Auteur: Cor Wijtvliet

Europa is er voor de bedrijven, niet voor de burger

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

In september kwam notabene in de Verenigde Staten naar buiten, dat Volkswagen op grote schaal sjoemelsoftware gebruikte om de metingen van de uitstoot van de diverse ongezonde stoffen te beïnvloeden. Het schandaal heeft zich gestaag uitgebreid. Ook andere automerken lijken sjoemelsoftware te gebruiken om meetresultaten te manipuleren. De publieke verontwaardiging was groot en in de diverse media moest de sector het terecht ontgelden.

Toch is de verontwaardiging tamelijk eenzijdig. Er is nog een partij die ons misprijzen verdient en misschien nog wel meer dan de sector. Het zijn de diverse Europese overheden die een wel zeer laakbaar gedrag aan de dag gelegd hebben en daar onverdroten mee door gaan. In plaats van de sector op het matje te roepen en te eisen dat ze aan de normen moet voldoen, heeft de Europese politiek nagenoeg unaniem de sector in bescherming genomen. In plaats van naleving van bestaande regels af te dwingen heeft de Europese politiek de regels versoepeld. Op die manier is het gemakkelijker om er aan te voldoen. Tot zeker 2017 mogen Europese dieselauto’s 100% meer Nitrogeen oxide uitstoten dan is toegestaan. Na 2017 is er nog een royale transitieperiode voorzien.

Nitrogeen oxide is giftig met noodlottige gevolgen. Mensen kunnen er aan overlijden. Het aantal doden als gevolg van de uitstoot van deze giftige stof schijnt het aantal verkeersdoden te overtreffen. Europa geeft met andere woorden de auto-industrie een license to kill af. Alleen het Europese Parlement kan nog een stokje steken voor deze gang van zaken. Het is echter uiterst twijfelachtig of zulks zal gebeuren.

Figuur 1: Belegger is in ieder geval niet blij met de sjoemelsoftware

Speciale belangen...
Ooit in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal (EGKS) opgericht. Het was van meet af aan een kartel van producenten en dat kartel van producenten heeft zich sindsdien genesteld in de genen van Europa. Het huidige schandaal rondom Volkswagen is daar een prangend bewijs voor. Dat Europa er alleen is voor de grote bedrijven bewijzen ook andere regelingen en wetgeving. Toen Europa een markt afkondigde voor de Europese financiële sector, heeft de burger daar geen baat bij gehad. Hij/zij kan nog steeds geen hypotheek over de grens aanschaffen of een buitenlands kredietje bemachtigen. De regelgeving was louter en alleen bedoeld om banken beter in staat te stellen hun zakelijke activiteiten beter te organiseren. Ergo, als ministers en beleidsmakers bijeenkomen om wetgeving te harmoniseren, dan doen ze dat niet om de belangen van de burger te dienen. Ze doen het evenmin om de belangen van de Europese economie te dienen. Ze doen dat slechts om die van de grote bedrijven te dienen. En dus kunnen VW en zijn concurrenten ongehinderd hun oplichterspraktijken voortzetten. De enige partij, die deze kwalijke gang van zaken kan rechtzetten, is de benadeelde burger. Het is vooral zijn portemonnee die beleidsmakers en bedrijven kan dwingen. Zal de burger na dit grote schandaal nog steeds bereid zijn een premie te betalen voor een VW diesel of zal hij allengs toch liever kiezen voor een hybride of elektrische auto? Of dat daadwerkelijk gaat gebeuren, de tijd zal het leren. Er is echter nog een belangrijke les te leren. De onverhulde pogingen van Europa om emissie-eisen aan te passen aan de wensen van de fabrikanten, is een regelrechte diskwalificatie van die ene Europese markt. Daar hebben bij aanvang in de jaren tachtig hooggestemde ideeën over hebben bestaan. Behalve gif is daar weinig van over gebleven!
Cor Wijtvliet
Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

16 november 2015
De rente kan nog verder omlaag…

Een negatieve rente is en blijft een merkwaardige gewaarwording. Even merkwaardig is dat van de dertien landen met een negatieve rente er twaalf op het Europese continent zijn gelegen. Koploper is Zwitserland, waar de rente op de 2-jaars lening -1% bedraagt. Een land als Italië, dat een massieve staatsschuld met zich mee torst, bivakkeert met zijn rente op nagenoeg 0%. Soms is ook voor een land als Italië de rente op staatsleningen negatief. Wie echter denkt dat de rente in Europa niet nog lager kan, die kan wel eens bedrogen uitkomen.

In de maand oktober daalde in Duitsland de rente op de 2-jaars lening van -0,26% naar -0,35%. Voor marktvorsers is deze Duitse 2-jaars lening het spiegelbeeld van de renteverwachtingen binnen de Eurozone. Waarom accepteren beleggers een negatief rendement dat nog lager ligt dan de -0,2% die de ECB in rekening brengt voor banken die deposito’s bij haar aanhouden? Voor de kenners is het duidelijk dat de rente nog eens met 10 basispunten omlaag kan. De markt houdt er serieus rekening mee, dat de korte rente over pakweg zes maanden -0,28% bedraagt.

ECB veroorzaakt meer negatieve rente

Meer monetaire verruiming
De overtuiging groeit dat de ECB niet alleen de rente gaat verlagen, maar ook het programma voor kwantitatieve verruiming verder gaat uitbouwen. Op zich is dat een vreemde combinatie. Ooit startten centrale banken met het experiment van kwantitatieve verruiming juist omdat de rente al zo laag was en naar de toenmalige opvattingen eigenlijk niet lager kon. Uiteindelijk is de rente tot onder 0% geduwd met de bedoeling banken aan te zetten om hun liquiditeiten niet op de bank te zetten maar productiever te gebruiken. Daardoor zouden de leenkosten voor burgers en bedrijven omlaag zouden kunnen. Volgens de ECB heeft de gecombineerde aanpak succes en beginnen kredietmarkten weer meer tekenen van leven te vertonen en willen beleggers weer meer risico nemen. Als er al sprake is van succes dan is het vooralsnog zeer beperkt. Van inflatie is hoegenaamd geen sprake, laat staan dat de norm van 2% in het vizier is. Ook de groei binnen en buiten Europa laat zeer te wensen over ondanks alle juichverhalen. En dus lijkt verdere verruiming in welke vorm dan ook het enige antwoord van centrale banken op deze weinig hoopvolle ontwikkelingen. De People’s Bank of China heeft recent al enkele malen de rente verlaagd. De ECB, maar ook de Bank van Japan, heeft nadrukkelijk op een verdere verruiming gezinspeeld. De enige uitzondering op de regel is eigenlijk de VS. Daar heeft Janet Yellen de mogelijkheid van een renteverhoging in december zeer nadrukkelijk open gehouden. Mocht de ECB de rente gaan verlagen, dan kan dat het begin zijn van een reeks verlagingen in Europa en elders is de wereld. Als de belegger zonder morren een rente van -0,3% accepteert, waarom zou hij dan gaan steigeren bij een rente van -0,4%?

Zoveel staatsobligaties heeft de ECB al gekocht onder het QE-programma

Cor Wijtvliet
Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

10 november 2015
Prijzen grondstoffen dalen niet meer, maar ze stijgen evenmin…

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Is het eindelijk gedaan met de prijsdaling van grondstoffen? Dat vraagt menig belegger zich steeds vaker vertwijfeld af. Die prijsdaling zette in 2011 in en dat is alweer heel wat jaartjes geleden. De beleggers stellen zich die vraag, omdat ze de aandelenmarkt te duur vinden en rijp voor een forse correctie. Op de obligatiemarkt leeft alweer een paar maanden de angst voor een renteverhoging. De markt voor grondstoffen staat bekend niet gecorreleerd te zijn aan die twee markten, je bent er als belegger veilig als het met aandelen en/of obligaties misgaat. Een herstel van de prijzen zou ook een godsgeschenk zijn voor zulke verschillende bedrijven als Glencore of Royal Dutch Shell, maar ook voor landen als Brazilië en Australië met hun grote voorraden aan grondstoffen.

Steeds meer analisten beginnen inderdaad te geloven, dat het einde van de prijsdaling of al een feit is of in ieder geval op korte termijn staat te gebeuren. Ze wijzen er ter staving op dat in veel gevallen de prijs voor steeds meer grondstoffen beneden de kostprijs is gezakt met als gevolg dat producenten hun productie gaan verminderen. Het beste voorbeeld biedt de energiesector. Grote jongens als Shell en Exxon zien zich gedwongen om het ene project na het andere stop te zetten, terwijl de kleine schalieproducenten al meer dan duizend platforms hebben stilgelegd.

Grondstoffen onder druk door China

Maar daar houdt het goede nieuws volgens hen op. Er zal geen furieus herstel volgen op de diepe prijsdaling zoals dat in de recente geschiedenis meestal het geval was. De belangrijkste oorzaak heet als zo vaak China. De honger van dit land naar grondstoffen is grotendeels gestild door de economische hervormingen. Een tweede China heeft zich echter nog niet aangediend en het is maar de vraag er ooit een nieuw China zal komen.

Genoemde diepe ingrepen zijn er het bewijs van, dat de prijs nagenoeg de bodem bereikt heeft. Dat wil weer niet zeggen dat het herstel aanstaande is. In sommige landen neemt de productie van grondstoffen nog fors toe. Dat is dan te danken aan de zwakte van de nationale munt. De Braziliaanse reaal is zo verzwakt ten opzichte van de dollar, dat het met gemak de prijsdaling van 2% voor soja in dollartermen compenseert. Sterker nog, uitgedrukt in de nationale valuta is de prijs met maar liefst 68% gestegen! Dankzij die prijsstijging zal er komend jaar waarschijnlijk een recordoogst van de Braziliaanse velden komen. Internationaal zal dat geen positieve bijdrage leveren aan een herstel van de prijs voor soja.

Voorraden

En dan gaan sommige sectoren nog gebukt onder wel zeer grote voorraden. Volgens het Internationaal Energie Agentschap wemelt het op zee van tankers die tot de nok gevuld zijn met olie. Volgens de FAO zijn de graanvoorraden in een decennium nog niet zo hoog geweest. Het zijn allemaal factoren die een snel herstel van de prijzen in de weg staan. En dan is er nog de geschiedenis. Die leert dat een grondstoffencyclus wel eens 20 tot 40 jaar kan duren. De huidige cyclus duurt pas vier jaar! Beleggers kunnen wel eens heel veel geduld moeten oefenen.

Cor Wijtvliet

Hoofdredacteur Beurshalte.nl

Over Beurshalte:

Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

Prijsherstel grondstoffen kan nog lang duren

3 november 2015
Apple daagt auto-industrie uit

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Het is nu nagenoeg zeker. Apple gaat in auto’s. De geruchten waren er al. Kranten als the Wall Street Journal en bladen als the Atlantic hebben in september uitvoerig bericht over de stappen die Apple aan het zetten was in de richting van de auto. Zo zou het bedrijf veel ingenieurs van Tesla hebben overgenomen, juristen van het bedrijf zouden overleg gepleegd hebben met officials van het departement voor motorvoertuigen in Californië. Volgens the Guardian zou Apple ook al een testcircuit hebben gekocht. Het hele project zou de naam Titaan hebben gekregen!

In een toespraak tijdens een hightech conferentie heeft Tim Cook weliswaar niet met zoveel woorden beaamd dat zijn bedrijf aan een auto werkt, maar c’est le ton qui fait la musique. Cook hamerde er tijdens zijn toespraak op, dat de auto-industrie aan de vooravond staat van ontwrichtende technologische ontwikkelingen. Er staan ingrijpende veranderingen op stapel in de sector, aldus Cook. De snelle technologische veranderingen maken het volgens hem voor buitenstaanders mogelijk om in te breken in een tot dusverre onneembare veste! De Ceo doelde daarmee op de groeiende rol van software in de hedendaagse auto. Software beheert en controleert de auto en vervult steeds meer rol van communicator met de automobilist. Software heeft bijvoorbeeld een doorslaggevende rol gespeeld om Tesla Motors, de elektrische auto, tot de belangrijkste uitdager van de gevestigde namen te maken.

Van elektrische naar zelfsturende auto
De snelle opmars van de elektrische auto heeft volgens Cook de industrie in het defensief gedrukt. De nieuwe technologieën hebben niets meer van doen met de benzinemotor. In de slipstream van de Tesla’s van deze wereld ziet Cook de snelle opmars van de zelfsturende auto, iets wat zonder software ook al niet haalbaar is. Cook ging echter niet in op de vraag of er snel Apple auto’s op de weg zullen verschijnen. De Ceo benadrukte dat Apple op dit moment vooral drukdoende is om zijn Carplaysytem in de sector ingang te doen vinden. De iPhone moet voor de auto van morgen de bron van entertainment, informatie en communicatie worden. De terughoudendheid past volgens het blad the Atlantic wel in de werkwijze van Apple. Volgens het blad zou Cook in eerste instantie mikken op de bouw van een elektrische auto. Het is waarschijnlijker gemakkelijker die te bouwen rondom de huidige operationele systemen van de technologiereus. Bovendien kan hij leunen op de technologie van Tesla. In een recent interview haalde de hoogste baas van Tesla uit naar Apple, dat winkelde onder zijn ingenieurs. Pas in tweede instantie zou Apple zich gaan toeleggen op het bouwen van een zelfsturende auto. Het zou verstandiger zijn om Google of Uber de kastanjes uit het vuur te laten halen als er een eerste ongeluk gebeurt met een zelfsturende auto.

Apple Carplay als middelpunt van entertainment, informatie en communicatie in de auto
The Atlantic wijst er ook op, dat een jaar voordat Steve Jobs de iPhone introduceerde, Apple samen met Motorola en Cingular Wireless Rokr is de markt zette. Het was een telefoon dat iTunes kon laten horen. Blijkbaar moest er eerst toch proefgedraaid worden voordat Jobs het aandurfde om zijn revolutionaire iPhone te introduceren. Misschien moet de elektrische auto wel fungeren als een springplank om een revolutionaire zelfsturende auto in de markt te zetten. Volgens the Wall Street Journal moet dat gebeuren in 2019. Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

27 oktober 2015
Goldman Sachs voorziet een derde crisis

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Het is het intrappen van een open deur, maar toch: Het gaat niet goed met de wereldeconomie. Nog onlangs kwam het IMF bij monde van mevrouw Lagarde met alarmerende commentaren naar buiten. Als beleidsmakers niet oppassen en ondoordachte besluiten nemen, dan kan de wereld zomaar in een recessie wegzakken. Een bijzonder punt van aandacht van mevrouw Lagarde waren de opkomende markten. Die staan er beroerd voor. Na jaren van nagenoeg ongeremde groei, lijken ze nu terug bij af. De groei zwakt af en de uitstroom van vreemd vermogen neemt onheilspellende vormen aan.

De zorgen van het IMF en mevrouw Lagarde worden breed gedeeld, niet in de laatste plaats door de bankiers van Goldman Sachs. Volgens hen kan het wel eens fundamenteel misgaan! In een recent rapport zetten ze een aantal onrustbarende ontwikkelingen op een rijtje. Ze noemen de zwakker wordende groei van de opkomende markten, ze wijzen op de lage prijzen voor grondstoffen en op de mogelijke verhoging van de rente in de VS. Al die zaken vormen in hun ogen een rechtstreekse bedreiging voor het huidig prijsniveau op de internationale financiële markten. Voor hen is dit alles niet minder dan de derde fase in de financiële crisis die begon in 2008.

Derde fase in wereldwijde financiële crisis

In 2008 stortte de huizenmarkt in de VS in met alle nare gevolgen van dien. In 2010 landde de schuldencrisis in Europa en nu ziet het er naar uit dat de opkomende markten de nieuwe bron van ellende zijn. Zoals gezegd zijn de opkomende markten de afgelopen maanden geraakt door een uitstroom van investeringen. Geruchten dat de rente in de VS omhoog zou gaan deed beleggers besluiten uit grondstoffen te stappen. Die grondstoffen zijn echter wel de levensader voor de economieën van veel opkomende markten!

Neergang opkomende markten is derde fase wereldwijde financiële crisis

Het instorten van de prijzen voor grondstoffen verbindt de derde fase met de eerste. Toen de huizenmarkt instortte in de VS, zorgde een extreem lage rente voor een sterke groei van de kredietverlening en een dito opbouw van schulden in de opkomende markten, in het bijzonder in China. Al die kredieten zijn echter niet steeds verstandig aangewend. Een vertragende economie impliceert dat er problemen ontstaan om de rente en aflossing te betalen. Die vertraging van de groei wordt nog in de hand gewerkt door de transformatie van een investering georiënteerde naar een consumenten georiënteerde Chinese economie. Er wacht een land als China een lange periode van zeer pijnlijke aanpassingen, aldus Goldman Sachs.

Kapitaalvlucht opkomende markten
Terwijl de opkomende markten een periode van lage groei tegemoet lijken te gaan, beginnen centrale bankiers in de ontwikkelde landen steeds nadrukkelijker na te denken om de rente te verhogen. Daardoor gaat het rendement op vellige beleggingen als staatsobligaties omhoog. Dat ontneemt veel beleggers de noodzaak om hun beleggingen naar de opkomende markten te brengen. Een risicovolle zoektocht naar rendement is overbodig. Dat maakt het moeilijker voor bedrijven in de opkomende markten om zich te herfinancieren of om grote projecten te financieren. Uiteindelijk echter is naast de opkomende markten ook de wereldeconomie het slachtoffer! Het probleem is volgens Goldman Sachs dat de diverse fases in de crisis voortdurend op elkaar ingrijpen. De crisis in de opkomende markten vormt een rechtstreekse bedreiging voor het prille herstel in Europa. Eerder deed het oplaaien van de schuldencrisis het herstel in de Verenigde Staten nagenoeg teniet! De huidige derde fase is volgens Goldman Sachs waarschijnlijk ook de laatste. Die zal echter voort etteren totdat ook in de 'emerging markets' alle schulden zijn verwerkt en verliezen genomen. De kosten daarvan zullen hoog zijn, ook voor de rest van de wereld! Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl

Opkomende markten worden nu ook hard getroffen door financiële crisis
Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

19 oktober 2015
Klassieke energiecentrales zijn al bijna overbodig

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Het is alweer enkele jaren geleden, dat de Duitse kanselier Angela Merkel de aanzet gaf tot de zogeheten Energiewende. Het moest nagenoeg onmiddellijk uit zijn met elektriciteitscentrales die op kernenergie draaiden en ergens tussen 2030 -2050 moest alle energie opgewekt worden uit hernieuwbare bronnen, zoals zon en wind. Het is haar op heel veel kritiek komen staan en die kritiek houdt nog steeds aan. Zo zouden de kosten voor de wende, zeker voor de consument heel hoog zijn. Een tweede veelgehoorde bezwaar is, dat hernieuwbare energie alleen maar concurrerend is dankzij gulle subsidiestromen. In de ogen van veel critici is daarmee het idee van concurrerende hernieuwbare energie een idee fixe.

Het ziet er naar uit dat de critici ongelijk hebben als we tenminste de analyse van de Bloomberg New Energy Finance (BNEF) mogen geloven. Die stelt vast dat windenergie in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk de goedkoopste manier is om elektriciteit op te wekken. Daarmee zouden beide landen koploper in de wereld, maar ook elders gaan ontwikkelingen plotsklaps heel snel. Daardoor zou het zomaar kunnen dat de rol van de klassieke, kolen- of gasgestookte centrales eerder uitgespeeld is dan tot nu toe voor mogelijk werd gehouden.

BNEF is vooral onder de indruk van de snelle ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Bij de beoordeling daarvan stelt het begrip capacity factor centraal. Daarmee bedoelen de Amerikanen het percentage van het maximale potentieel dat mogelijk is in de loop van de tijd. Bijvoorbeeld, de zon schijnt niet dag en nacht en de intensiteit van de straling varieert ook nog een per dag, per week of per seizoen. Een Solar project kan op de mooiste momenten van de dag 100 megawatt opwekken, maar gemiddeld over een jaar slechts 20 megawatt. Dan is de capaciteitsfactor 20%. Het is tot nu toe onmiskenbaar de kracht van de klassieke centrales, dat ze een hoge en voorspelbare capaciteitsfactor hebben. In de VS heeft de gemiddelde gas gestookte centrale een capaciteitsfactor van 70% van zijn optimale potentieel. Maar dat alles is aan het veranderen. Het voordeel van hernieuwbare bronnen als wind en zon is, dat de marginale kosten voor de productie van elektriciteit nagenoeg nul zijn. Voor de klassieke centrales is dat zeker niet het geval. Elke nieuwe megawatt vraagt om nieuwe brandstof.
Volgens Bloomberg is nu een zichzelf versterkende cyclus aan het ontstaan. Naarmate er meer hernieuwbare bronnen worden geïnstalleerd, daalt het gebruik van de klassieke centrales. Naarmate er minder kolen en gas gebruikt worden, stijgt de prijs van de geproduceerde elektriciteit. Als die kosten blijven stijgen, dan neemt de vraag naar hernieuwbare energie vanzelf toe. De verandering in de capacity factor is om twee redenen belangrijk. Nu de hernieuwbare bronnen competitief worden als het kosten gaat, kunnen ze rechtstreeks de concurrentie aan met de klassieke centrales. Daardoor is een daling van de benuttingsgraad van de klassieke centrales onvermijdelijk. Dat gegeven gaat uiteraard doorwegen bij de besluitvorming om al dan niet klassieke centrales te bouwen. Dat zijn hele kostbare beslissingen met een looptijd van vele decennia. Wie nu beslist een klassieke centrale te bouwen, moet er zich terdege van bewust zijn, dat de centrale in de loop van de tijd minder en minder gebruikt zal worden! Daardoor stijgen de kosten en neemt de winst alleen maar af!
Trend in capacity factors
Bloomberg New Energy Finance stelt vast, dat in de VS elektriciteit met windenergie opgewekt nu het goedkoopst is. Het kan echter nog niet zonder subsidie. De ontwikkeling van zonne-energie blijft hierbij achter, maar ook hier dalen de kosten snel. Dat geldt vooral voor de financieringskosten van nieuwe projecten. Volgens BNEF zijn de ontwikkelingen in de VS exemplarisch voor de rest van de wereld. Overal stijgen de kosten voor de klassieke centrale en dalen die voor de hernieuwbare bronnen!

Kosten zonne-energie blijven dalen

De ontwikkelingen op het gebied van renewable energy mogen een belegger niet koud laten. Het is nu al minder aantrekkelijk om in bedrijven als RWE en E.On te beleggen. Die hebben heel veel last van de Energiewende in Duitsland. Tegelijkertijd dienen zich alternatieven aan. Beurshalte zal u hiervan in kennis stellen. Als u niets wil missen, moet u misschien maar lid worden!
Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

13 oktober 2015
Beleggers zouden de markt moeten wantrouwen

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Vandaag komt de Amerikaanse aluminiumgigant Alcoa met de cijfers over het derde kwartaal van dit jaar. Daarmee komt de regen van de bedrijfsresultaten officieel op gang. De verwachtingen zijn bepaald niet hooggespannen, maar eigenlijk zijn die dat zelden. Bedrijven hebben de tactische neiging om de verwachtingen stelselmatig omlaag te praten. Dat maakt het gemakkelijker om ze in tweede instantie te overtreffen. Dat gebeurde zowel in het eerste als in het tweede kwartaal van dit jaar. Uiteindelijk bleef er onder aan de streep een kleine plus.

Voor het derde kwartaal voorziet Thomson Reuters een daling van de winst van de bedrijven in de S&P 500 van 4,8%. De omzet zal naar verwachting tussen 3% – 4% omlaag gaan. Dat zou dan voor de derde keer op rij zijn, dat omzetten krimpen. Die uitkomsten zullen definitief een streep zetten door de overtuiging van veel beleggers dat de grote corporates steeds maar weer in staat blijken om de winst verder op te voeren door een meedogenloze kostenreductie in combinatie met het grootschalig inkopen van eigen aandelen. Dat laatste was weer mogelijk dankzij het gratis geld beleid van centrale banken. Het lijkt er echter steeds meer op, dat het geneesmiddel van het gratis geld uitgewerkt is. Ondanks alles wordt het steeds moeilijker voor bedrijven om de prijzen te verhogen in een disinflatoire omgeving, waardoor marges op peil kunnen blijven.

Vertrouwen neemt af
Trouwens, wie goed kijkt ziet al voldoende tekenen, dat beleggers het vertrouwen in de huidige marktomstandigheden aan het verliezen zijn. Tot voor kort gold het mantra, dat het goedkoop geld beleid borg stond voor alsmaar stijgende koersen. Die overtuiging is behoorlijk aan het tanen, zo blijkt uit de recente weken. Toen de Federal Reserve onlangs besloot de rente niet te verhogen reageerden beleggers door aandelen van de hand te doen en in obligaties te gaan. Het idee dat geld goedkoop zou blijven had zijn glans verloren. Ongerustheid over de staat van de economie binnen en buiten de VS was immers de oorzaak van het besluit. De laatste data over de groei van de werkgelegenheid bevestigen die ongerustheid. Al twee kwartalen op rij groeit die in de Verenigde Staten met minder dan 150.000 banen per maand. Dat was niet meer gebeurd sinds 2012. De markt kwam daarom al snel tot de conclusie dat een renteverlaging pas in 2016 weer ter sprake zal komen. Opnieuw stemden beleggers met hun voeten.
Lagere groei
Beleggers worden steeds meer in hun overtuiging gestaafd, dat het huidige beleid van centrale banken uitgewerkt is. Het einde van het Chinese groeiwonder speelt daar uiteraard ook een belangrijke rol bij. Niet alleen daalt de groei in dat land gestaag, maar beleidsmakers lijken niet in staat een consistent beleid te entameren. Dat is allemaal niet goed voor het vertrouwen. Een vertragend China is weer slecht nieuw voor veel opkomende landen in Azië, waar de groei toch al langere tijd aan het vertragen is. Een traag Azië kan zomaar deflatie exporteren naar Europa en de Verenigde Staten, zo is de vrees. In die regio’s houdt de groei trouwens ook niet over. En zo zijn we weer terug bij de grote corporates die steeds meer moeite hebben de prijzen te verhogen om de marges te verbeteren. Een reële deflatie zal dat er niet gemakkelijker op maken. Het voorspelt allemaal weinig goeds voor de toekomst en zeker niet voor de aandelenkoersen. Misschien is het tijd om tijdelijk de handdoek in de ring te gooien. Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

8 oktober 2015
Banken verliezen een deel van hun bestaansrecht

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Het begrip disruptive technology is hard op weg een nieuwe hype te worden. Elke (technologische) innovatie moet ontwrichtend zijn, moet de bestaande orde op zijn kop zetten. Slimme marketeers proberen hun producten of diensten aan de man te brengen door ze als disruptive, als ontwrichtend te omschrijven. Het begrip wordt zo snel uitgehold en tot een lege huls gemaakt! Het is uiteraard ook verkeerd het hele begrip disruptive technology bij het oud vuil te zetten, want het bankwezen staat aan de vooravond van mogelijk zeer ontwrichtende ontwikkelingen. Dat althans is het beeld dat de consultants van McKinsey schilderen in hun laatste Global Banking Annual Review.

De consultants denken dat het bankwezen een groot deel van haar inkomsten gaat verliezen, omdat technologiebedrijven in staat en bereid zijn om financiële diensten te verlenen tegen een fractie van de kosten die banken maken. Als McKinsey het goed gezien heeft, dan gaat het niet om klein bier! Als het om kredietverlening gaat, dan zullen banken op termijn 60% van hun huidige winsten verliezen en 40% van hun omzet. Het gaat dan bijvoorbeeld om kredieten voor een nieuwe auto of voor een creditcard. Een deel ervan gaat naar de klant in de vorm van lagere prijzen en een deel verdwijnt in de zakken van de nieuwe concurrentie.

De nieuwe concurrentie zal zich uiteraard op die diensten richten die de slagroom op de taart vormen. Volgens de consultant genereerde het bankwezen in 2014 uit kredietverlening en verkoopactiviteiten een omzet van $ 1,75 biljoen. De return on equity uit deze activiteiten bedroeg 22%. Balance sheet activiteiten genereerden een omzet van $ 2,1 biljoen, maar de return on equity was hier een magere 9,5%. Het moge duidelijk zijn waar de voorkeur van de technologiebedrijven als Apple en Google naar uit gaat. Banken lopen dus het risico om te verworden tot een gezichtsloze versterker van de balans. Het is aan de banken zelf om te bepalen wat ze gaan doen. Willen ze coute que coute de bankrelatie met de klant overeind houden of kiezen ze voor het lot van de anonieme verstrekker!
Overigens is het zover nog niet, dat banken nu al daadwerkelijk uit hun lucratieve activiteiten verdrongen worden. Het aandeel van banken in de wereldwijde kredietverlening is al jaren stabiel, aldus het rapport. De erosie van dat aandeel kan nog wel eens op zich laten wachten als de toezichthouders mochten besluiten de ontwrichters dezelfde regels en voorschriften op te leggen als de banken. Het is bijna zeker, dat de nieuwkomers hiervoor zullen terugdeinzen. Ze willen wel de lusten, maar niet de lasten! Volgens McKinsey bedroeg in 2014 de winst van het hele bankwezen ongeveer $ 1 biljoen en kwam de return on equity uit op 9,5%. Dat percentage was vooral te danken aan het steeds verder snijden in de kosten. Dat was nodig, omdat het bankwezen al jaren last heeft van een druk op de marges. Dat is voor de banken de zonzijde van het verhaal. De schaduwzijde is, dat de succesverhalen vooral uit de Verenigde Staten en China komen. Volgens de consultants hebben tweederde van de banken in de ontwikkelde wereld en een derde van de banken in de opkomende markten een return on equity die lager is dan de cost of equity. De waarderingen voor deze banken liggen lager dan hun boekwaarde. Die banken kijken reikhalzend uit naar bijvoorbeeld een renteverhoging om zo winsten te verbeteren. Het is echter maar de vraag, of ze dan wel in staat zijn om hun bedrijf fundamenteel te verbeteren. Bij McKinsey denken ze dat het structureel verbeteren van de winst een zeer moeilijke opgave zal blijken, omdat de marges in dit decennium alleen nog maar zullen verkrappen. Het laatste waar de sector dan ook behoefte aan heeft, is een instroom van nieuwe concurrentie! Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

5 oktober 2015
Russische miljardair gelooft weer in goud

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Ooit, in 2011, leek goud de barrière van $ 2000 per troy ounce zonder veel moeite te gaan doorbreken. Het heeft echter niet zo mogen zijn. In 2015 ligt de prijs ruim 40% lager dan het hoogste niveau in 2011. Het hele jaar beweegt de prijs zich binnen een bandbreedte van $1.100 en $1.200 per troy ounce. De hele discussie over het al of niet verhogen van de rente speelt hierbij een cruciale rol. Een hogere rente en een sterkere dollar pakken per definitie verkeerd uit voor goud. Dat genereert geen rendement voor de koper en wordt internationaal in dollars afgerekend.

Ondanks de moeilijke omstandigheden lijkt de belangstelling om in goud te beleggen weer voorzichtig toe te nemen. Verschillende goud-etf’s, zoals het Market Vectors Gold Miners ETF en het SPDR Gold Shares ETF, noteren recent een instroom die hoger is dan de uitstroom. Daar zijn uiteenlopende oorzaken voor aan te wijzen. Zo heeft de Fed besloten voorlopig de rente niet te verhogen, maar zijn ook steeds meer beleggers verontrust over de slechte gang van zaken in China en de turbulentie op vooral de aandelenmarkten. Het kan zijn dat deze groep beleggers de vertrouwdheid van goud als veilige haven weer opzoekt. De goudprijs krijgt bovendien een steuntje in de rug van de aantrekkende vraag naar baar goud vanuit China. Dat gebeurt altijd aan de vooravond van het Chinese nieuw jaar.

Misschien hebben sommige beleggers nog een extra reden tot goud kopen. Ze laten zich dan inspireren door het voorbeeld van de Russische miljardair en mijnbouwer Alexey Mordashov. Zijn bedrijf Nordgold NV is actief het overnamepad op gegaan met de bedoeling de reserves fors op te voeren. Het bedrijf zou daadwerkelijk belangstelling hebben voor het Sukhoi Log veld met geschatte goudvoorraad van 1953 ton. Mordashov gelooft, dat door het opdrogen van de investeringen, dit wel moet uitmonden in een daling van de productie. Hij is ervan overtuigd dat in dit jaar de productie zal pieken om daarna om te slaan in een krimp. Die krimp kan juist door het gebrek aan recente investeringen behoorlijk lang aanhouden. Mijnbouwers zullen volgens deze Russische magnaat pas weer in nieuwe productiecapaciteit willen investeren als de prijs voor een troy ounce weer in de buurt komt van $ 1400. In de tussentijd zal er in de sector een consolidatiegolf op gang komen. Veel, vooral jonge, bedrijven genereren te weinig vrije kasstromen en hebben te hoge schulden om zelfstandig te overleven! Voor de grotere bedrijven is dat een stuk gemakkelijker. Ze worden een prooi voor de gevestigde orde met diepere zakken.

De goudprijs in dollars zit al jaren in een dalende trend
Of Mordashov goed gokt, moet nog blijken. Wel heeft het er de schijn van, dat de prijsdaling aan het afvlakken is. Lang is er op gespeculeerd, dat de goudprijs definitief onder $ 1.100 zou dalen. Het is niet gebeurd, in ieder geval nog niet. Als de bodem bereikt is, kan de prijs misschien voorzichtig opkrabbelen. Mordashov heeft gelijk, als hij wijst op de risico’s op termijn van te weinig investeren. Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

29 september 2015
Gouden jaren lijken even voorbij voor autofabrikanten

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Het is misschien wel symbolisch voor de gang van zaken in de sector. Dinsdag 15 september zakte de hoogste baas van BMW, Harald Krüger duizelig in elkaar toen hij aan een presentatie wilde beginnen bij gelegenheid van de tweejaarlijkse autoshow in Frankfurt. Het gaat met andere woorden minder met de sector. Waar twee jaar terug nog het optimisme uit elk betoog spatte, overheerst dit jaar achter het optimistisch branie van veel sprekers toch voorzichtigheid en vrees.

Ondanks uitstekende verkopen in de Verenigde Staten en een verrassend sterk Europa groeit de bezorgdheid dat het gedaan is met de gouden jaren. Volgens de consultants van LMC Automotive zullen er dit jaar wereldwijd 88 miljoen auto’s verkocht worden. Dat is een schamele 0,6% meer dan in 2014. Volgens analisten van Exane BNP Paribas zal in 2017 de groei in een krimp omslaan. Een ongeluk komt nooit alleen. Dat is ook dit keer waar. Niet alleen zal het aantal verkochte auto’s gaan afnemen, maar zal tot 2020 de wereldwijde productiecapaciteit met ongeveer 16 miljoen toenemen. Het kan niet anders, of dit moet gaan uitmonden in prijsdruk.

Aandelen autofabrikanten blijven achter bij de beursindex

De meest profijtelijke markt voor het ogenblik zijn de Verenigde Staten. Daar gaat het niet alleen uitstekend met de verkopen, maar ook met de gemiddelde winstgevendheid per auto. Dat is vooral te danken aan de lage olieprijzen. Daardoor kunnen meer Amerikanen weer een benzine slurpende pickup aanschaffen. Dit type auto heeft een veel prettigere marge dan de concurrentie van kleinere auto’s. Maar ook in dit land liggen de nodige dreigingen op de loer.

Stijging rente ongunstig

Analisten zijn bang, dat de komende renteverhoging wel eens een eerste spaak door het wiel kan zijn. Een hogere rente kan de kredietverlening nadelig beïnvloeden. Maar de Verenigde Staten kunnen ook wel eens een nieuw slagveld voor scherp concurrerende fabrikanten worden. Het lijkt er immers op, dat de markt in China een stap terug gaat doen. Fabrikanten zullen ongetwijfeld een poging wagen compensatie te zoeken op de tweede afzetmarkt ter wereld. Als er dan op korte termijn ook in dit land nieuwe productiecapaciteit op stoom komt, dan kan het wel eens snel gedaan zijn met de hoge winstgevendheid per auto.

China als groeimotor

Het is vooral de ongunstige trend in China die de producenten de grootste zorgen baren. Het land is met een afzet van bijna 25 miljoen niet alleen de grootste automarkt, maar het genereert ook nog eens de hoogste marges! Producenten als BMW en General Motors halen meer dan 40% van hun operationeel resultaat uit het land van de Rode Draak. Veel nieuwe modellen die in Frankfurt gepresenteerd werden, waren bedoeld voor deze mooie en bloeiende markt. Al deze introducties kunnen wel eens achter de markt gaan aanlopen en hun belofte nooit inlossen. Om zaken nog erger te maken, zal de lokale productie in China tot 2018 nog eens met 7 miljoen auto’s toenemen.

Natuurlijk hebben opgewekte autobaronnen in Frankfurt gelijk als ze claimen, dat China op de langere termijn verreweg de aantrekkelijkste markt is en blijft. Tientallen miljoenen Chinezen hebben geen auto en willen er dolgraag een hebben, maar vandaag even niet! Beleggers moeten misschien toch eens kritisch naar hun aandelen in deze sector kijken! De heer Krüger schijnt trouwens weer aan de beterende hand te zijn! Er is dus hoop voor de sector!

Bovenstaand artikel is geen professionele beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. Het is louter de persoonlijke mening van de auteur. Voor de goede orde, de auteur heeft geen positie in een van de genoemde bedrijven..

Cor Wijtvliet

Hoofdredacteur Beurshalte.nl

Over Beurshalte:

Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

22 september 2015
Overleeft Volkswagen?

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Vrijdag 18 september begonnen in razend tempo inktzwarte wolken zich boven Volkswagen samen te trekken. The Environmental Protection Agency (EPA) – het Amerikaanse RIVM – eiste van de autofabrikant dat bijna een half miljoen VW ’s en Audi’s die sinds 2009 in de VS verkocht zijn, worden teruggeroepen. Deze auto’s bevatten naar alle waarschijnlijkheid defeat device’ software. Dat is software bedoeld om bij een test de werkelijke emissie te verdoezelen. De werkelijke uitstoot van stikstofoxide blijkt tot wel 40x boven het toegestane niveau te komen.

Het bedrog dat nu aan het licht is gekomen kan niet alleen verregaande consequenties hebben voor VW, maar voor de hele Europese automobielsector. De schade voor Volkswagen werd afgelopen maandag al pijnlijk duidelijk. Het bedrog kan de Duitsers op een boete komen te staan van maar liefst $18 miljard. Toen dat bericht naar buiten sijpelde, kelderde de koers met maar liefst 20% omlaag. Beleggers zijn niet alleen geschrokken van de dreiging van de enorme boete, maar waarschijnlijk meer nog van de nasleep en de imagoschade. Het ligt bijna voor de hand, dat bedrogen consumenten VW voor de rechter gaan slepen. Dat kunnen jaren durende kwesties worden die heel veel geld en managementaandacht gaan vragen. Dan is er ook nog de imago schade. Volkswagen heeft hard gewerkt om zich met het imago te sieren van betrouwbaarheid, zuinigheid in het brandstofverbruik en een technisch hoogstaand product. Dat zorgvuldig opgebouwde imago is in een klap weg. Het zal jaren duren voordat dit imago hersteld is.

Volkswagen incasseert harde klappen op de beurs
Het schandaal stelt ook de positie van ceo Martin Winterkorn ter discussie. Hij trad aan in 2007 als hoogste man bij Volkswagen. Dat is twee jaren voordat de auto’s met de betreffende software werden uitgerust. De prangende vraag is uiteraard of Winterkorn ervan wist of niet. De ceo zelf, een gekwalificeerde ingenieur, heeft er zich altijd op beroemd dat hem geen detail ontging. Maar het gaat er eigenlijk niet om of Winterkorn ervan wist of niet. In beide gevallen heeft hij gefaald en kan hij beter opstappen. Dat althans is de mening van veel analisten. Heeft de ceo bedrog gesanctioneerd, dan moet hij weg. Was hij er niet van op de hoogte, dan is er bij Volkswagen iets goed mis met the chain of control. Ook in dat geval moet de voorzitter opstappen.
Diesel
Behalve Volkswagen kan de hele Europese automobielsector veel nadeel gaan ondervinden van dit schandaal. Kenmerkend voor de automerken in kwestie is, dat ze allemaal op diesel rijden. De dieseltechnologie is een wezenlijk onderdeel van de Europese automobielindustrie. De industrie claimt dat de co2 uitstoot van de dieselmotor zeer laag is. Bovendien zijn dieselmotoren zeer energiezuinig. Dat heeft sommige landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, ertoe aangezet de dieselmotor fiscaal te bevoordelen. De resultaten van dit fiscaal vriendelijke beleid zijn zeer duidelijk. Ongeveer een derde van alle auto’s op de Britse eilanden rijdt op diesel, tegenover minder dan 8% twintig jaar geleden. Er kleven echter grote nadelen aan de dieselmotor. De uitstoot van stikstofoxide is veel hoger dan bij de benzinemotor. Producenten en beleidsmakers in Europa hebben dit aspect steeds weer weten te verdoezelen. De belangen zijn groot. Ongeveer 75% van alle dieselauto’s die wereldwijd verkocht worden zijn van Europese makelij. In dat licht bezien is het misschien niet eens zo vreemd dat het bedrog in de VS aan het licht kwam. Nog in 2014 stak Angela Merkel er persoonlijk een stokje voor, dat de emissie-eisen in Europa omhoog zouden gaan. Strenge emissienormen zouden de Duitse auto-industrie te zwaar treffen.
Strengere controles
Het schandaal zal ertoe leiden, dat beleidsmakers ook andere Europese producenten van dieselauto’s aan een striktere controle zullen onderwerpen. Meer in het algemeen komt de toekomst van de dieselmotor in het gedrang, ook in Europa. Daar zal het huidige testsysteem ter discussie komen te staan. In dit deel van de wereld worden auto’s in een laboratoriumomgeving getest en getoetst. Aan die uitkomsten, die altijd als zeer betrouwbaar geadverteerd zijn, lijkt echter een luchtje te zitten. Volgens de Britse Commissie on Climate Change, blijkt de uitstoot onder normale omstandigheden op de weg ongeveer 35% hoger te liggen dan geadverteerd. Het huidige schandaal zal Europese beleidsmakers en producenten dwingen om meer en betere testen te ontwikkelen. De Europese automobielindustrie zal zich opnieuw op zijn toekomst moeten beraden. Consumenten buiten Europa zullen zeker vraagtekens zetten bij de claims van de Europeanen, dat hun auto’s zo milieuvriendelijk zijn! Niet alleen VW zal hier last van ondervinden, maar zeker ook Duitse concullega’s als Daimler en BMW. Ook zij zagen de koers van hun aandeel dalen na het uitbreken van het schandaal. Waar rook is, is vuur zullen veel beleggers denken! Het schandaal komt ook nog eens op een moment, dat het minder gaat met de sector. Groeimarkten als Brazilië, Rusland en vooral China dreigen te gaan stagneren of stagneren al. Vanaf 2017 moet de industrie er serieus rekening mee houden, dat de verkopen gaan krimpen! Een ongeluk komt nooit alleen! Cor Wijtvliet Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

22 september 2015