Samengevat stelt de World Gold Council dat er verschillende factoren aan te wijzen zijn die ervoor zorgen dat de goudprijs in een opwaartse trend blijft bewegen. Als gevolg van het ‘ondersteunende’ beleid van centrale banken blijft de rente erg laag, terwijl tegelijkertijd de prijsinflatie in veel economieën aan het oplopen is. Door het negatieve reële rendement kiezen steeds meer beleggers ervoor om hun portfolio te diversificeren met goud. Daaaast speelt volgens de WGC ook de onzekerheid over de toekomst mee, want ondanks alle maatregelen die centrale banken genomen hebben blijft de economie in Europa, de VS en in Azië kwakkelen.
Prijsstijging en volatiliteit van goud in verschillende valuta (Bron: WGC)
Goudprijs blijft stijgen door beleid centrale banken
Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van de goudprijs en de volatiliteit van goud zien. De goudprijs liep gedurende het derde kwartaal in dollars gestaag op, waarbij de prijsvolatiliteit lager dan gemiddeld was. In de grafiek zijn ook een aantal gebeurtenissen gemarkeerd, zoals nieuwe goudaankopen door verschillende centrale banken, de persverklaringen van de Federal Reserve en de ECB en de aankondiging van nieuwe stimuleringsmaatregelen in Japan, de VS (QE3) en Europa (OMT). Al deze gebeurtenissen wijzen erop dat het nog niet zo goed gaat met de ontwikkelde economieën in Europa, de VS en in Azie en dat de centrale banken zich nog niet terug kunnen trekken.
De belangrijkste gebeurtenissen die de goudprijs in het derde kwartaal ondersteunden (Bron: WGC)
Correlatie goud met andere beleggingen
Traditioneel vergelijkt de WGC de ontwikkeling van de goudprijs ook met ontwikkelingen in andere beleggingscategorieen. Als gevolg van het stimulerende beleid van centrale banken ging niet alleen de goudprijs omhoog, maar werden ook aandelen, obligaties én grondstoffen in het derde kwartaal van dit jaar weer iets duurder. Toch deed goud het met een prijsstijging van 11,1% in het derde kwartaal (in dollars) beter dan de index van aandelen wereldwijd (+6,2%) en diverse obligaties wereldwijd (+3,3%). Grondstoffenprijzen gingen nog iets sterker omhoog dan de goudprijs, die werden gemiddeld 11,5% duurder. De grondstoffenprijzen stegen voor het laatst zo hard in het eerste kwartaal van 2011.
Onderstaande grafiek laat zien hoe verschillende beleggingscategorieen en de US Dollar index correleerden met goud ten opzichte van het vorige kwartaal, het derde kwartaal van 2011 en het lange-termijn gemiddelde. Hieruit blijkt dat de negatieve correlatie tussen de US Dollar index en goud de afgelopen twee kwartalen zeer negatief was, veel negatiever dan het lange termijn gemiddelde. De positieve correlatie met aandelen en opkomende economieën was dit jaar veel sterker dan het historische gemiddelde en datzelfde was ook van toepassing op grondstoffen.
Opvallend is dat obligatiemarkten ook een relatief sterke correlatie met de goudprijs hebben, wat mogelijk te verklaren is door het feit dat zowel staatsobligaties van ‘sterke landen’ als goud worden gezien als een veilige vluchthaven in onzekere tijden.
Correlatie goud met US Dollar index, aandelen, obligaties en grondstoffen (Bron: WGC)
Wereldwijde groeivertraging
Door de groeivertraging in China en India en de blijvend zwakke groei in Europa en de VS groeit volgens de WGC de verwachting dat de centrale banken in actie zullen (blijven) komen. De wereldwijde productiecijfers zakten in juli naar het laagste punt in 36 maanden tijd, terwijl de groei van de industriele productie in China het laagste niveau bereikte sinds mei 2009. Binnen de eurozone verkeren zes van de zeventien landen het afgelopen kwartaal in een recessie. Japan, dat in het verleden steeds een overschot had op de handelsbalans, zag haar import fors toenemen. Het tekort op de Japanse handelsbalans vervijfvoudigde naar $32 miljard.
Balansomvang centrale banken groeit
De Federal Reserve kondigde een nieuwe ronde van steunaankopen aan, dat in de financiële media al snel tot ‘QE3’ werd gedoopt. Met een maandelijkse aankoop van $40 miljard aan slechte hypotheekleningen blijft de Fed de banken en de financiële markten ondersteunen, terwijl de ECB in Europa zich genoodzaakt voelde om een nieuw aankoopprogramma in werking te stellen. Via het OMT-programma kunnen obligaties van zwakke eurolanden gekocht worden, een maatregel waarmee de ECB de randen van haar bevoegdheden opzoekt. Ondertussen kondigde de Bank of Japan weer een nieuwe ronde van steunaankopen aan en gaat de Bank of England door met het grootschalig opkopen van Britse staatsobligaties. Als gevolg van dit beleid groeien de balansen van de vier grootste centrale banken van de wereld, zoals onderstaande grafiek goed in beeld brengt.
Het meest zorgwekkende is misschien nog wel de snelheid waarmee de balans van de Bank of England aan het groeien is. Sinds halverwege 2011 heeft het haar eigen QE programma in een hogere versnelling gezet, waardoor inmiddels ruim 30% van de totale Britse staatsobligaties op de balans van de eigen centrale bank terecht is gekomen.
Balansen centrale banken blijven groeien (Bron: WGC)
De WGC heeft ook in kaart gebracht welke gevolgen het beleid van de verschillende centrale banken heeft gehad op de lokale economie. Zo keek de WGC naar de koersontwikkeling van staatsobligaties, de wisselkoersen, de meest relevante aandelenindex en de goudprijs in de lokale valuta. Hieruit blijkt dat de maatregelen van de Fed weinig goeds hebben gedaan voor de waarde van de dollar (US Dollar index omlaag), de maatregelen van de ECB nauwelijks negatief effect hebben gehad op de wisselkoers (EUR/USD), dat de steunaankopen van de Bank of England een boost gaven aan aandelen (FTSE 100), grondstoffen (S&P GSCI) én goud en het beleid van de Bank of Japan nog steeds onvoldoende is gebleken om uit de deflatiespiraal te breken.
Effect van beleid centrale banken op lokale economieën (Bron: WGC)
Geldgroei blijft beperkt
Ondanks de vele miljarden aan steunaankopen door verschillende centrale banken stroomt er nog altijd relatief weinig extra geld in de reële economie. Dit heeft volgens de World Gold Council vooral te maken met de terughoudendheid waarmee banken de laatste tijd kredieten verstrekken. Toch zal de toegenomen geldhoeveelheid op den duur in de economie terechtkomen, omdat de private sector door de extreem lage rente in de toekomst meer bereid zal zijn om te lenen.
Centrale banken proberen te balanceren tussen inflatie en deflatie. Van nature zorgt een crisis voor deflatoire druk, omdat er enerzijds minder nieuwe leningen verstrekt worden en omdat er anderzijds afgeboekt moet worden op eerdere leningen en bezittingen. Deze deflatoire druk is funest voor alle partijen in de economie die veel geld geleend hebben, omdat die als gevolg van deflatie meer moeite hebben om hun schulden terug te betalen. Het lijkt erop dat centrale banken een hogere inflatie gedogen. Zo maakte Mervyn King van de Bank of England onlangs bekend dat hij onder bepaalde omstandigheden meer speelruimte wil hebben, waarmee hij doelde op het minder streng handhaven van een limiet van 2% inflatie per jaar. Ook in de VS lijkt de inflatie geen probleem te zijn, anders had de Fed geen nieuwe stimuleringsronde aangekondigd.
Valuta-oorlog
Het laten oplopen van de inflatie heeft nog een ander doel, want een goedkopere munt werkt ook stimulerend voor de exportcapaciteit van een economie. En omdat export meer werkgelegenheid oplevert proberen sommige valutablokken hun munt goedkoper te maken. De VS werd al meerdere malen bekritiseerd door de Braziliaanse minster van Financiën, die stelt dat de Federal Reserve met haar monetaire verruiming de waarde van de dollar verzwakt. De Zwitserse centrale bank besloot vorig jaar onder druk van een apprecierende valuta een plafond in te stellen, waardoor €1 niet minder oplevert dan minimaal 1,20 CHF. De Zwitserse Franc werd door een vlucht in deze valuta te duur, waar exporterende bedrijven en het toerisme last van hadden. De Noorse centrale bank waarschuwde spaarders om niet massaal in de Noorse kroon te vluchten, omdat het dan mogelijk hetzelfde zou doen als de Zwitserse centrale bank. De Japanse centrale bank slaagt er ondanks haar stimuleringsmaatregelen echter niet in om haar munt goedkoper te maken, wat ten koste gaat van de exporterende industrie.
Geldgroei blijft nog ver achter bij alle aankopen van de centrale banken (Bron: WGC)
Conclusie
De WGC concludeert dat de zwakke economische omstandigheden in verschillende economieën zorgt voor nieuwe maatregelen van de verschillende centrale banken. Door niet conventioneel beleid blijft de rente extreem laag en loopt de inflatie op, waardoor steeds meer beleggers bescherming zullen zoeken in goud. Goud wordt namelijk gezien als een effectieve diversificatie in tijden van crisis en als een goede bescherming van het vermogen in een worst-case scenario. Klik hier voor het volledige rapport van de World Gold Council (PDF).
