Het stimuleringsprogramma van de ECB heeft niet alleen binnen de Eurozone een stimulans gegeven aan de kredietverlening, maar ook daarbuiten. Dat schrijft de Bank for International Settlements (BIS) in een nieuw rapport dat afgelopen zondag werd vrijgegeven.
Analisten van de bank der centrale banken, zoals de BIS ook wel genoemd wordt, merken op dat de kredietverlening in euro’s buiten de muntunie in het eerste kwartaal van vorig jaar een flinke impuls kreeg. Dat was hetzelfde kwartaal waarop de ECB begon met haar omstreden monetaire stimuleringsprogramma.
“De kredietverlening in euro’s van Zwitserse banken aan Poolse bedrijven en huishoudens kan beïnvloedt worden door het monetaire beleid van de ECB, ondanks het feit dat geen van deze twee landen onderdeel is van de eurozone”, zo merkten onderzoekers Onderzoekers Stefan Avdjiev, Agne Subelyte en Elod Takats op.
“Gezien de uitzonderlijke maatregelen die centrale banken de afgelopen jaren genomen hebben en het grote percentage aan leningen die over de grens verstrekt zijn in een vreemde valuta, concluderen wij dat beleidsmakers goed in de gaten moeten houden in welke valuta er geleend wordt. Dit kan namelijk iets zeggen over de potentiële impact van het monetaire beleid, zowel in de eigen economie als in het buitenland.”
Banken buiten Eurozone verstrekken meer kredieten in euro (Bron: BIS)
Lenen in euro’s
De vraag naar kredieten in euro’s steeg in het eerste kwartaal van 2015 met 5,6%, bijna vier keer zoveel als de kredietgroei in andere valuta. Vooral in ontwikkelde economieën was er een duidelijke voorkeur om te lenen in euro’s in plaats van andere valuta. Door het soepel monetaire beleid van de ECB kunnen banken goedkoper leningen in deze valuta aanbieden. Daar komt bij dat de waardedaling van de euro ten opzichte van andere valuta het aantrekkelijker heeft gemaakt om kredieten in deze valuta af te sluiten.
De BIS concludeert in haar rapport dat de dollar geen monopoliepositie meer heeft als zogeheten ‘funding currency’, maar dat de euro nu ook marktaandeel opeist in de kredietverlening buiten de Eurozone. “De bevindingen uit dit rapport komen overeen met opkomend bewijs dat de euro een aantal eigenschappen van de Amerikaanse dollar overneemt als wereldwijde financieringsmunt.”
De voormalige hoofdeconoom van Deutsche Bank Thomas Mayer heeft samen met twee andere economen een nieuw voorstel gepresenteerd voor de invoering van nieuwe gouden munten die als wettig betaalmiddel gebruikt zou kunnen worden. Daarmee kunnen bezorgde spaarders hun geld beschermen tegen de gevolgen van inflatie en negatieve rente en hebben ze een alternatief achter de hand voor het geval de euro uit elkaar valt.
De drie economen zien de introductie van kleine gouden munten als alternatief geldsysteem waar men in tijden van crisis op terug kan vallen. Ze verwachten dat de munten primair de functie van spaarmiddel vervullen, maar in theorie zou het ook mogelijk moeten zijn de muntstukken te gebruiken als alternatief betaalmiddel in crisistijd.
De inflatie in de Verenigde Staten was tot de oprichting van de Federal Reserve in 1913 vrijwel nihil, zo blijkt uit de volgende grafiek. Daarna zijn de prijzen bijna ieder jaar gestegen, met uitzondering van de Eerste Wereldoorlog, de Grote Depressie en de financiële crisis van 2008. Opvallend is dat de inflatie na de ontkoppeling van goud in 1971 aanzienlijk toenam. Was de inflatie tussen 1774 en 1912 gemiddeld -0,2% per jaar, vanaf 1913 tot en met 2015 was deze gemiddeld 3,3%. Dat is het resultaat van een geldsysteem dat geen monetair anker meer heeft en dat een bijna onbeperkte geldgroei mogelijk maakt.
Inflatie neemt toe na oprichting Federal Reserve in 1913 (Bron: VisualizingEconomics)
Na meer dan twee jaar economische crisis in Rusland probeert president Poetin de impasse te doorbreken. Vanaf nu zal het land een meer onafhankelijk monetair beleid voeren, dat bestaat uit een ruimere kredietverlening aan bedrijven, het uitbreiden van de economische samenwerking in de Euraziatische regio en het versterken van de ‘gouddekking’ van de roebel. Dat lezen we in een uitgebreide analyse op New Eastern Outlook, die we speciaal voor onze lezers vertaald hebben.
“Poetin zegt nee tegen neoliberalen en ja tegen economische ontwikkeling”
Op 25 juli gaf Poetin een economische denktank genaamd Stolypin Club de opdracht om uit te zoeken hoe Rusland haar economie het beste kan stimuleren. Daarmee nam hij afstand van twee invloedrijke neoliberale economische groeperingen die Rusland in een gevaarlijke politieke en economische recessie brachten.
Met relatief weinig bombarie publiceerde de Russische pers in augustus een publicatie die zeer ingrijpende invloed zal hebben op de toekomstige ontwikkeling van de economie. De Russische president Poetin gaf de Stolypin Club de opdracht om een rapport te schrijven en een nieuw programma voor economische ontwikkeling te presenteren, een alternatief voor het economische plan dat de toenmalige minister van Financiën Alexei Kudrin had voorbereid. Dit alternatieve plan wordt in het vierde kwartaal van dit jaar aan de regering gepresenteerd.
Een aantal van de plannen uit dit rapport zijn inmiddels al bekend. Zo adviseert de economische denktank om meer te investeren in de economie, door fiscale stimulering van de overheid enerzijds en monetaire stimulering van de centrale bank anderzijds. Daarmee slaat de groep een andere weg in dan Alexei Kudrin, die van mening is dat investeren in de economie geen publieke taak is.
Monetaire en fiscale stimulering
Als gevolg van de Westerse sancties wordt er veel minder kapitaal geïnvesteerd in de Russische economie. Doordat buitenlandse beleggers hun geld weghalen is er een schaarste aan geld ontstaan in de Russische economie, waardoor een snel herstel na de crisis bemoeilijkt wordt.
Om dit probleem aan te pakken moet Rusland minder afhankelijk worden van buitenlandse investeerders en meer kunnen vertrouwen op kredietverlening in eigen land. President Poetin heeft zich gerealiseerd dat meer investeringen nodig zijn en dat daarvoor een economisch stimuleringsprogramma nodig is dat meer ruimte biedt voor binnenlandse kredietverlening. Daarover zei de president tijdens een economische conferentie op 25 mei het volgende:
"Ik stel voor dat we vandaag beginnen met nieuwe groeibronnen die de Russische economie de komende tien jaar kan benutten... De huidige dynamiek heeft laten zien dat de reserves en bronnen die we aan het begin van deze eeuw hadden niet meer hetzelfde resultaat opleveren als in het verleden. Ik heb in het verleden al eens gezegd - en dat wil ik nu weer benadrukken - dat de economische groei niet geheel uit zichzelf weer op gang kan komen.Als we geen nieuwe bronnen van groei vinden, dan zal de groei van ons bruto binnenlands product (bbp) rond de nul blijven. In dat geval zijn de verwachtingen op het gebied van sociale zekerheid, defensie en andere sectoren van de economie aanzienlijk lager dan wat nodig is om het land te ontwikkelen en vooruitgang te boeken."
Twee maanden na deze bijeenkomst nam Poetin zijn besluit, mede door het vooruitzicht van de presidentsverkiezingen in maart 2018. Hij koos voor een herstelprogramma dat voor een belangrijk deel gebaseerd is op het Duitse herstelprogramma van 1871, dat Duitsland in drie decennia tijd deed transformeren van een achtergestelde economie naar een economie die zich kon meten met het Verenigd Koninkrijk.
Russische economie wordt al jaren belemmerd door uitstroom van buitenlands kapitaal (Grafiek via Quartz)
Hervormingen
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begonnen de jaren van de 'schoktherapie'. Harvard economen, waaronder Jeffrey Sachs, kregen de controle over het economische beleid van Rusland. Wat volgde was een voor Rusland rampzalig economisch beleid. Staatsbedrijven werden geprivatiseerd en voor een bodemprijs verkocht aan Westerse investeerders als George Soros. Daarnaast werden er drastische bezuinigingen doorgevoerd, waardoor de gemiddelde levensstandaard omlaag ging en pensioenen ernstig versoberd werden. Dit alles werd gedaan onder de noemer van "vrije markt hervormingen".
Na dit trauma kwam er eind 1999 een nieuwe president die het land er weer bovenop moest helpen. Vladimir Poetin pakte de oligarchen en belastingontduikers hard aan en bracht de economie weer op het pad van herstel. De schade die was aangericht door de 'schoktherapie' van de jaren negentig kon langzaam weer hersteld worden.
Ondanks de slechte ervaringen met de schoktherapie heeft de vrije markt ideologie in Rusland tot op de dag vandaag een monopoliepositie in het economische en financiële beleid van de Russische regering. Dat geldt ook voor de gouverneur van de centrale bank Elvira Nabiullina, die vooral gefocust lijkt te zijn op het beteugelen van de inflatie en het stabiliseren van de roebel.
Door de aanhoudende economische crisis in Rusland kwam Poetin tot het inzicht dat het economische beleid van de regering misschien toch niet het beste is voor de Russische economie. Hij riep de Russische economische raad bijeen en gaf ze de opdracht een plan te schrijven om de Russische economie weer te stimuleren. Deze economische raad bestaat uit 35 leden, afkomstig uit drie verschillende economische stromingen.
Drie stromingen
De voormalig minister van Financiën Alexei Kudrin stond aan het hoofd van één van deze stromingen, samen met de ministers Anton Siluanov en Alexey Ilyukayev. Hun visie is dat Rusland een laisse faire beleid moet voeren, met onder andere de privatisering van de spoorlijnen en van energiebedrijven als Gazprom. Veel Russische economen zijn tegen dit beleid, omdat zij vrezen voor een nieuwe 'schoktherapie' zoals die van de jaren negentig.
De tweede stroming wordt vertegenwoordigt door de gouverneur van de centrale bank, Elvira Nabiullina. Zij pleit voor een zeer conservatief economisch beleid, zonder ingrijpende hervormingen en zonder fiscale stimuleringsprogramma's. Zij wil slechts de waarde van de roebel stabiliseren en de inflatie in toom houden. Dit beleid zal gepaard gaan met een zeer lage economische groei.
De derde stroming schrijft een economisch beleid voor dat in het Westen sterk bekritiseerd werd. De aan het Pentagon gelieerde website Stratfor omschreef deze stroming in haar rapport als een 'merkwaardig gezelschap'. Dit is de groep die na twee maanden van Poetin het mandaat kregen om hun plannen uit te werken. In dit team zaten onder andere adviseur Sergey Glazyev en Boris Titov. Glazyev adviseerde Poetin ten aanzien van Oekraïne en coördineerde de oprichting van de douane-unie tussen Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan, de drie landen die later de basis vormden van de Euraziatische Economische Unie (EEU). Boris Titov is een succesvol ondernemer die bovendien sterke relaties onderhoudt met het Chinese bedrijfsleven.
Deze groep volgt in essentie het herstelprogramma dat in de negentiende eeuw werd uitgevoerd in Duitsland en dat bedacht was door econoom Friedrich List. Zijn aanpak stond lijnrecht tegenover de destijds dominante economische stroming van Adam Smith. Onder dit herstelprogramma werd de Duitse binnenlandse markt herenigd en begon de economie weer op te bloeien.
Adviseur Glazyev ontwikkelde een vijfjarenplan dat Rusland dichter bij economische soevereiniteit zou brengen. Rusland zou minder kwetsbaar moeten worden voor externe economische schokken en zou er alles aan moeten doen om de binnenlandse economie te versterken. Een van de doelen van dit vijfjarenplan is om de Russische industriële productie met 30 tot 35 procent te verhogen, een ander doel is het ontwikkelen van een kenniseconomie door nieuwe investeringen te doen in het onderwijs, de gezondheidszorg en diverse sociale projecten.
Monetaire onafhankelijkheid
Het eerste wat de regering in Washington en het IMF na de val van de Sovjet-Unie wilden bewerkstelligen was de privatisering van de Russische centrale bank. Daartoe werd de Russische regering en de toenmalig president Jeltsin onder druk gezet. De nieuwe centrale bank van Rusland moest een private instelling worden, losgekoppeld van de staat en gebonden aan het dollarsysteem.
In het economische plan van Glazyev krijgt de centrale bank een grotere rol om de economie te stimuleren, door in vijf jaar tijd in totaal 20 biljoen roebel (ruim €270 miljard) aan goedkope leningen te verstrekken aan het bedrijfsleven. Deze leningen moeten tegen een rente van 1 tot 4 procent verstrekt worden, veel lager dan de officiele rente van 10,5% die de centrale bank op dit moment hanteert.
Juist door de rente zeer hoog te houden remt de centrale bank de economische ontwikkeling in Rusland af, zeker nu de beschikbaarheid van kapitaal uit het buitenland als gevolg van de Westerse sancties is opgedroogd. De centrale bank moet volgens Glazyev daarom de kredietverlening aan bedrijven versoepelen.
Geen dollars, maar goud
De monetaire visie van Glazyev is interessant, want naast monetaire verruiming blijkt hij ook voorstander te zijn van een uitbreiding van de publieke goudvoorraad. In het vijfjarenplan stelt de adviseur van Poetin voor dat de centrale bank het failliete dollarsysteem verlaat en de roebel sterker maakt door de goudreserve uit te breiden. De rol van dollarreserves zou verkleind moeten worden, ten gunste van de goudreserve.
Zonder de roebel rechtstreeks te koppelen aan goud krijgt iedere roebel op deze manier wel een hogere 'gouddekking'. De Russische centrale bank zou volgens Glazyev het mandaat moeten krijgen om de totale goudproductie van Russische goudmijnen op te kopen. De centrale bank van Rusland beschikt op dit moment over een goudreserve van ongeveer 1.500 ton.
Dit is een vertaling van een artikel dat eerder verscheen op New Eastern Outlook
De vele vergaderingen van centrale banken zorgden afgelopen week voor heel wat volatiliteit op de valutamarkten. De verruimingsgezinde Bank of Canada en hawkish uitspraken van de Riksbank stuurden de respectievelijke munten in tegenovergestelde richtingen. Van de G10 valuta’s presteerde de Canadese dollar het zwakst, terwijl de Zweedse kroon als beste eindigde. Dit wijst er nog maar eens op dat beslissingen van centrale banken momenteel bijna de enige invloed op de valutamarkten zijn.
Dubbelzinniger was de reactie op de vergadering van de ECB, die minder dovish was dan verwacht. Er werd geen verdere uitbreiding van het QE-programma aangekondigd en de euro sloot donderdag met verlies. Dit wijst erop dat de schommeling van afgelopen week meer te maken heeft met het corrigeren van geopende posities dan met een duidelijke wijziging van de trend. Op vrijdag werd de daling op de aandelenmarkten toegewezen aan de commentaar van de heer Rosengren, Fed-voorzitter in Boston, maar wij vinden deze verklaring niet voldoende omdat hij niets verrassend heeft vermeld.
Ook deze week staat er weer een reeks vergaderingen van centrale banken op het programma in Zwitserland, Rusland en Taiwan. Britse inflatiecijfers en Amerikaanse detailhandelsverkopen zullen de belangrijkste macro-economische nieuwsfeiten zijn voor valutahandel. Daarnaast zal het ook interessant zijn om te zien hoe de aandelenmarkten herstellen van de verkoopgolf in de Verenigde Staten vrijdagnacht. Op maandag openden de beurzen in Azie en Europa in elk geval nog flink lager.
Euro
Tegen de meeste verwachtingen in stelde de ECB haar beslissing om het QE-programma na maart 2017 te verlengen uit. Verrassend genoeg verloor de euro die dag terrein tegenover de dollar en bleef dalen op vrijdag te midden van risico-aversie op de Amerikaanse markten. De afwezigheid van belangrijke gebeurtenissen buiten de eurozone betekent dat de euro waarschijnlijk zal reageren op nieuws uit de Verenigde Staten. Het gaat dan vooral over de detailhandelsverkopen en de toespraak van Fed-gouverneur Brainard op maandag.
Amerikaanse dollar
De dollar had het begin vorige week moeilijk toen bleek dat de diensten business survey gedaald was naar het laagste niveau sinds 2010. De gemengde reacties op de ECB-vergadering en hawkish uitspraken van Rosengren zorgden echter voor een herstel op vrijdag, zelfs bij een daling van Amerikaanse aandelen. Vandaag zullen alle ogen gericht zijn op de toespraak van de heer Brainard, wat voor de Federal Reserve de laatste kans zal worden om de toon te zetten voor de vergadering in september. Ook de cijfers over detailhandelsverkopen, die deze week worden gepubliceerd, zullen informatie geven over de staat van de Amerikaanse economie. De extreme verschillen van maand tot maand maken dit echter één van de minst betrouwbare indicatoren.
Britse pond
Voor het Britse pond wordt de belangrijkste gebeurtenis deze week ongetwijfeld de vergadering van de Bank of England op donderdag. De consensus (inclusief wijzelf) verwacht een stemming van 9 tegenover 0 om het beleid ongewijzigd te laten. Nieuws op korte termijn in verband met de reactie van de Britse economie op het Brexit-referendum was namelijk positiever dan verwacht. Als er geen verrassingen uit het investeerdersrapport komen dan zal dit ook volstaan om het pond voor de rest van de week in een gebied van 1,32 tot 1,34 te doen bewegen.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
De centrale bank van Zwitserland begint steeds meer op een beleggingsfonds te lijken, want de afgelopen twaalf maanden heeft de centrale bank haar aandelenportefeuille met 41% uitgebreid naar ongeveer 127 miljard Zwitserse frank. Daarmee bezet de centrale bank de achtste plaats in de ranglijst van grootste publieke beleggingsfondsen ter wereld.
De centrale bank van Zwitserland bezit alleen in de Verenigde Staten al voor $62 miljard aan aandelen in grote bedrijven als Apple, Facebook, Amazon, Google en Microsoft. Met $741 miljoen aan Facebook aandelen heeft ze zelfs een groter belang dan Mark Zuckerberg, zo schrijft de New York Times.
Monetair beleid
De groeiende aandelenportefeuille is een bijwerking van het monetaire beleid van de Zwitserse centrale bank. Die wil de waarde van haar eigen munt onderdrukken en doet dat door honderden miljarden aan nieuwe Zwitserse franken in de economie te pompen en om te wisselen voor euro’s en dollars.
Het grootste deel van die valutareserves stroomt richting de obligatiemarkt, maar door een schaarste aan staatsobligaties belegt de centrale bank een steeds groter deel van haar reserves in aandelen. Was dat in 2010 nog tien procent van de totale reserves, nu is dat al twintig procent.
Dat een centrale bank vandaag de dag liever aandelen koopt dan staatsobligaties is vanuit een rationaal standpunt goed te begrijpen. Bij een extreem lage rente kunnen de obligatiekoersen sterk fluctueren, zelfs meer dan aandelenkoersen. Ook is het dividend vaak hoger dan het rendement van staatsobligaties. Toch is het bizar dat een centrale bank aandeelhouder wordt van diverse bedrijven.
Geld uit het niets
“De Zwitserse centrale bank creëert geld uit Zwitserse alpenlucht. Ze nemen contact op met een broker en kijken rond op de Amerikaanse aandelenmarkt. Ze kopen dan aandelen in bedrijven die reële winsten maken en doen dat met geld dat uit het niets gekomen is”, zo vat James Grant van de Interest Rate Observer samen.
Centrale banken wereldwijd creëren geld uit het niets om staatsleningen, bedrijfsobligaties, hypotheekleningen en zelfs aandelen op te kopen. Dit experiment heeft nog nooit eerder op deze schaal plaatsgevonden. Spaarders die zich zorgen maken zoeken alvast een veilige haven op, namelijk goud en zilver. Deze edelmetalen hebben door de eeuwen heen altijd waarde weten te behouden, in tegenstelling tot fiatgeld dat onbeperkt gecreëerd kan worden.
Lees ook:
Door de negatieve rente wordt het steeds interessanter om contant geld in een kluisje te bewaren. Vooral in Zwitserland, waar de impact van de negatieve rente het grootst is, zien we een duidelijke trend in deze richting. Zwitserse banken brengen de kosten van de negatieve rente nu al in rekening aan bedrijven en vermogende spaarders, kosten die men probeert te ontwijken door contant geld in een kluis te stoppen.
“Door de lage rente zien we een toenemende vraag naar verzekeringen voor de opslag van contant geld. Er is vraag naar verzekeringen die dekking geven voor bedragen van 100 miljoen tot 500 miljoen Zwitserse frank”, zo verklaarde Philipp Surholt van de Zurich Insurance Group tegenover Bloomberg.
Negatieve rente in Zwitserland
De Zwitserse centrale bank introduceerde in 2015 een negatieve rente voor tegoeden die banken willen stallen bij de centrale bank. Deze 'boeterente' van 0,75% wordt door grote banken als UBS en Credit Suisse al (gedeeltelijk) doorberekend aan bedrijven, vermogende particulieren en vermogensbeheerders. Hoeveel negatieve rente zij in rekening brengen is niet bekend, maar het is blijkbaar genoeg om geld van de bank te halen en in een kluis te bewaren.
Verzekeraar Helvetia Holding rekent een tarief van 1.000 Zwitserse frank per jaar om een miljoen Zwitserse frank aan bankbiljetten te verzekeren. Dat is slechts 0,1%. Bewaar je het geld op een bankrekening tegen een negatieve rente van 0,75%, dan betaal je daar jaarlijks 7.500 Zwitserse frank aan rente over.
Geld in een kluis stoppen lijkt erg aantrekkelijk door de lage verzekeringskosten, maar daar komen natuurlijk ook nog kosten bij voor transport en opslag. Neem je deze mee in de overweging, dan moet je een relatief groot bedrag in de kluis leggen om goedkoper uit te zijn.
Dat hoeft overigens niet veel ruimte in beslag te nemen, want met biljetten van 1.000 Zwitserse frank kun je heel veel geld in een klein oppervlak bewaren. Een miljoen Zwitserse frank in biljetten van duizend weegt 1,3 kilogram, terwijl een miljoen euro in biljetten van €500 een stapeltje van 2 kilogram oplevert.
Contant geld
Bedrijven die opslag van waardevolle zaken aanbieden krijgen steeds vaker verzoeken om contant geld op te slaan. Dat zegt ook een woordvoerder van vermogensbeheerder Baloise Holdings tegenover Bloomberg. Ook in andere landen met een negatieve rente neemt de vraag naar kluisjes toe, zoals in Japan en Duitsland. Dit is een trend die de komende jaren waarschijnlijk alleen maar sterker zal worden, tenzij centrale banken de rente weer gaan verhogen.
"Het hamsteren van contant geld is een probleem voor het monetaire beleid. Hoe meer bedrijven kiezen voor contant geld, hoe lager de effectiviteit van de negatieve rente", zo verklaarde econoom Alexander Koch van Raffeisen Schweiz tegenover Bloomberg. "Het beleid van de Zwitserse centrale bank kan niet iedereen tevreden stellen. In haar poging het beste resultaat te halen voor de Zwitserse economie zijn er verliezers en zijn er ongewenste neveneffecten geweest."
Contant geld heeft nog een ander voordeel boven een tegoed op een bankrekening, namelijk dat je geen bank meer als tegenpartij hebt. Iedereen die meer dan €100.000 op een spaarrekening heeft staan in Europa loopt immers het risico geld te verliezen bij een bail-in.
Een alternatief voor contant geld is een belegging in fysiek goud en zilver. Daar betaal je ook geen negatieve rente over. Wilt u meer weten over beleggen in edelmetalen, klik dan hier.
Deze bijdrage wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Neem dan contant op via [email protected] of via +31(0)88-46 88 488.
De Verenigde Staten hebben niet alleen de eerste $400 miljoen, maar ook de resterende $1,3 miljard aan openstaande rekeningen aan Iran in de vorm van bankbiljetten betaald. Opvallend is dat beide transacties volledig in vreemde valuta werden afgehandeld, namelijk met eurobiljetten en Zwitserse franken. Daarmee lost de VS een schuld aan Iran af die al sinds 1979 in de boeken staat. De Verenigde Staten zouden in ruil voor geld wapens leveren aan Iran, maar die wapens werden nooit geleverd.
De stapels bankbiljetten werden in twee vluchten overgebracht van Europa naar Iran, zo blijkt uit informatie die de Amerikaanse regering onlangs heeft vrijgegeven. Op 22 januari en 5 februari steeg een vliegtuig vol met euro’s en Zwitserse franken vanuit de Zwitserse stad Genève op met als eindbestemming de centrale bank van Iran. Daarbij is het interessant te vermelden dat de eurobiljetten door de Nederlandsche Bank werden aangeleverd.
Sancties?
Volgens het Amerikaanse ministerie kon deze betaling als gevolg van Amerikaanse sancties niet elektronisch afgerekend worden. Of dat de werkelijke reden is, dat is nog maar de vraag. Het is ook denkbaar dat Iran een statement wil maken, door alleen betaling in andere valuta dan dollars te accepteren. Euro’s en Zwitserse franken zijn dan een logisch alternatief, zeker als je bedenkt dat Iran de handelsrelaties met Europa wil aanhalen. Eerder dit jaar kondigde Iran aan dat ze olie voortaan alleen in euro’s wil afrekenen.
VS stuurde $1,7 miljoen aan bankbiljetten per vliegtuig naar Iran
De ECB geeft vanmiddag om half drie een toelichting op het rentebesluit. De verwachting is dat de centrale bank de rente ongewijzigd zal laten op 0%, maar tegelijkertijd verwachten veel analisten ook dat Draghi het bestaande stimuleringsprogramma verder zal verlengen dan de voorlopige einddatum van maart 2017.
De centrale bank heeft onder het stimuleringsprogramma al meer dan €1.000 miljard aan staatsobligaties opgekocht. Ook begon de centrale bank deze zomer met het opkopen van obligaties van grote Europese bedrijven. Als gevolg van dit beleid kunnen overheden en grote bedrijven nog goedkoper lenen, maar dat heeft tot op heden niet gezorgd voor een substantiële verhoging van de inflatie. We zijn dan ook benieuwd hoe Draghi dit monetaire beleid gaat verdedigen.
Het rentebesluit wordt om 14:00 uur vrijgegeven, de persconferentie vanuit het hoofdkantoor van de ECB in Frankfurt volgt zoals gezegd om 14:30. U kunt de persconferentie, met aansluitend de vragen van journalisten, volgen via onderstaande livestream.
Update (14:00): De ECB heeft alle drie rentestanden ongewijzigd gelaten.
Wat verwachten economen van het rentebesluit? (Bron: Bloomberg)
Grote bankbiljetten moeten uit omloop worden gehaald, omdat deze biljetten vandaag de dag vooral gebruikt worden voor belastingontduiking en het financieren van criminele activiteiten als wapenhandel, mensenhandel en terrorisme. Dat schrijft econoom Kenneth Rogoff in een nieuw opiniestuk voor Project Syndicate.
Als het aan hem ligt worden alle bankbiljetten groter dan $10 uit omloop gehaald en kunnen grotere transacties alleen nog maar via het elektronische betalingsverkeer afgehandeld. Op die manier is het voor criminelen en belastingontduikers veel moeilijker zich aan de regels te onttrekken, zo beweert de econoom.
Maximaal $10 biljetten
Hij pleit niet voor het volledig afschaffen van contant geld, maar alleen voor het uitfaseren van alle bankbiljetten met een hoge waarde. In zijn nieuwste boek ‘The Curse of Cash’ beschrijft hij zijn plan om alle briefjes groter dan $10 uit omloop te halen.
Ook zou elektronisch betalen gestimuleerd moeten worden bij de lagere inkomens, door deze bevolkingsgroepen een gratis bankrekening aan te bieden. De redenering van Rogoff is dat kleinere biljetten voldoende zijn voor de dagelijkse boodschappen en andere huishoudelijke uitgaven.
Grote bankbiljetten
In de Verenigde Staten vertegenwoordigt het briefje van $100 bijna 80% van de totale waarde van alle bankbiljetten. In Japan is zelfs 90% van de totale waarde van alle bankbiljetten aanwezig in de vorm van het grootste bankbiljet van ¥10.000 (ongeveer $100). In Europa vertegenwoordigt het biljet van €500 meer dan 30% van de totale waarde van alle euro biljetten die in omloop zijn.
Als het aan Rogoff ligt moeten deze grote bankbiljetten allemaal uit omloop worden gehaald, omdat uit onderzoek gebleken is dat slechts een zeer klein gedeelte hiervan daadwerkelijk door huishoudens en bedrijven wordt gebruikt in het betalingsverkeer. Waar de rest van dat geld voor gebruikt wordt is voor de autoriteiten een groot vraagteken.
Criminalisering van contant geld
Het is geen toeval dat contant geld de laatste jaren steeds meer gecriminaliseerd wordt. Ons geldsysteem begint vast te lopen en dat betekent dat spaarders met een vooruitziende blik een manier zoeken om aan de gevaren van bail-ins en negatieve rente te ontsnappen. Zij halen een deel van hun geld van de bank en zetten dat om in tastbare zaken als edelmetalen, contant geld, kunst en sieraden.
Er zijn dus zeer legitieme redenen te bedenken om een deel van je vermogen in contant geld te bewaren. Hebben critici als Rogoff ook gekeken naar deze argumenten? Of zijn dit juist de argumenten om contant geld als vluchtweg te blokkeren?
Lees ook:
Terwijl de dollar zich ondanks het zwakke banenrapport in de VS sterk hield, liet het pond zich afgelopen week van zijn beste kant zien. Positieve verrassingen dwingen investeerders om hun bearish posities op te ruimen en momenteel is de weg van de minste weerstand voor het pond die naar boven. In september zullen centrale banken op de voorgrond staan, met vooral deze week een ongewoon aantal vergaderingen.
Niet minder dan vier G10 centrale banken komen deze week met een update van hun monetaire beleid: de Europese Centrale Bank, de Reserve Bank of Australia, de Bank of Canada en de Zweedse Riksbank. De vergadering van de ECB op donderdag is natuurlijk veruit de belangrijkste. Er wordt weinig actie verwacht, maar wel veel communicatie, inclusief herzieningen van de kerninflatie en groeivooruitzichten.
Euro
Vorige week stelden de inflatiecijfers in de eurozone opnieuw teleur. De kerninflatie, die volatiele voedsel- en energieprijzen niet meerekent, daalde het voorbije jaar naar 0,8% en lijkt sinds 2013 bijna elke maand vast te zitten op een niveau rond 1%. Deze cijfers zullen de ECB onder druk zetten om verder in te grijpen. Hoewel we verwachten dat dit niet meteen deze week zal gebeuren, voorspellen we wel duidelijke indicaties in verband met minstens één verhoging van het QE-doel dit jaar.
Amerikaanse dollar
Het banenrapport uit de VS was nogal teleurstellend voor de maand augustus. Er werden netto slechts 151.000 banen gecreëerd, wat minder was dan verwacht. Deze tekortkoming werd echter goedgemaakt door eerdere herzieningen. Belangrijker is de zwakte van de lonen, die op maandbasis slechts met 0,1% en op jaarbasis met slechts 2,4% zijn gestegen. Verder daalden de wekelijkse gewerkte uren en steeg de werkloosheid.
Het driemaandelijks gemiddelde is nog steeds sterk op een niveau van 232.000 banen per maand en volgens onze mening zal dit rapport de vooruitzichten dus niet significant wijzigen. Anderzijds zal dit mogelijk het standpunt van verruimingsgezinde FOMC-leden versterken en verwachten we dat de volgende renteverhoging uitgesteld zal worden tot december. De toespraak van San Fransisco’s Fed-voorzitter Williams op dinsdag zal een duidelijker beeld geven van de Fed’s reactie op het recente banenrapport.
Britse pond
De macro-economische data van deze week zullen een belangrijke test zijn voor de recente stijging van het Britse pond. De markten zullen de PMI dienstenindex van de maand augustus in het oog houden voor een bevestiging van een herstel zoals dat gebeurde bij de productie- en bouwcijfers. Worden we positief verrast, dan zal het pond onder meer opwaartse druk komen te staan. Investeerders houden nog steeds een record aan verkoopposities en een PMI dienstenindex boven 50 (wat wijst op een uitbreiding) zou velen kunnen dwingen om deze posities af te dekken.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
“De kredietverlening in euro’s van Zwitserse banken aan Poolse bedrijven en huishoudens kan beïnvloedt worden door het monetaire beleid van de ECB, ondanks het feit dat geen van deze twee landen onderdeel is van de eurozone”, zo merkten onderzoekers Onderzoekers Stefan Avdjiev, Agne Subelyte en Elod Takats op.
