Categorie: Financiële markten

Nederlandse banken hebben €57 miljard aan slechte leningen

Nederlandse banken hadden eind 2012 voor €57 miljard aan slechte leningen op de balans staan, zo blijkt uit onderzoek van PriceWaterhouseCoopers. In dat bedrag zitten hypotheken, consumptieve kredieten en bedrijfsleningen. Vergeleken met een jaar geleden is het aantal slechte leningen met ongeveer 10% gestegen, want eind 2011 werd er nog voor €52 miljard aan slechte leningen aangetroffen op de balansen van banken. Het aantal slechte leningen (dat zijn leningen met een langere betalingsachterstand) is sinds 2008 bijna verdubbeld, want in dat jaar registreerde PwC nog maar €32 miljard aan slechte leningen.

Meer slechte leningen in Europa

Op Europees niveau groeit het aantal slechte leningen nog steeds. Weliswaar is de stijging minder groot dan in 2009 en 2010, maar het totaal loopt nog steeds op. Eind 2012 stond er €1.187 miljard aan slechte leningen op de balans bij Europese banken, een toename van bijna €100 miljard ten opzichte van een jaar eerder. Vergeleken met 2008 is het aantal slechte leningen in Europa meer dan verdubbeld, want toen stond de teller nog op €514 miljard.

Als we dieper in de cijfers van PriceWaterhouseCoopers duiken (PDF) zien we dat het aandeel van de PIIGS-landen in het totaal aan slechte leningen blijft toenemen. In 2008 waren banken in de PIIGS-landen nog verantwoordelijk voor 27,24% van alle slechte leningen in Europa, eind vorig jaar was dat gestegen tot 42,12% van het totaal!

Stresstest

Dat belooft nog wat voor de nieuwe stresstest van Europese banken, waarbij de risico’s van alle activa op de balansen van verschillende grote Europese banken in kaart worden gebracht. De stresstest neemt ook de interne risicobeoordeling van banken onder de loep, met als doel het vertrouwen van financiële markten in de Europese bankensector te versterken. In samenwerking met de nationale toezichthouders zal de ECB twaalf maanden uittrekken voor een grondige analyse. In november 2014 zullen de resultaten daarvan bekend worden gemaakt. We zijn benieuwd hoe onderstaande grafiek er dan uit ziet…

29 oktober 2013
“Europese beurzen zijn uit de crisis”

Uit een rapport van accountantskantoor PwC blijkt dat de totale marktwaarde van de honderd grootste bedrijven weer terug is op het niveau van voor de crisis. Dat schrijft de Telegraaf vandaag. Op 1 augustus van dit jaar stonden de koersen 7% hoger dan op dezelfde datum in 2008. Dat was zes weken voor de val van Lehman Brothers en de beurscrash die daar op volgde.

Het probleem is dat die honderd grootste bedrijven op Europese beurzen niet meer dezelfde honderd zijn van 2008. Volgens PwC zijn er nog maar 73 vertegenwoordigd in het nieuwe lijstje van 2013, de rest is verder weggezakt of is van de beurs verdwenen. De top-100 is nu €5.308 miljard waard, tegenover €4.875 miljard vijf jaar geleden.

Aandelen zijn de crisis te boven gekomen (Grafiek van Thomson Reuters)

24 oktober 2013
JP Morgan betaalt megaboete van $13 miljard

JP Morgan heeft een megaboete van $13 miljard betaald voor de fraude met hypotheekleningen. Tussen 2005 en 2007 verkocht de bank hypotheekleningen van dubieuze kwaliteit door aan Fannie Mae en Freddy Mac. Ook Bear Stearns – de bank die in 2008 werd overgenomen door JP Morgan – had in die tijd slechte hypotheekleningen doorverkocht aan beleggers die niet goed op de hoogte werden gebracht van de risico’s van deze financiële producten.

De miljardenboete is slechts een druppel op de gloeiende plaat, gezien de totale omvang van de schade die de slechte hypotheekleningen de economie hebben toegebracht. In 2011 werd bekend dat de Amerikaanse bankensector tijdens en vlak na de financiële crisis van 2008 in totaal $16 biljoen aan “financiële hulp” heeft ontvangen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de verliezen die beleggers wereldwijd geleden hebben door de slechte hypotheekleningen.

JP Morgan stapelt boetes

Eind september schreven we al over de boete die JP Morgan boven het hoofd hield. In dat bericht gaven we al aan dat de boete mogelijk $11 miljard zou kunnen bedragen. Het bedrag is uiteindelijk nog $2 miljard hoger uitgevallen. Van de totale boete gaat $9 miljard naar de Amerikaanse overheid en $4 miljard naar programma’s die huiseigenaren die moeite hebben om hun hypotheek te betalen.

Russia Today schrijft dat JP Morgan Chase sinds 2008 al $22 miljard aan boetes heeft moeten betalen voor naar schatting 18 verschillende overtredingen. In de laatste kwartaalcijfers heeft de bank al $9,2 miljard af moeten schrijven vanwege boetes. Tevens maakte ze bij de presentatie van de laatste cijfers bekend dat de bank een potje van $23 miljard apart heeft gezet voor toekomstige boetes. De CEO van JP Morgan, Jamie Dimon, liet toen al ontvallen dat de winst in de nabije toekomst onder druk blijft staan door schadeclaims.

Schadeclaims

Het feit dat een bank zoveel miljarden opzij zet voor schadeclaims geeft ons de indruk dat er meer zaken niet deugen bij deze bank. Vorig jaar boekte JP Morgan, de grootste zakenbank van de Verenigde Staten, overigens nog een nettowinst van ongeveer $20 miljard. In het derde kwartaal verdampte de winst door de boetes. Het verlies per aandeel kwam in het derde kwartaal van dit jaar uit op $0,17, tegenover een netto inkomen van $1,40 per aandeel in dezelfde periode van vorig jaar.

In september trof JP Morgan nog een schikking van $920 miljoen, omdat ze derivaten verkocht waarvan de risico’s niet duidelijk gecommuniceerd werd. Handelaren hebben $6 miljard aan verliezen geleden op deze derivaten.

JP Morgan betaalt $13 miljard boete

21 oktober 2013
Kapitaalcontroles bij JP Morgan Chase

Alle zakelijke klanten van JP Morgan Chase mogen per ingang van 17 november nog maar $50.000 per maand aan cash transacties uitvoeren, zo blijkt uit diverse brieven die de bank onlangs naar haar klanten heeft verstuurd. Maar dat is niet alles, want naast een limiet op cash transacties (stortingen en geld opnames) zal de bank voortaan ook geen betalingen naar het buitenland accepteren. Klanten kunnen nog wel betalingen uit het buitenland blijven ontvangen op hun zakelijke rekening.

Kapitaalcontroles

JP Morgan Chase heeft woensdag bevestigd dat de kapitaalcontroles betrekking hebben op alle zakelijke rekeninghouders van de bank en dat betalingen naar buitenlandse bankrekeningen inderdaad niet meer uitgevoerd zullen worden. Zakelijke klanten die over de cash limiet van $50.000 per maand heen gaan moeten voor iedere extra dollar een kleine premie betalen aan de bank.

SilverDoctors heeft twee ingescande brieven online gezet. Daarin lezen we dat de bank de stortingen en opnames van contant geld wil beperken om effectiever om te gaan met de risico’s die gepaard gaan met deze activiteiten. De bank moedigt haar klanten op slinkse wijze aan om meer gebruik te maken van digitale bankoverschrijvingen en pinbetalingen. Het is aan de ondernemers om hun klanten uit te leggen dat ze beter met de pinpas of creditcard kunnen betalen.

Waarom JP Morgan Chase ook betalingen naar buitenlandse bankrekeningen blokkeert, dat blijft vooralsnog onduidelijk. Hieronder ziet u de twee brieven, die inhoudelijk overigens identiek zijn.

JP Morgan Chase stuurt brief aan zakelijke klanten…. (Bron: Silver Doctors)

… met het verzoek om niet meer dan $50.000 per maand aan cash transacties te doen (Bron: Silver Doctors)

17 oktober 2013
Deutsche Bank laat ondernemers in de steek

Duizenden kleine zelfstandigen met een bedrijfskrediet of een betaalrekening van Deutsche Bank mogen op zoek naar een andere bank. De Deutsche Bank wil nog voor de kerst 18.000 “kleine bedrijfsklanten” afstoten om meer tijd en aandacht te kunnen schenken aan de grote bedrijven uit haar klantenbestand. De kleine zakelijke klanten van de bank kregen onlangs een brief in de bus waarin staat dat hun relaties met de bank worden opgezegd en dat ze maar op zoek moeten gaan naar een andere bank. In 2010 nam Deutsche Bank een deel van de zakelijke klanten over van de ABN Amro. Die moest ABN Amro bij nationalisatie afstoten, omdat de bank anders te dominant zou worden op de Nederlandse markt.

Deutsche Bank

Voor kleine ondernemers die een bedrijfskrediet bij Deutsche Bank hebben breken er dus spannende tijden aan. Ze moeten nog dit jaar een andere bank zien te vinden die de financiering wil overnemen. Lukt dat niet, dan kan het zomaar zijn dat een aantal bedrijven opgedoekt moeten worden. De NOS haalt het voorbeeld aan van Petra en Henk Delbrugge, een echtpaar met een fietsenzaak in het Drentse Roden. Zij hebben een doorlopend krediet van €80.000 afgesloten bij Deutsche Bank, geld dat nodig is om de voorraad en de inkopen te financieren. “Als we nu geen andere bank vinden, kunnen we de zaak wel sluiten”, aldus Petra. “We zijn geschokt dat dit zomaar kan”.

Faillissementen

Advocaat Marianne Adema van Fruytier advocaten in Amsterdam vreest dat veel bedrijven over de kop zullen gaan, indien ze geen andere bank kunnen vinden die bereid is de lening bij Deutsche Bank over te nemen. Ze bereidt volgens de NOS al een aantal rechtszaken tegen de bank voor. Volgens een woordvoerder van Deutsche Bank heeft een paar honderd klanten een echt probleem, omdat die nog geen andere bank hebben gevonden. Er zou naar een oplossing gezocht worden. ABN Amro heeft al met meer dan 1.000 klanten gesprekken gevoerd over eventuele terugkeer naar de ABN Amro.

Deutsche Bank laat kleine zakelijke klanten in de steek

10 oktober 2013
Warren Buffett verdiende $10 miljard aan de crisis

De financiële crisis heeft Warren Buffett bepaald geen windeieren gelegd. Terwijl steeds meer Amerikanen voedselbonnen aanvragen en de reële inkomens dalen wist belegger Buffett sinds het uitbreken van de crisis $10 miljard winst te maken op investeringen in slechts een zestal grote bedrijven. Hij kocht in 2008 en 2009 belangen in Mars/Wrigley, Goldman Sachs, General Electric, Dow Chemical en Swiss Re. Later verstrekte hij een lening van $5 miljard aan Bank of America, een lening die jaarlijks $300 miljoen rente oplevert.

Al deze bedrijven wisten de crisis goed te doorstaan en profiteerden van de goedkope kredieten, die volop beschikbaar waren door het soepele monetaire beleid van de Amerikaanse centrale bank. De ineenstorting van het financiële systeem bleef uit, waardoor aandelen opnieuw in de belangstelling kwamen van beleggers.

Warren Buffett $10 miljard rijker

Door de waardestijging van de aandelen en door dividenduitkering van de betreffende bedrijven wist Buffett $9,95 miljard te verdienen op een inleg van $25,2 miljard. Het zijn bedragen die vrijwel niemand heeft liggen, maar met zoveel vermogen als Warren Buffett heeft is het makkelijker om de gok te wagen. De belegger blijft nuchter, want hij vertelde de Wall Street Journal dat iedere belegger procentueel hetzelfde rendement had kunnen maken op aandelen, indien ze eind 2008 waren ingestapt.

Als waardebelegger zoekt Buffett naar ondergewaardeerde bedrijven, maar voor het grote publiek doet hij vooral algemene uitspraken. Hij zei tegenover de Wall Street Journal dat het nog steeds beter is om aandelen te hebben dan om geld op de bank te laten staan.

Return on investment van Warren Buffett (Bron: Wall Street Journal)

8 oktober 2013
Grafiek: Hoe industrieel is de Dow Jones index?

De volledige naam van de Amerikaanse Dow Jones index is de Dow Jones Industrial Average, maar door talloze wijzigingen in de samenstelling van deze beursindex is het woord ‘Industrial’ steeds minder van toepassing. De volgende grafiek, die de samenstelling van deze index vanaf 1929 weergeeft, laat dat goed zien.

Aantal industriële bedrijven in de Dow Jonex index (Bron: @GreeFire23, via Zero Hedge)

7 oktober 2013
Grafiek: Overtollige bankreserves in Eurozone dalen

De overtollige bankreserves in de Eurozone zijn sinds het begin van dit jaar gekrompen van meer dan €480 naar minder dan €220 miljard. Deze daling is het gevolg van aflossingen van het LTRO-programma, waar banken zich eind 2011 en begin 2012 voor in konden schrijven. Daarmee verschilt het Europese banksysteem met de ECB fundamenteel van het Amerikaanse banksysteem met de Federal Reserve. De volgende twee grafieken van Soberlook laten dat goed zien.

Overtollige bankreserves in de Eurozone dalen …

… terwijl ze in de Verenigde Staten juist toenemen!

LTRO (ECB)

De ECB verstrekte eind 2011 en begin 2012 voor ongeveer €1.000 miljard aan liquiditeit aan banken, om een acute vertrouwenscrisis in het Europese banksysteem te voorkomen. Dat was toen hard nodig, omdat de rente op verschillende staatsobligaties naar recordhoogte was gestegen. Door de stijgende rente en door afwaarderingen van kredietbeoordelaars daalde de waarde van veel staatsobligaties op de Europese bankbalansen. Daarmee werd een fundamentele reserve in het Europese banksysteem aangetast.

Draghi greep in door een soort swap-constructie in het leven te roepen, waarbij banken hun ‘slechte’ staatsobligaties kunnen inruilen voor vers geld. De ECB kocht het schuldpapier niet, maar nam het slechts als onderpand aan voor een lening. Gelukkig bleek de crisis beheersbaar en konden de banken begin dit jaar weer beginnen met het aflossen van deze LTRO-leningen. De ECB weet op deze manier een groot gedeelte van de extra liquiditeit weer op te zuigen uit het banksysteem.

Aflossingen van het LTRO-programma

QE (FED)

Hoe groot is het verschil met de Verenigde Staten, waar banken in hun rol als ‘primary dealers’ Amerikaanse staatsobligaties kunnen kopen en deze meteen weer door kunnen verkopen aan de Federal Reserve. Hier vindt geen onderlinge swap, maar een rechtstreeks aankoop van schuldpapier plaats. Dit werkt inflatoir, zoals de tweede grafiek laat zien. Omdat Amerikaanse banken maar mondjesmaat geld uitlenen stapelt de extra liquiditeit zich op bij de Federal Reserve. Het gaat nu al op een bedrag van $2,3 biljoen, terwijl de excess reserves begin dit jaar nog slechts een omvang hadden van $1,5 biljoen!

De stijging van $800 miljard over de eerste negen maanden van 2013 komt bijna overeen met de omvang van het stimuleringsprogramma van de Federal Reserve, namelijk $85 miljard per maand. Dat zijn hypotheekleningen en staatsobligaties die de Amerikaanse centrale bank rechtstreeks opkoopt van de Amerikaanse bankensector. In dit systeem wordt geen liquiditeit uit de markt onttrokken. Dat werkt op termijn inflatoir!

Bankreserves dalen

Het is dus belangrijk om het onderscheid te maken tussen het Europese LTRO-programma en het Amerikaanse QE-programma. In het eerste geval wordt er wel degelijk liquiditeit uit het banksysteem gehaald, in het tweede geval niet. De inflatoire ramkoers van Bernanke heeft nog niet tot hoge inflatie geleid, omdat de omloopsnelheid van het geld laag is. Men consumeert minder en spaart meer, terwijl banken terughoudend zijn geworden met nieuwe kredieten.

Hoe lang dat zo blijft hangt af van het vertrouwen dat men legt in een bepaalde valuta. Het vertrouwen in de dollar heeft al een behoorlijke deuk opgelopen, maar is nog niet gebroken. De twee grafieken van de excess reserves laten ons zien dat de ECB zorgvuldiger omspringt met de euro dan de Federal Reserve met haar dollar. De ECB doet in elk geval een poging de inflatie te beteugelen en het vertrouwen in de munt hoog te houden.

30 september 2013
Bank holiday in Panama?

Afgelopen weekend hebben de banken in Panama hun deuren gesloten, om op dinsdag 1 oktober pas weer open te gaan. Deze ‘bank holiday’ van vijf dagen is volgens de centrale bank van Panama nodig om de technische systemen te moderniseren. Dat klinkt als een geloofwaardige verklaring, ware het niet dat de bankvakantie voor de bevolking van Panama als een complete verrassing kwam. De timing is ook opmerkelijk, want juist dit weekend zouden veel inwoners van Panama hun salaris moeten ontvangen. Ook creditcardbetalingen en overboekingen tussen banken kunnen tot 1 oktober niet doorgevoerd worden. De pinautomaten en andere diensten van de banken waren het afgelopen weekend buiten gebruik.

Het gegeven dat de centrale bank van Panama deze ‘upgrade’ niet van tevoren heeft aangekondigd voedt de speculatie dat er meer aan de hand is. Ook in Panama heeft men de verhalen uit Cyprus meegekregen. Ook herinneren ze zich misschien nog wel de bankvakantie in Argentinië in 2001, waarbij de munt gedevalueerd werd ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Spaarders verloren geen geld, maar wel koopkracht!

Panamese balboa

De valuta van Panama is de balboa, een munt die 1:1 gekoppeld is aan de Amerikaanse dollar. Het briefgeld in circulatie bestaat uit Amerikaanse dollars, balboa bankbiljetten zijn er niet. Het is de vraag of de spaartegoeden op de bank zijn uitgedrukt in balboa of dollars. Dat kan een groot verschil maken als de centrale bank van Panama besluit haar munt te devalueren tegenover de dollar. Dollarbiljetten zijn in dat geval het meest veilige cash geld.

Misschien maken we ons teveel zorgen en betreft het inderdaad alleen een upgrade van het betalingssysteem. Hoe dan ook, de schrik kan voor de bevolking al genoeg reden zijn om wat extra cash in huis te halen.

Bank holiday in Panama (Foto van Ticketspy.nl)

30 september 2013
JP Morgan hangt miljardenboete boven het hoofd

JP Morgan moet waarschijnlijk enkele miljarden dollars aan schadevergoeding betalen voor het verlies dat haar klanten leden op gestructureerde hypotheekproducten die door Bear Stearns zijn verkocht. Gedupeerden stellen dat de bank haar klanten destijds niet goed heeft geïnformeerd over de erbarmelijke kwaliteit van de hypotheken die onderdeel waren van de ‘mortgage-backed securities’ (MBS). Omdat Bear Stearns in 2008 werd overgenomen door JP Morgan komen de claims nu op het bordje van laatstgenoemde bank te liggen.

Subprime

De hypotheekproducten in kwestie waren gedekt door ‘Alt-A’ en ‘subprime’ hypotheken, die na het klappen van de huizenmarktzeepbel sterk in waarde zakten. De gedupeerden die de gestructureerde hypotheekleningen kochten verloren 26% van hun inleg, omdat ze naar eigen zeggen niet goed geïnformeerd waren over de kwaliteit van de onderliggende hypotheken. Het gaat om een totaal verlies van ongeveer $22,5 miljard op een totaal van $87 miljard aan beleggingsproducten. Ook Fannie Mae en Freddie Mac kochten voor $33 miljard aan besmette hypotheekleningen van Bear Stearns.

Miljardenboete

JP Morgan bood eerder deze week een compensatie aan van $3 tot $4 miljard, zo verklaarde een goed ingelichte bron tegenover Bloomberg. Dat bedrag werd te laag bevonden. Volgens Bloomberg kan het schandaal van het doorverkopen van hypotheekleningen veel geld kosten, mogelijk zelfs $11 miljard.

Vorige week bereikte JP Morgan ook al een schikking van $920 miljoen voor het verlies van $6,2 miljard dat haar klanten leden op derivaten. Handelaren in de Londense City manipuleerden de prijzen van derivaten, waardoor de totale omvang van de verliezen voor klanten onzichtbaar bleef.

Een saillant detail in deze zaak is dat Eric Holder, de Amerikaanse minister van Justitie, en Jamie Dimon van JP Morgan elkaar persoonlijk ontmoet hebben. Wat zullen de twee besproken hebben?

27 september 2013
Obligatiehouders nemen verlies voor redding Monte Paschi

De Italiaanse Monte Paschi bank zit diep in de problemen en moet herstructureren. Dat betekent onder de nieuwe ‘bail-in’ strategie dat ook de obligatiehouders verlies moeten nemen. Europese autoriteiten hebben besloten dat achtergestelde obligatiehouders van de bank geen rente meer zullen ontvangen over in totaal €481 miljoen aan schuldpapier dat verstrekt is onder MPS Capital Trust II en Antonveneta Capital Trust I en II.

Op deze manier wordt een formele ‘default’ voorkomen, maar daarmee zijn de zorgen voor de bezitters van de achtergestelde obligaties niet weggenomen. Zo lang het onduidelijk blijft of en wanneer de rente van deze obligaties weer uitgekeerd zal worden is het moeilijk om de waarde van het schuldpapier op de secundaire markt te bepalen.

Bail-in

Volgens Eurocommissaris Joaquin Almunia met de uitstroom van cash uit de bank ten behoeve van de achtergestelde obligatiehouders tot het absolute minimum beperkt worden. Dat schreef hij in een brief die hij op 16 juli stuurde aan Fabrizio Saccomanni, de Italiaanse minister van Financiën en die werd ingezien door de redactie van Bloomberg.

Daarmee heeft hij alvast duidelijk gemaakt dat Europa geen bank meer zal redden zonder ‘hulp’ van andere stakeholders, zoals de aandeelhouders en de vermogende spaarders. We zagen eerder al bij de redding van SNS en van diverse Cypriotische banken dat obligatiehouders en spaarders met meer dan €100.000 op hun bankrekening verliezen moesten nemen.

Onderdeel van het herstructureringsprogramma is om de salarissen bij de top van de bank te matigen. Hoeveel de top van de bank erop achteruit gaat weten we niet, maar we beschouwen het als een gezonde ontwikkeling voor de sector.

Tier 1 versus tier 2

Bloomberg schrijft dat de €108 miljoen aan preferente aandelen van de bank, uitgegeven door Antonveneta Capital Trust II, met 5 cent in waarde zakte naar 41 cent. Dat is het laagste niveau sinds 23 april.

Terwijl de Monte Paschi bank stopt met het betalen van rente over obligaties die bij het Tier 1 kapitaal horen, blijft de bank wel rente uitkeren over €2,6 miljard aan Tier 2 obligaties die in euro’s en Britse ponden zijn uitgegeven. Het is nog onduidelijk of de bank de rente over deze obligaties wel zal blijven betalen.

Obligaties terugkopen

Volgens Eva Olsson van Mitsubishi UFJ Securities in Londen gokken investeerders er wellicht op dat de Italiaanse bank de obligaties gaat terugkopen, rond of beneden de huidige koers. De obligaties zijn voor het grootste gedeelte in het bezit van Italiaanse investeerders, die de afgelopen jaren een belangrijke bron van kapitaal zijn geweest voor de banken.

Op 25 september vindt er een persconferentie plaats over wat er precies met deze Italiaanse bank gaat gebeuren. “Waarschijnlijk moet de bank volgend jaar meer kapitaal ophalen en wij denken dat dat in deze markt een grote uitdaging zal worden”, zo liet Olsson weten tegenover Bloomberg.

De prijs van credit-default swaps, verzekeringen tegen mogelijke verliezen, stegen ook door het nieuws. Bloomberg schrijft dat men voor een verzekering van €10 miljoen aan ‘junior bonds’ van de bank inmiddels een verzekeringspremie van €2,1 miljoen moet neerleggen, aangevuld met jaarlijkse verzekeringskosten van €500.000. Dat wijst erop dat de markt de kans op een default binnen dit tijdsbestek inschat op 49,5%.

Problemen achter de voordeur van de Monte Paschi bank…

23 september 2013