Categorie: Kredietcrisis

Particuliere belegger blijkt slechte belegger

Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat particuliere beleggers relatief slechte beleggers zijn. Toch laat de massa zich keer op keer verleiden om hoog in te stappen. De particuliere beleggers presteren gemiddeld gezien onder de maat, omdat ze relatief veel transactiekosten maken, teveel risico’s nemen en vaak de neiging hebben om op het verkeerde moment uit te stappen.

Bob Homan van ING Investment verklaart tegenover het FD dat het sentiment van particuliere beleggers bijna een contra-indicator is. Ze stappen in als alle signalen op groen staan en zoeken tegelijk de uitgang als het tegen zit. Door verlies-aversie blijven veel beleggers te lang vasthouden aan een positie, die ze uiteindelijk pas verkopen als de koers een dieptepunt bereikt. Het FD haalt verschillende onderzoeken aan die aantonen dat particuliere beleggers ver achterblijven bij de index. Onderzoek onder Duitse beleggers leverde een gemiddeld rendement op dat 7,5% onder het marktgemiddelde lag. Daar komt nog een procent voor transactiekosten bij.

Risicovol beleggen

De particuliere belegger wil vaak snel resultaat zien van zijn of haar belegging en kiest daardoor vaker voor complexe producten als opties, speeders en turbo’s. Er zijn maar heel weinig beleggers die daar structureel geld aan overhouden. Ook spreiden particuliere beleggers veel minder goed, waardoor ze kwetsbaar zijn voor tegenslagen. Vooral op het vlak van risicobeheersing hebben grotere beleggingsfondsen en institutionele beleggers een betere trackrecord, maar ook deze professionals blijven vaak genoeg achter bij het rendement van de index. Daar komt bij dat er ook kosten verbonden zijn aan vermogensbeheer.

Sparen of beleggen?

Universitair docent Arvid Hoffmann zegt in het FD dat de noodzaak van particulier beleggen niet zo vanzelfsprekend is al men misschien denkt. “Sparen en beleggen zijn twee compleet verschillende dingen. Als je de rendementen vergelijkt, dan moet je dat goed doen”. Hij doelt daarmee op de ervaring dat beleggen iets is voor de langere termijn en dat het rendement op een lange-termijn belegging vergeleken moet worden met bijvoorbeeld de rente op een deposito rekening.

Vaak worden spaarders aangemoedigd om te gaan beleggen en hun geld “aan het werk” te zetten. Toch blijkt dat voor velen geen verstandige zet. Zonder een doordachte strategie en een lange termijn visie spekt de particuliere belegger vooral de kas van de banken en de grote beleggingsfondsen. Een tracker of ETF die de index volgt is misschien saai, maar is wel de beste manier om het marktrendement te benaderen. Dat blijkt ook voor professionele vermogensbeheerders al een hele prestatie te zijn!

Particuliere beleggers verliezen over het algemeen juist geld op de beurs

2 september 2013
Kredietgroei komt langzaam tot stilstand in Europa

De kredietgroei in de Eurozone is bijna tot stilstand gekomen, zo blijkt uit data van de ECB. Er worden als gevolg van de crisis steeds minder leningen verstrekt aan de private sector, wat een deflatoir effect hebben op de economie in de Eurozone. In juli werd er in de hele Eurozone 1,9% minder krediet verstrekt aan particulieren dan een jaar geleden. De terugval is het grootst in de periferie van de muntunie, waar de speculatieve vastgoedbubbels al geknapt zijn.

“De inflatoire druk in de Eurozone blijft hierdoor beperkt, waardoor de ECB de rente langdurig op het huidige lage niveau kan houden”, zo verklaarde ING-econoom Martin van Vliet tegenover Reuters.

Schulddeflatie

De M3-geldhoeveelheid – een indicatie van de hoeveelheid geld in de economie – groeide in de Eurozone in de maand juli met 2,2% op jaarbasis, zo bericht de ECB. Dat is minder dan de 2,4% geldgroei in juni. Banken zijn terughoudend met het verstrekken van kredieten, terwijl de behoefte aan nieuwe investeringen bij een groot aantal bedrijven in de Eurozone door de crisis is afgenomen. De strengere kapitaaleisen hebben tot gevolg dat banken hogere eisen stellen aan bedrijfsleningen en hypotheekleningen. Zo werd er in juli €21 miljard minder krediet door banken aan de particuliere sector verstrekt dan in de maand juni. In juni was de daling in de kredietvoorziening ten opzichte van de maand ervoor ook al €12 miljard.

De hoeveelheid nieuwe kredieten liep het hardst terug in Spanje, waar een min van 10% gemeten werd ten opzichte van een jaar geleden. Alleen Finland, Estland en Nederland zagen de kredietgroei in juli nog toenemen. Volgens econoom Christian Schulz van de Berenberg Bank is er sprake van een “kredietloos herstel” in de Eurozone: “De economie begint om ons heen weer aan te trekken, maar dat wordt niet gedreven door nieuwe kredieten… Dat zal in een later stadium komen”. De kredietgroei volgt dit keer de economische cyclus, zo beweert Schulz.

De website Soberlook heeft een aantal grafieken van de kredietgroei in de Eurozone. Daaruit blijkt dat we nog volop in de crisis zitten.

Groei private schulden in Eurozone, jaar op jaar (Bron: ECB)

Groei hypotheekleningen in Eurozone, jaar op jaar (Bron: ECB)

Groei hypotheekleningen in Spanje, jaar op jaar (Bron: ECB)

M3-geldgroei in de Eurozone (Bron: Econoday)

29 augustus 2013
Video: Spookwegen in Portugal

Portugal heeft met Europees geld veel geïnvesteerd in haar infrastructuur, maar door de financiële crisis wordt er veel minder gebruik gemaakt van al het extra asfalt. In een poging de begroting op orde te brengen heeft de regering de tol op veel nieuwe wegen verhoogd, met als gevolg dat er nog minder verkeer overheen rijdt. De volgende video van de Financial Times laat zien hoe hard de crisis heeft toegeslagen in Portugal. In 2012 nam het wegverkeer met 50% af, zo blijkt uit data van navigatiesystemen in auto’s. In het eerste kwartaal van dit jaar was er zelfs 63% minder verkeer dan in dezelfde periode vorig jaar.

Portugal heeft 4x meer wegen per hoofd van de bevolking dan Groot-Brittannië en zelfs 60% meer dan Duitsland. Het land telt tenminste negen grote snelwegen die onder de minimumgrens van 10.000 tot 12.000 auto’s per dag vallen. Dat is de grens waarop de aanleg van een snelweg economisch te rechtvaardigen is.

Wat is de oorzaak van de lege snelwegen in Portugal? Is er in het verleden Europees subsidiegeld verspild? Of gaat het echt zo slecht met de Portugese economie?

Veel minder autoverkeer op Portugese snelwegen

27 augustus 2013
Meeste kredieten in Aziatische bedrijven

Morgan Stanley schrijft dat de meeste kredieten op dit moment in de Aziatische bedrijven zitten. Tussen 2007 en 2012 hebben opkomende markten, onder leiding van de Aziatische exporteconomieën, de meeste schulden aan hun balans toegevoegd. Eind 2012 was de totale schuld van Aziatische bedrijven in verhouding tot hun balanstotaal, hoger dan tijdens de vorige piek in 2008. De gemiddelde hefboom is een factor 2,67, veel hoger dan in Europa of in de VS.

De cijfers zijn berekend aan de hand van alle beursgenoteerde bedrijven uit de MSCI Asia (exclusief Japan), de MSCI Europe, de S&P 500 en uit verschillende beurzen van de ‘emerging markets‘. Die laatste groep heeft ook een behoorlijke inhaalslag gemaakt ten opzichte van de Westerse economieën. Onderstaande grafiek laat zien dat het bedrijfsleven in deze landen de afgelopen jaren veel meer kredieten heeft afgesloten dan het bedrijfsleven in de VS en in Europa. Dat is niet geheel verbazingwekkend, aangezien de economie zich in die landen in vergelijking met het ‘Westen’ sterker groeide sinds het begin van de crisis.

Steeds meer kredieten op balans van bedrijven in Azië en emerging markets (Afbeelding via Zero Hedge)

26 augustus 2013
Rente Amerikaanse schuld loopt verder op

De rente op de Amerikaanse schuld loopt steeds verder op en bereikte donderdag het hoogste punt in ruim twee jaar. De rente voor de meest gangbare 10-jaars obligaties bereikte een niveau van 2,89%, terwijl het 30-jaars schuldpapier van de VS naar 3,87% steeg. Sinds mei begon de rente te stijgen, wat mogelijk verband houdt met de discussie over het wel of niet afbouwen van het stimuleringsprogramma van de Federal Reserve.

Geen tapering

De hoge rente dwarsboomt de plannen van Bernanke om het stimuleringsprogramma van $85 miljard per maand af te bouwen, want als de Federal Reserve stopt met stimuleren zal de rente nog veel verder oplopen. Dat betekent weer hogere rentelasten voor burgers, bedrijven en de overheid. Zo is de hypotheekrente sinds het begin van dit jaar al met meer dan een procentpunt gestegen, slecht nieuws voor de starters op de Amerikaanse woningmarkt.

Rente op 10-jaars obligaties is sinds mei al met 80% gestegen (Bron: Bloomberg)

Rente op 30-jaars obligaties is sinds mei met bijna 40% gestegen (Bron: Bloomberg)

23 augustus 2013
Bundesbank pleit voor verplichte heffing spaarders

De Duitse Bundesbank wil spaarders laten meebetalen om banken overeind te houden. Dat schrijft Deutsche Wirtschafts Nachrichten vandaag op haar website. De centrale bank wil dat de heffing voor spaarders er snel komt, evenals de mogelijkheid om aandeelhouders van banken te onteigenen in een reddingsoperatie van de bank.

Afgelopen maandag sprak Andreas Dombret, lid van de Raad van Bestuur van de Bundesbank, in Salzburg over de toekomstige Europese bankenunie. Hij gaf zijn goedkeuring aan de Europese regels met betrekking tot het toezicht op banken. De bail-in programma’s, die de belastingbetaler zoveel mogelijk moeten ontzien tijdens een bankencrisis, moeten volgens hem in 2015 gereed zijn.

Volgens Dombret is het risico op een systeemcrisis in het Europese bankwezen nog steeds groot. Daarom moeten nu al maatregelen genomen worden om verliezen af te kunnen wentelen op alle stakeholders van banken, waaronder de spaarders.

Spaardersheffing

Met een spaardersheffing kan er geld voor een Europees bankenreddingsfonds verzameld worden, geld dat mogelijk nodig is om falende banken weer overeind te houden. Dat is nodig, omdat overheden niet meer in staat zijn een grote bank overeind te houden met een kostbare bail-out. De verplichtingen op de balansen van banken in de Eurozone hebben een omvang van 250% van het GDP van de Eurozone. In een land als Spanje hebben banken een totale balansomvang van meer dan €3,3 biljoen, omgerekend is dat meer dan drie keer de omvang van de Spaanse economie.

De enorme omvang van het balanstotaal van de Europese bankensector vormt geen acute bedreiging, maar is wel een risico waar men rekening mee moet houden. Vandaar dat er gekozen is voor een bail-in methode, waarbij aandeelhouders, obligatiehouders én spaarders allemaal verlies moeten nemen. De Bundesbank wil voorkomen dat er al een bank omvalt, voordat alle wetgeving rondom bail-in’s rond is. Het is de beruchte ’template’ waar Dijsselbloem het over had toen de banken op Cyprus gered moesten worden. “Bail-in’s zijn in, bail-outs zijn uit!”

Hoe de spaardersheffing er precies uit moet zien, daarover verschaft Deutsche Wirtschaft Nachrichten helaas nog geen duidelijkheid.

Bondskanselier Angela Merkel en Jens Weidmann van de Bundesbank (Foto: DWN/Laurence Chaperon)

21 augustus 2013
Slechte leningen Spaanse banken naar recordhoogte

Het percentage slechte leningen in Spanje is naar recordhoogte gestegen, zo schrijft Zero Hedge. Van al het uitstaande krediet bij Spaanse banken heeft 11,61% een betalingsachterstand. Onderstaande grafiek laat zien dat het aantal slechte leningen in Spanje explosief is toegenomen sinds 2006/2007. Dat is geen toeval, want dat was ook de tijd dat de Spaanse vastgoedzeepbel uiteen spatte. De slechte leningen zetten de balansen van Spaanse banken onder druk, omdat hun reserves waarschijnlijk niet toereikend zijn om de mogelijke verliezen te dekken.

Het hoofdpijndossier van Spanje is dus niet voorbij. De tweede grafiek van Zero Hedge laat zien dat het percentage slechte leningen bij banken inmiddels sneller stijgt dan de werkloosheid, terwijl die twee lijntjes eerder nog erg dicht bij elkaar lagen. Het einde van de schuldencrisis is voor de Spanjaarden helaas nog lang niet in zicht…

Percentage slechte leningen Spaanse banken naar recordhoogte

Werkloosheid versus slechte leningen in Spanje

21 augustus 2013
Buitenland verkoopt Amerikaans schuldpapier

Het buitenland van Amerika heeft in juni voor de derde maand op rij haar positie in Amerikaans schuldpapier afgebouwd. China en Japan, de grootste bezitters van Amerikaans schuldpapier, deden in de maand juni elk $20 miljard van de hand. Daarmee waren deze twee landen verantwoordelijk voor 70% van de totale verkoop van Treasuries en T-Bills. De afnemende hoeveelheid schuld in handen van buitenlandse beleggers correspondeert met een oplopende rente op het Amerikaanse schuldpapier. Sinds eind april is de rente op de 10-jaars lening gestegen van 1,67% naar 2,83%.

China verkocht in juni 1,7% van het Amerikaanse schuldpapier en bracht daarmee haar totale dollarreserve naar $1,28 biljoen. Japan deed in juni 1,8% van haar positie in Amerikaanse staatsobligaties van de hand en zit nu op een stapel van $1,08 biljoen aan Amerikaans schuldpapier. Ten opzichte van een jaar geleden bezit het buitenland nu 5,4% meer Amerikaanse staatsleningen. Hoewel de belangstelling voor Amerikaans schuldpapier afneemt zijn er dus nog steeds kopers voor te vinden.

Trendbreuk?

Marketupdate heeft de TIC-data vanaf maart 2000 tot en met juni 2013 verzameld en in in kaart gebracht. De grafiek laat zien dat het buitenland de laatste maanden steeds minder bereidheid toont om Amerikaans schuldpapier te kopen. We hebben nu al drie maanden op rij een daling gezien, een ongekend fenomeen dat niet onderbelicht mag blijven in de financiële media.

Voorheen werden dollars door de exporteconomieën massaal opnieuw uitgeleend aan Amerika, zodat de waarde van de eigen munt niet apprecieerde ten opzichte van de dollar. Tegelijkertijd verschaften exporterende landen Amerika zo de middelen om opnieuw goederen en diensten ten kopen in andere landen. Wil het buitenland de Amerikaanse tekorten nog wel financieren, nu landen als Rusland, China, India, Zuid-Korea en anderen massaal goud aan het verzamelen zijn?

Buitenlandse bezittingen van Amerikaans schuldpapier

Exportmodel

Het op deze manier rondpompen van dezelfde dollars hield de inflatie in de VS beperkt en hield de valuta van opkomende markten relatief goedkoop. Het was een win-win situatie, waarin Amerika boven haar stand kon blijven leven en waarin de economische activiteit van opkomende markten opbloeide en voor werkgelegenheid zorgde. Dollars werden rondgepompt tussen de Verenigde Staten en de exporterende landen, met als gevolg dat de valutareserves zich opstapelden aan de ene kant (China, Japan, enz) en goederen en diensten ten goede kwamen aan de andere kant (VS). Dit model heeft lang stand gehouden, maar werd fundamenteel aangetast door de financiële crisis en de manier waarop die door de Federal Reserve en de Amerikaanse overheid werd aangepakt…

Nu de Amerikaanse centrale bank ‘gratis’ schuldpapier kan opkopen voelen de exporterende landen zich tekort gedaan. Door de monetaire financiering voelen exporterende landen er steeds minder voor om uitsluitend dollarreserves aan te houden. Sinds 2009 doen centrale banken van opkomende landen daarom hetzelfde wat centrale banken van Europese landen deden tijdens het Bretton Woods systeem, ze maken hun dollars ten gelde door te investeren in ‘hard assets’. Centrale banken kopen massaal goud, terwijl staatsfondsen uit China en diverse oliestaten meer investeringen doen in goud, vastgoed en in de mijnbouwsector van andere landen.

We zullen deze trend nauwlettend in de gaten houden. Iedere dollar die het buitenland niet meer uit wil lenen aan de VS moet ergens anders vandaan komen, bijvoorbeeld van de Amerikaanse centrale bank. Nieuw geld dat door de Amerikaanse overheid uitgegeven wordt en in circulatie komt. Ondertussen gaan de dollars die in exportlanden achterblijven op zoek naar rendement. Die dollars worden bijvoorbeeld gebruikt voor investeringen in vastgoed, in bedrijven of in aandelenmarkten. Dat zal een inflatoir effect hebben en de waarde van de Amerikaanse valuta ondermijnen.

20 augustus 2013
Duitsland slaat munt uit de crisis

Duitsland heeft bewezen dat een economische crisis altijd winnaars en verliezers kent. Terwijl landen als Griekenland, Portugal, Spanje, Italië en Ierland in de problemen kwamen wisten onze oosterburen de meeste ellende buiten de deur te houden. Door de relatief lage private schulden en de exporteconomie van Duitsland werden de staatsobligaties van het land een veilige vluchthaven voor veel institutionele beleggers. Daardoor kon Duitsland de afgelopen jaren veel goedkoper lenen dan voor de crisis.

Uit de laatste cijfers van het Duitse ministerie van Financiën blijkt dat Duitsland tussen 2010 en 2014 in totaal een besparing van €40,9 miljard zal realiseren door de lage rente. Door de besparingen op de rente en door hoger dan verwachtte belastinginkomsten hoefde Duitsland ook minder geld op te halen van de kapitaalmarkt. Tussen 2010 en 2012 leende de Duitse staat €73 miljard minder dan aanvankelijk in de begroting was opgenomen. Het mes snijdt voor onze oosterburen dus aan twee kanten.

Het Duitse ministerie van Financiën probeert zoveel mogelijk profijt te halen uit de huidige situatie, bijvoorbeeld door meer langlopende obligaties op de markt te brengen. Tussen 2009 en 2012 daalde de uitgifte van kortlopende schulden (looptijd van minder dan drie jaar) van 71% naar 51%.

Bron: Spiegel

Duitsland leent goedkoper en bespaart in vier jaar bijna €41 miljard

20 augustus 2013
Grafiek: Inkomen Amerikaanse huishoudens daalt

Het inkomen van Amerikaanse huishoudens zit al vanaf de eeuwwisseling in een dalende trend. Uit onderstaande grafiek blijkt dat de mediaan van het inkomen van huishoudens gezakt is van $55.000 in 1999 naar minder dan $51.000 in 2011. Het cijfer is gecorrigeerd voor de officiële inflatie, het cijfer dat volgens velen geen correcte weerspiegeling geeft van de werkelijke prijsontwikkeling in de VS.

Uit deze gegevens kunnen we concluderen dat de koopkracht van een gemiddeld huishouden de laatste jaren is afgenomen. Door de hoge werkloosheid in Amerika blijven de lonen onder druk staan, terwijl de inflatie de koopkracht van de burger uitholt. En dan hebben we het nog niet eens over de stijgende huur in de VS. Ook spaargeld wordt door inflatie minder waard, maar sparen is iets waar steeds meer Amerikanen niet aan toe komen.

Het is tekenend voor de verarming van de VS. Bedrijfswinsten blijven weliswaar op peil, maar die winsten komen steeds minder ten goede aan de middenklasse. De inkomensongelijkheid neemt al jaren toe, zoals we eind vorig jaar ook al schreven op Marketupdate.

Gemiddeld inkomen Amerikaans huishouden daalt

Inkomen Amerikaanse huishoudens daalt weer (Bron: Mybudget360.com)

19 augustus 2013
DNB: “Hoge inflatie is tijdelijk”

Volgens de Nederlandsche Bank (DNB) moeten we ons niet al teveel zorgen maken om de hoge inflatie in ons land. De afgelopen tien maanden kwam de inflatie bijna stelselmatig boven de 3% uit, maar dat is volgens de DNB het gevolg van overheidsmaatregelen die de laatste tijd zijn doorgevoerd. Denk bijvoorbeeld aan de extra huurverhoging en de verhoging van het BTW-tarief van 19 naar 21 procent.

Sinds oktober 2012 is de inflatie in Nederland hoger dan het gemiddelde van het Eurogebied. Daarvoor zaten we jarenlang onder het gemiddelde van alle Eurolanden. De Nederlandsche Bank denkt dat we dit najaar een veel lagere inflatie zullen zien, omdat de verhoging van de BTW dan uit de cijfers valt. De ontwikkeling van de inflatie wordt gemeten als een percentage ten opzichte van dezelfde maand van vorig jaar, waardoor een eenmalige BTW-verhoging een jaar lang doorwerkt in het cijfer. Valt de BTW-verhoging uit de cijfers, dan zakt het inflatiecijfer weer ver onder de 2%. De Nederlandsche Bank rekent op een inflatie van gemiddeld 1,6% in 2014 en 1,5% in 2015.

‘Eenmalige maatregelen’

De centrale bank benadrukt dat de hoge inflatie het gevolg was van eenmalige maatregelen, maar dat valt nog te bezien. Waarschijnlijk zijn er de komende jaren meer lastenverzwaringen nodig om het begrotingstekort onder de drie procent te houden. Een deel van die lastenverzwaringen kan doorwerken in de inflatiecijfers, waardoor we opnieuw boven het Europees gemiddelde uit kunnen komen.

Deflatoire krachten zijn er natuurlijk ook. Zo daalden de energieprijzen in 2008 en 2009 substantieel door de lagere prijzen van olie en gas en dalende prijzen van importgoederen als elektronica. Daarnaast geeft de crisis op de Nederlandse huizenmarkt een deflatoire druk op de Nederlandse economie. Consumenten houden de hand meer op de knip en lossen naar verhouding meer schuld af. Daardoor daalt de omloopsnelheid van het geld en komen prijzen onder druk te staan.

Inflatie Nederland versus Eurozone (Bron: Eurostat)

Opbouw inflatiecijfer Nederland (Bron: Eurostat)

15 augustus 2013