Tag: hyperinflatie

Trapt Japan af met helikoptergeld?

De ontwikkelingen in Japan suggereren dat het land voorbereidingen aan het treffen is voor helikoptergeld. Eerder deze maand bracht voormalig Fed-voorzitter Bernanke een bezoek aan Tokyo om met de Japanse regering te praten over de invoering van eeuwigdurende staatsobligaties (perpetual bonds), die de Japanse centrale bank zou moeten kopen om een nieuw stimuleringsprogramma van de regering te kunnen financieren. Deze vorm van rechtstreekse monetaire verruiming werd door Bernanke omschreven als het meest krachtige instrument om het probleem van deflatie aan te pakken.

Voorbereiding op helikoptergeld?

Twee weken later blijkt dat Japan serieus naar het voorstel van Bernanke gekeken heeft, want op woensdag kondigde de premier een grootschalig stimuleringsprogramma van omgerekend €240 miljard aan. Vrijwel tegelijkertijd werd bekend dat de Japanse regering plannen heeft om nieuwe staatsobligaties met een looptijd van 50 jaar uit te geven. Dat is weliswaar niet hetzelfde als een eeuwigdurende obligatie, maar het is overduidelijk een stap in deze richting. Zeker als je bedenkt dat de Japanse centrale bank nu al een groot deel van alle nieuwe staatsobligaties opkoopt en al eenderde van alle staatsschuld op haar balans heeft staan.

Door indirect staatsobligaties op te kopen kan de centrale bank blijven volhouden dat ze niet bezig is met monetaire financiering, maar het effect is hetzelfde. Het stimuleringsprogramma injecteert direct honderden miljarden yen in de Japanse economie, zonder dat de regering de belasting hoeft te verhogen of geld bij spaarders moet ophalen. Dat is helikoptergeld door middel van fiscale stimulering van de overheid, een proefballonnetje dat Bernanke eerder dit jaar liet opstijgen.

Fiscale stimulering
Vrijdag maakte de regering van Japan meer details bekend over het stimuleringsprogramma. Zo liggen er plannen klaar om huishoudens met een laag inkomen eenmalig een bedrag van 150.000 yen (ongeveer $145) te geven, terwijl er omgerekend bijna $100 miljard beschikbaar wordt gesteld aan het midden- en kleinbedrijf. De regering legt uit dat dit geld nodig is om de gevolgen van de 'Brexit' op te vangen, maar dat kan natuurlijk niet de werkelijke reden zijn om miljarden in het bedrijfsleven te investeren. Opvallend is dat Japan conform de aanbeveling van het IMF voor ongeveer $100 miljard gaat investeren in infrastructuur. Dat geld zal gebruikt worden voor de aanleg van hogesnelheidslijnen, havens voor grote cruiseschepen en voor herstelwerkzaamheden van de schade die in 2011 veroorzaakt werd door een aardbeving en de tsunami die daarop volgde.
Deflatie
Sinds het uitbreken van de kredietcrisis dreigt er in de hele westerse wereld schulddeflatie. Dat is deflatie die ontstaat doordat huishoudens en bedrijven stoppen met lenen en beginnen met het aflossen van bestaande schulden. Daardoor krimpt de geldhoeveelheid en komen de prijzen onder druk te staan. Om deze negatieve spiraal te doorbreken hebben centrale banken wereldwijd de rente verlaagd, zodat het aantrekkelijker werd om meer geld te lenen. In de VS en in Europa kwam de kredietverlening de afgelopen jaren weer enigszins op gang, maar in Japan blijkt het schuldenprobleem veel hardnekkiger te zijn. In een ultieme poging de deflatie te bestrijden wordt de roep om helikoptergeld steeds luider. Anders dan het geld dat door commerciële banken in omloop wordt gebracht hoeft het geld dat een centrale bank in omloop brengt nooit afgelost te worden. Zo kan de geldhoeveelheid naar wens verruimd worden en is er in theorie genoeg geld in de economie om alle schulden te betalen. Helikoptergeld is omstreden, juist omdat het in eerste instantie zo goed lijkt te werken. Maar het gevaar is dat centrale banken (al dan niet via overheden) teveel geld in de economie pompen, waardoor het vertrouwen in het geld wordt aangetast. In het slechtste geval kan de situatie dan omslaan richting hyperinflatie...
Is centrale bank Japan klaar voor helikoptergeld?

29 juli 2016
Venezuela verhongert door hyperinflatie
In Venezuela zijn het niet de geldtransporten, maar de voedseltransporten die beveiliging nodig hebben. De vrachtwagens die de supermarkten bevoorraden worden bewaakt door gewapende beveiligers, om te voorkomen dat de lading geplunderd wordt door een uitgehongerde bevolking. Ondertussen worden soldaten ingezet om de bakkerijen te bewaken, terwijl de politiemacht haar handen vol heeft aan het bewaken van supermarkten en apotheken.

Door de hyperinflatie worden winkels amper bevoorraad en verhongert de bevolking. Er wordt om de haverklap ingebroken bij supermarkten en andere winkels die levensmiddelen verkopen, omdat er bijna niets meer te krijgen is. De New York Times schrijft dat letterlijk alles wordt meegenomen, van bloem tot suiker en van aardappelen tot zout. In der afgelopen twee weken zijn er al meer dan vijftig voedselrellen uitgebroken, waarbij op grote schaal winkels geplunderd zijn. Tenminste vijf mensen zouden al om het leven zijn gekomen door confrontaties met de politie en het leger.

Hyperinflatie
De situatie in Venezuela doet denken aan die van de Weimarrepubliek in de jaren '20 van de vorige eeuw. De prijzen van levensmiddelen stijgen zo snel dat bijna niemand zich meer enige luxe kan veroorloven. Spaargeld is in rook opgegaan, terwijl salarissen en uitkeringen door de snel stijgende prijzen veel minder waard zijn geworden. Uit een recent onderzoek van de Simón Bolívar University kwam naar voren dat 87% van de bevolking op dit moment niet genoeg geld heeft om voldoende eten te kopen en dat gemiddeld 72% van het inkomen gebruikt wordt om levensmiddelen te kopen. Dat zijn percentages die horen bij een ontwikkelingsland, niet bij een land dat beschikt over enorme olievoorraden. Dat is het gevolg van mismanagement door de regering van Venezuela en door een centrale bank die gewillig geld bijdrukt om de overheidstekorten te financieren. De economische situatie was al jaren problematisch, maar het was de daling van de olieprijs die de emmer deed overlopen. De prijzen zijn de laatste maanden zo snel gestegen dat een gezin nu het equivalent van 16x het minimumloon nodig heeft om voldoende eten te kunnen kopen. Wie nog wel eten kan betalen moet vaak uren in de rij staan om iets te kunnen bemachtigen.
Misleiding
De regering die voor al deze ellende verantwoordelijk is doet er alles aan om de schuld op anderen af te schuiven. President Maduro zei afgelopen zaterdag dat de oppositie verantwoordelijk is voor de talloze inbraken in supermarkten en andere winkels en dat hij er alles aan zal doen om de schade te vergoeden. Ook schuift hij de problemen af op 'economische oorlogsvoering' en op 'rijke zakenmensen'. Die houden volgens Maduro grote hoeveelheden voedsel achter voor de bevolking om hogere prijzen te kunnen vragen. Eerder gaf Maduro speculanten nog de schuld van de waardedaling van de munt, terwijl iedereen die goed ingevoerd is weet dat de geldpers en het wanbeleid van de regering de bron van alle ellende is. Lees ook:
Hyperinflatie in Venezuela, bevolking verhongert
20 juni 2016
Infographic: De Weimar hyperinflatie

Het meest bekende voorbeeld van hyperinflatie is misschien wel die van de Weimar republiek. Na de Eerste Wereldoorlog was Duitsland een belangrijk deel van haar productiemiddelen kwijtgeraakt, terwijl het land tegelijkertijd door de overwinnaars gedwongen werd grote herstelbetalingen te doen. Het duurde niet lang voordat Duitsland de koppeling van haar munt aan goud moest loslaten en de geldpersen begonnen te draaien om de tekorten te financieren.

Het ging van kwaad tot erger toen Frankrijk besloot het geïndustrialiseerde en steenkoolrijke Ruhrgebied te bezetten. Daardoor daalde de productiviteit van Duitsland en werd het nog moeilijk de herstelbetalingen te voldoen. De geldpers ging in een steeds hogere versnelling, maar dat mocht niet baten. De waarde van het papiergeld daalde nog sneller. Binnen twee jaar na afloop van de Eerste Wereldoorlog had het geld al meer dan 90% van haar waarde verloren en in 1923 had je 1 biljoen aan papieren marken nodig om een gouden mark te kopen.

Van hyperinflatie naar oorlog?

De herstelbetalingen en de bezetting van het Ruhrgebied door de Fransen heeft een zeer grote invloed gehad op het verloop van de 20e eeuw. Door de hyperinflatie was er een grote volkswoede ontstaan tegen buitenlanders, kapitaalkrachtigen en de Joden. Daarmee werd de voedingsbodem gezaaid voor de opkomst van Hitler. John Maynard Keynes noemde het eisen van herstelbetalingen onder het Verdrag van Versailles toen al de grootste politieke blunder uit de geschiedenis.

In tijden van hyperinflatie vlucht men massaal in tastbare bezittingen die hun waarde beter behouden, zoals buitenlandse valuta en gouden munten. Door de geschiedenis heen zijn er al talloze geldsystemen uit elkaar gevallen, terwijl goud altijd enige koopkracht heeft weten te behouden. Spaarders die een deel van hun vermogen omzetten in fysiek goud kunnen hun vermogen beschermen tegen de risico’s van een ongedekt geldsysteem. Klik hier en hier om de infographics in een groter formaat te bekijken.

Deel 1: Hyperinflatie in de Weimar republiek, klik hier voor een grote versie (Bron: Visual Capitalist)

Deel 2: Hyperinflatie in de Weimar republiek, klik hier voor een grote versie (Bron: Visual Capitalist)

20 mei 2016
Venezuela kan de bankbiljetten niet meer betalen
De hyperinflatie in Venezuela gaat een nieuwe fase in, want na een tekort aan levensmiddelen, auto-onderdelen en medicijnen dreigt nu ook een tekort aan geld te ontstaan. Het geld verliest zo snel aan waarde dat er voortdurend nieuwe bankbiljetten aangevoerd moeten worden om de economie draaiende te houden. Het probleem is dat de centrale bank van Venezuela de bankbiljetten in het buitenland laat drukken en dus dollars nodig heeft om de drukkerij te betalen. Nu de dollarreserves opraken wordt ook de drukkerij niet meer op tijd betaald, met als gevolg dat de aanvoer van nieuwe bankbiljetten vertraging oploopt.

De eerste tekenen van een tekort aan geld waren al in 2014 zichtbaar, toen de waarde van de munt op de zwarte markt in een vrije val terechtkwam. Al snel was een Amerikaanse dollar gelijk aan honderden Venezolaanse bolivar en hadden mensen stapels bankbiljetten nodig om wat boodschappen te kunnen doen. Het grootste bankbiljet van 100 bolivar was nog maar een paar dollarcent waard. Al die tijd heeft de centrale bank geen stappen ondernomen om bankbiljetten met een hogere nominale waarde in omloop te brengen, met als gevolg dat er steeds meer bankbiljetten nodig zijn om dezelfde waarde te vertegenwoordigen. Voor een avondje uit eten heb je nu al een rugzak met papiergeld nodig. Er zijn wel plannen om dit jaar biljetten van 500 en 1.000 bolivar in omloop te brengen, maar in dit tempo van geldontwaarding is dat als een druppel op een gloeiende plaat.

Venezuela heeft geen geld voor bankbiljetten
Vorig jaar bestelde de centrale bank van Venezuela meer dan 10 miljard nieuwe bankbiljetten, dat is meer dan de 7,6 miljard bankbiljetten die de Federal Reserve in 2015 liet drukken voor de veel grotere Amerikaanse economie. De hyperinflatie in Venezuela zal niet lang duren als de drukkerijen niet betaald krijgen. De La Rue kreeg als grootste gelddrukkerij ter wereld een opdracht voor de productie van drie miljard bankbiljetten, maar heeft volgens een brief naar de aandeelhouders nog $71 miljoen tegoed van de Venezolaanse centrale bank. "Het is nog niet eerder in de geschiedenis voorgekomen dat een land met een dergelijk hoge inflatie niet aan nieuwe bankbiljetten kan komen", oud-directeur van de afdeling economisch onderzoek bij de centrale bank van Venezuela. Het IMF verwacht dat de inflatie in Venezuela dit jaar zal uitkomen op 720%.

Bankbiljetten in Venezuela zijn vrijwel waardeloos geworden

Vliegtuigen vol bankbiljetten
De nieuwe bankbiljetten komen met Boeing 747 vliegtuigen het land binnen en worden onder zware bewaking uitgeladen. Het geld gaat in gepantserde geldtransportwagens richting de centrale bank van Venezuela. Het was grappig geweest als het niet zo ernstig was, want over een aantal jaar is de lading bankbiljetten waarschijnlijk minder waard dan het geldtransport zelf. Een hyperinflatie duurt nooit lang, omdat de snelheid waarmee het geld aan waarde verliest op een gegeven moment hoger is dan de snelheid waarmee nieuwe bankbiljetten gedrukt kunnen worden. Uit een eerder artikel op Marketupdate..
"Het is de vicieuze cirkel van hyperinflatie, omdat de daling van de koopkracht van het geld groter is dan de snelheid waarmee nieuwe bankbiljetten in omloop worden gebracht. Tijdens hyperinflatie neemt de geldhoeveelheid in nominale zin toe, maar krimpt deze in reële zin (koopkracht). Er ontstaat dus letterlijk een tekort aan geld, dat een zichzelf versterkend en alles verwoestend effect heeft."
Lees ook:
- Hyperinflatie: Leven als een prins in Venezuela
- Video: Hyperinflatie en totale chaos in Venezuela
De munt van Venezuela is in een paar jaar waardeloos geworden (via www.goudstandaard.com)
3 mei 2016
Is Japan kandidaat voor hyperinflatie?

Het gaat niet zo goed met de Japanse economie. Het land gaat gebukt onder hoge schuldenlast en heeft daar nog steeds geen oplossing voor gevonden. Monetaire en fiscale stimulering blijkt geen structurele verbetering op te leveren, terwijl de centrale bank steeds gekkere sprongen maakt om de economie te ondersteunen. We hebben vier zorgwekkende trends van de afgelopen jaren op een rij gezet…

1. Vlucht in staatsobligaties

De rente op Japanse staatsobligaties met een looptijd van dertig jaar is de afgelopen maanden spectaculair gedaald. Kreeg je begin dit jaar nog 1,2% rendement op deze langlopende lening, nu is dat niet veel meer dan 0,2%. Beleggers vluchten in staatsobligaties, omdat die nog steeds de status van veilige haven hebben. Maar hoeveel staatsobligaties kunnen beleggers nog kopen, nu ook de Bank of Japan de spreekwoordelijke geldpers laat draaien?

Eerder deze maand schreef Bloomberg dat er bijna geen handel is meer is de langlopende staatsobligaties, omdat niemand zijn stukken nog wil verkopen. Op een bepaalde dag was er zelfs helemaal geen handel in de Japanse staatsobligaties van dertig jaar. Geen wonder dat we dan de volgende grafiek zien…

I've seen this chart of the 30-year Japanese bond yield before, but it's still stunning… pic.twitter.com/it5SqpMkt8

— Robin Wigglesworth (@RobinWigg) April 22, 2016

2. Bank of Japan bezit meer dan helft van alle ETF’s

De Japanse centrale bank heeft alle registers opengezet om deflatie te voorkomen. De afgelopen jaren heeft de Bank of Japan stelselmatig staatsobligaties en aandelen opgekocht, in een poging de economie te stimuleren. Het resultaat van dit alles is dat de centrale bank op dit moment niet alleen de grootste bezitter is van de staatsschuld, maar ook van alle ETF’s in Japan. In 2010 begon de Bank of Japan aandelen te kopen via zogeheten exchange traded funds, met als resultaat dat meer dan de helft van al deze ETF’s inmiddels op haar balans staat. Hoe gezond is de economie nog als de centrale bank de prijzen ondersteunt door de helft van de aandelen op te kopen?

Bank of Japan bezit helft van alle ETF’s (Bron: Bloomberg)

3. Japanners vluchten in contant geld

Eerder dit jaar schreven we over de run op kluisjes en contant geld. De invoering van negatieve rente door de Bank of Japan was voor veel spaarders reden om geld van de bank te halen en in de vorm van bankbiljetten in de kluis te stoppen. Dit is funest voor de banken, omdat spaargeld het onderpand is waarop zij geld mogen uitlenen. En als spaargeld begint te schuiven kunnen ook de banken in de problemen komen. De vlucht naar contant geld is ook de reden dat de Bank of Japan meer bankbiljetten moet bijdrukken.

Meer vraag naar grote bankbiljetten en kluisjes in Japan

4. Handelsbalans
Sinds de aankondiging van nieuwe monetaire stimulering in december 2012 zakte de waarde van de Japanse yen ten opzichte van de Amerikaanse dollar met meer dan 40%. Je zou verwachten dat de Japanse economie hier een exportvoordeel uit zou halen, maar het tegenovergestelde gebeurde. Het voordeel van de exportpositie werd teniet gedaan door hoge importkosten voor olie en gas. Deze kosten zijn het afgelopen jaar enorm gedaald, wat een gunstig effect heeft gehad op de betalingsbalans van Japan. Maar of het land van de rijzende zon ooit weer de sterke exporteconomie van weleer wordt, dat is nog maar de vraag met concurrentie uit andere Aziatische landen zoals Zuid-Korea. Een land met een eigen centrale bank een een structureel handelstekort is een kandidaat voor hyperinflatie.
"If you're running a trade deficit and your government can (and will) print, then you are a candidate for hyperinflation." - FOFOA

Japan is niet langer een exporteconomie (Bron: Tradingeconomics)

25 april 2016
Video: Hyperinflatie en totale chaos in Venezuela

Hoe ziet een land eruit dat gebukt gaat onder hyperinflatie? Luke Rudkowski en Jeff Berwick van WeAreChange pakten het vliegtuig naar Venezuela en doen vanuit de hoofdstad Caracas verslag van de politiestaat die Venezuela geworden is onder het socialistische bewind van president Maduro.

5 april 2016
Venezuela laat vliegtuigen vol bankbiljetten invliegen

De regering van Venezuela heeft tientallen vliegtuigen vol met nieuwe bankbiljetten laten invliegen, omdat er in eigen land niet genoeg capaciteit is om bankbiljetten bij te drukken. Dat schrijft de Wall Street Journal. Door de hyperinflatie wordt het geld in omloop steeds minder waard, met als gevolg dat er steeds meer biljetten nodig zijn om het dagelijkse betalingsverkeer op gang te houden. Gelddrukkerijen van over de hele wereld profiteren van de hyperinflatie in Venezuela, want de vraag naar bankbiljetten is door de waardedaling van de valuta niet meer bij te houden.

De miljarden bankbiljetten die binnenkort verspreid zullen worden hebben een nominale waarde van 100 en 50 bolivar, maar door de wisselkoers van 1.000 bolivars tegenover de Amerikaanse dollar zijn deze biljetten slechts $0,10 en $0,05 waard. Kleinere bankbiljetten van 20, 10, 5 en 2 worden al niet meer gemaakt, omdat de productiekosten inmiddels hoger zijn dan de nominale waarde van het geld.

Tien miljard bankbiljetten

In december bestelde de centrale bank van Venezuela in het geheim 10 miljard extra bankbiljetten, goed voor een verdubbeling van de totale waarde van alle bankbiljetten in omloop. Dat is al meer dan de 8 miljard bankbiljetten die de ECB en de Federal Reserve op jaarbasis drukken om versleten biljetten te vervangen en de toegenomen vraag naar contant geld te vervullen. En dat terwijl de euro en de dollar dagelijks door meer dan 300 miljoen mensen gebruikt worden, tien keer het aantal inwoners van Venezuela.

Economen vrezen dat het invliegen van pallets vol bankbiljetten de inflatie verder zal aanwakkeren, maar eigenlijk is het kwaad al geschied. De bevolking heeft het vertrouwen in de munt al opgezegd en probeert zo snel mogelijk van het geld af te raken. Het geld is zo waardeloos geworden dat je een diner in een restaurant met een stapel geld ter grootte van een baksteen moet afrekenen. Kleinere bankbiljetten van 2 bolivar worden zelfs als servet gebruikt, omdat ze geen enkele nuttige functie meer vervullen in het betalingsverkeer.

De centrale bank van Venezuela moet heel veel bankbiljetten bijdrukken, nu de grootste coupure van 100 bolivar nog maar een waarde van tien dollarcent vertegenwoordigd. Binnen de centrale bank heerst de misplaatste angst dat de introductie van grotere bankbiljetten de inflatie zichtbaar zou maken voor het grote publiek. Daardoor moeten ze veel meer biljetten laten drukken, die in schaarse Amerikaanse dollars betaald moeten worden.

“Grote coupures veroorzaken geen inflatie, ze zijn het gevolg van inflatie. Grotere bankbiljetten kunnen de centrale bank juist geld besparen, omdat je in plaats van tien biljetten er misschien maar vijf of één hoeft bij te drukken”, zo verklaarde bankbiljettenexpert Owen W. Linzmayer tegenover de Wall Street Journal.

Amerikaanse dollars

Op de zwarte markt is iedereen op zoek naar dollars. Ook zijn daar allerlei producten te vinden die in de reguliere winkels niet meer te krijgen zijn, uiteenlopend van autobanden tot luiers en wc-papier. Duurzame goederen worden achter de schermen al in dollars verhandeld, al is dat officieel verboden. Ook in het criminele circuit heeft men de bolivar al laten vallen. Gijzelnemers vragen steeds vaker losgeld in Amerikaanse dollars, want de bolivar hoeven ze niet.

Wisselkoers bolivar tegenover de dollar sinds 2010

4 februari 2016
Hyperinflatie in Venezuela

De afgelopen week zagen we opnieuw veel volatiliteit op de financiële markten. Wereldwijd gingen de aandelenkoersen hard omlaag en in Amsterdam zakte de AEX index voor het eerst in meer dan een jaar tijd onder de 400 punten. Zorgen over de groei van de wereldeconomie werden ook de afgelopen week versterkt door de daling van de olieprijs. Een daling van de olieprijs was in het verleden vaak een indicator voor meer onheil.

Dat het allemaal nog veel slechter kan zien we in Venezuela. Volgens het IMF zal de inflatie in het Zuid-Amerikaanse land dit jaar oplopen tot 720%, een percentage waar wij ons amper iets bij voor kunnen stellen. Het is in elk geval een stuk meer dan vorig jaar, toen de inflatie naar schatting 275% was.

Hyperinflatie

Venezuela stevent regelrecht op een hyperinflatie af, compleet met alle verschijnselen die we kennen uit de economie- en geschiedenisboekjes. Denk aan lege winkelschappen, lange rijen bij de supermarkt, een tekort aan de meest elementaire levensmiddelen als melk en toiletpapier en bankbiljetten die zo goed als waardeloos zijn geworden.

Een tekort aan harde buitenlandse valuta dwingt de centrale bank meer geld bij te drukken, met als resultaat dat het grootste bankbiljet van 100 bolivar nog maar 12 dollarcent waard is. De regering wijt de waardedaling van de munt aan websites die het verschil tussen de officiële wisselkoers en de werkelijke waarde van de munt blootleggen en aan valutahandelaren en speculanten. Tijdens dalingen van financiële markten krijgen speculanten vaker de schuld van de malaise, terwijl dit echter gewoon marktwerking is. In tijden van florerende financiële markten hoor je er niemand over..

In een tijd van hyperinflatie wordt het geld volledig waardeloos en vlucht men in zaken die hun waarde vasthouden. Voorbeelden daarvan zijn buitenlandse valuta en edelmetalen. De huidige generaties in het Westen kennen het fenomeen hyperinflatie (gelukkig) vrijwel niet, laten we hopen dat dit ook geldt voor de toekomstige generaties.

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

25 januari 2016
De vlucht uit obligaties is begonnen
Grote beleggingsfondsen stappen één voor één uit de grootste en misschien ook wel meest overgewaardeerde markt van dit moment, die van obligaties. Het grote geld zoekt alternatieven, nu er steeds meer signalen komen dat de rente gaat stijgen. Een stijgende rente betekent dat de waarde van obligaties daalt, terwijl die nu vaak al geen rendement meer opleveren.

“Niemand wil in obligaties gevangen zitten op het moment dat de groei van de geldhoeveelheid van de afgelopen jaren zich vertaalt naar een sterk oplopende inflatie”, zo schrijft Ambrose Evans Pritchard in de Telegraph.

Vlucht naar ‘hard assets’

Het grootste pensioenfonds van Noorwegen is een goed voorbeeld van de vlucht uit obligaties. Zij hebben plannen om voor $860 miljard aan vermogen om te zetten in vastgoed, omgerekend 15% van het totale vermogen dat ze onder beheer hebben. Het fonds liquideert een deel van haar obligatieportefeuille en gebruikt de opbrengst om vastgoed te komen in wereldsteden als Londen, Parijs, Berlijn, Milaan, New York, San Francisco, Tokyo en tal van andere Aziatische metropolen. “Elke aankoop van vastgoed die we doen wordt betaald met de opbrengst uit de verkoop van staatsobligaties”, zo verklaarde de directeur van het fonds Yngve Slyngstad.

De verschuiving van honderden miljarden dollars uit staatsobligaties richting vastgoed is de opmaat naar een nieuw tijdperk van hoge inflatie. De UBS bubble index, dat de prijsontwikkeling van vastgoed in verschillende wereldsteden volgt laat al duidelijk zien welk effect de vlucht van vermogen heeft op de huizenprijzen. In Hong Kong zijn de prijzen al in de ‘bubbelfase’, terwijl je in lijstaanvoerder Londen nu al veertien jaarsalarissen moet neertellen om een bescheiden appartement van 60 vierkante meter te bemachtigen.

De vlucht uit obligaties is nog maar net begonnen, wat betekent dat de prijzen van vastgoed in grote wereldsteden nog veel verder kunnen stijgen. Ook andere zogeheten ‘hard assets’ zullen de aandacht krijgen van vermogensbeheerders, nu de zorgen over de obligatiemarkt verder toenemen.

Vermogen vlucht van obligaties naar hoogwaardig vastgoed (Bron: UBS)

Negatieve rente op obligaties
De vlucht naar liquiditeit en de extreem lage rente heeft ervoor gezorgd dat de yield van veel obligaties naar een dieptepunt gedaald is. Wereldwijd is op dit moment voor omgerekend $6 biljoen aan staatsobligaties in omloop waarop de rente negatief is, waarvan $2 biljoen in de eurozone. Het totaal aan staatsobligaties dat minder dan 1% oplevert bedraagt zelfs $17 biljoen. De meest extreme voorbeelden zijn leningen aan de Zwitserse en Duitse overheid, waar beleggers voor een looptijd van twee jaar genoegen nemen met respectievelijk -1,046% en -0,4%. Zelfs Italiaans en Spaans schuldpapier met deze looptijd wordt al tegen een rente van ongeveer nul procent verhandeld. De Zwitserse bank UBS waarschuwde ook al voor de gevaren van een renteverhoging in de Verenigde Staten. Dat zou een enorme daling in de obligatiekoersen teweeg kunnen brengen die in dollars genoteerd staan. De bank verwacht dat de rente volgend jaar met in totaal 60 basispunten verhoogd zal worden, wat een desastreus effect zal hebben op die miljarden aan dollarleningen die bij verschillende beleggingsfondsen en centrale banken op de balans staan. Mark Haefele, vermogensbeheerder bij UBS, merkt dat klanten zich steeds meer zorgen beginnen te maken over obligaties. Maar ook zij weten geen alternatief om al dat vermogen in te parkeren.

Steeds meer schuldpapier levert geen rente op (Bron: Bloomberg, BofA Merrill Lynch)

Centrale banken verkopen
Door de daling van de olieprijs en de dalende grondstofprijzen zien exporterende landen in het Midden-Oosten en in Azië zich gedwongen valutareserves te verkopen. China heeft sinds de zomer van vorig jaar al meer dan $500 miljard gebruikt, terwijl Rusland sinds de koersval van de roebel van vorig jaar ook al meer dan $150 miljard uit haar reserves heeft moeten halen. Saoedi-Arabië, een land dat bij de hoge olieprijs van de afgelopen jaren overschotten aan dollars terug kon uitlenen aan de Verenigde Staten, moet nu zelf de kapitaalmarkt op om het gat in de begroting te dichten. Ook bouwt het land in hoog tempo haar dollarreserves af, namelijk met $12 miljard per maand. De verwachting is dat centrale banken wereldwijd tegen het einde van 2016 $1,5 biljoen minder aan staatsobligaties op hun balans hebben staan dan nu het geval is. De vraag is wie al dat schuldpapier moet kopen om een scherpe stijging van de rente (en een verdere waardedaling van staatsobligaties) te voorkomen...

Centrale banken verkopen dollarreserves (Grafiek via de Telegraph)

Lees ook:
25 november 2015
Mike Maloney: “We krijgen eerst deflatie, dan hyperinflatie”

Volgens Mike Maloney van Goldsilver krijgen we eerst te maken met deflatie, die mogelijk gevolgd zal worden door hyperinflatie. In een nieuwe video legt hij uit dat we om verschillende redenen rekening moeten houding met een grote deflatoire crash. Hij noemt onder meer de hoge schuldenlast van huishoudens en bedrijven, de relatief hoge waardering van de aandelenmarkt, de vergrijzing en de machtsverschuiving van West naar Oost. In deze video van een half uur legt hij uit hoe al deze factoren op deflatie wijzen. Een interessante video…

18 november 2015
Hyperinflatie: Leven als een prins in Venezuela

Wie het nieuws op Marketupdate al wat langer volgt weet dat er in Venezuela een serieuze valutacrisis gaande is. De munteenheid van het land, de bolivar, heeft de afgelopen jaren zoveel waarde verloren dat we inmiddels kunnen spreken van hyperinflatie. De situatie is al zodanig geëscaleerd dat de centrale bank vanaf volgend jaar nieuwe bankbiljetten met een hogere nominale waarde in omloop zal brengen. Om daar een beeld bij te kunnen vormen: het grootste biljet van 100 bolivar is vandaag de dag nog niet eens 14 dollarcent waard.

Maar wat betekent hyperinflatie voor iemand die betaald krijgt in een andere valuta? VICE News zocht het uit en gaf als experiment een bankbiljet van €100 aan een correspondent in Venezuela. Hij mocht zelf bepalen hoe hij dit fortuin ging besteden, dus hij maakte een wensenlijstje. De eerste stap was om het bankbiljet van €100 om te wisselen naar Venezolaanse bolivar. Dat gaat anno 2015 niet bij een louche handelaar op straat, maar gewoon via een berichtje op Facebook.

Binnen de kortste keren had hij iemand gevonden om mee te ruilen. De wisselkoers op de zwarte markt was 812 bolivar per euro, dus kreeg bij voor zijn briefje van honderd euro meer dan 80.000 bolivars. In stapels van 50 en 10 bolivar ziet dat er zo uit…

Zoveel Venezolaanse bolivars krijg je voor honderd euro (Bron: VICE)

Hyperinflatie: Stapels bankbiljetten

Het lijkt erop alsof het geld rechtstreeks van de bank komt, want bij de stapels van 50 bolivar zit het plastic er nog omheen. Wel zo handig, want dan hoef je de bankbiljetten niet meer te tellen! Als je in Venezuela je euro’s of dollars aanbiedt wordt je geld niet meer geteld in biljetten, maar in stapels geld. De vraag is echter wat je met al dat geld kunt doen…

Als eerste huurde hij een kamer waar hij een maand in kon verblijven, dat kon voor een bedrag van 9.600 bolivar per maand (€12). Het vinden van een kamer blijkt nog niet zo makkelijk te zijn, want door de waardedaling van het geld wordt de huur eigenlijk steeds goedkoper. Veel eigenaren van vastgoed laten appartementen daarom liever leeg staan dan dat ze er voor steeds minder opbrengst iemand in laten huren. Want als een huurder er eenmaal in zit krijg je hem er niet makkelijk weer uit.

Vijfsterren hotel voor €10

De volgende stap was een overnachting boeken in een 5-sterren hotel, met alle denkbare luxe inbegrepen. Dat grapje kostte 7.000 bolivar, een grote som geld voor de meeste mensen in Venezuela. Maar niet als je euro's of dollars hebt, want omgerekend kostte een nachtje in dit luxe hotel niet meer dan €10. Dat was ook ongeveer de prijs die hij betaalde voor een vlucht van 50 minuten richting de hoofdstad Caracas. Daar aangekomen huurde hij voor één dag zijn droomauto, een rode Cadillac convertible uit 1959. Ook dat is niet goedkoop voor de lokale bevolking, maar gelukkig was het huren van deze auto omgerekend niet duurder dan €3.

Misschien dacht je dat dat goedkoop is, maar het woord krijgt een compleet nieuwe betekenis als je in Venezuela afrekent bij een benzinestation. Het land beschikt over grote olievoorraden en kan dus zeer goedkoop produceren voor de binnenlandse consumptie. Een liter octaan 95 kost minder dan 0,10 bolivar per liter, terwijl een liter diesel 0,05 bolivar kost. Dat betekent dat je de tank van een oldtimer voor omgerekend 30 eurocent kunt volgooien.

Met een budget van honderd euro is het geen probleem om een feestje te geven in Venezuela, want een kratje bier met 34 flesjes kost je slechts 10 bolivar. Dat is omgerekend ongeveer 13 eurocent. Voor de prijs van een biertje in een kroeg in Nederland krijg je in Venezuela bijna twintig kratten bier. Met de laatste euro's die hij had bezocht hij een aantal luxe restaurants (€1,80 per keer) en de massagesalon (€2,5 per keer).

Met het grootste bankbiljet koop je een kleine tube chocoladepasta (Bron: VICE)

Conclusie

Als buitenlander kun je jezelf dus voor een schijntje alle luxe permitteren, terwijl de lokale bevolking bij de supermarkt in de rij moet staan voor een schaars aanbod van de meest noodzakelijke producten. In de Weimar Republiek was dat niet anders, zoals Adam Fergusson beschrijft in zijn boek 'When Money Dies'. Slimme buitenlandse handelaren kochten voor een schijntje alle weelde op. Antieke meubels, kleden, schilderijen en piano's, maar ook complete huizenblokken, werden voor een absolute bodemprijs opgekocht door buitenlanders. Ze betaalden met datgene wat nog wel waarde had, zoals Amerikaanse dollars en goud.

De vrees voor een hyperinflatie leeft in ons land minder sterk, om de simpele reden dat wij het zelf nooit van dichtbij ervaren hebben. Maar als er valutacrisis uitbreekt weet je dat het te laat is om goud te kopen.

26 oktober 2015