Marketupdate

Tag: crisis

  • Europese beurzen hard onderuit

    De Europese aandelenmarkten gingen donderdag opnieuw hard onderuit. Aanhoudende zorgen over een vertraging van de economische groei en het uitblijven van positieve berichten over het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China maakt beleggers nerveus. De financieel directeur van de Chinese telefoonfabrikant Huawei werd vandaag gearresteerd, met als reden dat het bedrijf de sancties tegen Iran niet zou respecteren. Ook wordt het bedrijf verdacht van mogelijke spionage. Beleggers zien in de arrestatie een escalatie van het handelsconflict.

    De AEX index ging met 3,32% omlaag en zakte onder de 500 punten, het laagste niveau sinds begin 2017. Elders in Europa zagen we eveneens verliezen van meer dan 3% op de borden staan. De Duitse DAX index zakte onder de 11.000 punten en staat op het moment van schrijven 19% lager dan begin dit jaar. Ook de grootste beursindices in Azië staan dit jaar ruim in de min, zoals de volgende grafiek laat zien.

    Bankaandelen onder druk

    De aandelen van banken gingen nog harder onderuit, want de Euro STOXX Bank Index noteerde donderdag een verlies van 4,29%. Sinds het begin van dit jaar is deze index van Europese bankaandelen al met 30% gedaald. Deze index staat nu op het laagste niveau sinds de zomer van 2016.

    Het aandeel van Deutsche Bank zakte met 4,43% naar €7,70, het laagste niveau in meer dan dertig jaar. Andere grote banken als het Italiaanse UniCredit en het Zwitserse Credit Suisse zagen hun beurswaarde met 5,7% dalen tot het laagste niveau sinds 2016. Ondertussen lopen de premies voor de verzekering tegen een faillissement van verschillende grote banken op.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

    Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!




  • Is ‘buy the dip’ nog wel een verantwoorde strategie?

    Wat kan de wereld in een sneltreinvaart veranderen! In oktober ging het al goed mis, maar daarna volgde een voorzichtig herstel en beleggers dachten even rustig achterover te kunnen leunen. Dat is afgelopen week een misvatting gebleken. Eerst raakte de techsector in de VS in het ongerede maar al snel volgde een wereldwijde verkoopgolf!

    Het zou zomaar kunnen dat we afgelopen week het definitieve einde hebben meegemaakt van het aangename en redelijk voorspelbare klimaat op de financiële markten dat heerste sinds het einde van de financiële crisis. De bange vraag is nu hoe het nieuwe klimaat gaat aanvoelen. De onzekerheid voedt de ongerustheid. Die was toch al tot grote hoogte opgestuwd door de zware klappen die de FAANG’s moesten incasseren. Gezamenlijk moesten ze $1 biljoen aan marktkapitalisatie inleveren. Volatiliteit van die omvang voor blue chips is op zich al heel bijzonder, om niet te zeggen buitengewoon.

    Hoe nu verder?

    Een ongeluk komt nooit alleen en dat is ook nu het geval. Beleggers zien tot hun afgrijzen dat in strijd met de theorie en ervaringen uit het verleden. Eersteklas obligaties bieden dit keer geen bescherming tegen de onrust op de financiële markten. Dat maakt het vraagstuk hoe je portefeuille in deze moeilijke tijden in te richten alleen maar complexer. Los daarvan wil de handelsoorlog maar niet wijken. Voeg daar de problemen rondom Italië, maar ook rondom een goudgerande naam als General Electric aan toe en je houdt een kwalijke cocktail aan onzekerheden over.

    Het beste bewijs dat we op de grens van een nieuw tijdperk staan is dat de strategie van Buy the Dip uitgewerkt lijkt. Sinds 2002 was deze strategie een even simpele als profijtelijke strategie als internationale beurzen een woelig weekje achter de rug hadden. Dit jaar vangen beleggers echter bot, telkens als ze de S&P 500 kochten, zo constateerde Morgan Stanley. De bezorgde analisten wijzen erop, dat dit alleen gebeurt aan de vooravond van een berenmarkt of in een berenmarkt.

    ‘Sell the rallies’

    Er lijkt sprake van een waterscheiding, aldus de analisten. Beleggers kopen niet, omdat ze nu bang zijn om met deze strategie het spreekwoordelijke ‘falling knife’ te moeten opvangen. In plaats van Buying the Dip spreken beleggers al van Selling the Rallies! Alhoewel 2018 geen jaar van recessie is, lijkt een berenmarkt snel naderbij te komen. Uit onderzoek door investment banks spreekt steeds ongemak en onrust. De bear market risk indicator van Goldman Sachs staat op het hoogste niveau sinds de vooravond van de financiële crisis. Bij Goldman zijn ze daarom bang dat wat er in februari en oktober gebeurd is slechts een voorspel is van een naderende grote omslag. De bankiers adviseren daarom wat meer cash aan te houden.

    Het idee dat een berenmarkt zeer nabij is, leiden analisten ook af aan het huidige beleid van de centrale banken in de wereld. De Fed verhoogt de rente en verkoopt elke maand voor $50 miljard aan schatkistpapier. Als gevolg van dit handelen is het rendement voor 3-maands papier opgelopen tot meer dan 2,8%, het hoogste niveau sinds 2008. Voeg daar aan toe dat de ECB het verruimingsbeleid gaat afbouwen en de conclusie dringt zich op dat een nieuw marktregime in aantocht is. Centrale bankiers lijken immers niet langer bereid om hun monetair beleid zo ruim mogelijk te houden. Het nieuwe, verkrappende beleid kan zomaar een recessie in de reële economie uitlokken. Daarom is het verstandig de veiligheidsriemen aan te spannen ook als in tweede instantie mocht blijken dat er slechts sprake was van een gezonde correctie!

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

    Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

    Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.




  • Vijf waarschuwingssignalen voor stress op de financiële markten

    De financiële markten zijn behoorlijk in beweging. Die vaststelling mag je gerust een eufemisme noemen. Onder de huidige omstandigheden zijn beleggers en analisten op zoek naar tekenen die waarschuwen voor naderend onheil. De meeste van die voortekenen zijn bij een min of meer breed publiek bekend. Het kan echter geen kwaad de meest gehanteerde nog eens op een rij te zetten.

    1. Vix, de kampioen van de angst

    De Volatility Index van de Chicago Board Option Exchange (CBOE) is de bekendste maatstaf voor angst. Deze index stamt alweer uit 1993, maar verdiende zijn prominente status tijdens de dotcomcrisis en zag zijn faam bevestigd tijdens de afgelopen financiële crisis. De media hanteerde het als peilstok voor de paniek op Wall Street. De index is afgekort tot VIX en meet de zogeheten impliciete volatiliteit van de Amerikaanse aandelenbeurzen voor een periode van 30 dagen. De implied volatility is een afgeleide van de prijzen van opties.

    De index is zo gestructureerd dat bij een verwachting van fluctuaties op de S&P 500 van gemiddeld 1% per dag over een periode van een maand, het niveau van de VIX ongeveer 20 bedraagt. Dat is grofweg het langjarig gemiddelde. Op het hoogtepunt van de financiële crisis schoot de VIX naar een niveau van 89. Ten tijde van de beroeringen in februari piekte de VIX bij 50 en in oktober kwam die niet verder dan 25.

    VIX volatiliteitsindex neemt toe (Bron: Bloomberg, Financial Times)

    2. Skew, de uitdager

    Evenals de VIX index is de Skew Index een product van de CBOE en is het ook gebaseerd op de prijzen van opties op de S&P500. De index is vernoemd naar de curve van de implied volatility en wordt door handelaren als Skew omschreven. De Skew meet het verschil in de kosten voor het kopen van een verzekering tegen een daling van de beurs afgezet tegen de kosten om het recht te kopen om te profiteren van een marktrally.

    In theorie is deze index daarom een goede maatstaf voor angst in het financiële systeem. Skew beweegt zich doorgaans in de bandbreedte 100 – 150. Daarbij geeft een waarde van 100 aan dat de verwachte stijging van de koersen grofweg in lijn is met het gemiddelde. Hoe hoger de waarde van de Skew oploopt des te groter de bezorgdheid van beleggers dat de markt eerder gaat crashen dan sterk gaat rally-en.

    In de praktijk valt het nut en de betrouwbaarheid van de Skew als maatstaf voor angst tegen. Ten tijde van de crisis had de index de neiging tot dalen. In de afgelopen maand steeg de Skew tot boven 120.

    Skew index registreer toegenomen angst onder beleggers (Bron: Bloomberg, Financial Times)

    3. De Yield curve, de oude en geduchte kampioen

    De yield curve is de oudste maatstaf voor angst, maar het is er een die zijn nut nog steeds bewijst voor het voorspellen van economische recessies. De yield curve of rentecurve is de naam van de hellingsgraad (lelijk Nederlands) van het rendement op obligaties met verschillende looptijden. Onder normale omstandigheden is het goedkoper voor landen om leningen te plaatsen met een looptijd van 1 jaar dan om leningen te plaatsen met een looptijd van 5 jaar. Naarmate de looptijd langer wordt, heeft de yield curve of rentecurve de neiging steeds steiler te worden. Soms gebeurt het omgekeerde. Dan is het rendement op kortlopende leningen hoger dan die op langer lopende. In dat geval spreken we van een inverse rentestructuur.

    Sommige economen geloven dat een inverse rentecurve erop wijst dat de Fed de rente te snel en te agressief heeft verhoogd met als gevolg dat een recessie zich aandient. Andere economen menen dat het omgekeerde het geval is. Een inverse rentestructuur veroorzaakt de recessie, omdat het de groei van krediet belemmert. Hoe het ook zij, het is een gegeven dat sinds WO II een inverse rentecurve altijd voorafging aan een economische neergang in de VS en daarbuiten. Het is om die reden dat veel beleggers en analisten met angst en beven kijken naar het afvlakken van de rentecurve.

    Sommige denken dat de aandacht voor het verloop van de rentecurve overdreven is. Ze denken dat de rol ervan geleidelijk is uitgespeeld of zelfs altijd overdreven is.

    Rentecurve vlakt af (Bron: Bloomberg, Financial Times)

    4. Cross-currency basis: de dollar spreekt een woordje mee

    De dollar is nog steeds de smeerolie van de wereldwijde economie. Een plotselinge stijging in de vraag naar dollars kan wijzen op groeiende spanningen in het financieel bestel. De cross-currency basis is een maatstaf om de groeiende spanningen te meten. Kortweg komt het erop neer dat banken extra kosten in rekening brengen om de ene valuta in de andere om te zetten in de derivatenmarkt.

    In tijden van oplopende spanningen kan de dollar cross-currency basis op hol slaan. Dat gebeurde ten tijde van de financiële crisis en daarna ten tijde van de eurocrisis. Banken en beleggers vochten om dollars om zo aan hun verplichtingen te voldoen die in dollars genoteerd waren. Traditioneel is trouwens het einde van het jaar een tijd dat de basis de neiging heeft gek te gaan doen. Banken proberen in de weken voorafgaand aan het nieuwe jaar zoveel mogelijk derivate producten van de balans te verwijderen. Dat doen ze in verband met de verplichte rapportages aan centrale banken. Dat jaarlijks op hol slaan maakt volgens sommige critici de cross-currency basis een slechte maatstaf.

    Daar zit een kern van waarheid in, maar dat neemt niet weg dat op andere tijdstippen in het jaar deze maatstaf wel degelijk nut heeft. Dan kan het beslist aangeven dat de stress in het systeem toeneemt. Zo was er aan het einde van de afgelopen maand september duidelijk sprake van een sterk oplopen van de dollar cross-currency basis. Dat maakte de Amerikaanse staatslening minder aantrekkelijk voor de buitenlandse belegger, met als gevolg dat de rentecurve sterk opliep. Dat was het sein voor de brede markt om een koers naar beneden in te zetten.

    Schaarste aan dollars ook indicatief voor een crisis (Bron: Bloomberg, Financial Times)

    5. Financial conditions, het monster van Frankenstein onder de angst indices

    Financial Conditions Indices zijn gebaseerd op een groot aantal grootheden, zoals de rentecurve, valuta’s en waarderingen. Ze zijn zodoende als een soort benchmark bedoeld om vast te stellen hoe groot de stress in het financieel bestel is en in hoeverre die bijdraagt aan de groei of het beperken van de economische groei. De Financial Conditions Indices hebben de neiging op te lopen in tijden dat markten min of meer panikeren en de groei beperken. Ze laten een daling zien in tijden dat markten opbloeien en zodoende de expansie bevorderen.

    De bekendste index is de Goldman Sachs Financial Conditions Index. Die gaat al heel wat jaren mee en was het resultaat van het denkwerk van Bill Dudley, voormalig hoofd van de New York Federal Reserve. Vandaag de dag heeft elke zichzelf respecterende investmentbank zijn eigen Financial Conditions Index, evenals de Federal Reserves van St Louis, Chicago en Kansas.

    Financial Conditions index brengt verschillende indicatoren samen (Bron: Bloomberg, Financial Times)

    De kern van al die indices is en blijft hetzelfde. Bewegingen op de financiële markten zijn van grote invloed op de bredere financiële omstandigheden. Het is daarom van het grootste belang om te begrijpen hoe ontwikkelingen op de markten van invloed kunnen zijn op de economie. Dat is dan ook weer van belang om hier een juist en passend monetair beleid voor te ontwikkelen. Dat alles op de juiste manier in kaart brengen en ten uitvoer brengen is bepaald geen sinecure. Het maakt tevens duidelijk dat de Financial Conditions Indices evenmin als welke maatstaf voor angst dan ook onfeilbaar zijn. Het blijft zoeken naar de Steen der Wijzen!

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

    Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

    Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.




  • De politiek als spelbreker op de financiële markten

    Eigenlijk weten we het allemaal! Als de laatste beer ineens een stier wordt, dan kan de markt nog maar één kant op en dat is omlaag. Misschien is dat het wat er op dit moment gaande is. Er is al zoveel optimisme geprijsd in financiële waarden dat die wel in waarde moeten dalen als er redenen voor zorgen om de hoek komen kijken. Het kan zomaar dat huidige ontwikkelingen zorgen voor meer hoofdpijn en meer zorgen op de financiële markten.

    Vooral de oplaaiende strijd en ruzie tussen de oude en nieuwe supermacht kan reden zijn voor heel veel zorgen. Het IMF was daar onlangs nog zeer duidelijk over. Het goede nieuws van het IMF was dat de wereldeconomie ook in 2019 met meer dan 3% blijft groeien, maar dat de risico’s door de groeiende politieke onzekerheid wel aan het toenemen zijn. Het fonds wijst daarbij op het inmiddels bekende rijtje: groeiende geopolitieke spanningen al dan niet dankzij de handelsoorlog, economische problemen in de opkomende markten en oplopende olieprijzen. Het lijstje is beslist niet uitputtend. Denk bijvoorbeeld aan de groeiende kans dat inflatie weer de kop opsteekt of dat Europa haar monetaire beleid uiteindelijk moet gaan normaliseren.

    Stress neemt toe

    Voor sommige opkomende markten als Turkije en Argentinië geldt nu al dat als gevolg van het moeilijker worden van de financiële omstandigheden de economische stress al fors aan het toenemen is. Dat kan alleen maar meer worden als de risico-aversie in de welvarende landen gaat toenemen. Dat heeft dan een kapitaalvlucht uit opkomende markten tot gevolg wat weer de internationale stabiliteit aantast.

    Groeiende internationale instabiliteit is niet alleen heel vervelend voor opkomende markten, maar ook voor landen met een zeer grote financiële sector. Dat althans leert het Global Financial Stability Report. De schuld van huishoudens, non-financial bedrijven en overheden is nu opgelopen tot een totale waarde van $167 biljoen. Dat is 250% van het geaggregeerde bruto binnenlands product. In 2008 was dat nog 210%. Als de rente gaat stijgen dan komen veel schuldenaren in de problemen.

    Ondertussen blijven prijzen van assets gewoon hoog. De zogeheten Shiller P/E (K/W) staat op het hoogste niveau in 137 jaar. Alleen in 1929 en aan het einde van de jaren negentig van de vorige eeuw stond deze koers/winst verhouding hoger. Er hoeft niet veel te gebeuren of er kunnen ernstige ongelukken gebeuren. Wie weet was de recente onrust daar wel een voorbode van!

    Financiële kwetsbaarheid neemt toe (Bron: Financial Times)

    Wereldeconomie blijft kwetsbaar

    De wereldeconomie en zeker het financieel bestel ogen kwetsbaar. Hoe fragiel ze in werkelijkheid zijn, weten we niet totdat ze echt getest worden. De belangrijkste factor voor de kwetsbaarheid is politiek van aard. Een zeer ongewenste erfenis van de crisis is wereldwijd de schijnbaar niet te stoppen opmars van populisten en nationalisten. Daardoor neemt internationaal de onzekerheid toe.

    Wat te denken van het onvoorspelbare optreden van president Trump. Met zijn kritiek op de renteverhoging door de Fed overtrad hij elke ongeschreven regel, zijn aanvallen op de Wereldhandelsorganisatie (WHO) wekken de nodige onrust bij overheden en instituties, om nog maar te zwijgen over zijn felle handelsoorlog met China. Een nieuwe Koude Oorlog dreigt. Maar China is van een heel ander kaliber dan de voormalige Sovjet-Unie. Het land telt heel veel inwoners, heeft een goed gestructureerde economie en is veel dynamischer dan de Russische van toen. Bovendien is China van heel groot belang voor de wereldeconomie.

    Al deze ongunstige ontwikkelingen doen het ergste vrezen in geval van een nieuwe crisis. Zullen landen en regio’s dan net zo goed samenwerken als in de rampjaren 2008/09 of zal de wereldeconomie dan wel in elkaar klappen? Het zijn gevaarlijke tijden, maar de waarschuwingen van het IMF dreigen genegeerd te worden, met alle grote risico’s van dien. Het is een illusie te veronderstellen dat de economie rustig blijft voort groeien als dit alles dreigt te gebeuren!

    Cor Wijtvliet

    Bron: Financial Times

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

    Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

    Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.

  • Dow Jones verliest 800 punten, beurzen Azië hard onderuit

    Dow Jones verliest 800 punten, beurzen Azië hard onderuit

    De Dow Jones verloor woensdag meer dan 800 punten en liet daarmee het grootste verlies zien sinds de correctie van acht maanden geleden. De index sloot 3,15% lager op een stand van 25.598,74 punten, terwijl de breder gedragen S&P 500 index met 3,3% omlaag ging tot 2.785,68 punten. Beleggers maken zich zorgen over de snelle stijging van de rente op Amerikaanse staatsleningen, want die staat met ongeveer 3,2% weer op het hoogste niveau sinds 2011.

    Ook de rente op schuldpapier met een looptijd van 2 jaar loopt al een tijdje op en staat inmiddels op 2,84%. Opvallend is dat deze rente een sterke correlatie vertoont met de renteverhogingen door de Federal Reserve. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Amerikaanse president Trump steeds meer kritiek uit op de centrale bank. In een reactie op de plotselinge koersdaling zei de president dat de centrale bank doorslaat in haar renteverhogingen.

    Trump: ‘Fed is gek geworden’

    In een verklaring tegenover Fox News zei Trump dat niet het handelsconflict met China het probleem is, maar het monetaire beleid van de centrale bank. “Ze verhogen de rente en het is belachelijk, de Fed is gek geworden.” Door de stijgende rente betaalt de Amerikaanse overheid weer meer rente over haar enorme staatsschuld. Volgens cijfers van het Amerikaanse Ministerie van Financiën stegen de rentelasten het afgelopen fiscale jaar naar $523 miljard, een stijging van 14% ten opzichte van het vorige fiscale jaar en een nieuw record.

    De scherpe koersdaling werd vanmorgen ook in Azië nog gevoeld, want ook daar gingen de beurzen hard onderuit. De Japanse Nikkei 225 verloor 3,9%, terwijl de Chinese CSI 300 en de Shanghai Composite met respectievelijk 4% en 4,34% omlaag gingen. In Taiwan verloor de TAIEX zelfs 5,79%. De Europese beurzen openden vanmorgen 1,5% lager, waarbij de Italiaanse beursindex officieel in een bear market terecht is gekomen.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

    Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!

  • De val van Lehman luidde de pensioencrisis in

    Afgelopen maand was het tien jaar geleden dat met de val van Lehman Brothers de grootste crisis sinds die van de Jaren Dertig van de vorige eeuw een aanvang nam. Is er sindsdien iets ten goede gekeerd in de financiële sector. Is die sector gezonder en op een solidere basis gegrondvest? Het antwoord mag een aarzelend ja zijn. De risico’s zijn minder geworden. Ze zijn echter niet verdwenen, slechts verplaatst.

    Het zijn nu de pensioenfondsen die grote risico’s in zich bergen. De lage rente maakt het uiterst onzeker of ze hun inkomensbeloftes kunnen nakomen. Daarom gaan ze extra risico’s nemen, zoals samenwerken met hedge funds en private equity. Grote bedrijven hebben de risico’s van verkeerde investeringen weggehaald bij hun beleggers en geponeerd op de schouders van de spaarders. Een bankencrisis zoals in 2008 lijkt uit den boze, maar een pensioencrisis en derhalve een sociale crisis lijkt in de maak.

    Hoe heeft het zover kunnen komen. Daarvoor maken we een tour de memoir. Het waren de centrale banken die effectief in actie kwamen om de crisis het hoofd te bieden. Dat gebeurde onder leiding van de Fed. Die startte als eerste een programma van kwantitatieve verruiming. Dat programma hield in dat de centrale bank op grote schaal (overheids)obligaties ging opkopen met de bedoeling de rente omlaag te duwen, deflatie te voorkomen en om beleggers aan te moedigen weer wat meer risico’s te nemen.

    Het voorbeeld van de Fed is na enkele jaren talmen gevolgd door de ECB en door de Bank van Japan. De bedoeling van de verruimingsprogramma’s was ook om derde partijen in staat te stellen hun schulden met behulp van gratis geld af te lossen. Banken grepen die gelegenheid met beide handen aan en hebben hun schuldenlast omlaag gebracht. Tegelijkertijd maakten andere partijen van de gelegenheid gebruik om hun schuldpositie te laten groeien. De hypotheekschuld is nagenoeg even groot als aan de vooravond van de crisis. Ook die van grote bedrijven is scherp gestegen, omdat ze veel geld hebben geleend om op grote schaal eigen aandelen terug te kopen. Leningen voor auto’s en studieleningen zijn eveneens scherp opgelopen. Nieuw en zeker zorgwekkend is dat het scheppen van krediet verplaatst is van de ontwikkelde wereld naar China.

    Meer schulden

    Bij de aanvang van de crisis liepen de schulden heel kort terug, maar China deed daar nooit aan mee. Sterker nog, China werd meer en meer de ‘borrower of last resort’. China was in de afgelopen jaren de bron van 70% of meer van de kredietcreatie voor de private sector. Dankzij China was die creatie even groot en omvangrijk als voor de crisisjaren. Dat wil weer niet zeggen dat dat in China niet voor opgetrokken wenkbrauwen heeft gezorgd. Sterker nog, de overheid doet verwoede pogingen om de kredietgroei in te perken. Dat geeft weer bezorgde gezichten elders. Kan de economische groei wereldwijd wel gehandhaafd blijven als China op de rem trapt?

    Meeste kredietgroei vindt inmiddels plaats in China (Bron: Financial Times)

    Terug naar de centrale banken. Hun monetair beleid was zeker in de VS een groot succes. Aandelenmarkten kennen nu al een stierenmarkt van bijna tien jaar, de langste ooit. Onroerend goed markten bloeien ook als nooit tevoren. Buiten de VS was het succes aanzienlijk minder. In Europa was daar de financiële crisis (Griekenland) debet aan. Sinds de val van Lehman is de S&P 500 met 175% gestegen, terwijl aandelen in de rest van de wereld gemiddeld slechts 55% stegen. Als gevolg van de zwakke economische groei daalden de prijzen voor commodities. Het beste voorbeeld daarvan is misschien wel goud. De prijs daarvan steeg aanvankelijk scherp, omdat de wereld bang was voor een scherpe stijging van de inflatie. Sedert 2011 daalt de prijs alleen maar, omdat vanaf dat moment de angst voor deflatie overheerste.

    Aandelen duur, obligaties duur

    Wat betekent het recente verleden voor de dag van morgen? Dat laat zich maar moeilijk precies voorspellen. Maar er kunnen wel enkele waarschijnlijkheden geformuleerd worden op basis van ervaringen uit het verleden. Alles draait daarbij op het besef dat het toekomstige rendement op je assets bepaald worden door de prijs die je er nu voor betaalt. Een dure asset levert in de toekomst minder dan een goedkope. Sinds de centrale banken hun programma startten zijn obligaties heel duur geworden en is het rendement heel laag, terwijl aandelen in de VS ook al heel duur zijn. Buiten de VS zijn aandelen aantrekkelijker gewaardeerd, maar is het rendement minder.

    Dat alles kan ertoe leiden dat bijvoorbeeld pensioenfondsen het in de nabije jaren steeds moeilijker gaan krijgen om pensioenen te garanderen. Sowieso staat het pensioenstelsel zoals we dat kennen onder druk. Bedrijven en dan zeker die in de VS proberen al jaren en met succes onder hun pensioenverplichtingen uit te komen. Ze bieden nu zogeheten defined benefits pensioenen, waarbij de werkgever een bepaald niveau van pensioen garandeert. Schieten beleggingsopbrengsten te kort, dan moeten de werkgevers het gat opvullen. Bedrijven proberen met toenemend succes defined benefits te vervangen door defined contributions. De werknemer moet in dat geval zien om uit eigen middelen het gat op te vullen. Die verschuiving opent de weg naar veel misère! Veel werknemers zullen niet in staat zijn om voldoende te sparen voor hun pensioen. Lonen stagneren al decennia en menig werknemer heeft al veel moeite om elke maand financieel de eindjes aan elkaar te knopen.

    Pensioenverplichtingen worden vaker bij werknemers neergelegd (Bron: Financial Times)

    Nu al is duidelijk, dat zeker een derde van de Amerikaanse werknemers niet in staat is om überhaupt te sparen. Slechts een kleine minderheid zal in staat blijken voldoende te sparen. Voor de komende generaties ziet het beeld er nog minder florissant uit. De ongelijkheid in de VS zal de komende jaren alleen maar toenemen en daardoor zullen tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen alle maar verscherpen. Landen die nu een systeem van defined contributions willen invoeren zouden zich wel tweemaal moeten bedenken als ze de ontwikkelingen in de VS zien!

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

    Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

    Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.

  • De Achtste Dag: Documentaire over de financiële crisis

    In 2008 brak de grootste crisis uit sinds de Grote Depressie van de jaren dertig. Om te voorkomen dat het financiële systeem zou vastlopen werd besloten de meeste banken met overheidsgaranties en belastinggeld overeind te houden. Bijna tien jaar later lijkt de crisis helemaal achter ons te liggen en groeit de economie weer, terwijl er op Europees niveau verschillende vangnetten en procedures werden opgesteld om een toekomstige crisis effectiever aan te kunnen pakken.

    Hoe kijken de Europese regeringsleiders en centraal bankiers van toen terug op deze periode? In de nieuwe documentaire De Achtste Dag vertellen onder andere Wouter Bos, Nout Wellink, Jan-Peter Balkenende, Yves Leterme en Jean-Claude Trichet hoe ze deze periode beleefd hebben. Ook blikt de documentaire vooruit op de toekomst. Hoeven we ons geen zorgen meer te maken? Of kan het allemaal zo weer mis gaan als na de val van Lehman Brothers?

    Deze nieuwe documentaire van Yan Ting Yuen en Robert Kosters is vanaf 26 april te zien in filmtheaters. Twee dagen eerder wordt de documentaire ook vertoond in De Balie, waar Jean-Claude Trichet na afloop in gesprek zal gaan met Joris Luyendijk.

    Update: De documentaire is inmiddels online te bekijken op de website van de NPO.

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

  • Italië hoopt op verlenging stimuleringsprogramma ECB

    De Italiaanse regering hoopt dat de ECB nog iets langer doorgaat met haar stimuleringsprogramma, omdat men vreest dat speculanten op de obligatiemarkt hun pijlen zullen richten op het Italiaanse schuldpapier. De secretaris van de Italiaanse ministerraad, Giancarlo Giorgetti, zei in een interview met de krant Il Messaggero dat het land geloofwaardig moet zijn om het vertrouwen van beleggers te winnen. Na de ramp met het instorten van de brug in Genua moet Italië mogelijk meer geld uitgeven aan infrastructuur, zo verklaarde Giorgetti.

    De ECB maakte afgelopen zomer bekend dat ze nog dit jaar haar stimuleringsprogramma volledig wil afbouwen. In oktober wordt het opkoopprogramma teruggeschroefd van €30 naar €15 miljard per maand, om vervolgens in december terug te gaan naar nul. Dat betekent overigens niet dat de centrale bank helemaal stopt met het opkopen van schuldpapier, omdat de opbrengsten van afgeloste staatsleningen voor onbepaalde tijd geherinvesteerd worden.

    Italië wil meer geld uitgeven

    De Italiaanse regeringspartijen hebben eerder al kenbaar gemaakt dat ze de Europese begrotingsregels niet als een harde eis zien en dat ze hun begrotingsbeleid daar niet op aan zullen passen. Buiten Italië werden deze uitspraken niet in dank afgenomen, omdat de begrotingsregels juist bedacht zijn om een schuldencrisis in de Eurozone te voorkomen.

    Giorgetti verwacht dat de Europese Unie positief staat tegenover een verhoging van de overheidsuitgaven van Italië, indien dat geld gebruikt wordt om de infrastructuur in het land te verbeteren. De vorige Italiaanse regering wist het gat in de begroting bijna te dichten (0,8% tekort), maar dat tekort zal onder leiding van de nieuwe regering weer worden opgeschroefd tot 1,7% van het bruto binnenlands product. Naast het verhogen van de uitgaven zijn er ook plannen om de belastingen verlagen.

    Door de staatsschuld verder op te laten lopen komt er naar schatting €15 miljard extra in de Italiaanse economie. Dat zal een impuls geven aan het consumentenvertrouwen en de werkgelegenheid, maar het is nog maar de vraag hoe obligatiebeleggers op deze plannen zullen reageren. Sinds het aantreden van de nieuwe regering is de rente op het Italiaanse schuldpapier substantieel gestegen, van ongeveer twee naar drie procent voor leningen met een looptijd van tien jaar.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

  • Venezuela schrapt vijf nullen van valuta

    De regering van Venezuela wil vijf nullen van de valuta schrappen in plaats van de oorspronkelijk geplande drie, zo maakte de Venezolaanse president Maduro deze week bekend. Deze aanpassing zal op 20 augustus worden doorgevoerd en moet voorkomen dat er een tekort aan geld ontstaat. Door meer nullen van de bankbiljetten te halen zijn er minder biljetten nodig, maar met een verwachte inflatie van 1 miljoen procent zal het effect van deze maatregel waarschijnlijk slechts van korte duur zijn.

    Tegelijk met het schrappen van vijf nullen zal de munteenheid van Venezuela gekoppeld worden aan de petro, een virtuele munt die begin dit jaar door de regering werd uitgebracht. Deze virtuele munt zou gedekt worden door olie, maar hoe dat precies in zijn werk gaat blijft in de documentatie onduidelijk. Verdere details over deze koppeling met de Venezolaanse bolivar bleven ook uit, waardoor beleggers niet weten wat ze precies van de petro moeten verwachten.

    Hyperinflatie

    Venezuela kwam in 2014 in de problemen door de daling van de olieprijs, waardoor een belangrijk deel van de inkomsten verloren gingen. Sindsdien is er sprake van een tekort aan geld, waardoor de centrale bank steeds meer bankbiljetten moet bijdrukken. Dat is kenmerkend voor hyperinflatie, waarin de waarde van al het geld in omloop sneller daalt dan het bijgedrukt kan worden. Daardoor wordt het tekort aan geld paradoxaal genoeg alleen maar groter.

    Door de hyperinflatie zijn veel winkelschappen leeg en hebben veel mensen ook simpelweg het geld niet om voedsel en medicijnen te kopen. Daarom besluiten steeds meer mensen het land te ontvluchten. De regering probeerde het vertrouwen in de munt te versterken door een deel van de oliereserves van het land te nationaliseren en over te dragen aan de centrale bank. Of deze maatregel nog effect zal hebben is nog maar de vraag, want het vertrouwen in het geld en de overheid is tot een dieptepunt gedaald.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

  • Realiteitszin op de financiële markten lijkt zoek

    Beleggers moeten zich onderhand toch wel gaan afvragen of alles wel goed gaat op de financiële markten. De geopolitieke spanningen nemen alleen maar toe en zowel in Europa als in de VS wordt het monetair beleid op zijn kop gezet. Reacties blijven echter nagenoeg uit. De MSCI World Equity Index koestert nog steeds een plus van 10%, hoewel er een handelsoorlog is uitgebarsten. Dat is toch wel vreemd.

    Opvallend is ook dat niet alleen waarderingen bizar aan doen onder de huidige omstandigheden. Wie de moeite neemt om even goed polshoogte te nemen, ziet wel heel veel zaken die op zijn zachtst gezegd verbazing wekken. Neem bijvoorbeeld de kredietverlening. Steeds vaker hoor je dat schulden van bedrijven te hoog en te riskant zijn. Meer dan 40% van de asset managers is die mening toegedaan. De klacht is niet ongegrond. Bedrijven hebben afgelopen jaren steeds meer geleend voor bijvoorbeeld buy-outs of overnames. Die hebben vaak een rating variërend van Triple B-plus tot Triple B-min. Beleggers lijken echter onaangedaan. De vraag naar schuldpapier blijft hoog, heel hoog. Daardoor is de spread tussen veilige triple A-papier en ongemakkelijk Triple B-papier slechts een heel magere 50 basispunten. In 2012 bedroeg de spread 200 basispunten.

    ‘Dollar premium’

    Ook de zogeheten dollar term premium zou op zijn minst verbazing moeten wekken. Daarmee wordt de premie bedoeld die de Federal Reserve bereid is beleggers te betalen die hun geld in langlopend schuldpapier willen stoppen. Normaal zou dat positief moeten uitpakken voor de belegger, zeker onder de huidige omstandigheden. De rente stijgt en de inflatie lijkt weer wakker te worden. Daar komt nog bij dat de overheid in de VS de komende jaren veel schuldpapier gaat uitgeven als gevolg van de belastinghervormingen en de groeiende tekorten. Maar de belegger krijgt helemaal geen premie. Die bedraagt nul! Volgens JP Morgan is er wereldwijd zelfs sprake van een inverse yield curve.

    Ook moet het bevreemding wekken dat er amper een correlatie te ontdekken is tussen valuta en renteverschillen. De markt veronderstelt dat de kloof tussen de rente in de VS en die in Japan en Europa alleen maar breder zal worden. De spread tussen de overnight rate voor de dollar en de euro bedraagt nu 250 basispunten. Dat was 25 basispunten in 2016 en 100 basispunten in 2017. In eerdere cycli leidde een dergelijke kloof tot een sterkere dollar. Daar is nu geen sprake meer van.

    Waar komt het optimisme vandaan?

    En zo wemelt het van de tegenstrijdigheden en paradoxen. Beleggers blijven Amerikaanse aandelen kopen ondanks de torenhoge waarderingen. Je zou verwachten dat ze daarom voor niet Amerikaanse aandelen kiezen. Maar nee. De goudprijs blijft maar dalen ondanks de toenemende internationale spanningen. Hetzelfde geldt voor de VIX Index. Die staat weer onder 15, terwijl de spanningen maar blijven oplopen.

    Hoe is die onverschilligheid te verklaren. Zijn beleggers ervan overtuigd dat de groei wereldwijd gezond blijft, zodat bedrijven hun schulden kunnen betalen en hoge winsten blijven boeken? Of zijn beleggers te zelfgenoegzaam geworden na al die jaren van kwantitatieve verruiming en gratis geld? Wie het weet mag het zeggen. Een ding moet echter duidelijk zijn. Markten reageren onder de huidige omstandigheden niet normaal ook al blijven ze zo kalm. Geopolitiek ziet de wereld er immers allesbehalve normaal en kalm uit!

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

    Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

    Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.

  • Is de financiële cyclus getemd?

    Tien jaar na de financiële crisis lijkt alles weer goed te gaan, maar nog steeds worstelen economen met de vraag of de economie nu echt sterker is geworden. De schulden zijn wereldwijd nog hoger dan voor de crisis en in sommige landen zijn de banken zijn nog steeds kwetsbaar door een grote hoeveelheid slechte leningen op de balans. Hoe veilig is ons spaargeld? En wat kunnen we doen om een nieuwe crisis te voorkomen?

    Sustainable Finance Lab organiseerde onlangs een bijeenkomst, waarbij verschillende experts hun visie geven op de economie tien jaar na de crisis. Onder andere centraal bankier Klaas Knot, hoogleraar Arnoud Boot, publicist Jeroen Smit en verschillende bankiers komen aan het woord. Hieronder ziet u het videoverslag van deze bijeenkomst van 15 juni.