de Euraziatische regio en het versterken van de ‘gouddekking’ van de roebel. Dat lezen we in een uitgebreide analyse op New Eastern Outlook, die we speciaal voor onze lezers vertaald hebben.

    “Poetin zegt nee tegen neoliberalen en ja tegen economische ontwikkeling”

    Op 25 juli gaf Poetin een economische denktank genaamd Stolypin Club de opdracht om uit te zoeken hoe Rusland haar economie het beste kan stimuleren. Daarmee nam hij afstand van twee invloedrijke neoliberale economische groeperingen die Rusland in een gevaarlijke politieke en economische recessie brachten.

    Met relatief weinig bombarie publiceerde de Russische pers in augustus een publicatie die zeer ingrijpende invloed zal hebben op de toekomstige ontwikkeling van de economie. De Russische president Poetin gaf de Stolypin Club de opdracht om een rapport te schrijven en een nieuw programma voor economische ontwikkeling te presenteren, een alternatief voor het economische plan dat de toenmalige minister van Financiën Alexei Kudrin had voorbereid. Dit alternatieve plan wordt in het vierde kwartaal van dit jaar aan de regering gepresenteerd.

    Een aantal van de plannen uit dit rapport zijn inmiddels al bekend. Zo adviseert de economische denktank om meer te investeren in de economie, door fiscale stimulering van de overheid enerzijds en monetaire stimulering van de centrale bank anderzijds. Daarmee slaat de groep een andere weg in dan Alexei Kudrin, die van mening is dat investeren in de economie geen publieke taak is.




    Monetaire en fiscale stimulering

    Als gevolg van de Westerse sancties wordt er veel minder kapitaal geïnvesteerd in de Russische economie. Doordat buitenlandse beleggers hun geld weghalen is er een schaarste aan geld ontstaan in de Russische economie, waardoor een snel herstel na de crisis bemoeilijkt wordt. Om dit probleem aan te pakken moet Rusland minder afhankelijk worden van buitenlandse investeerders en meer kunnen vertrouwen op kredietverlening in eigen land. President Poetin heeft zich gerealiseerd dat meer investeringen nodig zijn en dat daarvoor een economisch stimuleringsprogramma nodig is dat meer ruimte biedt voor binnenlandse kredietverlening. Daarover zei de president tijdens een economische conferentie op 25 mei het volgende:
    "Ik stel voor dat we vandaag beginnen met nieuwe groeibronnen die de Russische economie de komende tien jaar kan benutten... De huidige dynamiek heeft laten zien dat de reserves en bronnen die we aan het begin van deze eeuw hadden niet meer hetzelfde resultaat opleveren als in het verleden. Ik heb in het verleden al eens gezegd - en dat wil ik nu weer benadrukken - dat de economische groei niet geheel uit zichzelf weer op gang kan komen. Als we geen nieuwe bronnen van groei vinden, dan zal de groei van ons bruto binnenlands product (bbp) rond de nul blijven. In dat geval zijn de verwachtingen op het gebied van sociale zekerheid, defensie en andere sectoren van de economie aanzienlijk lager dan wat nodig is om het land te ontwikkelen en vooruitgang te boeken."
    Twee maanden na deze bijeenkomst nam Poetin zijn besluit, mede door het vooruitzicht van de presidentsverkiezingen in maart 2018. Hij koos voor een herstelprogramma dat voor een belangrijk deel gebaseerd is op het Duitse herstelprogramma van 1871, dat Duitsland in drie decennia tijd deed transformeren van een achtergestelde economie naar een economie die zich kon meten met het Verenigd Koninkrijk.

    russian-net-capital-flows-net-capital-flows_chartbuilder

    Russische economie wordt al jaren belemmerd door uitstroom van buitenlands kapitaal (Grafiek via Quartz)

    Hervormingen

    Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begonnen de jaren van de 'schoktherapie'. Harvard economen, waaronder Jeffrey Sachs, kregen de controle over het economische beleid van Rusland. Wat volgde was een voor Rusland rampzalig economisch beleid. Staatsbedrijven werden geprivatiseerd en voor een bodemprijs verkocht aan Westerse investeerders als George Soros. Daarnaast werden er drastische bezuinigingen doorgevoerd, waardoor de gemiddelde levensstandaard omlaag ging en pensioenen ernstig versoberd werden. Dit alles werd gedaan onder de noemer van "vrije markt hervormingen". Na dit trauma kwam er eind 1999 een nieuwe president die het land er weer bovenop moest helpen. Vladimir Poetin pakte de oligarchen en belastingontduikers hard aan en bracht de economie weer op het pad van herstel. De schade die was aangericht door de 'schoktherapie' van de jaren negentig kon langzaam weer hersteld worden. Ondanks de slechte ervaringen met de schoktherapie heeft de vrije markt ideologie in Rusland tot op de dag vandaag een monopoliepositie in het economische en financiële beleid van de Russische regering. Dat geldt ook voor de gouverneur van de centrale bank Elvira Nabiullina, die vooral gefocust lijkt te zijn op het beteugelen van de inflatie en het stabiliseren van de roebel. Door de aanhoudende economische crisis in Rusland kwam Poetin tot het inzicht dat het economische beleid van de regering misschien toch niet het beste is voor de Russische economie. Hij riep de Russische economische raad bijeen en gaf ze de opdracht een plan te schrijven om de Russische economie weer te stimuleren. Deze economische raad bestaat uit 35 leden, afkomstig uit drie verschillende economische stromingen.

    Drie stromingen

    De voormalig minister van Financiën Alexei Kudrin stond aan het hoofd van één van deze stromingen, samen met de ministers Anton Siluanov en Alexey Ilyukayev. Hun visie is dat Rusland een laisse faire beleid moet voeren, met onder andere de privatisering van de spoorlijnen en van energiebedrijven als Gazprom. Veel Russische economen zijn tegen dit beleid, omdat zij vrezen voor een nieuwe 'schoktherapie' zoals die van de jaren negentig. De tweede stroming wordt vertegenwoordigt door de gouverneur van de centrale bank, Elvira Nabiullina. Zij pleit voor een zeer conservatief economisch beleid, zonder ingrijpende hervormingen en zonder fiscale stimuleringsprogramma's. Zij wil slechts de waarde van de roebel stabiliseren en de inflatie in toom houden. Dit beleid zal gepaard gaan met een zeer lage economische groei. De derde stroming schrijft een economisch beleid voor dat in het Westen sterk bekritiseerd werd. De aan het Pentagon gelieerde website Stratfor omschreef deze stroming in haar rapport als een 'merkwaardig gezelschap'. Dit is de groep die na twee maanden van Poetin het mandaat kregen om hun plannen uit te werken. In dit team zaten onder andere adviseur Sergey Glazyev en Boris Titov. Glazyev adviseerde Poetin ten aanzien van Oekraïne en coördineerde de oprichting van de douane-unie tussen Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan, de drie landen die later de basis vormden van de Euraziatische Economische Unie (EEU). Boris Titov is een succesvol ondernemer die bovendien sterke relaties onderhoudt met het Chinese bedrijfsleven. Deze groep volgt in essentie het herstelprogramma dat in de negentiende eeuw werd uitgevoerd in Duitsland en dat bedacht was door econoom Friedrich List. Zijn aanpak stond lijnrecht tegenover de destijds dominante economische stroming van Adam Smith. Onder dit herstelprogramma werd de Duitse binnenlandse markt herenigd en begon de economie weer op te bloeien. Adviseur Glazyev ontwikkelde een vijfjarenplan dat Rusland dichter bij economische soevereiniteit zou brengen. Rusland zou minder kwetsbaar moeten worden voor externe economische schokken en zou er alles aan moeten doen om de binnenlandse economie te versterken. Een van de doelen van dit vijfjarenplan is om de Russische industriële productie met 30 tot 35 procent te verhogen, een ander doel is het ontwikkelen van een kenniseconomie door nieuwe investeringen te doen in het onderwijs, de gezondheidszorg en diverse sociale projecten.

    Monetaire onafhankelijkheid

    Het eerste wat de regering in Washington en het IMF na de val van de Sovjet-Unie wilden bewerkstelligen was de privatisering van de Russische centrale bank. Daartoe werd de Russische regering en de toenmalig president Jeltsin onder druk gezet. De nieuwe centrale bank van Rusland moest een private instelling worden, losgekoppeld van de staat en gebonden aan het dollarsysteem. In het economische plan van Glazyev krijgt de centrale bank een grotere rol om de economie te stimuleren, door in vijf jaar tijd in totaal 20 biljoen roebel (ruim €270 miljard) aan goedkope leningen te verstrekken aan het bedrijfsleven. Deze leningen moeten tegen een rente van 1 tot 4 procent verstrekt worden, veel lager dan de officiele rente van 10,5% die de centrale bank op dit moment hanteert. Juist door de rente zeer hoog te houden remt de centrale bank de economische ontwikkeling in Rusland af, zeker nu de beschikbaarheid van kapitaal uit het buitenland als gevolg van de Westerse sancties is opgedroogd. De centrale bank moet volgens Glazyev daarom de kredietverlening aan bedrijven versoepelen.

    Geen dollars, maar goud

    De monetaire visie van Glazyev is interessant, want naast monetaire verruiming blijkt hij ook voorstander te zijn van een uitbreiding van de publieke goudvoorraad. In het vijfjarenplan stelt de adviseur van Poetin voor dat de centrale bank het failliete dollarsysteem verlaat en de roebel sterker maakt door de goudreserve uit te breiden. De rol van dollarreserves zou verkleind moeten worden, ten gunste van de goudreserve. Zonder de roebel rechtstreeks te koppelen aan goud krijgt iedere roebel op deze manier wel een hogere 'gouddekking'. De Russische centrale bank zou volgens Glazyev het mandaat moeten krijgen om de totale goudproductie van Russische goudmijnen op te kopen. De centrale bank van Rusland beschikt op dit moment over een goudreserve van ongeveer 1.500 ton. Dit is een vertaling van een artikel dat eerder verscheen op New Eastern Outlook

  • Bank of Japan wordt grootste aandeelhouder

    De Bank of Japan is op weg om de grootste aandeelhouder te worden op de Japanse aandelenmarkt. De centrale bank behoort nu al tot de vijf grootste aandeelhouders van 81 verschillende bedrijven uit de Nikkei 225 index en zal volgens berekeningen van Bloomberg eind volgend jaar zelfs de grootste aandeelhouder zijn van 55 bedrijven uit de index.

    De Japanse centrale bank koopt niet rechtstreeks aandelen, maar doet dat via zogeheten exchange traded funds (ETF’s). Dat zijn beleggingsfondsen die aandelen uitgeven en die het beheerde vermogen in beursgenoteerde bedrijven stoppen. Door in een steeds hoger tempo ETF’s te kopen wordt de centrale bank indirect aandeelhouder van alle bedrijven die in Japan aan de beurs genoteerd staan.

    De Bank of Japan begon in 2013 met het opkopen van ETF‘s en heeft de geldkraan sindsdien verschillende keren verder opengedraaid. In 2014 werd het opkoopprogramma al verdrievoudigd en afgelopen maand maakte de gouverneur van de centrale bank bekend de aankopen van ETF’s te verdubbelen naar ¥6 biljoen op jaarbasis ($60 miljard). Daarmee komt een steeds groter deel van de aandelenmarkt terecht op de balans van de centrale bank.

    bank-of-japan-stock-holdings

    Wordt de centrale bank de grootste aandeelhouder in Japan? (Grafiek via Bloomberg)

    Bank of Japan domineert aandelenmarkt

    Het monetaire beleid van de centrale bank zorgt voor steeds hogere aandelenkoersen in Japan, maar daar is niet iedereen blij mee. Doordat de centrale bank steeds meer geld in de aandelenmarkt pompt worden de waarderingen kunstmatig verhoogd. Dat maakt het voor beleggers heel moeilijk om te bepalen of aandelen correct gewaardeerd zijn.

    Een bijkomend effect is dat het zo steeds moeilijker wordt om aan de hand van de aandelenkoers af te lezen hoe goed of slecht het met een bepaald bedrijf gaat. Waar een particuliere belegger of een beleggingsfonds meestal een zorgvuldige afweging maakt koopt de centrale bank gewoon alles op, zonder daar een waarderingsmethode op los te laten.

    Monetaire verruiming

    Volgens de centrale bank levert het opkopen van aandelen een bijdrage aan de economische activiteit en aan de inflatie, maar waar het eigenlijk om draait is het ondersteunen van de aandelenmarkt. Stijgende aandelenkoersen zijn niet alleen prettig voor beleggers, maar ook voor pensioenfondsen die rendement moeten maken. De Bank of Japan heeft op dit moment naar schatting 8,9 biljoen yen aan ETF’s op haar balans staan, omgerekend $89 miljard. Dat is een kleine twee procent van de totale marktkapitalisatie van alle beursgenoteerde bedrijven in Japan.

    In een poging de inflatie aan te jagen en de rente verder omlaag te drukken koopt de centrale bank ook al jaren staatsobligaties op. Daarmee financiert ze indirect de tekorten van de overheid. De centrale bank heeft al een derde van alle Japanse staatsobligaties op haar balans staan en is daarmee hard op weg het nieuwe Zimbabwe te worden. De ontwikkeling van het balanstotaal laat zien hoe uitzonderlijk de situatie in Japan is geworden.

    balans-bank-of-japan

    Balanstotaal Bank of Japan sinds 1970

  • Grafiek: Valutareserves Zwitserse centrale bank

    Eerder deze week plaatsten we een grafiek van de monetaire verruiming door centrale banken, maar daarin misten we de Zwitserse centrale bank. Dat komt omdat zij nooit een grootschalig stimuleringsprogramma hebben aangekondigd zoals de Federal Reserve, de Bank of England, de Bank of Japan en de ECB. Maar daarmee is niet gezegd dat Zwitserland het beste jongetje van de klas is…

    Sinds het uitbreken van de financiële crisis heeft de centrale bank op grote schaal en bijna onafgebroken Zwitserse franken ‘bijgedrukt’ om haar munt te verzwakken. In plaats van staatsobligaties op te kopen heeft de Swiss National Bank (SNB) dat geld gebruikt om verschillende buitenlandse valuta aan te kopen.

    valutareserves-zwitserse-centrale-bank

    Valutareserves Zwitserse centrale bank (Bron: Swiss National Bank)

    Meer dan 600 miljard aan valutareserves

    Op deze manier wist de centrale bank haar totale valutareserves in minder dan tien jaar tijd te vertienvoudigen van omgerekend 60 miljard naar meer dan 600 miljard Zwitserse franken. Deze reserves bestaan voor het grootste gedeelte uit staatsobligaties die in euro’s en dollars genoteerd staan.

    Met dit opkoopprogramma slaat de centrale bank twee vliegen in één klap. Door de waarde van de eigen munt omlaag te drukken beschermt de centrale bank de concurrentiepositie van Zwitserse bedrijven. Tegelijkertijd bouwt ze valutareserves op die in de toekomst gebruikt kunnen worden om goederen uit het buitenland te importeren. Welkom in het tijdperk van gratis geld!

    currencies-pixabay
    Zwitserse centrale bank zet ‘geldpers’ aan om munt te verzwakken

  • ECB handhaaft rente op 0%

    De ECB laat de rente ongewijzigd gelaten op 0%. Vanmiddag om half drie zal ECB-president Mario Draghi een toelichting geven op dit rentebesluit. Het belooft een interessante persconferentie te worden, want er zijn genoeg onderwerpen waar de aanwezige pers vragen over kan stellen.

    Draghi zal ongetwijfeld een toelichting geven op het Britse referendum en de gevolgen die de ‘Brexit’ heeft voor de Eurozone en het monetaire beleid van de centrale bank. Na de Brexit gingen de bankaandelen in heel Europa hard onderuit en verloren zowel de euro als het Britse pond aan waarde ten opzichte van de dollar.

    We zijn ook benieuwd wat Draghi gaat zeggen over de problemen in de Italiaanse bankensector. De banken in Italië hebben samen ongeveer €360 miljard aan slechte leningen op de balans staan en de vraag is nu wie voor de verliezen opdraait als één van deze banken gered moet worden. De premier van Italië wil de banken redden met belastinggeld, maar ECB-bestuurslid Benoit Coeuré verzekerde de financiële markten ervan dat dat er geen uitzondering gemaakt zal worden op de bestaande bail-in regels.

    Stimuleringsprogramma ECB

    Tijdens de persconferentie krijgen we mogelijk ook meer duidelijkheid over het stimuleringsprogramma van de centrale bank. De ECB koopt maandelijks voor €80 miljard aan obligaties – waaronder sinds kort ook bedrijfsobligaties – om de rente verder omlaag te drukken en de kredietverlening op gang te brengen. Maar de rente daalt zo snel dat er een tekort dreigt te ontstaan aan obligaties die de ECB mag kopen. Het is dus mogelijk dat de centrale bank de voorwaarden van haar stimuleringsprogramma zal versoepelen. Wanneer dat zal gebeuren is de grote vraag.

    Georgette Boele, valutaspecialist van de ABN Amro, verklaarde tegenover persbureau ABM Financial News dat een verdere uitbreiding van het stimuleringsprogramma van €80 naar €100 miljard per maand niet onwaarschijnlijk is.

    ecb

    ECB houdt rente op nul procent 

  • Deze bedrijven krijgen financiering van de ECB

    De ECB begon in juni met het opkopen van bedrijfsobligaties en heeft inmiddels al meer dan €10 miljard van deze schuldpapieren op de balans staan. Maar welke bedrijven worden op deze manier (indirect) geholpen aan goedkope financiering? Dat wordt duidelijk aan de hand van het volgende overzicht, dat onlangs door de centrale bank werd vrijgegeven. Op het lijstje staan diverse grote Duitse autofabrikanten, telecombedrijven, elektronicagiganten, energiebedrijven en financiële dienstverleners.

    ecb-bond-purchases2

    Deze bedrijven krijgen (indirect) financiering van de ECB

    ecb-bond-purchases

    ECB breidt haar aankopen van obligaties verder uit

    ecb-bedrijfsobligaties

    Lijstje van Duitse bedrijven waarvan de ECB het schuldpapier koopt (via Ronnie Stoeferle)

    ecb-bond-purchases3

    Het opkoopprogramma van de ECB zorgt voor nog meer gratis geld voor bedrijven (grafiek via Zero Hedge)

  • Ook centrale bank Zweden kan rente niet voorspellen

    Ook de centrale bank van Zweden heeft geen flauw idee waar de rente naartoe zal gaan, zo blijkt uit de volgende grafiek. De economen van de centrale bank verwachten al vijf jaar dat de rente zal gaan stijgen, maar het tegenovergestelde gebeurde. De enige verandering die we door de jaren heen zien is dat de renteverwachtingen steeds verder naar beneden worden bijgesteld. Maar dat de rente verder zou dalen en zelfs onder nul uit zou komen, dat hadden de economen van de ‘Riksbank’ in hun modellen niet voorzien.

    riskbank-rate-forecast

    Zweedse centrale bank kan rente niet voorspellen (grafiek via twitter)

    De Zweedse centrale bank moest in 2011 en 2012 de rente verlagen vanwege de Europese schuldencrisis. De waarde van de euro dook omlaag, waardoor kapitaal richting andere Europese valuta zoals de Zweedse kroon en de Zwitserse frank vluchtte. Om een te snelle waardestijging van de eigen munt te voorkomen werd de rente stapsgewijs verder verlaagd, tot een niveau van -0,5% op het moment van schrijven. Maar de centrale bankiers in Zweden blijven volhouden aan hun scenario dat de rente weer zal stijgen. In hun laatste prognose voorzien ze nog steeds een stijging van de rente, tot 0,5% positief in 2019.

    Lees ook:

  • Centrale bank Japan bezit 34% staatsschuld

    Japan kwam wat later binnen op het feest van geldpersfinanciering, maar die achterstand hebben ze in een mum van tijd weten weg te werken. De afgelopen vier jaar heeft de centrale bank van het land zoveel staatsobligaties gekocht dat nu 34% van de totale staatsschuld van Japan geparkeerd staat op de balans van de centrale bank.

    Zouden de Japanse overheid en haar eigen centrale bank het op een akkoordje gooien, dan kunnen ze de staatsschuld dus in één klap verlagen van 220% naar 145% van het bbp. Laat de centrale bank de spreekwoordelijke geldpers nog wat langer draaien, dan kan de staatsschuld op een dag zelfs weer onder de 100% komen.

    japan-gov-bonds-qe

    Japanse staatsschuld voor 34% in handen van eigen centrale bank (Grafiek via Jeroen Blokland)

    Het klinkt absurd, maar volgens Bill Gross is dit de meest waarschijnlijke optie. Niet alleen voor Japan, maar voor de hele Westerse wereld. Stevent Japan af op een Weimar hyperinflatie of zijn de centrale bankiers van de 21e eeuw zoveel slimmer dan de centrale bankiers van toen?

    Lees meer:




  • Is Japan kandidaat voor hyperinflatie?

    Het gaat niet zo goed met de Japanse economie. Het land gaat gebukt onder hoge schuldenlast en heeft daar nog steeds geen oplossing voor gevonden. Monetaire en fiscale stimulering blijkt geen structurele verbetering op te leveren, terwijl de centrale bank steeds gekkere sprongen maakt om de economie te ondersteunen. We hebben vier zorgwekkende trends van de afgelopen jaren op een rij gezet…

    1. Vlucht in staatsobligaties

    De rente op Japanse staatsobligaties met een looptijd van dertig jaar is de afgelopen maanden spectaculair gedaald. Kreeg je begin dit jaar nog 1,2% rendement op deze langlopende lening, nu is dat niet veel meer dan 0,2%. Beleggers vluchten in staatsobligaties, omdat die nog steeds de status van veilige haven hebben. Maar hoeveel staatsobligaties kunnen beleggers nog kopen, nu ook de Bank of Japan de spreekwoordelijke geldpers laat draaien?

    Eerder deze maand schreef Bloomberg dat er bijna geen handel is meer is de langlopende staatsobligaties, omdat niemand zijn stukken nog wil verkopen. Op een bepaalde dag was er zelfs helemaal geen handel in de Japanse staatsobligaties van dertig jaar. Geen wonder dat we dan de volgende grafiek zien…

    2. Bank of Japan bezit meer dan helft van alle ETF’s

    De Japanse centrale bank heeft alle registers opengezet om deflatie te voorkomen. De afgelopen jaren heeft de Bank of Japan stelselmatig staatsobligaties en aandelen opgekocht, in een poging de economie te stimuleren. Het resultaat van dit alles is dat de centrale bank op dit moment niet alleen de grootste bezitter is van de staatsschuld, maar ook van alle ETF’s in Japan. In 2010 begon de Bank of Japan aandelen te kopen via zogeheten exchange traded funds, met als resultaat dat meer dan de helft van al deze ETF’s inmiddels op haar balans staat. Hoe gezond is de economie nog als de centrale bank de prijzen ondersteunt door de helft van de aandelen op te kopen?

    boj-etf-holdings

    Bank of Japan bezit helft van alle ETF’s (Bron: Bloomberg)

    3. Japanners vluchten in contant geld

    Eerder dit jaar schreven we over de run op kluisjes en contant geld. De invoering van negatieve rente door de Bank of Japan was voor veel spaarders reden om geld van de bank te halen en in de vorm van bankbiljetten in de kluis te stoppen. Dit is funest voor de banken, omdat spaargeld het onderpand is waarop zij geld mogen uitlenen. En als spaargeld begint te schuiven kunnen ook de banken in de problemen komen. De vlucht naar contant geld is ook de reden dat de Bank of Japan meer bankbiljetten moet bijdrukken.

    10000yen-banknote

    Meer vraag naar grote bankbiljetten en kluisjes in Japan

    4. Handelsbalans

    Sinds de aankondiging van nieuwe monetaire stimulering in december 2012 zakte de waarde van de Japanse yen ten opzichte van de Amerikaanse dollar met meer dan 40%. Je zou verwachten dat de Japanse economie hier een exportvoordeel uit zou halen, maar het tegenovergestelde gebeurde. Het voordeel van de exportpositie werd teniet gedaan door hoge importkosten voor olie en gas. Deze kosten zijn het afgelopen jaar enorm gedaald, wat een gunstig effect heeft gehad op de betalingsbalans van Japan. Maar of het land van de rijzende zon ooit weer de sterke exporteconomie van weleer wordt, dat is nog maar de vraag met concurrentie uit andere Aziatische landen zoals Zuid-Korea. Een land met een eigen centrale bank een een structureel handelstekort is een kandidaat voor hyperinflatie.
    "If you're running a trade deficit and your government can (and will) print, then you are a candidate for hyperinflation." - FOFOA

    japan-balance-of-trade

    Japan is niet langer een exporteconomie (Bron: Tradingeconomics)

  • Zweden gaat nog meer staatsobligaties kopen

    De centrale bank van Zweden gaat voor nog eens 45 miljard kronen (€4,9 miljard) aan staatsobligaties kopen, bovenop het bestaande stimuleringsprogramma van 200 miljard kronen. Dat is volgens de centrale bank nodig om de inflatie aan te jagen en om te voorkomen dat de waarde van de Zweedse munt stijgt ten opzichte van andere valuta. De centrale bank heeft zoals verwacht de negatieve rente ongewijzigd gelaten op -0,5%. De Zweedse Riksbank heeft zich als doel gesteld om eind juni een derde deel van alle Zweedse staatsobligaties in handen te hebben.

    In een verklaring zegt de Zweedse centrale bank dat er het risico bestaat van een verdere waardestijging van de kroon, met als gevolg dat de inflatie en de economische groei in Zweden verder onder druk komen te staan. Met een relatief dure munt wordt het goedkoper om producten uit het buitenland te importeren, wat te koste kan gaan van de werkgelegenheid in eigen land. Ook hebben dalende importprijzen een drukkend effect op de inflatie, iets dat de centrale bank juist probeert te bestrijden.

    Valutaoorlog

    Bij een stagnerende wereldeconomie proberen landen economische groei van andere landen te stelen door hun munt goedkoper te maken. Een zwakke valuta versterkt de exportpositie en kan dus zorgen voor meer werkgelegenheid. Geen enkel land wil uit de markt geprijsd worden, met als gevolg dat steeds meer centrale bank monetaire stimulering en negatieve rente zijn gaan toepassen. Het is een race naar de bodem die grote gevolgen kan hebben voor de waarde van uw spaargeld. Dit stimulerende monetaire beleid brengt ook allerlei ongewenste effecten met zich mee. In Zweden zorgt de extreem lage rente voor bubbelvorming in de huizenmarkt. Wereldwijd lokt de extreem lage rente speculatieve bubbels uit, die vroeg of laat weer uiteen zullen spatten. Om de race naar de bodem op de valutamarkt te stoppen is er meer coördinatie nodig tussen centrale banken, zo blijkt uit een studie naar het monetaire beleid van Zweden waar ook de oud Bank of England Gouverneur Mervyn King aan meewerkte.

    riksbank-zweden

  • Federal Reserve houdt spoedoverleg over economie

    De Federal Reserve houdt vandaag een spoedbijeenkomst waar ook de Amerikaanse president Obama en vice-president Joe Biden bij aanwezig zullen zijn. Volgens Reuters staat de toestand van de Amerikaanse economie en hervormingen op Wall Street op de agenda, maar als we wat verder zoeken zien we dat er meer aan de hand is.

    Volgens een prognose van de Federal Reserve of Atlanta zal de economische groei in de Verenigde Staten in het eerste kwartaal van dit jaar niet op 2,3%, maar slechts op 0,1% uitkomen. Stagnatie van de economie op dit moment zou erg slecht uitkomen. De Federal Reserve heeft de verwachtingen voor verdere renteverhogingen al moeten temperen en met dit nieuws wordt een rentestap door de centrale bank nog minder waarschijnlijk. Ook voor Obama is het vervelend nieuws, omdat hij in het laatste jaar van zijn presidentschap zit en de economische vooruitzichten tot een paar maanden geleden nog redelijk gunstig waren.

    Federal Reserve somberder

    Sterke groeicijfers, een dalende werkloosheid en een zeer lage rente zorgden de afgelopen jaren voor een positief sentiment op de aandelenmarkt. Bedrijfswinsten stegen en aandelenkoersen werden verder ondersteund doordat bedrijven op grote schaal met geleend geld eigen aandelen inkochten. Als de Amerikaanse economie opnieuw een harde landing maakt is een renteverhoging zo goed als uitgesloten. Dat zou weer een negatieve impact kunnen hebben op de waarde van de dollar en een positieve invloed op de goudprijs.

    fedatlanta-forecast

    Federal Reserve houdt spoedbijeenkomst na slechte groeiprognose (Bron: Atlanta Fed)