China heeft verschillende Zuid-Amerikaanse landen en de landen rond de Caraïbische Zee uitgenodigd om deel te nemen aan ‘One Belt One Road’, de verzamelnaam voor allerlei infrastructurele projecten die een impuls kunnen geven aan de handel tussen China en alle deelnemende landen. Het meest bekende project is de Zijderoute op het Euraziatische continent, maar daarnaast investeert het land ook veel in economische samenwerking met onder meer Afrika en Zuid-Amerika.
De Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Wang Yi, was deze week aanwezig bij een bijeenkomst van in totaal 33 Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landen van de CELAC. Daar zei ze het volgende over het intensiveren van de handelsrelaties:
“China zal altijd toegewijd blijven aan het pad van vreedzame ontwikkeling en de win-win strategie van het openstellen voor andere landen en en het delen van de winsten met alle landen.”
Verbeteren handelsroutes en infrastructuur
Vertegenwoordigers uit China en van de CELAC tekenden ook een overeenkomst om de banden verder aan te halen, maar daar zijn nog niet veel details over naar buiten gebracht. Wang benadrukte dat er vooral aandacht geschonken zal worden aan het verbeteren van de handelsroutes over land en over zee, maar dat er daarnaast ook samen gebouwd moet worden aan netwerken voor logistiek, elektriciteit en communicatie. Ook zou er in de overeenkomst een passage staan over klimaatverandering, een dossier waar de Verenigde Staten onder leiding van president Trump haar handen vanaf heeft getrokken.
Volgens de Chileense minister van Buitenlandse Zaken Heraldo Munoz markeert het ondertekenen van deze overeenkomst met China een ‘historische’ verandering naar een nieuw tijdperk van dialoog tussen de regio en China. Hij heeft hoge verwachtingen van verdere samenwerking met China, omdat de Chinese aanpak volgens hem afwijzend staat tegenover protectionisme en unilateralisme.
China breidt invloedssfeer uit
China begon al in 2013 met haar ‘One Belt One Road’ programma, maar met de verkiezing van Trump durft China zich ook wat assertiever op te stellen in de wereld. Zo probeert China nu ook de Zuid-Amerikaanse landen voor zich te winnen, door voor de komende tien jaar in totaal $250 miljard aan investeringen in het vooruitzicht te stellen.
Op dit moment is China al de belangrijkste handelspartner voor onder meer Brazilië, Chili en Argentinië, maar als het aan China ligt wordt die lijst de komende jaren verder uitgebreid. In eerste instantie was de handel vooral gebaseerd op grondstoffen, maar de laatste jaren zoekt China ook diversificatie in andere sectoren zoals autoproductie, handel en technologische dienstverlening.
De Syrische minister van Transport sprak deze week met een economische delegatie uit China over de wederopbouw van de Syrische infrastructuur, zo meldt het Syrische persbureau SANA. Verschillende Chinese bedrijven willen Syrië helpen met het bouwen en verbeteren van de luchtvaart, het wegennet en de spoorwegen. Ook wil China een directe vliegverbinding openen tussen Beijing en de Syrische hoofdstad Damascus, zodat er op korte termijn goederen aangevoerd kunnen worden.
Volgens de Syrische minister is er de afgelopen jaren veel schade toegebracht aan wegen en bruggen, wat de wederopbouw van de economie bemoeilijkt. Daarnaast is het door economische sancties van de Verenigde Staten, Europa en verschillende Arabische landen erg moeilijk geworden om reserveonderdelen uit het buitenland te importeren. Vooral de burgerluchtvaart zou daar veel hinder van ondervinden.
Investeren in infrastructuur
De bijdrage van China blijft niet beperkt tot alleen de wederopbouw van beschadigde infrastructuur. Ook zouden er plannen zijn om een meer dan 300 kilometer lange snelweg aan te leggen van het westen naar het oosten en van het zuiden naar het noorden van Syrië. Zodoende kan de haven van Latakia worden aangesloten op de internationale handelsroutes die China wil bouwen.
Rusland heeft het afgelopen jaar een recordhoeveelheid van 223 ton goud aan haar reserves toegevoegd, zo blijkt uit de nieuwste cijfers van de centrale bank. In december kocht de centrale bank 300.000 troy ounce van het gele metaal bij, waarmee het totaal over het hele jaar uiteindelijk tien procent hoger uitkwam dan het totaal van 2016. Ook toen voegde Rusland een substantiële hoeveelheid edelmetaal aan haar strategische reserves toe.
De afgelopen tien jaar heeft de Russische centrale bank haar goudreserve meer dan verviervoudigd. Lag er aan eind 2007 nog maar 450 ton in de kluis, nu is dat maar liefst 1.838 ton. Het enige andere land in de wereld dat de afgelopen tien jaar in de buurt kwam bij de goudaankopen van Rusland was China, dat over dezelfde periode een vergelijkbare hoeveelheid aan haar reserves toevoegde.
Jaarlijkse goudaankopen Rusland sinds 2006
Rusland blijft goud kopen
Rusland begon pas in 2006 met goud kopen, maar is daar ruim tien jaar later nog steeds mee bezig. Sterker nog, sinds 2014 heeft het land haar aankopen in een hogere versnelling gezet. Voegde de Russische centrale bank van 2006 tot en met 2013 gemiddeld 80 ton goud per jaar aan haar voorraden toe, van 2014 tot en met 2017 was dat met gemiddeld 200 ton meer dan twee keer zo veel.
Een mogelijke verklaring voor deze stijging is de verslechterde relatie tussen Rusland en het Westen als gevolg van de gebeurtenissen in Oekraïne en de Krim. Rusland kreeg economische sancties opgelegd vanuit het Westen, wat mogelijk een verklaring kan zijn geweest voor het opschalen van de goudaankopen. Een andere verklaring is dat de goudprijs in 2014 en 2015 relatief laag was, waardoor het land goedkoper edelmetaal kon verzamelen. Veel van het Russische goud is afkomstig van binnenlandse mijnen, die hun productie aan banken doorverkopen.
Tot voor kort had niemand een beeld van de Russische goudvoorraad, maar onlangs dook er op het internet een complete fotoreportage op. Waarom zou Rusland uitgerekend nu foto’s naar buiten brengen?
In China werd in oktober 2017 geschiedenis geschreven. Grote leider Xi werd in de grondwet geschreven. Hij staat sindsdien op gelijke hoogte met grondlegger van de socialistische republiek, Mao. Voortaan is het denken van Xi leidraad voor de richting en inrichting van het land.
In het Westen werd deze gebeurtenis door commentatoren over het algemeen opgevat als een teken van Chinese kracht. Deze kracht was al onderstreept door de militaire en financiële banden die China aan is gegaan met voor hen strategisch gelegen landen en ook door de massale investeringen in infrastructuur voor de nieuwe zijderoute.
Naast deze economische, financiële en militaire krachtvertoning is China ook bezig met het verspreiden van zijn culturele waarden door middel van soft power. Zo hebben al honderden universiteiten wereldwijd een door China gesponsorde opleiding. We moeten dus rekening gaan houden met een veel grotere toekomstige rol van China op het wereldtoneel, aldus dit mainstream scenario. Door op een andere manier naar deze ontwikkelingen te kijken, naar krachten die ogenschijnlijk geen relatie hebben met de geobserveerde gebeurtenissen, kan echter een heel andere werkelijkheid worden geschetst.
Schuld gedreven groei
Om na de kredietcrisis van 2008 binnenlandse sociale onrust te voorkomen koos China voor het aanjagen van de economie door te investeren in productiecapaciteit, in de verwachting dat net als na voorgaande crises de wereldeconomie weer op gang zou komen. Door een weer aantrekkende wereldeconomie en een groeiend Chinees handelsoverschot zouden deze met leningen gefinancierde investeringen weer kunnen worden afgelost.
Wat onderbelicht is gebleven is dat de meeste leningen zijn aangegaan in dollars, geleend op de internationale kapitaalmarkt. Dat was aantrekkelijk, omdat sprake was van een koppeling van de yuan aan de dollar. Daardoor was er voor Chinese bedrijven immers geen valutarisico. Financiers in Japan en het Westen waren bereid het geld uit te lenen, omdat het rendement op hun leningen in China groter was dan in hun eigen financiële markten. Het was lange tijd een win-win situatie, maar een veel lager groeipad van de wereldeconomie na de kredietcrisis gooide roet in het eten.
Devaluatie
In augustus 2015 was er sprake van een plotselinge devaluatie van de yuan ten opzichte van de dollar. Het was een duidelijke manifestatie van toenemende dollarkrapte in de kapitaalmarkten. Sindsdien wijzen meer en meer signalen op een dollarprobleem voor de Chinese financiële sector.
Chinese bedrijven lenen inmiddels dollars tegen 7%, een weerspiegeling van zowel kredietrisico als dollar-schaarste. De nood is kennelijk zo hoog, dat de Chinese regering heeft moeten inspringen. In weerwil van het officiële standpunt dat de mondiale afhankelijkheid van de dollar moet worden tegengegaan, werd eind 2017 voor het eerst sinds 13 jaar een dollarobligatie uitgegeven.
Het was een actie waarmee werd getracht de dollarrente omlaag te krijgen die Chinese bedrijven betalen. Ook de door China gewenste re-denominatie van geïmporteerde olie van dollar naar yuan – de petroyuan – is er op gericht de binnenlandse vraag naar dollars te verminderen.
Dollarschaarste
Deze acties zijn nodig, omdat de Chinese centrale bank geen dollar-yuan swap-line heeft met de Amerikaanse Federal Reserve. Hierdoor kan China niet aan dollars komen in een crisissituatie, wat tot een Chinese kredietcrisis en zelfs een Azië-crisis kan leiden die verder gaat dan de variant van 1997. De omvang van de dollarleningen nu is namelijk vele malen groter dan toen.
China heeft een dollarprobleem. Vanuit deze optiek bezien is de actie van Xi geen teken van toenemende kracht, maar een vlucht naar voren. Want hoe kan binnenlandse sociale onrust als gevolg van een financiële crisis worden ingedamd? Met strakke hand, zal Xi redeneren. Het behoeft geen betoog dat strategische keuzes in toekomstige zakelijke en politieke omgang met China zullen verschillen afhankelijk van de gekozen aannames.
Europeanen gaan mogelijk meer betalen voor Russische olie, nu Rusland een groter gedeelte van haar productie naar China kan exporteren. Dat schrijft Bloomberg op basis van een nieuw onderzoeksrapport van FGE. China heeft dit jaar namelijk een nieuwe pijpleiding in gebruik genomen, waarmee ze 300.000 vaten olie per dag extra uit Rusland kan importeren.
Deze nieuwe oliepijpleiding loopt parallel aan een bestaande verbinding van Mohe naar Daqing en verdubbelt de capaciteit van deze route naar 600.000 vaten olie per dag, omgerekend 30 miljoen ton olie op jaarbasis is. De aanleg van deze 941,8 kilometer lange tweede oliepijpleiding begon in augustus 2016 en werd in november 2017 voltooid. De eerste pijpleiding over deze route werd in 2011 al in gebruik genomen.
Meer olie naar China
China heeft de Verenigde Staten ingehaald als grootste verbruiker van olie ter wereld, terwijl Rusland de rol van Saoedi-Arabië heeft overgenomen als grootste olieproducent in de wereld. Het is dan ook geen toeval dat China steeds meer olie uit Rusland exporteert, aangezien de twee landen aan elkaar grenzen en daardoor de mogelijkheid hebben om olie via pijpleidingen te transporteren.
Rusland is nu al de grootste leverancier van olie aan China en de verwachting is dat ze deze positie dit jaar verder zal versterken. Volgens de consultants van FGE zal Rusland dit jaar 200.000 vaten olie per dag meer naar China exporteren, waarvan het grootste gedeelte voor rekening komt van de nieuwe pijpleiding die begin dit jaar in gebruik is genomen.
Minder olie naar Europa?
Volgens de energieconsultants van FGE zal Rusland met de opening van deze nieuwe oliepijpleiding in China minder olie naar Primorsk transporteren, een belangrijke overslagplaats voor olie die naar Europa wordt geëxporteerd. Ook zal vanaf maart de export van Russische olie richting Oost-Europese landen afnemen, met als gevolg dat de prijzen kunnen stijgen.
In de aanloop naar het in gebruik nemen van de nieuwe oliepijpleiding naar China is een vat olie uit het Oeral-gebied (bestemd voor de Europese markt) al $0,60 in prijs gestegen ten opzichte van een vat Brent olie.
China en Rusland hebben met verontwaardiging gereageerd op de nieuwe veiligheidsstrategie van de Verenigde Staten, waarin beide landen worden neergezet als bedreiging voor de machtspositie van Washington. Beide landen worden in de Amerikaanse veiligheidsstrategie getypeerd als ‘revisionistische’ machten, die de wereld naar hun eigen idealen willen vormgeven.
In het nieuwe beleidsdocument van de Amerikaanse regering staat dat de macht van China ingeperkt kan worden door harder op te treden tegen overname van intellectuele eigendommen, terwijl de macht van Rusland bestreden zou moeten worden met een harder optreden tegen zogeheten desinformatie die erop gericht is verdeeldheid te zaaien in het Westen.
China en Rusland als bedreiging
De Chinese ambassade in de Verenigde Staten heeft vandaag laten weten dat alleen samenwerking tussen beide landen tot een win-win situatie kan leiden en dat een confrontatie alleen verliezers zal opleveren. Uit de verklaring:
“Hoe China en de Verenigde Staten elkaar zien en hoe ze hun bilaterale relaties definiëren is niet alleen in het belang van de bevolking van beide landen, maar ook in het welzijn van de internationale gemeenschap. De Verenigde Staten claimen aan de ene kant een relatie met China op te bouwen, terwijl ze China aan de andere kant in de oppositie plaatsen. Dat is niet alleen inconsistent met de realiteit van integratie en wederzijdse afhankelijkheid van beide landen, ook gaat het in tegen de inspanning om meer samen te werken op bilateraal en internationaal vlak.”
De Chinese ambassade schrijft in haar verklaring dat China bereid is met alle landen samen te werken, mits dat gebeurt op basis van wederzijds respect. De Verenigde Staten zouden zich daarop aan moeten passen en moeten accepteren dat China zich ontwikkeld, zo lezen we in de verklaring.
Geen herstel in relatie met Rusland?
Ook vanuit het Kremlin kwam er harde kritiek op de nieuwe Amerikaanse veiligheidsstrategie. Volgens de woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, heeft het beleidsdocument een sterk ‘imperialistisch karakter’, waaruit blijkt dat de regering in Washington nog niet van plan de unipolaire wereld los te laten die gedomineerd wordt door Amerikaanse belangen en Amerikaanse beïnvloeding.
Het nieuwe veiligheidsrapport van de VS wekt de indruk dat Moskou en Washington er niet in geslaagd zijn het wederzijdse vertrouwen te herstellen. De relatie bereikte eind vorig jaar een dieptepunt, toen oud-president Obama vlak voor zijn vertrek besloot een aantal Russische ambassadeurs het land uit te zetten. Rusland reageerde daarop door het aantal Amerikaanse diplomaten in Moskou op een gelijk niveau te brengen met het aantal Russische diplomaten in Washington.
Sinds het aantreden van president Trump was er enige hoop op verbetering van de relatie tussen de twee grootmachten. Een uitzonderlijk lang gesprek tussen de twee regeringsleiders tijdens de G-20 en het daarop volgende akkoord over de-escalatie zones in Syrië gaf hoop op een verbetering van de situatie, maar met het nieuwe veiligheidsdocument dat nu naar buiten is gebracht lijkt de VS zich weer meer te distantiëren van China en Rusland.
Rusland probeert India te overtuigen van deelname aan het Chinese ‘One Belt One Road’ project, dat ook wel bekend staat als de nieuwe Zijderoute. China wil samen met Rusland en tientallen andere landen op het Euraziatische continent bouwen aan nieuwe handelsroutes en infrastructuur, maar door de moeizame relatie met China is India nog steeds zeer terughoudend om deel te nemen.
India was als een van de weinig landen in de regio ook niet aanwezig bij het topoverleg over de nieuwe Zijderoute, dat in mei werd georganiseerd door de Chinese president Xi Jinping. Tijdens deze bijeenkomst zette China haar visie uiteen om de Eurazië en Europa beter met elkaar te verbinden met nieuwe infrastructuur als wegen, spoorwegen, havens en pijpleidingen.
India sluit zich af van Chinese Zijderoute?
India heeft zich om verschillende redenen wat meer afzijdig gehouden van dit internationale project. Zo is het land geen voorstander van de nieuwe economische corridor die China aan het bouwen is in Pakistan, omdat deze route door de Kashmir regio loop, een gebied waar India en Pakistan al decennia lang om vechten. Daarnaast zijn ook de spanningen over bepaalde grensgebieden tussen China en India dit jaar weer aangewakkerd, waardoor de vooruitgang ten aanzien van het bouwen van nieuwe handelsroutes wordt tegengehouden.
Deze week werd er weer een stap gezet richting het herstellen van de relatie tussen China en India, want de ministers van Buitenlandse Zaken van de drie genoemde landen kwamen in New Delhi bijeen om het Chinese ‘One Belt One Road’ project te bespreken en de positie van India te bespreken.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov liet weten dat de problemen tussen beide landen niet alle andere projecten met betrekking tot de Zijderoute in de weg zouden moeten staan en dat er in India genoeg intelligente diplomaten zijn die een manier kunnen vinden om te profiteren van de economische samenwerking.
“Het gebruik van dit RIC format [de trilaterale ontmoetingen tussen Rusland, India en China] om de samenwerking te promoten is een belangrijk element in het tot stand brengen van een multipolaire architectuur die rechtvaardiger en democratischer is. Samenwerking biedt ons de kans om universele waarden als een multilaterale houding, gelijkwaardigheid en superioriteit van het internationaal recht op een internationaal podium te promoten.
Gedreven door onze toewijding aan wederzijds begrip en vertrouwen zoeken we naar de beste oplossingen voor een breed scala aan urgente problemen in de hedendaagse wereld, van het verzekeren van regionale veiligheid tot aan het promoten van economische integratie in het volledige Euraziatische gebied.
We zien dat het RIC format één van de belangrijkste drijfveer is geworden van de regionale inspanningen om de relaties binnen de Aziatisch-Pacifische regio te verbeteren. Een relatie die gebaseerd zou moeten zijn om principes van volledige insluiting, gelijkwaardigheid en een ondeelbare veiligheid. Geleid door deze visie zouden onze landen de dialoog aan moeten gaan met regionale partners, vooral met de ASEAN leden.”
De ambitie van China om olie in yuan te verhandelen zou een grote impact kunnen hebben op het wereldwijde monetaire systeem zoals we dat nu kennen, maar het kan nog lang duren voordat dat punt bereikt wordt.
Een rondvraag van Bloomberg onder verschillende analisten en economen leert ons dat er nog veel komt kijken bij de lancering van oliecontracten in yuan. De kapitaalcontroles in China en het valutarisico van de yuan zijn de grootste obstakels waar oliehandelaren mee geconfronteerd zullen worden als ze olie in de Chinese munt willen verhandelen.
In 2012 waren er al plannen om oliefutures in yuan aan te bieden op de beurs van Shanghai, maar het duurde nog bijna vijf jaar voordat de plannen echt concreet werden. Deze maand zal er voor het eerst getest worden met dergelijke oliecontracten, waarbij de prijs van een vat olie in yuan vermeld wordt. Volgens econome Yao Wei van Société Générale kan dit nieuwe oliecontract een belangrijke belangrijke bijdrage leveren aan de internationalisering van de yuan. Daarover zei ze het volgende tegenover Bloomberg:
“Dit contract heeft het potentieel om een grote bijdrage te leveren aan de internationalisering van de Chinese yuan, maar haar succes zal voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van de mate van vrijheid die wordt toegestaan voor de kapitaalstromen die ermee gepaard gaan.”
Kapitaalcontroles
China is een van de grootste importeurs van olie in de wereld, terwijl het land tegelijkertijd steeds meer kapitaal investeert in belangrijke olieproducerende landen. Vanuit het perspectief van China is het goed te begrijpen dat ze haar eigen munt naar voren schuift als internationaal betaalmiddel, maar voor de olieproducerende landen is deze verandering pas interessant op het moment dat de opbrengsten in yuan vrij verhandeld kunnen worden.
Juist in dat opzicht heeft China nog veel werk te verzetten, omdat de kapitaalcontroles van de Chinese overheid nog steeds van kracht zijn en de financiële markten in China nog steeds beperkt toegankelijk zijn voor buitenlandse investeerders.
Analisten van de bank DBS Group Holdings uit Singapore schrijven in hun nieuwste rapport getiteld “China in 2018/19: The Age of the Strongman” dat de invloed van de Chinese yuan in de regio de komende jaren verder zal toenemen.
“De invloed van de [Chinese] valuta in de regio zal naar verwachting groeien, in lijn met het pro-actieve en assertieve buitenlandse beleid van Xi Jinping. Het Belt and Road initiatief om de banden door heel Eurazië aan te halen zal de onmisbare versterking zijn voor grootschalig gebruik van de yuan om olie mee af te rekenen.”
Valutarisico
Naast kapitaalrestricties is er ook een andere uitdaging voor handelaren die olie in yuan willen afrekenen. Veel olieproducerende landen in het Midden-Oosten hebben hun eigen munt gekoppeld aan de Amerikaanse dollar, wat betekent dat het verhandelen van olie in yuan een valutarisico met zich meebrengt. Shady Shaher, strateeg van de bank Emirates NBD uit Dubai, zei daar het volgende over tegenover Bloomberg.
“De dollar is zo ingebed in de markt dat het moeilijk is voor te stellen dat die rol zal verminderen. Op de lange termijn valt er wel iets voor te zeggen om te kijken naar transacties in yuan, omdat China een belangrijke markt is. Maar het zal nog jaren duren om dit te ontwikkelen.”
Onlangs nog toonden Chinese investeerders belangstelling om een aandeel te nemen in Saudi-Aramco, de olieproducent van Saoedi-Arabië. Ook dat kan een manier zijn om draagvlak te creëren voor het verhandelen van olie in yuan. Eswar Prasad, die eerder bij het IMF werkte als specialist op het gebied van China, verwacht dat de dollar in de toekomst meer terrein zal verliezen ten opzichte van andere valuta:
“Het is niet onredelijk om je een wereld voor te stellen waarom de overweldigende meerderheid van alle grondstofcontracten – in het bijzonder olie – niet langer uitsluitend in dollars genoteerd staan. Maar de rol van de yuan in het wereldwijde financiële systeem zal uiteindelijk bepaald worden door de mate van toewijding van de regering van Xi Jinping om economische en financiële markthervormingen door te voeren.”
Olie in yuan
China wil graag olie in yuan verhandelen om minder afhankelijk te zijn van de dollar. De Amerikaanse dollar is sinds 1973 de belangrijkste munt om olie in af te rekenen, waardoor deze munt essentieel werd voor het internationale betalingsverkeer. De laatste jaren wordt de hegemonie van de Verenigde Staten van verschillende kanten uitgedaagd, omdat steeds meer landen manieren zoeken om in eigen valuta te handelen en olie in een andere valuta af te rekenen.
Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.
Iran en China zijn vastberaden om een alternatief te zoeken voor de dollar in het handelsverkeer tussen beide landen. Dat zei de gouverneur van de Iraanse centrale bank na afloop van een ontmoeting met politiek adviseur Chen Yuan van de Chinese People’s Political Consultative Conference.
Beide landen zien mogelijkheden om een valutaswap op te zetten, waarmee transacties tussen beide landen ook gemakkelijk in Iraanse rial en Chinese yuan betaald kunnen worden. De gouverneur van de centrale bank van Iran, Valiollah Seif, zei daar het volgende over:
“Bilaterale monetaire overeenkomsten tussen de yuan en de rial kunnen een significante rol spelen in het uitbreiden van het handelsvolume tussen beide landen. We hebben al een reeks onderhandelingen gevoerd met de president van de centrale bank van de Volksrepubliek China.”
Minder afhankelijk van de dollar
De centraal bankier van Iran merkte op dat ook andere landen kunnen profiteren van de ervaring die China heeft in het internationaliseren van de yuan, maar dat het voor Iran ook van belang is de afhankelijkheid van het dollarsysteem te verminderen.
De vice-voorzitter van de Chinese People’s Political Consultative Conference bekritiseerde het huidige betalingssysteem, omdat deze door een klein aantal landen gecontroleerd kan worden. Volgens hem zou het voor andere landen beter zijn als ze niet meer afhankelijk zijn van deze betaalsystemen.
Het opzetten van een alternatief vereist volgens hem wel een serieuze inspanning van alle deelnemende landen. Opvallend is dat hij daarbij verwijst naar het voorbeeld van de euro, een gemeenschappelijke valuta die niet exclusief door één land gecontroleerd kan worden. Hij zei daar het volgende over:
“Ondanks het feit dat het handelsvolume tussen beide landen op een acceptabel niveau is zijn er nog een aantal problemen die eerst door beide landen opgelost moeten worden. We zouden de ervaring van de Europese landen kunnen gebruiken die de euro hebben opgezet als gemeenschappelijke valuta voor een groot aantal landen, een valuta die niet exclusief gecontroleerd kan worden door één land. Maar tot het zover is moeten we de maximale capaciteit benutten om de relaties tussen onze banken te versterken.”
Iran handelt in andere valuta
Onder de Westerse sancties werden de banken in Iran afgesloten van het Westerse betaalsysteem, waardoor de handel met Europese handelspartners bemoeilijkt werd. Om te voorkomen dat het land opnieuw door dergelijke sancties wordt geraakt wil ze minder afhankelijk zijn van de dollar. Zo besloot het land vorig jaar afscheid te nemen van de petrodollar en alle olie af te rekenen in euro’s. Ook lijkt het land meer economische samenwerking te zoeken met landen als Rusland en China, omdat deze geen sancties hebben opgelegd aan Iran.
Verschillende landen proberen hun afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar te verkleinen. Eerder maakte Iran afspraken met Turkije om in de lokale valuta te handelen, terwijl China en Rusland onlangs een nieuw betaalsysteem lanceerden dat het voor bedrijven makkelijker maakt om met roebels en yuan te handelen in plaats van dollars. Ook de Europese Centrale Bank maakte haar intenties duidelijk, door afgelopen zomer een deel van haar valutareserves om te zetten van dollars naar Chinese yuan.
Volgens George Soros is het slechts een kwestie van tijd voordat de dollar als wereldreservemunt plaats zal maken voor een nieuw monetair systeem waarin andere valuta een grotere rol spelen en het ‘exorbitante privilege’ van de Verenigde Staten verdwijnen. In een interview met de Financial Times uit 2009 zegt Soros dat China meer zeggenschap moet krijgen in een nieuwe monetaire wereldorde en dat de yuan in waarde zal moeten stijgen ten opzichte van de dollar.
Ondanks het feit dat dit interview al acht jaar oud is bevat het veel interessante inzichten over de toekomst van het monetaire systeem. Daarom brengen we deze graag nog een keer onder de aandacht. De vertaling staat onder de video.
Moeten mensen zich zorgen maken over de dollar?
“Natuurlijk maken mensen zich zorgen. De dollar is een erg zwakke munt, afgezien van alle andere valuta. Er is dus een algemeen gebrek aan vertrouwen in valuta en een verschuiving van valuta richting tastbare bezittingen. De Chinezen blijven een groot handelsoverschot houden en ze verzamelen nog steeds reserves. En in feite is de renminbi permanent ondergewaardeerd vanwege de koppeling aan de dollar. En er is een diversificatie van bezittingen die traditioneel door centrale banken worden aangehouden richting andere activa, in het bijzonder op het gebied van grondstoffen. Er is een verschuiving richting goud, er is sterkte in olie en dat is een soort vlucht van valuta.”
Is er een soort kantelpunt waarop de dollar fataal verzwakt zal worden? Of gaat het gewoon door zoals het nu is?
“Dat is moeilijk. Zo lang de renminbi gekoppeld is aan de dollar zie ik niet in hoe de daling van de dollar kan aanhouden. In zekere zin komt het goed van pas, want als de Amerikanen meer sparen en minder consumeren is export een manier voor de Amerikaanse economie om zich te balanceren. Dus een gecontroleerde daling van de dollar is in feite wenselijk.”
Moet de dollar op een gegeven moment ook dalen ten opzichte van de renminbi? Moet er een soort nieuwe wereldwijde valutadeal plaatsvinden?
“Nee, ik geloof dat dit systeem in de basis kapot is en opnieuw opgezet moet worden. We kunnen ons niet veroorloven dat er een chronische onbalans blijft bestaan in het internationale financiële systeem. Je hebt dus een nieuw valutasysteem nodig en in feite hebben de Special Drawing Rights de essentiële eigenschappen om een dergelijk systeem te bouwen. En ik denk dat het kortzichtig is van de Verenigde Staten om een bredere acceptatie van de SDR tegen te houden. Ze kunnen heel, heel nuttig zijn nu er wereldwijd sprake is van vraaguitval.
Je zou internationaal een valuta kunnen creëren via de Special Drawing Rights en dat hebben we al eens gedaan. We hebben $250 miljard uitgegeven en dat was een zeer zeer nuttige stap. Behalve voor de rijke landen, die eigenlijk niet meer reserves nodig hebben. Dus alles wat zij kunnen doen is het in de etalage zetten en zeggen dat ze er teveel van hebben. Maar ze kunnen het eigenlijk niet daadwerkelijk gaan gebruiken.
Ik denk dat de SDR gebruikt zou kunnen worden, bijvoorbeeld om wereldwijd publiekelijk goederen aan te bieden. De rijke landen kunnen hun aandeel bij een derde partij deponeren. Het probleem is dat er kosten verbonden zijn aan het gebruik van de SDR. Die kosten zijn momenteel erg klein – minder dan een half procent – maar iemand moet dat gaan betalen.
Ik denk dat we de middelen hebben om dat te gaan doen, omdat het IMF erg grote goudreserves heeft die tegen een zeer lage prijs op de balans staan. En men heeft besloten om die goudreserves te gebruiken ten behoeve van de minst ontwikkelde landen. Dus het IMF zou de kosten van de SDR op zich kunnen nemen.” Met haar goudreserves?
"En in feite wordt dat al zo gedaan, al heeft het geen publiciteit gekregen. Maar ik heb begrepen dat er in Istanbul een deal gesloten is waar volgens mij het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk $2 miljard aan SDR's overmaakten naar de minst ontwikkelde landen en waar het IMF de kosten op zich nam. Dit is dus een route die al een keer bewandeld is en die op een grotere schaal gebruikt zou kunnen worden."
Wat voor deal zou Obama moeten sluiten als hij volgende maand naar China gaat?
"Ik denk dat dit het moment is, omdat je China moet betrekken bij het creëren van een nieuwe wereldorde, een nieuwe financiële wereldorde. Want zij zijn een nogal terughoudend lid van het IMF. Ze spelen mee, maar leveren geen grote bijdrage, omdat het niet hun instituut is. Hun aandeel is niet evenredig en hun stemrecht is niet evenredig met hun gewicht, dus ik denk dat je een nieuwe wereldorde nodig hebt waar China onderdeel van uit moeten maken. Ze moeten er mede eigenaar van zijn, net zoals de Verenigde Staten eigenaar is van de Washington Consensus, de huidige wereldorde.
Ik denk dat dit een meer stabiele wereldorde is, waar je een gecoördineerd beleid hebt. De fundamenten liggen er al, want de G20 is met het instemmen met zogeheten 'peer reviews' al in die richting aan het bewegen."
Denk je dat het mogelijk is om China ervan te overtuigen dat haar renminbi sterker moet worden?
"Ik denk van wel, omdat ze er al langer mee bezig zijn. Ik denk dat ze de Special Drawing Rights vaker zullen gebruiken en dat ze de renminbi, ook al is deze niet converteerbaar, onderdeel zullen laten maken van de SDR. Het zou één van de valuta moeten zijn die gebruikt worden in de SDR overeenkomst. En dat zal ze overhalen."
En dat is mogelijk, ook als de renminbi niet converteerbaar is?
"Ja, zeker. Het is al eerder overwogen en ik denk dat de Braziliaanse rial er ook onderdeel van uit moet maken. Ik denk dat het aantal valuta dat onderdeel uitmaakt van het valutamandje uitgebreid kan en moet worden."
En wat denk je van de zorgen dat deze verschuiving weg van de dollar als wereldreservemunt uiteindelijk de Amerikaanse economie zal verzwakken?
"We hebben er inderdaad veel voordeel uit gehaald, maar ik denk dat we het misbruikt hebben. Ik denk sowieso dat we daar niet mee door kunnen gaan. Het is niet noodzakelijk in ons belang om de dollar als enige wereldreservemunt te hebben. Met het groeien van de wereldeconomie hebben we meer valuta nodig. En als dat de dollar is, dan betekent het dat de VS een chronisch tekort op haar betalingsbalans moet hebben. En dat is niet gepast, dus ik denk dat het ook in ons belang is om het systeem te hervormen."
Maar is het niet erg gemakkelijk voor de Verenigde Staten dat de rest van de wereld onze consumptie op dit moment financiert?
"Ja dat is het. Maar de bereidheid om dat te doen is sterk afgenomen. En ik denk dat je zult zien dat China steeds minder Amerikaanse staatsobligaties zal kopen, omdat ze een kleiner handelsoverschot heeft met de Verenigde Staten. China zal diversificeren en zal geld lenen aan Brazilië en aan Zuid-Afrika en aan andere landen om haar export naar die landen te financieren. Dus ik denk dat het een gezond, maar pijnlijk aanpassingsproces is waar de wereld doorheen moet gaan."
Als de Verenigde Staten niet actief deelnemen aan deze vorm van heronderhandelingen voor het wereldwijde financiële systeem, wat gaat er dan gebeuren? Wat is het slechtste scenario?
"De Chinezen gaan bilateraal, dat doen ze nu al. Ze hebben al een valutaswap met Argentinië en ze werken er aan één met Brazilië. Je zult zien dat er meer en meer van dit soort bilaterale overeenkomsten komen. Dus de dollar blijft de primaire wereldreservemunt, maar het gebruik van deze munt zal afnemen.
Ik denk dat een wereld met bilaterale relaties minder wenselijk is dan een voortzetting van een multilateraal systeem, maar het systeem dat we nu hebben is eigenlijk al vastgelopen. We hebben dat alleen nog niet erkend. We moeten dus een nieuw systeem creëren en dit is het juiste moment om dat te doen."
Hoeveel zorgen maakt u zich over het begrotingstekort en over de mogelijkheid van inflatie?
"Een daling in de waarde van de dollar is noodzakelijk om te compenseren voor het feit dat de Amerikaanse economie vrij zwak zal blijven en een ballast zal zijn voor de wereldeconomie. China zal opkomen als de motor die de Amerikaanse consument zal vervangen. Maar het is een kleinere motor, omdat de Chinese economie veel kleiner is.
Dus de wereldeconomie zal een minder grote motor hebben en zal daarom minder snel groeien dan ze in de afgelopen 25 jaar gedaan heeft. Maar China is de motor die de voortgang zal stuwen, terwijl de Verenigde Staten in feite een vertragende factor is die wordt meegetrokken via een geleidelijke daling van de waarde van de dollar."
Wat gaat er in de Verenigde Staten gebeuren met de inflatie? Maakt u zich daar zorgen over?
"Dat kan als de kredietverlening in de economie toeneemt en het balanstotaal van de Federal Reserve niet substantieel verkleind wordt. Ik denk dat het een lastige balanceeract zal zijn, maar het is mogelijk. Er komt dus een langzame en gecontroleerde daling in de dollar en dat is wat we moeten zien te bereiken.
Het kan uit de hand lopen en de angst van inflatie zal voorlopen op de inflatie zelf. En het is de angst voor inflatie in de markt die de rente opdrijft die de economie in een nieuwe recessie kan drukken. Je hebt dan een economie met horten en stoten, vergelijkbaar met de jaren zeventig."
Hoeveel zorgen maak je je over een Federal Reserve die voorzichtig wordt en de rente te vroeg verhoogt?
"De Fed? Dat is onwaarschijnlijk, omdat ze het voorbeeld van Japan voor zich hebben en ze gezien hebben dat pogingen van Japan om de rente te verhogen een averechts effect hebben gehad. We moeten nu 25 jaar van excessen wegwerken."
Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines
Rusland en China willen de komende jaren miljarden investeren in de aanleg van nieuwe spoorlijnen, zodat er in de toekomst ook hogesnelheidstreinen tussen beide landen kunnen rijden. Een van de projecten is een nieuwe spoorlijn dwars door Kazachstan, die tevens gebruikt kan worden voor het transporteren van goederen van China naar Rusland en Europa.
De nieuwe hogesnelheidstreinen op dit traject moeten een snelheid van 300 kilometer per uur halen en zal stoppen in 12 grote steden die langs de route liggen. China heeft al toegezegd om $7 miljard te investeren in deze spoorlijn, waarvan een kwart gebruikt zal worden voor de aanleg van het ruim 800 kilometer lange traject van Moskou naar Kazan. Ook is er $3 miljard beschikbaar gesteld door een consortium van verschillende Duitse bedrijven.
Euraziatische handelsroute
China en Rusland hebben al langer de ambitie om het binnenland verder te ontwikkelen en nieuwe handelsroutes over land aan te leggen. Speciaal voor dit doel richtte China een aantal jaar geleden de Asian Infrastructure and Investment Bank op, een initiatief waar tientallen landen op het Euraziatische continent aan deelnemen. Via deze investeringsbank kunnen verschillende landen investeren in nieuwe projecten, zoals de aanleg van wegen, spoorlijnen, bruggen, havens en pijpleidingen.
De aanleg van een snellere treinverbinding tussen China en Europa is vooral interessant voor het goederenvervoer, omdat het veel sneller en goedkoper is dan transport over zee. Een containerschip dat via het Suezkanaal van China naar Europa moet varen legt een afstand van 24.000 kilometer af, terwijl een goederentrein via een route over land minder dan 12.000 kilometer hoeft af te leggen.
Goederenvervoer per trein
He transport van goederen tussen China en Europa via het spoor is tussen 2013 en 2016 verviervoudigd. In de eerste helft van dit jaar was de waarde van alle goederen die per spoor getransporteerd werden 144% hoger dan in dezelfde periode van vorig jaar.
Vorig jaar werd er in totaal 180.000 ton aan vracht vervoerd over het spoor, goederen die via China en Rusland naar Europa worden gebracht. Vergeleken met alle goederen die momenteel over zee getransporteerd worden is dan maar een fractie, maar in vergelijking met de 700.000 ton aan vracht die per vliegtuig wordt vervoerd is het al een aanzienlijke hoeveelheid.
Veel van de goederen die nu per vliegtuig getransporteerd worden kunnen in de toekomst ook met goederentreinen worden aangevoerd, omdat dat veel goedkoper is dan het vliegtuig en veel sneller dan transport via een containerschip.
