Tag: crisis

  • RBS: “Verkoop alles, want deflatoire crisis nadert”

    RBS verwacht dat 2016 een catastrofaal jaar wordt voor de wereldeconomie en roept daarom haar klanten op veiligheid te zoeken in cash en staatsobligaties. De bank voorziet een grote deflatoire depressie, waarin de olieprijs naar $16 per vat daalt en aandelenmarkten wereldwijd met zeker 20% kunnen dalen.

    Volgens analisten van RBS staan alle seinen op rood en zitten we nu in een turbulente periode die te vergelijken is met de maanden voorafgaand aan de val van Lehman Brothers in 2008. “Verkoop alles behalve hoogwaardige staatsobligaties. Het gaat nu om return of capital in plaats van return on capital. En op een drukke beursvloer is de nooduitgang heel klein”, zo schrijft de bank in een update naar haar klanten.

    ‘Gevaarlijke cocktail’

    Volgens Andrew Roberts, kredietanalist van de bank, krimpt de wereldwijde handel en kredietverlening nu al. In combinatie met de hoge schuldposities op de balans van veel bedrijven en de dalende bedrijfswinsten is dat een zeer gevaarlijke cocktail. “China heeft een wereldwijde correctie in gang gezet en dat geeft een sneeuwbaleffect. Aandelen en kredieten zijn erg gevaarlijk geworden en we zijn nog maar aan het begin van de ommekeer na twee goede jaren.”

    rbs-logo-officeRobert voorziet een daling van tien tot twintig procent voor Europese en Amerikaanse aandelen en een nog grotere daling voor de Britse FTSE 100, omdat die een relatief zware weging heeft in de sectoren energie en grondstoffen. “Londen is kwetsbaar voor een negatieve schok. Alle mensen die long zijn op olie en mijnbouwbedrijven denken dat hun dividend veilig is, maar ze zullen erachter komen dat dat helemaal niet zo zeker is.” De OPEC is verdeeld en zal niet in staat zijn te reageren op een verdere groeivertraging in Azië. En zoals Saoedi-Arabië de ‘swing producer’ is op de wereldwijde oliemarkt, zo is Azië de ‘swing consumer’, aldus de analist van RBS

    Vlucht naar obligaties en cash

    Beleggers doen er verstandig aan veiligheid te zoeken in staatsobligaties en cash. RBS voorziet dat de rente op Duitse staatsleningen met een looptijd van tien jaar door de vlucht naar veiligheid verder zal dalen van 0,55% tot 0,16% en dat de rente zelfs in negatief territorium kan komen als de deflatoire krachten sterker worden. De ECB zal haar depositorente verder omlaag brengen van de huidige -0,3% naar -0,7%. Ook zal de rente op Amerikaanse staatsobligaties dalen.

    RBS waarschuwde in november al voor de komst van een deflatoire crisis, maar de ontwikkelingen gaan sneller dan waar de bank zelf op rekende. Destijds wees de bank al op de gevaren van de aansterkende dollar en de zeer risicovolle verhoging van de rente door de Federal Reserve. “Er is nu al sprake van een ernstige monetaire verkrapping in de VS”, aldus de bank. De Federal Reserve moest de rente verhogen om het vertrouwen van de financiële markten niet te verliezen, maar eigenlijk had de centrale bank de rente moeten verlagen bij een dergelijk zwakke economische groei.

    China

    Het epicentrum van de stress op de wereldwijde financiële markten ligt in China, waar de schuld gedreven economische groei het punt van verzadiging bereikt heeft. Het land riskeert nu een kapitaalvlucht en heeft een aanzienlijk zwakkere munt nodig, zo stelt de bank. De volgende fase in deze correctie zal volgens RBS snel en krachtig zijn. “We zijn uitermate sceptisch over de consensus dat de autoriteiten ’tijd kunnen kopen’ met zware interventies, verlagingen van de reserveverplichtingen voor banken en een versoepeling van het fiscale beleid.”

    TIP: Goudstandaard heeft in samenwerking met Slimbeleggen een handige goudgids samengesteld. In deze goudgids heeft Goudstandaard doorgerekend wat de optimale weging is voor goud binnen uw beleggingsmix. Meer weten? Klik hier om het rapport te downloaden!

  • Meer financiële crises sinds introductie Federal Reserve

    Sinds de introductie van de Federal Reserve is het aantal bankencrises, valutacrises en defaults van overheden explosief toegenomen. Ook zijn er sindsdien veel meer periodes van hoge inflatie en beurscorrecties geweest. Dat probeert de volgende grafiek op basis van onderzoek van Reinhart en Rogoff duidelijk te maken.

    reinhart-rogoff-crises

    Veel meer crises sinds de introductie van de Federal Reserve en het loslaten van het goudanker

    Deze conclusie is opmerkelijk, omdat de Federal Reserve in 1913 juist werd opgericht als een soort vangnet om omvallende banken te kunnen redden. Waarom gebeurde dan toch het tegenovergestelde? Mogelijk heeft de komst van een centrale bank ervoor gezorgd dat banken en overheden meer risico’s zijn gaan nemen, waardoor grotere extremen (bubbels en crashes) mogelijk werden.

    Het loslaten van het monetaire anker van goud in 1971 zorgde opnieuw voor extreme volatiliteit op de financiële markten. De jaren zeventig werden gekenmerkt door een zeer hoge inflatie, een oliecrisis, een stijgende goudprijs en daarna een ongebruikelijke verhoging van de rente. Zo rond het millennium leek de rust weer teruggekeerd en spraken centrale bankiers zelfs over de ‘Great Moderation’, omdat ze dachten dat ze de ultieme balans gevonden hadden van een lage werkloosheid, een lage inflatie en een groeiende economie. Maar wat ze over het hoofd zagen was de explosieve toename van de wereldwijde schulden en een inflatie die kunstmatig laag gehouden werd doordat centrale banken in de rest van de wereld de overtollige dollarreserve opdweilde.

    h/t: @Silver Watchdog

  • Marc Faber: “Amerikaanse economie stevent af op recessie”

    Volgens Marc Faber, beleggingsgoeroe en auteur van het Gloom, Boom en Doom rapport, stevent de Amerikaanse economie af op een nieuwe recessie. Dat zegt hij in een gesprek met Bloomberg. Volgens de Federal Reserve is de economie van de Verenigde Staten sterk genoeg om een rentestijging te dragen, maar daarover zijn de meningen onder beleggers en analisten verdeeld. Faber verwacht een nieuwe recessie, waardoor er opnieuw een vlucht richting veilige havens zal komen.

    “Ik geloof dat we al op weg zijn naar een nieuwe recessie in de Verenigde Staten en dat de koersen van Amerikaanse aandelen zullen dalen”, aldus Faber. De groei van de Amerikaanse economie daalde van 3,9% in het tweede kwartaal naar 2% in het derde kwartaal van dit jaar. De effecten van de rentestijging zijn daar nog niet in meegenomen.

    Amerikaanse staatsobligaties als veilige haven

    Volgens Marc Faber zijn Amerikaanse 10-jaars staatsobligaties op dit moment aantrekkelijk geprijsd: “De 10-jaars Amerikaanse staatsobligaties zijn best aantrekkelijk vanwege mijn vooruitzicht van een zwakkere economie.” Dit schuldpapier levert momenteel 2,29% rente op en realiseerde het afgelopen jaar een rendement van 1,1%. Vorig jaar haalden deze langlopende leningen een koersrendement van 6,2%.

    Het is opvallend dat hij opeens zo positief is over het schuldpapier, want in 2011 oordeelde hij nog dat het langlopende Amerikaanse schuldpapier een ‘suïcidale belegging’ was. Sindsdien hebben de Amerikaanse staatsleningen met een looptijd van 30 jaar volgens cijfers van Bank of America Merrill Lynch een positief rendement van 8,7% per jaar gehaald.

    marcfaber

    Marc Faber verwacht nieuwe recessie en is positief over Amerikaanse staatsobligaties

  • Europese bail-in vanaf 2016, hoe veilig is uw spaargeld?

    Met ingang van 1 januari 2016 komen alle banken in de Europese Unie onder nieuwe bail-in regels te staan, want betekent dat u als spaarders niet meer veilig bent als u meer dan €100.000 aan spaargeld op een bankrekening heeft staan. Spaargeld tot €100.000 valt in de hele Europese Unie onder het deposito garantiestelsel, maar alles wat boven deze grens zit loopt vanaf volgend jaar risico. Valt uw bank om, dan mag de bank alles boven die grens gebruiken om de verliezen op te vangen.

    Met deze Europese plannen willen de regeringsleiders voorkomen dat de belastingbetaler moet opdraaien voor de redding van een bank, zoals in 2008 en 2009 gebeurde. Regeringen moesten toen voor tientallen miljarden euro’s banken nationaliseren of noodleningen verstrekken, met alle risico’s van dien. Met een Europese bail-in wetgeving wordt dat verleden tijd. De beruchte ’template’ waar Dijsselbloem over sprak tijdens de bankencrisis op het eiland Cyprus wordt dus voor alle Europeanen werkelijkheid.

    Van bailout naar bail-in

    Het is opvallend dat er zoveel haast geboden is bij de invoering van deze Europese bail-in regels, want de Europese Commissie heeft al zes landen aangeklaagd die nog niet alle voorzorgsmaatregelen genomen zouden hebben. Nederland, Luxemburg, Zweden, Roemenië, Tsjechië en Polen lopen achter met hun voorbereidingen, omdat de invoering van de bail-in regels volgens deze landen een zekere complexiteit met zich meebrengen.

    Ook in de Verenigde Staten worstelt men met het vraagstuk hoe een bank het beste opgevangen kan worden. Eind november schreef CNN dat de Federal Reserve voortaan minder noodkredieten wil verlenen aan banken, om minder blootstelling te krijgen aan de zogeheten ’too big to fail’ banken. In de Verenigde Staten worden de verliezen nog wel afgewenteld op de overheid, maar het is de vraag of die wel in staat is banken te redden met een balanstotaal van honderden miljarden dollars.

    Spaarder opgelet!

    Al in 2013 waarschuwden we u op Marketupdate over de komst van nieuwe bail-in regels. Ook bij de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) werd al in 2013 gepubliceerd over het wegnemen van de ‘beschermde status’ van vermogende spaarders. De invoering van een Europees bail-in stelsel zal een opluchting zijn voor de Bundesbank, die eerder dit jaar nog bij monde van bestuurslid Andreas Dombret haar zorgen uitsprak over de kwetsbaarheid van een aantal Griekse banken. Het omvallen van een Griekse bank zou – in afwezigheid van deze bail-in regels – een forse tegenvaller betekenen voor de Griekse begroting.

    De financiële repressie beperkt zich niet alleen tot de invoering van de bail-in. In een IMF-rapport uit 2013 werd ook al een balletje opgegooid voor een preventieve heffing op spaartegoeden. Het zal ons niet verbazen als ook deze plannen werkelijkheid worden…

    bailout-money

    Europese bail-in wordt al in 2016 ingevoerd

    Tip: Maakt u zich ook zorgen om uw vermogen? Overweeg dan eens wat spreiding aan te brengen met fysiek goud. Door de geschiedenis heen heeft dit edelmetaal haar waarde weten te behouden, in tegenstelling tot veel valuta. Het is niet voor niets dat zelfs centrale banken nog steeds aanzienlijke goudreserves aanhouden. Wilt u goud kopen, dan kunnen wij Hollandgold en Goudstandaard aanbevelen als betrouwbare aanbieders van fysiek edelmetaal.

  • “Finland had euro nooit moeten invoeren”

    Finland had zich nooit bij de euro moeten aansluiten, zo maakte de minister van Buitenlandse Zaken Timo Soini, deze week bekend. De economische crisis is hard aangekomen in het meest noordelijk gelegen Euroland, onder andere door de neergang van elektronicagigant Nokia en door de krimpende papierindustrie. Het land wil graag devalueren, maar dat is door de gemeenschappelijke munt niet mogelijk.

    finlandZonder de mogelijkheid de munt te devalueren zit er voor Finland weinig anders op dan intern te devalueren, dat wil zeggen de loonkosten omlaag te brengen. De regering heeft becijferd dat deze gemiddeld met 15% omlaag moeten om de economie weer concurrerend te maken ten opzichte van belangrijke handelspartners als Zweden en Duitsland.

    De Finse economie krimpt nu al drie jaar op rij en de verwachting is dat er ook dit jaar met een min afgesloten zal worden. Als dat zo doorgaat is Finland in 2017 de zwakste economie van de Europese Unie met een groei die slechts de helft is van die van Griekenland.

    Devaluatie versus loonverlaging

    Het omlaag brengen van de lonen is op zichzelf niet veel anders dan een devaluatie. In het ene geval krijg je minder salaris binnen, in het andere geval krijg je salaris met minder koopkracht. Maar het grote verschil tussen een devaluatie van de munt en het omlaag brengen van de lonen is dat in het laatste geval de reële schulden toenemen. De schulden in euro worden dan nog duurder, omdat het afbetalen ervan een groter deel van je inkomsten opeist. Uit recente peilingen blijkt dat de meeste Finnen geen zin hebben in het proces om de muntunie te verlaten en een eigen munt in te voeren. Maar tegelijkertijd blijkt er een aanzienlijke groep Finnen te zijn die denkt beter af te zijn als ze de muntunie verlaten. Lees ook:

  • Amerikaanse middenklasse wordt uitgehold

    Amerikaanse middenklasse wordt uitgehold

    De afgelopen veertig jaar is de Amerikaanse middenklasse steeds verder uitgehold, zo blijkt uit een nieuwe onderzoek van het Pew Research Center. Bij de laatste meting behoorde nog slechts 49,9% van de volwassenen in de VS tot de middenklasse, tegenover een ruime meerderheid van 61% in 1971. De extremen worden daarentegen steeds groter, want de hoogste en laagste inkomensgroepen zijn sinds 1971 juist steeds groter geworden.

    Een combinatie van stagnerende inkomens en stijgende uitgaven voor huur, gezondheidszorg en levensmiddelen zetten de middenklasse onder druk. Daar komt bij dat er veel verborgen werkloosheid is en dat veel nieuwe banen sinds het uitbreken van de crisis betrekking hebben op laaggeschoold werk.

    middle-class-shrinking

    Middenklasse wordt steeds verder uitgehold in de Verenigde Staten (Bron: Pew Research)

    Inkomensongelijkheid

    Ook wordt de inkomensongelijkheid steeds groter, omdat de hoge inkomens sneller stijgen dan de middeninkomens en de lagere inkomens. Sinds 1970 zijn de hogere inkomens met 47% toegenomen, terwijl de middenklasse en de lagere inkomensklasse een veel minder grote stijging van respectievelijk 34% en 28% wist binnen te halen. De volgende illustratie laat duidelijk zien hoe het inkomen van de middenklasse is uitgehold. Was deze groep in 1970 nog goed voor 62% van alle verdiende inkomens, vandaag de dag is dat nog maar 43%.

    De omgekeerde trend zagen we bij de hoogste inkomens, die inmiddels 49% van alle inkomens van alle Amerikanen opstrijken. De laagste inkomens zijn er ook op achteruit gegaan. Terwijl het percentage Amerikanen in deze groep van 25 naar 29 procent groeide, daalde het aandeel van deze groep in het totale inkomen van alle Amerikanen van 10 naar 9 procent.

    middle-class-share-of-income

    Hoge inkomens vertegenwoordigen steeds groter deel van totale inkomens van alle Amerikanen (Bron: Pew Research)

    Vermogensongelijkheid

    De inkomensongelijkheid neemt dus toe, maar dat is nog niets vergeleken met de vermogensongelijkheid in de Verenigde Staten. Het stimulerende beleid van centrale banken heeft vooral de allerrijksten geholpen, omdat de waarde van hun bezit door de extreem lage rente en de verschillende QE-programma’s fors gestegen is. Aandelen, obligaties, vastgoed, kunst en dergelijke werden allemaal meer waard, bezittingen die sterk geconcentreerd zijn bij een relatief kleine groep Amerikanen.

    Het is schokkend om te zien dat vrijwel de volledige vermogenstoename aan de allerrijksten toe komt. Hun vermogen verdubbelde tussen 1983 en 2013, terwijl de middenklasse er in deze periode maar twee procent op vooruit ging. De groep mensen met het laagste vermogen heeft vandaag de dag gemiddeld zelfs minder bezit dan in 1983.

    middle-class-wealth-gap-widens

    Vermogensongelijkheid is sinds 1983 extreem toegenomen in de VS (Bron: Pew Research)

  • Video: Paul Buitink in gesprek met Sander Boon

    Paul Buitink sprak voor Café Weltschmerz met politicoloog Sander Boon over het op kredieten gebaseerde financiële systeem dat zich de afgelopen decennia heeft ontwikkeld. Boon merkt op dat centrale banken het ineenstorten van het financiële systeem wisten te voorkomen met een overvloed aan liquiditeit, maar dat daarmee de fundamentele problemen niet zijn opgelost.

    Sterker nog, met het opkopen van staatsobligaties en hypotheekleningen verkleinden centrale banken het aanbod van kwalitatief goed onderpand, waardoor er een verkrapping en een afnemende liquiditeit te zien is in het financiële systeem.

    Sander Boon merkt op dat de financiële markten eigenlijk al sinds 2013 niet meer geloven wat centrale bankiers zeggen. Centrale banken zeggen wel dat ze de rente gaan verhogen, maar de markt ziet dat de economische groei die daarvoor vereist is er helemaal niet is.

    We hebben een aantal passages van het interview hieronder uitgeschreven. De video duurt een half uur en is absoluut de moeite waard!

    Klik hier voor meer video’s van Café Weltschmerz

    Deflatie of hyperinflatie?

    “De afgelopen dertig tot veertig jaar is bij de dalende rente de totale schuld enorm gestegen, in Nederland hebben we dan ook nog eens een hele hoge de hypotheekschuld. Als je wereldwijd kijkt zie je dat als gevolg van die schulden er nu een heel deflatoire pool van schulden is. Het is heel moeilijk om daar uit te komen.

    sanderboonHet hangt er nu een beetje vanaf wat centrale banken en overheden gaan doen. In wezen is er niet zo veel verschil tussen deflatie en hyperinflatie. Onder deflatie kiest de bevolking voor de veiligheid van cash en bij hyperinflatie kiest men voor de veiligheid van fysiek goud. Een hyperinflatie gemeten in goud is eigenlijk ook gewoon deflatie, want alle prijzen dalen dan in termen van goud…

    Bij sommige centrale banken, zoals in Engeland en de Verenigde Staten en binnen bepaalde wetenschappelijke economische kringen zie je wel signalen dat cash moet worden afgeschaft. Ze zeggen dan dat dat handig is, vanwege het gebruik van cash geld voor terrorisme en criminaliteit….

    Er zitten veel morele argumenten onder om contant geld af te schaffen, maar eigenlijk reden is dat in een omgeving waarbij de rente negatief is mensen een prikkel hebben om in cash te sparen. Als mensen dat massaal gaan doen geeft dat een deflatoire druk op de prijzen van assets.”

    Over de pensioenfondsen...

    "Ik moet eerlijk zeggen dat het niveau van economisch denken in de sector van me tegenvalt. In de zin dat heel veel mensen bijvoorbeeld hun rentevisie gebaseerd hebben gebaseerd op: de rente zal wel omhoog gaan, want hij was al een hele tijd laag. Dat is geen basis van economisch denken, dat is geen logica maar een geloof. Wat zijn omstandigheden waarin die omhoog zou gaan of waarom die laag zou blijven, dan vinden ze het heel moeilijk om daarmee te spelen. Dat is overigens een van de redenen waarom wij een kwantitatieve tool hebben ontwikkeld om in scenario's te kunnen nadenken over wat je doen met je assets. Als de centrale banken eigenlijk geen controle meer hebben om de economie op de rails te krijgen, dan zul je in dit systeem dus zelf na moeten gaan denken over wat er aan de hand is."

    Over het falen van de verzorgingsstaat

    "Wat me op is gevallen is dat politici eigenlijk al wel honderd jaar veel meer geld willen uitgeven dan ze binnenkrijgen, daarvoor was het nodig om te kunnen lenen. En ze hebben in dat hele spel - er zijn een hoop dingen gebeurt zoals een grote depressie, de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog - staatsobligaties een steeds grotere rol gegeven in het banksysteem. En dat gaf overheden eigenlijk, in samenspraak met centraal bankiers, de mogelijkheid om obligaties liquide te houden. Daarmee konden overheden mooie dingen doen voor de mensen, gebaseerd op geleend geld. Na de Koude Oorlog en de val van de Berlijnse muur en de Sovjet-Unie zei men dat het kapitalisme gewonnen had, maar als ik nu kijk naar de ontwikkelingen in West-Europa en Amerika, dan concludeer ik eigenlijk nu na die crisis van 2008 dat eigenlijk niet zozeer het kapitalisme is gevallen, maar dat de sociaaldemocratie nu in crisis verkeert. Het op leningen gebaseerde voortbestaan van verzorgingsstaten. Dat thema wil ik in een nieuw boek graag uitdiepen, ik zie veel parallellen. Daar ben daar overigens ik niet alleen in. Als je bijvoorbeeld boeken leest van Vaclav Havel, een dissident uit Tsjecho-Slowakije, dan is dat een man die in 1978 al de parallellen heeft gezien tussen de centralistische bestuursstructuur van het Oostblok en die van het Westen. Dat is een gradueel verschil, geen fundamenteel verschil."

    Systeemcrisis

    "Vaclav Havel zei al: Er zijn eerst dissidenten, dan klonteren de dissidenten zij zich samen en daaromheen gaan groepen ontevreden mensen komen. Dat zijn parallelle samenlevingen en die hollen het systeem uit. Dat is ook precies wat je nu ziet gebeuren bij ons. Ze ziet grote onvrede, je ziet de flanken van de politieke partijen groeien, het midden bloedt leeg. ZZP'ers en jongeren die niet aan een pensioen willen deelnemen en die bijvoorbeeld gebruik van auto's willen delen... Je ziet overal een systeemcrisis van deze politiek economische constellatie, van deze samenwerking tussen overheden en banksysteem." Lees ook:

  • Video: Paneldiscussie met Mike Maloney, Jeff Christian en Grant Williams

    Eind november werd in San Francisco het Silver Summit 2015 gehouden, een conferentie voor beleggers die ieder jaar georganiseerd wordt door verschillende bedrijven in de mijnbouwsector. Onderdeel van deze conferentie was een paneldiscussie met Mike Maloney (directeur Goldsilver.com), Jeffrey Christian (Managing Partner CPM Group) en Grant Williams (Auteur van de financiële nieuwsbrief Things That Make You Go Hmmm…). Alle drie de heren hebben een affiniteit met edelmetalen, maar ze zijn het zeker niet altijd met elkaar eens. Bekijk hier de highlights van de discussie…

  • Overschot drukt prijs ijzererts naar $40

    Op de beurs van Singapore zakte de prijs van ijzererts naar een nieuw dieptepunt van $39,67 per ton, zo meldt Bloomberg. Dat is de laagste prijs voor deze futures die sinds april 2013 verhandeld worden op deze Aziatische beurs. De prijs van deze grondstof is sinds vorig jaar hard gedaald door een groeiend aanbod van goedkoop ijzererts uit Australië en Brazilië enerzijds en een daling van de vraag vanuit China anderzijds. Daardoor is er een structureel overschot op de markt waar geen koper voor te vinden is.

    iron-oreAnalist Gordon Johnson verklaarde tegenover Bloomberg dat een verdere prijsdaling richting de $30 per ton waarschijnlijk is, omdat de mijnen veel blijven produceren en de vraag vanuit China naar verwachting zwak zal blijven. De grote ijzerertsmijnen proberen de kosten te drukken door hun productie verder op te schalen, waarmee ze in feite het overschot op de wereldmarkt in stand houden.

    China is een belangrijke afnemer van ijzererts, maar nu een harde landing van de Chinese economie dreigt schroeven hoogovens hun productie terug. Volgens de China Iron & Steel Association zal de productie volgend jaar met 3% verlaagd worden. De voorraad ijzererts in Chinese havens is in zes van de afgelopen zeven weken toegenomen en staat nu op het hoogste niveau sinds mei. Volgens cijfers van Shanghai Steelhome Information Technology ligt er in totaal 87,65 miljoen ton ijzererts te wachten op een koper.

    Zwakke wereldeconomie

    De aanhoudende prijsdaling van ijzerertsen tal van andere grondstoffen doet vermoeden dat de wereldeconomie zich in een veel langzamer tempo ontwikkelt dan eerder werd aangenomen. De olieprijs zakte eerder deze maand al onder de $40 per vat en tal van grondstoffen zijn dit jaar flink goedkoper geworden. Ook zakte de Baltic Dry Index, een graadmeter voor het goederenvervoer over zee, naar een nieuw dieptepunt. Al deze berichten sterken ons in de overtuiging dat we nog lang niet uit de crisis zijn en dat er nog heel veel moet gebeuren om deze neerwaartse deflatoire trend in grondstoffen te keren.

  • Waarom Finland nog steeds in een recessie zit…

    Finland is nog altijd niet hersteld van de financiële crisis, want ruim zes jaar later ligt het bbp nog altijd 6% onder het niveau van voor de crisis. En dat terwijl het land eigenlijk best goede papieren heeft. Het land scoort goed op de ranglijst van meest concurrerende economieën in de EU, de bevolking is relatief hoog opgeleid en het onderwijssysteem scoort beter dan dat van veel andere Europese landen. Er is relatief weinig corruptie en eigendomsrechten staan in het Scandinavische land hoog in het vaandel. En ook de kosten van de verzorgingsstaat vallen mee, want de staatsschuld is met 62% lager dan die van landen als Duitsland en Nederland.

    FinlandHoe kan het dan toch dat Finland maar niet uit die aanhoudende depressie raakt? Het land heeft weliswaar een aantal schokken heeft moeten verwerken, zoals de recessie in buurland Rusland, de daling van de grondstofprijzen en de neergang van technologiebedrijf Nokia, maar dat deze ontwikkelingen uit zichzelf niet genoeg zijn om de aanhoudende crisis in Finland te verklaren.

    In zijn nieuwste marktcommentaar voor de Telegraph maakt Ambrose Evans Pritchard de vergelijking met Zweden. Dat land is in veel opzichten vergelijkbaar met Finland, met als verschil dat zij wel uit de crisis wisten te komen. Zweden behoort niet tot de eurozone en kon haar munt dus in waarde laten dalen, waardoor de schulden minder waard werden en de concurrentiepositie van het land verbeterde. Finland had deze mogelijkheden niet als lid van de muntunie, met als gevolg dat het land niet veel meer opties heeft dan bezuinigen en intern devalueren. Dat laatste komt neer op het verlagen van de lonen, wat de deflatoire depressie in Finland alleen maar erger zal maken.

    finland_imf_3504433b

    Finland zit nog steeds in een recessie (Bron: IMF)

    Finland kent hoge private schulden

    Een interne devaluatie wordt in Finland bemoeilijkt door de hoge schulden van huishoudens. Was de private schuld in 2000 nog 60% van het bbp, inmiddels is dat verdubbeld tot een niveau van 120%. Dat maakt het verlagen van de lonen nog moeilijker, omdat daarmee ook het aflossen van de schulden moeilijker wordt. Het is niet moeilijk om je voor te stellen welke impact dat zal hebben op de bankbalansen en de huizenprijzen in Finland…

    Evans Pritchard haalt een recent rapport van het IMF aan, waarin beargumenteerd wordt dat bezuinigen en intern devalueren in Finland de depressie alleen maar erger maakt. Door vast te houden aan een procyclische fiscaal beleid (lees: bezuinigen in crisistijd) wordt het alleen maar lastiger om uit de crisis te raken. De schuldenlast van huishoudens zal door de krimp van de economie als een steeds zwaardere last worden ervaren.

    In de goede jaren kon Finland als lid van de Eurozone goedkoop lenen. Daardoor werd er teveel geïnvesteerd in de grondstoffensector en raakte de economie oververhit. De lonen stegen veel te snel, dat in combinatie met een lage rente zorgde voor een sterke toename in private schulden.

    finland_imf_ulc_3504438a

    Loonkosten in Finland zijn veel te snel gestegen (Bron: IMF)

    Goudstandaard

    Evans Pritchard trekt in zijn analyse een parallel met het begin van de jaren dertig. Ook toen was er sprake van een economie depressie, die versterkt werd door de deflatoire druk die de goudstandaard oplegde. Verschillende landen besloten toen de koppeling met goud los te laten, waaronder ook Finland in 1931. Toen pas kwam er een einde aan de aanhoudende deflatoire crisis. Toen was de goudstandaard het probleem, nu is dat volgens Evans Pritchard de gemeenschappelijke munt. Daardoor kunnen landen geen zelfstandig monetair beleid uitvoeren om de deflatoire spiraal te doorbreken.

  • Column: Hoe IJsland uit de crisis kwam

    De afgelopen week waren er weer erg veel onderwerpen om over te schrijven. De trieste gebeurtenissen in Frankrijk zijn natuurlijk in alle media reeds aan bod gekomen. Het is natuurlijk erg triest wat er heeft plaatsgevonden, ook omdat we door deze verschrikkelijke gebeurtenissen met meer controle door de overheid te maken gaan krijgen. Onze privacy zal hierdoor nog verder aangetast zal worden. Daarom breng ik deze week graag een positief stuk over een land dat een aantal jaar geleden in diepe crisis verzeild was geraakt: IJsland!

    Nadat de IJslandse economie vorig jaar met 1,9% groeide, wordt voor dit jaar een groei van 3,5% verwacht. Ook zakte de staatsschuld terug naar 64% van het bbp. Dat is veel minder dan de staatsschuld van 87% tijdens de piek van de financiële crisis in 2012. De IJslandse premier sprak na de publicatie van deze cijfers de volgende woorden:

    “Ik ben er vrij zeker van dat ons herstel nooit mogelijk was geweest indien we lid van de EU waren geweest. Het feit dat we buiten de EU stonden is uiteindelijk essentieel gebleken voor ons economisch herstel. De kans dat we ooit opnieuw het lidmaatschap aanvragen lijkt me vandaag klein – neen, onbestaande.”

    IJsland is uit de crisis

    De krona, haar eigen munteenheid onafhankelijk van de euro, een onafhankelijke wetgeving en de controle over grondstoffen gaven de IJslandse regering ruimte om te manoeuvreren na de crisis. Dat speelde een cruciale rol in het herstel van de binnenlandse economie. Ook het toerisme nam de voorbije vier jaar telkens opnieuw met 25% toe. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) bevestigde onlangs dat IJsland volledig hersteld is van de crisis, zonder in te boeten op zijn sociale systeem met onder andere gratis ziekteverzekering en onderwijs. De politiek in Nederland roept altijd eensgezind dat we als Nederland nergens zouden zijn zonder de EU. We weten dit niet. Wat we echter wel weten is dat Zwitserland en Scandinavië (behalve Finland) nog steeds tot de meest welvarende landen van de wereld behoren. Het feit dat deze landen geen volwaardig lid zijn van de EU heeft ze blijkbaar geen windeieren gelegd. En de Finnen zitten te balen, niet alleen van het bedrijf Apple (heeft gezorgd voor de neergang van hun nationale trots Nokia), maar ook van het besluit toe te treden tot de euro… Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

    IJsland-toeristen-goedkoop

    IJsland liet de crisis achter zich door drastisch te hervormen