Marketupdate

Tag: schulden

  • Rente Amerikaanse staatsleningen naar 2,9%

    Rente Amerikaanse staatsleningen naar 2,9%

    De rente op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar steeg deze week naar 2,9% en bereikte daarmee het hoogste niveau in vier jaar. Zorgen over een oplopende inflatie als gevolg van het nieuwe fiscale stimuleringsprogramma van president Trump en nieuwe renteverhogingen door de Amerikaanse centrale bank maken beleggers nerveus en duwen de rente omhoog, een effect wat ook zijn weerslag heeft op obligatiemarkten elders in de wereld.

    Zo blijkt ook de Duitse 10-jaars rente in rap tempo te stijgen, ondanks het feit dat er van de ECB geen renteverhoging wordt verwacht en Duitsland haar begroting de laatste jaren wel op orde heeft gebracht. Accepteerden beleggers in de zomer van 2016 nog een negatieve rente om voor tien jaar geld aan de Duitse overheid uit te lenen, nu vragen ze daar bijna 0,8% voor.

    Japanse rente stabiel

    Ook de rente op Japanse staatsobligaties laat een opvallend patroon zien. Van een negatieve rente is ook in Japan geen sprake meer, maar tegelijkertijd komt de rente ook niet boven de 0,1%. Zelfs nu de rente elders in de wereld sterk oploopt blijft de Japanse rente vlak. Dat komt omdat de Bank of Japan sinds oktober 2016 een doelstelling van nul procent heeft vastgesteld voor staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar. Komt de rente daar te ver boven, dan intervenieert de centrale bank door staatsobligaties op te kopen.

    Het is dus goed mogelijk dat de Japanse centrale bank opnieuw de geldkraan heeft opengedraaid om te voorkomen dat de rente verder zou stijgen. Een hogere rente is problematisch voor de met schulden overladen Japanse economie. Alleen de Japanse staatsschuld is al 250% van het bbp, meer dan twee keer zoveel als de meeste Westerse economieën. Een oplopende rente betekent dat het duurder wordt om te lenen, wat op termijn een negatieve impact kan hebben op huishoudens, bedrijven en overheden. Tegelijkertijd betekent de stijgende rente een verbetering van de dekkingsgraad voor pensioenfondsen.

    Rente op Amerikaanse staatsleningen naar hoogste niveau in vier jaar (Grafiek via @Schuldensuehner)

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Meer hypotheken met langere looptijd in Verenigd Koninkrijk

    Een van de landen waar de huizenprijzen na de crisis hard gestegen zijn is het Verenigd Koninkrijk. En dat is ook niet vreemd, als je bedenkt dat de drempel om een huis te kopen daar de afgelopen jaren steeds verder is verlaagd. Zo blijkt uit een rapport van de Bank of England dat vorig jaar voor meer dan 45% van alle nieuwe hypotheken geen geld werd ingelegd bij het afsluiten van de lening. In 2011 en 2012 was dat nog maar bij 12% van alle nieuwe hypotheken het geval.

    De aankoopkosten voor huiseigenaren zijn de laatste jaren steeds verder gedaald, terwijl ook de maandelijkse lasten verder dalen. Dat komt niet alleen door de daling van de rente, maar ook doordat er steeds meer hypotheken met looptijden langer dan 30 jaar worden uitgegeven. In Nederland moeten hypotheken sinds 2013 altijd binnen deze termijn worden terugbetaald, maar in het Verenigd Koninkrijk is het mogelijk om die termijn op te rekken tot 35 jaar of langer. Het oprekken van de looptijd vertaalt zich naar lagere maandlasten of de mogelijkheid om een groter bedrag te lenen voor de aankoop van een huis.

    Stijgende huizenprijzen

    De versoepeling van de kredietverlening heeft gezorgd voor een stijging van de huizenprijzen en heeft daarmee bijgedragen aan de economische groei. Maar tegelijkertijd waarschuwt de Bank of England voor de kwetsbaarheid van een economie met een zeer hoge hypotheekschuld. Daarover schrijft de centrale bank het volgende in haar Financial Stability Report van november 2017.

    “De meerderheid van de private schulden bestaat uit hypotheekschulden. Deze kunnen een risico vormen voor de financiële stabiliteit in het Verenigd Koninkrijk, omdat ze een neergang van de economie versterken zodra huishoudens met hoge schulden hun consumptiepatroon verlagen om de hypotheek te kunnen betalen.”

    Nederland

    Ook de Nederlandse economie is zeer kwetsbaar voor een daling van de huizenprijzen, omdat het vermogen van veel huishoudens grotendeels bepaald wordt door de waardeontwikkeling van de woning. Een stijging van de huizenprijzen jaagt de consumptie aan, terwijl huishoudens met een hoge hypotheekschuld op de rem gaan staan op het moment dat de huizenprijzen dalen. Ook het IMF waarschuwt al jaren voor de gevaren van hoge hypotheekschulden voor de financiële stabiliteit.

    Cijfers van de Nederlandsche Bank suggereren dat huishoudens door de stijgende huizenprijzen minder sparen. Toen de huizenprijzen tussen 2009 en 2013 daalden werd er nog heel veel gespaard, maar de laatste drie jaar vrijwel niet meer.

    Steeds meer hypotheken verstrekt zonder aankoopkosten (Bron: Financial Stability Report)

    Steeds meer hypotheken met een langere looptijd (Bron: Financial Stability Report)

    Private schulden zijn nauwelijks gedaald sinds de crisis (Bron: Financial Stability Report)

  • Federal Reserve waarschuwt voor oncontroleerbare inflatie

    De Federal Reserve waarschuwt dat ze de controle over de inflatie kan verliezen, indien de Amerikaanse overheid haar begrotingstekort verder laat oplopen en andere landen minder bereid zijn deze schulden te financieren. In een nieuw artikel op het blog van de Federal Reserve van St. Louis schrijft econoom Fernando M. Martin dat inflatie een fiscaal fenomeen geworden is, omdat deze meer en meer bepaald wordt door de omvang en de groei van de Amerikaanse staatsschuld.

    Tussen 1955 en 2007 lag het begrotingstekort van de Amerikaanse overheid op gemiddeld 1,9% van het bruto binnenlands product, maar sinds het uitbreken van de kredietcrisis is dat tekort spectaculair toegenomen. Sinds 2007 was het gemiddelde tekort op de begroting opgelopen tot 5,3% per jaar, een stijging die voor twee derde deel toegeschreven kan worden aan hogere overheidsuitgaven.

    Meer stimulering, meer schulden

    Deze tekorten worden gefinancierd met de uitgifte van nieuwe staatsobligaties. Zo verdubbelde de staatsschuld van ‘slechts’ 30% van het bbp in 2007 naar bijna 64% van het bbp aan het einde van het fiscale jaar 2017. Volgens cijfers van de Federal Reserve werd deze toename van de Amerikaanse staatsschuld voor ongeveer 40% gefinancierd door het buitenland, vooral door exportlanden als China en Japan. Het ‘Keynesiaans stimuleren’ heeft gewerkt, want de Amerikaanse economie kwam door de hogere overheidsuitgaven al snel weer uit de crisis.

    Nu de economie weer op volle toeren draait zou de Amerikaanse regering juist een stapje terug moeten doen en een fiscaal verantwoord beleid moeten nastreven, maar daar lijkt vooralsnog geen sprake van te zijn. Zo kondigde president Trump eind vorig jaar een grootschalig stimuleringsprogramma aan, bestaande uit tal van belastingverlagingen. Volgens de meest recente schattingen zou het begrotingstekort door deze nieuwe stimuleringsmaatregelen de komende tien jaar verder kunnen oplopen tot maar liefst 10% van het bbp.

    Amerikaanse begrotingstekort sinds 1955 (Bron: St. Louis Fed)

    Amerikaanse staatsschuld sinds 1955 (Bron: St. Louis Fed)

    Kredietwaardigheid daalt

    President Trump wil de economie verder stimuleren door de staatsschuld verder op te laten lopen. Een riskant beleid, omdat de regering dan nog kwetsbaarder wordt voor een stijging van de rente. De Federal Reserve wil de rente dit jaar verder verhogen en wil op termijn ook Amerikaans schuldpapier van haar balans wil halen. Mede daardoor is de rente op Amerikaanse 10-jaars de laatste maanden sterk opgelopen.

    Volgens Fernando M. Martin dreigt de Amerikaanse overheid hierdoor in een negatieve spiraal terecht te komen, want bij een stijgende rente neemt het begrotingstekort verder toe en moet de overheid nog meer geld lenen om alle rekeningen te kunnen betalen. En dat is een groot risico, zeker als je bedenkt dat een aanzienlijk deel van de totale Amerikaanse staatsschuld door het buitenland gefinancierd wordt.

    De Chinese kredietbeoordelaar Dagong besloot deze week de kredietstatus van de Amerikaanse staatsschuld te verlagen van A- naar BBB+. De toelichting van dit besluit laat aan duidelijkheid niets te wensen over:

    “De steeds grotere afhankelijkheid van een schuld gedreven economisch groeimodel zal de solvabiliteit van de Amerikaanse overheid verder ondermijnen. Enorme belastingverlagingen verminderen direct de middelen om schulden mee af te betalen en daarmee verzwakt de basis waarmee de Amerikaanse regering op lange termijn haar schulden kan afbetalen.”

    Volgens de Chinese kredietbeoordelaar zal de Amerikaanse overheid nog veel vaker haar schuldenplafond moeten verhogen, wat vroeg of laat de aanzet zal geven voor de volgende financiële crisis.

    Oncontroleerbare inflatie?

    De komende jaren zal de Amerikaanse overheid opnieuw voor miljarden moeten lenen om alle rekeningen te kunnen betalen. Dat was vlak na het uitbreken van de financiële crisis in 2008 geen probleem, omdat er toen een groot tekort was aan ‘veilig’ onderpand in de vorm van Amerikaans schuldpapier.

    Anno 2018 is de situatie heel anders. De kredietwaardigheid van de VS is sterk afgenomen en andere landen lijken steeds minder belangstelling te hebben om de Amerikaanse tekorten te financieren. Zo heeft Rusland een groot deel van haar dollarreserves van de hand gedaan, terwijl ook China inmiddels genoodzaakt is haar dollarreserves af te bouwen. Alle berichten om olie in andere valuta dan de Amerikaanse dollar te verhandelen doen het vertrouwen in de dollar als wereldreservemunt ook geen goed.

    Neemt de belangstelling voor Amerikaans schuldpapier af, dan zullen de begrotingstekorten van de Amerikaanse overheid op de langere termijn een aanzienlijk effect hebben op de inflatie, zo concludeert Fernando M. Martin. In dat scenario kan de Federal Reserve weinig anders meer doen dan de Amerikaanse begrotingstekorten te financieren door meer schuldpapier op te kopen. Zeker als de regering van Trump er niet in slaagt het begrotingstekort substantieel terug te dringen.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Fitch dreigt met afwaardering Verenigde Staten

    Kredietbeoordelaar Fitch dreigt de kredietstatus van de Verenigde Staten te verlagen, indien de regering er de komende maanden niet in slaagt het schuldenplafond te verhogen. Naar verwachting zal de Amerikaanse regering eind maart of begin april door alle opties heen raken om geld beschikbaar te maken, wat betekent dat het wettelijke maximum voor de staatsschuld voor die tijd verhoogd moet worden.

    Volgens de kredietbeoordelaar kan de Amerikaanse overheid haar hoogste ‘AAA’ kredietstatus ook verliezen als ze er niet in slaagt alle binnenlandse verplichtingen na te komen, zelfs als het ministerie van Financiën voldoet aan al haar verplichtingen aan de obligatiehouders.

    Schuldenplafond

    Het schuldenplafond is een terugkerend fenomeen in de Verenigde Staten, dat steeds vaker door de oppositie gebruikt wordt om de regering onder druk te zetten. In augustus 2011 werd er pas op het allerlaatste moment een akkoord bereikt over de verhoging van de schuldenlimiet, met als gevolg dat kredietbeoordelaar Standard & Poor’s besloot de kredietstatus van de Verenigde Staten te verlagen tot AA+. Die verlaging is sindsdien niet meer teruggedraaid.

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

  • Griekenland leent goedkoper dan VS

    Als je drie jaar geleden had gezegd dat Griekenland goedkoper zou kunnen lenen dan de Verenigde Staten, dan had iedereen je waarschijnlijk voor gek verklaard. Toch is dat inmiddels de realiteit geworden, want de rente op een Griekse staatsobligaties met een looptijd van twee jaar daalde in minder dan een jaar tijd van meer 8% naar slechts 1,64% op het moment van schrijven.

    Ter vergelijking, de Amerikaanse overheid betaalt moment het moment van schrijven ongeveer 2% om voor twee jaar geld op te halen. Hoe kan dit?

    Griekenland leent inmiddels goedkoper dan de Verenigde Staten (Grafiek via @David_Schro)

    Europese Centrale Bank

    Er zijn verschillende verklaringen mogelijk voor deze ontwikkeling. Als eerste is er natuurlijk de Europese Centrale Bank, die door de jaren heen veel Griekse staatsobligaties heeft opgekocht om de markt te ondersteunen en de acute pijn voor de Griekse overheid én de obligatiehouders te verlichten. Dat heeft de centrale bank overigens geen windeieren gelegd, want in de afgelopen vijf jaar realiseerde ze een winst van €7,8 miljard op het Griekse schuldpapier.

    Dollarschaarste?

    Een andere mogelijke verklaring is de negatieve swap tarief tussen de dollar en de euro, waardoor het voor Amerikaanse beleggers aantrekkelijker wordt om dollars in te wisselen voor schuldpapier in euro’s. Door de dollarschaarste zagen we de laatste maanden al een sterke daling van de rente op andere kortlopende Europese staatsobligaties.

    Griekse economie herstelt

    Naast deze externe factoren mag het ook niet onopgemerkt blijven dat de Griekse economie het afgelopen jaar weer langzaam uit het dal lijkt te klimmen en dat de regering haar begrotingstekort heeft weten om te zetten naar een begrotingsoverschot. Dat geeft beleggers meer vertrouwen dat de Griekse schulden betaald zullen worden.

    Toch is het nog veel te vroeg om te zeggen dat Griekenland weer gezond is. Zo waarschuwde de OESO in november nog voor de risico’s van de hoge staatsschuld en een zorgwekkende stijging van het percentage slechte leningen (‘non performing loans’) op de Griekse bankbalansen.

    Griekse economie nog steeds kwetsbaar door hoge staatsschuld en veel slechte leningen (Bron: OECD)

  • Grafiek: Bitcoin kopen met creditcard populair

    De prijsstijging van Bitcoin trekt steeds meer speculanten aan, want een analyse van de zoekopdrachten op Google leert ons dat er de laatste weken heel vaak wordt gezocht op de term ‘bitcoin kopen met creditcard’. De volgende grafiek van Bloomberg laat zien dat er nog nooit zoveel op deze term gezocht werd als begin december. Vergeleken met begin dit jaar is het aantal zoekopdrachten met een factor tien toegenomen.

  • Column: Repareer het dak wanneer de zon schijnt

    Het is alweer jaren geleden dat de wereldeconomie zo’n uitbundige groei liet zien als nu. Dat is verheugend, maar daarmee zijn de zorgen niet weg. Zal de groei houdbaar blijken wanneer de investeringen niet aantrekken? Dat probleem speelt vooral in de zogeheten ontwikkelde landen. Zijn de schuldenbergen ondertussen niet te hoog geworden voor een houdbare groei, zoals de OESO vreest. Blijdschap is met andere woorden op zijn plaats, maar voor tevredenheid is absoluut ruimte.

    Bedrijfsschulden blijven groeien (Bron: Financial Times)

    Meer economische groei

    Volgens de OECD groeit de wereldeconomie dit jaar 3,6% – tegenover 3,1% in 2016 – en zit er voor komende jaar 3,7% in het vat. Hiermee zijn we terug op het gemiddelde van de periode 1990 – 2007. De koplopers zijn landen als India en China! Maar zoals gezegd, de zorgen zijn allesbehalve voorbij. In de G7 landen ligt het niveau van de investeringen nog steeds beneden het niveau van de jaren voor de crisis en de groei van de arbeidsproductiviteit ligt behoorlijk onder dat van de periode 1995 – 2007.

    Ook de verhouding van de bedrijfsschulden tot het bruto binnenlands product wekt zorgen op. Die schuld is in de Eurozone en in de VS sneller gegroeid dan de voorraad productieve kapitaalgoed. Veel corporates hebben schulden gemaakt om aandelen in te kopen om zo de koers van het aandeel te steunen. Financial engineering is het gevolg van de belastingvoordelen die het bedrijven oplevert, maar ook van de relatie tussen koersontwikkeling en het salaris van het topmanagement.

    In veel ontwikkelde landen gaat ook de particuliere sector zwaar gebukt onder de schuldenlast. Daar is geen sprake van in de opkomende markten, maar daar hebben ze andere problemen. De schuldenlast van bedrijven is hoog en vaak ook nog eens genoteerd in vreemde valuta. Vooral is China is de schuldenlast van bedrijven extreem hoog. Door die hoge schulden van bedrijven staat de kwaliteit van de bedrijfsobligaties onder druk. Aan hoge schulden zijn risico’s verbonden. Er zit waarschijnlijk veel vermogen bij zogeheten zombiebedrijven.

    Het is ook een vuistregel dat nog meer krediet op den duur contraproductief werkt en ook nog eens de ongelijkheid vergroot. Een groot gevaar is ook dat een opkruipende rente de schuldenlast onbeheersbaar maakt, met als gevolg een nieuwe crisis die in feite een voortzetting zal zijn van de afgelopen financiële crisis.

    Van bankkredieten naar obligaties

    Het goede nieuws is echter dat veel bedrijven niet langer leunen op bankkredieten, maar op bedrijfsobligaties. Veel banken zijn nog steeds niet in staat grote verliezen te incasseren. Het feit dat hun rol kleiner is geworden komt de economie alleen maar ten goede en maakt die weerbaarder. Dat wil weer niet zeggen dat bedrijfsobligaties geen risico’s in zich dragen. In de opkomende markten is er het valutarisico aan gekoppeld. Als grote bedrijven omvallen, dan kunnen ondanks alles banken toch nog in de problemen komen. Grote verliezen op bedrijfsobligaties kunnen een run op obligatiefondsen teweegbrengen met alle negatieve gevolgen van dien.

    Waarom zou de rente omhoog kunnen? Een sterkere economische groei zou een mooie aanleiding zijn. Een minder prettige reden zou een oplopende inflatie kunnen zijn. Centrale banken zouden zich dan genoodzaakt zien om de rente te verhogen. Ervaringen uit de jaren tachtig van de vorige eeuw leren dat zulks gepaard kan gaan met een golf aan faillissementen en een sterk afnemende groei.

    Sommige insiders zijn echter bang, dat centrale banken nu bijna geen ammunitie meer hebben om effectief op te treden. Kortom, het huidig hoge schuldenniveau maakt het er voor centrale banken niet gemakkelijker op. Het is daarom nu meer dan ooit tijd om de schuldenlast te verlagen. Dat kan door schuld belastingtechnisch minder gunstig te behandelen. Dat maakt het minder aantrekkelijk om schulden te maken om de koers omhoog te werken.

    Schuldgroei versus nieuwe investeringen (Bron: Financial Times)

    Deleveraging en hogere buffers

    Buffers bij banken zouden omhoog moeten om ze minder kwetsbaar te maken. Opkomende landen zouden ontmoedigd moeten worden om in vreemde valuta te lenen. En passant zouden er meer inspanningen verricht moeten worden om publieke en private investeringen aan te jagen, waardoor de opleving meer handen en voeten krijgt. Overheden kunnen hierin het voortouw nemen met investeringen in infrastructuur, in kennis en in nieuw technologieën.

    Natuurlijk is de oorlog niet definitief gewonnen als de schulden omlaaggaan en de investeringen omhoog. Er zijn andere dreigingen zoals instabiele politieke verhoudingen of een aantasting van het liberale handelsklimaat door een groeiend protectionisme. Het helpt echter wel als er een echt begin gemaakt wordt met de afbouw van de veel te hoge onproductieve private schuld.

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Disclaimer: Bovenstaand artikel is geen professioneel beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het artikel is louter de persoonlijke mening van de auteur.

  • Column: Bijdrukken of afstempelen?

    Sinds het uitbreken van de financiële crisis hebben centrale banken op grote schaal staatsobligaties en ander schuldpapier opgekocht om te voorkomen dat overheden en de bankensector in de problemen zouden komen. Onderpand dat door de markt niet meer vertrouwd werd kwam terecht bij de centrale bank, waardoor de kredietverlening van banken weer op gang kwam en zorgen over de enorme schulden naar de achtergrond verdwenen.

    Bijna tien jaar na het uitbreken van de crisis hebben de grootste centrale banken in de wereld voor $21,7 biljoen aan activa op hun balans staan en de verwachting is dat het totaal volgend jaar september verder gegroeid zal zijn tot ongeveer $24 biljoen. Ter vergelijking, voor de grote financiële crisis van 2008 hadden centrale banken slechts voor een paar biljoen dollar aan bezittingen op hun balans staan.

    Ongekend monetair experiment

    In de hele geschiedenis van de mensheid is het nog nooit eerder voorgekomen dat centrale banken wereldwijd op zo’n grote schaal moesten ingrijpen om het financiële systeem overeind te houden. Maar in plaats van lessen te leren van de vorige crisis en onze schulden terug te brengen (‘deleveraging’) doen we al jaren precies het tegenovergestelde.

    Huishoudens, bedrijven en overheden worden door de lage rente aangespoord meer geld te lenen. Projecten en bedrijven die onder normale omstandigheden niet rendabel waren worden opeens wel rendabel, met als enige voorwaarde dat de rente zo laag blijft als dat ie nu is…

    Doordat centrale banken nu al tien jaar de geldkraan wagenwijd open hebben gezet zijn er weer nieuwe bubbels ontstaan, onder meer in aandelen, obligaties en vastgoed. Het is dan ook geen wonder dat de economie weer groeit, al is het maar een paar procent per jaar. Ondertussen groeien de schulden veel harder, waardoor we er in een volgende crisis in feite nog beroerder voor staan dan in het najaar 2008.

    Centrale banken hebben de controle verloren

    Centrale banken proberen de schijn hoog te houden dat ze de situatie nog steeds onder controle hebben. Mario Draghi van de Europese Centrale Bank praat over een halvering van zijn stimuleringsprogramma, terwijl Janet Yellen van de Federal Reserve al stappen zet richting het verkleinen van de balans.

    Het zijn mooie woorden van de centrale bankiers, maar de realiteit is dat zij wereldwijd de afgelopen 12 maanden voor in totaal $1,6 biljoen aan hun balans hebben toegevoegd. Vergeleken daarmee is de $10 miljard die de Federal Reserve iedere maand van haar balans af haalt een ‘verwaarloosbaar’ bedrag.

    Dit gegeven, plus het feit dat de rente nog steeds amper verhoogd wordt, geeft aan dat centrale banken nog maar heel weinig speelruimte over hebben voor als er een nieuwe crisis uitbreekt. Wat kunnen de hoeders van ons financiële systeem dan nog doen?

    Afstempelen of bijdrukken?

    Het is belangrijk om te beseffen dat centrale banken niet failliet kunnen gaan, omdat ze alle schuldverplichtingen in hun eigen valuta altijd na kunnen komen. Breekt er in de toekomst een nieuwe crisis uit, dan zijn er in hoofdlijnen twee verschillende scenario’s mogelijk.

    In het beste geval kunnen centrale banken besluiten om bijvoorbeeld staatsobligaties op hun eigen balans af te stempelen. In dat geval daalt de schuldenlast van overheden en krijgen die weer meer speelruimte om de economie met ‘Keynesiaans stimuleren’ aan te zwengelen. Vergelijkbaar met de stimuleringsprogramma’s van 2008 en 2009, maar dan op een veel grotere schaal.

    Een minder prettig scenario is dat beleggers het vertrouwen in staatsobligaties kwijtraken en de rente sterk begint te stijgen. Op dat moment worden centrale banken min of meer gedwongen om alle schulden op haar balans te zetten die de markt niet meer wil hebben, om maar te voorkomen dat het vertrouwen in het geld wegvalt. En dat betekent dat opnieuw de geldpers aan zal gaan, maar dan in een veel hogere versnelling.

    Misschien ben ik te somber en kunnen we dankzij technologische innovaties uit deze wereldwijde schuldenproblematiek groeien. Maar het meest waarschijnlijke scenario is dat het fundament van sparen in schulden onder onze voeten wegzakt en we (tijdelijk) een solide anker nodig hebben.

    Verschillende centrale banken, zoals die van China en Rusland, zijn al aan het voorsorteren op een dergelijk scenario door hun dollarposities af te bouwen en hun goudreserves verder uit te breiden. Laten we hopen dat centrale banken dat goud niet nodig hebben, maar een gewaarschuwd mens telt voor twee.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Schulden bedrijven weer op hoogste niveau sinds crisis 2008

    De schulden van bedrijven in de Verenigde Staten zijn weer terug op het niveau vlak voor het uitbreken van de financiële crisis in 2008. Volgens de laatste cijfers van Informa Financial Intelligence hebben Amerikaanse bedrijven inmiddels $8,7 biljoen aan schulden op hun balans staan, waarvan $1 biljoen in de afgelopen twee jaar werd toegevoegd. Het meest zorgwekkende is dat de schulden de laatste jaren veel sneller groeien dan de economie, want de totale bedrijfsschuld als percentage van de Amerikaanse economie is inmiddels groter dan 45%. Ter vergelijking, dat niveau zagen we voor het laatst in 2008 en daarvoor in 2002.

    Door de extreem lage rente zijn bedrijven veel meer gaan lenen, waardoor er meer geld in de economie stroomt. Dat leverde niet alleen hogere aandelenkoersen op, maar ook diverse investeringen die zorgden voor meer werkgelegenheid en hogere consumentenbestedingen. Door deze opwaartse cyclus krijgen consumenten en beleggers weer meer vertrouwen in de economie, maar tegelijkertijd nemen ook de risico’s op de bankbalansen toe.

    Stijgende rente

    Door de hoge schulden worden bedrijven kwetsbaarder voor een stijging van de rente. Niet alleen omdat de financieringskosten dan toenemen, maar ook omdat veel bedrijven in een omgeving van stijgende rentes waarschijnlijk geconfronteerd zullen worden met dalende consumentenbestedingen. Consumenten zullen bij een oplopende rente vaker de hand op de knip houden en de voorkeur geven aan sparen en aflossen boven consumeren. Bedrijven die dan minder eigen vermogen hebben komen dan meer onder druk te staan.

    De schulden van bedrijven in verhouding tot de omvang van de economie zijn weer terug op het niveau van voor de crisis, maar dat is op zichzelf nog geen reden tot zorg. Omdat de rente nu veel lager is dan in 2008 kunnen bedrijven naar verhouding veel meer schulden op hun balans toelaten. Maar wat vinden beleggers zelf van deze ontwikkeling?

    Teveel schulden

    Uit een recent onderzoek van Bank of America blijkt dat ook steeds meer aandeelhouders van mening zijn dat bedrijven teveel schulden op hun balans hebben staan. Van alle ondervraagde beleggingsfondsen was 23% van mening dat beursgenoteerde bedrijven momenteel teveel schuld hebben ten opzichte van hun eigen vermogen. En dat is zeer opmerkelijk in een tijd waarin er officieel geen crisis is, zo concludeerde analist Yuriy Shchuchinov van Bank of America Merrill Lynch.

    “Deze opinie is zeer ongebruikelijk in tijden dat er geen recessie is. Het weerspiegelt de visie van beleggers dat het opkopen van aandelen en het doen van overnames met geleend geld – wat sinds de financiële crisis een populaire strategie geworden is – niet langer waarde toevoegt voor de aandeelhouders.”

    Steeds meer aandeelhouders van mening dat bedrijven teveel schulden hebben (Grafiek via Bank of America Merrill Lynch)

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Centrale banken drukken private beleggers uit obligatiemarkt

    Centrale banken drukken private beleggers uit obligatiemarkt

    Het aanbod van staatsobligaties met de hoogste kredietstatus is door de opkoopprogramma’s van centrale banken steeds schaarser geworden. In de Eurozone en in Japan kopen centrale banken al meer schuldpapier dan wat overheden op de markt brengen, met als gevolg dat beleggers moeten uitwijken naar Amerikaanse staatsobligaties of naar schuldpapier met een hoger risicoprofiel.

    De ECB heeft zich voorgenomen het stimuleringsprogramma terug te draaien van €60 naar €30 miljard per maand, maar ondertussen worden afgeloste leningen wel weer vervangen door nieuwe. Daardoor koopt de centrale bank eigenlijk veel meer schuldpapier. Ook in Japan houdt de centrale bank de rente laag door meer staatsobligaties op te kopen dan de overheid uitgeeft.

    Crowding out op obligatiemarkt

    Van de $1,5 biljoen aan staatsschuld die sinds 2010 in de Verenigde Staten, Europa en Japan is uitgegeven is twee derde deel opgekocht door centrale banken. Volgens berekeningen van het IMF zijn de obligatieportefeuilles van de Federal Reserve, de Bank of England, de ECB en de Bank of Japan samen gelijk aan 37% van het bbp van de betreffende economieën, terwijl dat voor het uitbreken van de wereldwijde financiële crisis slechts 10% was.

    “Met het verminderen van het aanbod van deze financiële instrumenten voor de private markt zijn centrale banken bezig met de crowding out van traditionele investeerders als banken, verzekeraars en vermogensbeheerders”, zo schrijven analisten van het IMF. De Financial Times zette de cijfers van het IMF in een grafiek.

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Trichet: “Hoge wereldwijde schuldenlast zorgwekkend”

    Het huidige schuldenniveau in de wereld is zorgwekkend en vereist dat beleidsmakers actie ondernemen. Dat zei Jean-Claude Trichet, voormalig topman van de ECB, deze week in een interview met CNBC. Er is weliswaar sprake van economische groei, maar de schuldengroei die daar tegenover staat is volgens hem zorgwekkend hoog. Daarover zei hij het volgende tijdens de Euro Finance conferentie in Frankfurt:

    “Ondanks het feit dat er echte economische groei is – ik zou niet zeggen dat die overweldigend is, maar wel voldoende – zijn er een aantal indicatoren ten aanzien van de wereldwijde schulden die niet zo geruststellend zijn. En dan bedoel ik vooral de totale publieke en private schulden ten opzichte van de geconsolideerde economische groei in de wereld. We zitten nu op een niveau dat hoger is dan vlak voor het uitbreken van de financiële crisis. Er is dus geen tijd om daar zelfgenoegzaam over te doen.”

    In oktober waarschuwde ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF) al voor de toename van de wereldwijde schuldenlast. Volgens schattingen was de wereldwijde schuld in de eerste helft van dit jaar 225% van het wereldwijde bbp, waarvan het grootste gedeelte uit private schulden bestond. Dat zijn dus niet de schulden van overheden, maar die van bedrijven en huishoudens.

    Lage rente

    Door de extreem lage rente werd het erg aantrekkelijk om meer geld te lenen en dat gebeurde de laatste jaren dan ook op grote schaal. Dat heeft volgens de voormalig ECB-president gezorgd voor hoge waarderingen van obligaties en andere financiële activa. Daarover zei hij het volgende in het interview met CNBC:

    “Kijken we naar de markt als geheel, dan is het overduidelijk dat zo’n lange periode van lage rente en zo’n lange periode van aankopen door centrale banken via QE een stijging van de prijzen van financiële activa heeft veroorzaakt. Dit is natuurlijk allemaal te verklaren, maar de huidige waardering van sommige activa geeft reden tot waakzaamheid en voorzichtigheid.”

    Eerder deze week publiceerde Bank of America Merrill Lynch een nieuw onderzoek, waaruit bleek dat veel beleggers aandelen nu al te duur vinden maar dat zij toch bijkopen in de verwachting dat deze nog duurder zullen worden.

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.