Marketupdate

Tag: nederland

  • Europa zal nooit meer worden zoals het was

    Afgelopen weken druppelden er onverwacht goede berichten over de economie in de Eurozone naar buiten. Het beste nieuws kwam van de Market Index voor Inkoopmanagers in de industrie. Voor het eerst sinds januari 2012 eindigde deze index boven het niveau van 50 punten (50,1). Dat betekent dat de industrie niet langer krimpt, maar het groeipad heeft betreden.

    Groene twijgen

    Er zijn meer ‘groene twijgen’ van herstel. In Ierland gaan de huizenprijzen weer voorzichtig omhoog. In brede kringen is de vrees weggeëbd, dat de eurozone uiteen zal vallen. Dat alles wijst erop, dat het einde van de crisis binnen handbereik is. Maar wil dat ook zeggen, dat alles weer wordt zoals het was in Europa? Dat lijkt niet waarschijnlijk. Ook in de nabije toekomst zal de eurozone zijn equivalenten van de Amerikaanse stad Detroit voortbrengen. Het grote verschil met het nabije verleden is, dat dat Europeanen pijn gaat doen, maar niet langer de structuur van de hele zone in gevaar gaat brengen.

    Kredietkosten

    Die aanmerkelijke kans op Europese Detroits heeft echter consequenties. Tot de crisis van 2009 convergeerden de leenkosten en de daarmee samenhangende rente in de zone. Iedere lidstaat werd geacht ongeveer hetzelfde kredietrisico te bezitten. Van die convergentie is nu weinig meer over. Voor landen met grote problemen zijn de kosten voor krediet geëxplodeerd. Voor een land als Duitsland zijn ze in de loop der jaren alleen maar gedaald. Het is maar de vraag of die kosten voor lidstaten weer naar elkaar toe gaan kruipen. Daar mag je twijfels over koesteren. Want niet alleen de kredietkosten zijn scherp gaan divergeren, ook op andere terreinen zie je een diepe kloof groeien. Neem de arbeidsmarkt. In Duitsland zijn er gemiddeld twee werkzoekenden voor elke vacature, in Portugal zijn er dat 89 en in Spanje 71. De enige snelle manier om deze onbalans aan te pakken is arbeidsmigratie op grote schaal van het ene naar het andere land. In de VS is arbeidsmigratie heel normaal, maar nog lang niet in Europa. Slechts 3% – 4% van de Europese beroepsbevolking werkt buiten de eigen landsgrenzen.

    Verschillen

    De hoge werkloosheid in sommige landen, de hoge kredietkosten en de waslijst aan eisen voor hervorming en bezuinigingen hebben economisch desastreuze effecten gehad. Een land als Griekenland zag in 2011 zijn economie met maar liefst 7,2% krimpen, terwijl Duitsland een groei van 3% genoot. Dat zijn extreme verschillen, die niet snel kleiner zullen worden. Door de recessie en de crisis is de zogeheten output gap, dat deel van de productiecapaciteit van een land dat niet gebruikt wordt, in de crisislanden alleen maar groter geworden. Dat verschil poets je niet zomaar weg als de crisis ten einde is gelopen. Dat zal zeker niet het geval zijn als de kosten voor krediet in de zogeheten zwakke landen hoger blijven dan in Duitsland, waar ze extreem laag zijn. Bij het broodnodige herstel in de eurozone zal vooral Duitsland profiteren en de overige lidstaten voorlopig verder op afstand zetten. Van enige convergentie zal geen sprake meer kunnen zijn.

    Nederland

    In het nog niet zo verre verleden profiteerde Nederland optimaal van een herstel in Duitsland. Onze grote buur was en is met ongeveer 25% de grootste exportmarkt voor Nederland. Als het in Duitsland regent, dan druppelt het in ieder geval in Nederland. Maar is dat nog steeds zo? Er is reden voor ernstige twijfel. Dankzij het bijwageneffect geniet Nederland ook een hele lage rente, maar veel verder reikt ons voordeel niet. Onze huizenmarkt zit stevig op slot en de prijsdalingen zijn alleen nog forser in Spanje. Het consumentenvertrouwen is op een niveau van de landen in de periferie en de consumptie is terug op het niveau van 1997. Bedenk ook, dat het aantal faillissementen hoger is dan ooit en iedereen begrijpt dat de werkloosheid alleen nog maar kan stijgen.

    Nederland is eigenlijk de uitzondering op de regel in de eurozone. Ons land ziet nergens een begin van herstel. Dat komt er voorlopig ook niet, want de overheid is van mening dat tekortreductie belangrijker is dan het economisch herstel. Daar kan een welvarend en bloeiend Duitsland weinig aan veranderen.

    Cor Wijtvliet

     

    >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<

  • Nederlandse schulden groeien sneller dan economie

    De Nederlandse schuld is vanaf 1990 veel sneller gegroeid dan de economie, zo blijkt uit gegevens van Eurostat. In 2011 was de publieke en private schuld samen 2,5x zo groot als in 1990. Dat terwijl de economische groei, uitgedrukt als het Bruto Binnenlands Product (BBP), over dezelfde periode met slechts 57% is toegenomen. In het jaar 1991 leverde elke euro extra schuld nog bijna €0,30 economische groei op. De laatste jaren is dat aanzienlijk minder. Helaas heeft Eurostat nog niet alle data van 2012 beschikbaar, maar cijfers uit 2011 laten zien dat iedere euro die geleend werd nog maar €0,16 aan economische groei produceerde!

    Schulden versus economische groei Nederland
    Schulden versus economische groei Nederland

    Verenigde Staten

    Het fenomeen van schulden die sneller groeien dan de economie zien we ook in de Verenigde Staten. Onlangs plaatsten we op Marketupdate een soortgelijke grafiek van de schuldenproblematiek van de VS. Daar is het probleem nog veel groter, want sinds 2001 levert iedere $1 extra schuld nog maar $0,08 aan economische groei op! In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog zorgde elke geleende dollar nog voor $4,61 groei in het GDP. Onderstaande grafiek laat zien dat Amerika in een vergevorderd stadium van schuldverzadiging verkeert.

    Totale schuld VS en GDP
    Totale schuld VS en GDP (Bron: St. Louis Fed)

    Meer niet-productieve schulden

    Vanaf de jaren negentig kwam er steeds meer onproductieve schuld in de Nederlandse economie. De rente ging langzaam weer omlaag en banken werden soepeler met het verstrekken van hypotheken. Het gevolg was een jarenlange stijging van de huizenprijzen, waardoor men zich steeds dieper in de schulden moest steken om een woning te kunnen kopen. Veel ‘waarde’ ging zitten in bakstenen en circuleerde niet in de economie. Door de financiële crisis vlakte de groei van de Nederlandse economie verder af, terwijl de schulden door de lage kapitaalmarktrente alleen maar verder zijn gestegen.


    De staatsschuld van Nederland is nog relatief laag, maar de schuld van Nederlandse huishoudens is buitensporig hoog. Onderstaande grafiek laat zien hoeveel schulden Nederlandse huishoudens hebben in verhouding tot hun inkomen (vergeleken met een aantal andere Europese landen). We lenen gemiddeld ruim 2,5x ons inkomen, veel meer dan onze buurlanden.

    Private schulden van huishoudens in verhouding tot inkomen
    Private schulden van huishoudens in verhouding tot inkomen

  • Geen herstel Nederlandse woningmarkt

    Op 11 juli brachten de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) en de Vereniging Eigen Huis (VEH) tegenstrijdige berichten naar buiten. Volgens Ger Hukker van de NVM was het herstel op de woningmarkt alweer in zicht, maar in reactie daarop gaf de VEH aan nog geen herstel te zien op de Nederlandse huizenmarkt. Wie heeft er gelijk?


    Daarvoor lenen we graag een drietal grafieken die Follow The Money eerder publiceerde. Alle drie laten ze er geen twijfel over bestaan, de huizenmarkt glijdt nog steeds af naar een diep dal.

    Het aanbod van nieuwe woningen blijft toenemen, woningen staan gemiddeld ook langer te koop en daar komt nog eens bij dat de doorstroming op de huizenmarkt verslechtert doordat minder huurders willen kopen en starters vaker weg blijven. Voor de volledige toelichting en alle cijfers verwijzen we naar het artikel op FTM.nl. Onderstaande grafieken spreken echter boekdelen!

    Doorstroming woningmarkt
    Doorstroming woningmarkt
    Woningen steeds langer te koop
    Woningen steeds langer te koop
    Woningvoorraad volgens Funda gestegen tot 31 maanden
    Woningvoorraad volgens Funda gestegen tot 31 maanden

  • Crisis in Nederland op voorpagina in de VS

    De crisis in Nederland is ook voorpaginanieuws geworden in de VS. Konden wij in 2008 nog met de vinger wijzen naar de wantoestanden aan de andere kant van de oceaan, nu kaatst de bal net zo hard terug. De Wall Street Journal opende vandaag met een artikel over de economische crisis in Nederland. Veel van de pijnpunten worden genoemd, zoals een dalend consumentenvertrouwen, de afname in consumentenbestedingen en de sterke toename van het aantal faillissementen. Op de vervolgpagina komen ook de stijgende werkloosheid en de problemen op de huizenmarkt uitgebreid aan bod.


    Nederland, dat nog steeds als één van de weinige landen een Triple-A status heeft, kent een aantal zwakke plekken in de economie. De private schuld ten opzichte van het inkomen is hier in vergelijking met andere landen bijzonder hoog. Ook kent ons land in verhouding tot het BBP een zeer grote bankensector, waardoor we kwetsbaar zijn voor een grote bankencrisis.

    De Wall Street Journal beschrijft de lastige taak van de regering Rutte. De regering wil extra bezuinigen om het tekort onder de 3% te houden, maar dat gaat gepaard met het verlies van banen en lagere overheidsinvesteringen.

    Wall Street Journal over de crisis in Nederland
    Wall Street Journal over de crisis in Nederland (via Telegraaf.nl)

  • “Nederlandse huizenverkoper wil geen verlies nemen”

    De problemen op de Nederlandse huizenmarkt zijn voor een deel te wijten aan ‘verlies-aversie’, zo schrijft het CPB in een nieuwsupdate. Huizenverkopers vertikken uit irrationele motieven verlies te nemen op de verkoop van het huis, zelfs als ze daarbij geen restschuld overhouden.

    Het CPB haalt hard uit naar huizenbezitters die de prijzen niet willen verlagen. Niet alleen de afwachtende en onzekere kopers zorgen voor de problemen op de Nederlandse woningmarkt, ook de verkopers hebben aan de huidige situatie bijgedragen. “Zij weigeren te accepteren dat ze hun woning voor minder zullen moeten verkopen dan zij er ooit zelf voor betaald hebben”, zo schrijft het CPB maandag. “Omdat ze de vraagprijs niet verlagen naar een marktconform niveau ontstaat er een groot gat tussen vraag- en biedprijzen. Mede daardoor raakt de woningmarkt op slot.”

    Restschuld

    Niet alle verkopers op de Nederlandse woningmarkt zijn in een positie om de vraagprijs te verlagen. Voor huizenkopers die ‘onder water’ staan en geen NHG-hypotheek hebben doet iedere prijsverlaging veel pijn. In plaats van vermogen bouwen ze een restschuld op, één die al snel in de duizenden of tienduizenden euro’s kan lopen. Het CPB erkent dat er huizenverkopers zijn die niet verder kunnen zakken zonder een restschuld te aanvaarden, maar uit onderzoeken in andere landen blijkt dat huizenbezitters sowieso moeite hebben om een lagere prijs voor hun woning te accepteren.

    Het CPB schrijft in de conclusie van haar onderzoek naar de woningmarkt het volgende:

    De verhuismobiliteit zou verder bevorderd kunnen worden als huizenverkopers hun reserveringsprijs sneller neerwaarts zouden aanpassen. Dit kan wellicht worden bereikt door huishoudens beter te informeren over de waardeontwikkeling van hun woning of van recent verkochte woningen in hun buurt. De verlies-aversie blijkt af te nemen als ook andere mensen in de directe omgeving hun huis met verlies hebben verkocht.”

  • Werkloosheid Nederland stijgt naar 8,5%

    De werkloosheid in Nederland is in juni gestegen naar 8,5%. In totaal zijn er 675.000 mensen die geen baan hebben of die minder dan twaalf uur per week kunnen werken, maar die wel actief op zoek zijn naar een parttime of fulltime baan. In het afgelopen half jaar groeide het aantal werklozen met 100.000.

    Een maand geleden was het werkloosheidspercentage nog 8,3%. Volgens de definitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waren er toen 659.000 mensen werkloos. In juni kwamen er 16.000 werklozen bij en groeide het totaal aantal WW-uitkeringen met 4.000 mensen. De werkloosheid steeg daardoor naar 8,5%. De afgelopen drie maanden raakten gemiddeld 11.000 mensen per maand hun baan kwijt, een ongekend hoog aantal.

    Het CBS schrijft dat de werkloosheid de laatste drie maanden vooral bij de 45-plussers sterk is toegenomen. Van de 11.000 nieuwe werklozen behoren er 7.000 tot deze leeftijdscategorie. De stijging is voor een deel toe te schrijven aan het feit dat steeds meer 45-plussers zich weer melden op de arbeidsmarkt en op zoek gaan naar werk. In de statistieken vertaalt zich dat naar een stijging van het aantal werkenden én het aantal werkzoekenden met een leeftijd van 45 jaar en ouder.

    WW-uitkeringen

    Het aantal WW-uitkeringen is in juni netto met 4.000 gestegen naar een totaal van 382.000. In juni werden er 43.000 nieuwe uitkeringen verstrekt, maar werden er slechts 39.000 beeindigd. Ongeveer de helft daarvan werd vanwege werkhervatting stopgezet.

    Werkloosheid blijft stijgen (Bron: CBS)

    Ontwikkeling werkloosheid naar geslacht en leeftijd (Bron: CBS)

  • Crisis op de huizenmarkt: 50% minder woningen verkocht in juni

    Het is volop crisis op de Nederlandse woningmarkt, zo blijkt uit de laatste cijfers van het Kadaster. In juni wisselden slechts 7.224 woningen van eigenaar, ruim een halvering ten opzichte van dezelfde maand van vorig jaar. Toen werden er nog 16.210 woningen verkocht in juni. Een verdere prijsdaling lijkt onvermijdelijk…

    De cijfers worden licht vertekend door het feit dat er in juni relatief veel huizen gekocht werden. De overdrachtsbelasting zou aanvankelijk weer van 2 naar 6 procent gaan, waardoor veel aankopen naar voren werden gehaald. Deze verhoging ging uiteindelijk niet door, maar zorgde in deze maand wel voor een sterke piek in de verkopen.

    Vergeleken met een maand geleden daalde het aantal verkochte woningen met 13,3%. Meer representatief zijn de verkoopcijfers van het hele tweede kwartaal. Die waren dit jaar 36,1% lager dan in dezelfde drie maanden van vorig jaar. Als we het eerste half jaar van 2013 naast dat van 2012 leggen, dan zien we een daling van 22,8% in de verkopen.

    Daling transacties over hele breedte

    Het Kadaster merkt op dat de daling van het aantal transacties zich niet beperkt tot een bepaald type woningen. Van alle soorten woningen werden er in juni minder verkocht dan een maand of een jaar geleden. Bij tussenwoningen was de terugval met 60% ten opzichte van een jaar geleden het grootst. Appartementen werden 45% minder verkocht dan een jaar geleden en waren daarmee de meest liquide woningen op de Nederlandse woningmarkt.

    In Overijssel daalde het aantal transacties ten opzichte van juni vorig jaar het meest, namelijk met meer dan 61%. Drenthe was opvallend genoeg de positieve uitschieter met een daling van bijna 50% in eht aantal verkochte woningen.

    Het aantal nieuwe hypotheken blijft maar dalen. In juni 2012 waren het er nog 23.383, in mei 2013 waren dat er 12.629 en in juni 2013 bleef de teller staan op 11.244.

    Wel of geen herstel?

    De Telegraaf merkt op dat de cijfers van het Kadaster afwijken van de cijfers die de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) eerder publiceerde. Dat komt omdat het Kadaster een woningverkoop registreert bij de daadwerkelijke overdracht. De NVM beschouwt een woning als verkocht als er een koopcontract ondertekend is.

    Woningverkopen blijven dalen

  • Infographic: 400 jaar Nederlandse huizenprijzen

    Zijn huizen nog steeds veel te duur of is dit een goed moment om in te stappen? Om deze vraag te kunnen beantwoorden moeten we de waan van de dag vergeten en terugkijken naar de lange geschiedenis van huizenprijzen in Nederland. Een infographic geeft een heldere kijk op de zaak.

    De infographic is gebaseerd op data van professor Eicholtz en de TU Delft. De prijzen zijn in euro’s, teruggerekend naar de waarde van 2009. Nog niet eerder waren huizen zo duur als voor de crisis. De neergaande fase is net begonnen en kan de huizenprijzen in 2020 naar €130.000 brengen!

    Klik voor een grotere versie (Bron: Huizenmarkt-zeepbel)

  • Nederland krijgt mogelijk meer tijd om tekort weg te werken

    Jeroen Dijsselbloem maakte Rehn duidelijk dat Nederland het erg moeilijk zal hebben om onder de grens van 3% tekort te blijven. Er zijn veel bezuinigingen nodig, maar de Nederlandsche Bank adviseerde al om die niet allemaal als lastenverzwaringen door te geven aan de burger. Minister van Financien Dijsselbloem denkt dat er meer tijd nodig is om de noodzakelijke bezuinigingen door te voeren. Hij heeft dezelfde ambitie als Rehn, maar denkt dat de grens van 3% al moeilijk genoeg zal worden voor Nederland.

    De Nederlandse economie kampt met een ‘zware tegenwind’. De huizenprijzen dalen, de werkloosheid loopt sneller op en het consumentenvertrouwen is laag. Dat levert minder belastinginkomsten en hogere uitgaven op. Ook de redding van SNS was begin dit jaar een grote tegenvaller op de rijksbegroting.

    Bezuinigen

    De regering zal nu ook meer moeten snijden in eigen vlees, volgens de europese Commissie zelfs met €6 miljard extra. Ook de Nederlandsche Bank denkt dat besparingen van €8 tot €10 miljard nodig zijn om beneden het plafond van 3% te komen. Volgens het statistiekbureau van de Europese Commissie komt het begrotingstekort volgend jaar uit op 3,6% van de Nederlandse economie. Toch houdt de Nederlandse regering liever vast aan de berekeningen van het CPB, die in augustus gepresenteerd zullen worden.

    Omdat de coalitie van VVD en PvdA geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer moeten ze compromissen sluiten om de oppositie mee te krijgen. Dat maakt het bezuinigen lastiger en meer tijdrovend. Ook in de Nederlandse politiek zijn er twee verschillende visies ten aanzien van het begrotingsbeleid. Sommige partijen vinden dat de 3% grens voor het begrotingstekort gerespecteerd moet worder. Andere partijen zijn van mening dat we nog iets langer moeten stimuleren, totdat de economie weer aantrekt. De twee coalitiepartijen streven naar gezonde overheidsfinancien, terwijl oppositiepartijen als de SP en PVV nieuwe bezuinigingen juist willen tegenhouden.

    Versoepeling

    Eurocommissaris Rehn gaf na afloop van het gesprek met Dijsselbloem een verklaring tegenover de pers. Hij zei dat de situatie opnieuw beoordeeld kan worden als de economie later dit jaar verslechtert. “Indien dat gebeurt, is het mogelijk dat we een verlening van de deadline overwegen”, zo schrijft het FD. Eurocommissaris Rehn is alleen bereid meer tijd te geven indien Nederland maatregelen neemt om het begrotingstekort met tenminste €6 miljard terug te dringen, ongeveer 1% van het BBP.

    De Europese Commissie heeft de afgelopen maand de begrotingsdoelen voor een aantal landen versoepeld. Daarmee ondermijnt Europa opnieuw haar geloofwaardigheid. Ver voor het uitbreken van de financiële crisis negeerden Duitsland en Frankrijk al het begrotingstekort van maximaal 3% uit het ‘Stability and Growth Pact’. Nu het echt moeilijk wordt schuift Europa opnieuw met deadlines en doelstellingen.

  • Veel faillissementen in mei

    Het aantal faillissementen hangt nauw samen met het aantal zittingsdagen van de rechtbank, zo schrijft het CBS in een korte verklaring op haar website. Daarom kijkt men ook vaak naar het 3-maans gemiddelde, waarin dit effect weggefilterd wordt. Ook dit cijfer steeg overigens, van 721 in april naar 733 in mei. Het hoogste 3-maands gemiddelde werd in maart gemeten, toen kwam het cijfer uit op een recordniveau van 734. Ook dat record kan volgende maand sneuvelen, indien het aantal faillissementen in juni opnieuw zo hoog is.

    Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van het aantal faillissementen per maand weer vanaf begin 2008. De impact van de crisis is goed zichtbaar en het ziet er nog niet naar uit dat we het ergste achter de rug hebben.

  • Eenvandaag: Pensioenleeftijd naar 71 jaar

    Volgens de brief moeten jongeren die nu 25 zijn tot een leeftijd van 71½ jaar doorwerken. Ze houden dan nog maar de helft van hun laatstverdiende salaris over, zo vertelde pensioendeskundige Rajihs Sagoeni aan Eenvandaag. Volgens Sagoeni gaat Weekers in zijn berekeningen uit van een veel te optimistisch scenario. De daadwerkelijke uitkering zou wel eens veel lager kunnen uitvallen dan wat Weekers de Tweede Kamer voorspiegelt.

    Het kabinet wil de AOW-gerechtigde leeftijd koppelen aan de levensverwachting. De pensioenleeftijd is daar al aan gekoppeld. Eerder stoppen met werken wordt hierdoor zo goed als onmogelijk, zo schrijft Eenvandaag. Wie bijvoorbeeld op zijn 68e jaar stopt zal dan een heel laag pensioen ontvangen.

    De finish zal nog iets verder naar achteren geplaatst worden (cartoon van animaatjes.nl)