Blog

Boekwaarde, beurswaarde en intrinsieke waarde

Op de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werd afgelopen week een artikel geplaatst over een interessante, in samenwerking met de Universiteit Hasselt uitgevoerde, studie. De studie betrof een vergelijking van de boek- en beurswaarde van beursgenoteerde Nederlandse bedrijven.

Wat is het geval? In de onderzochte periode die loopt van 2000 tot 2014 werd op de aandelenmarkt voor bedrijven voortdurend beduidend meer betaald dan de boekwaarde van deze bedrijven. Aan het eind van 2014 betaalden beleggers op de beurs voor bedrijven ruim drie keer de boekwaarde.

Marktwaarde bedrijven ligt structureel hoger (Bron: CBS)

Boekwaarde

De markt- oftewel de beurswaarde van een bedrijf is eenvoudig te berekenen. Namelijk door de koers te vermenigvuldigen met het aantal aandelen. De boekwaarde van een bedrijf wordt elk kwartaal door accountants vastgesteld door de schulden van de waarde van de bezittingen af te trekken. Maar vooral de bezittingen zijn soms lastig te waarderen.

Wanneer sprake is van een banktegoed van EUR 100,- is de boekwaarde daarvan uiteraard ook EUR 100,-. Maar zaken als aandelenbelangen, machines, gebouwen en inventaris zijn lastiger te waarderen. Gebouwen bijvoorbeeld worden na verloop van tijd tot nul afgeboekt terwijl de waarde ervan in de praktijk soms juist flink gestegen is.

En soms staat er nog voor een groot bedrag inventaris in de boeken maar is die inventaris veel minder waard dan gedacht. Zo moest technologieconcern Cisco Systems rond de eeuwwisseling miljarden afboeken toen bleek dat een enorme voorraad kabels van het bedrijf veel minder waard was dan gedacht. Meer recent moesten oliebedrijven vanwege de lage olieprijs stevig afboeken.

Uit studies blijkt dat beleggers beter af zijn met het gespreid beleggen in aandelen van bedrijven met een relatief lage koers/boekwaarde-verhouding. Dit wordt verklaard door het ‘value’-effect: beleggers zijn soms te optimistisch en soms te pessimistisch over bepaalde aandelen en juist de aandelen waarover beleggers te pessimistisch zijn renderen gemiddeld uiteindelijk extra goed…

Intrinsieke waarde
Wanneer er geen sprake is van competitieve voordelen - denk aan sterke merken, patenten of distributievoordelen - geldt dat de intrinsieke waarde van een bedrijf meestal gelijk is aan de boekwaarde. De operationele activiteiten, maar ook groei, hebben vanuit aandeelhoudersperspectief dan geen waarde. De intrinsieke waarde van een bedrijf - doorgaans lastig, zo niet onmogelijk, exact vast te stellen - bestaat uit de som van alle toekomstige winsten, verdisconteerd naar het heden. Is sprake van duurzame competitieve voordelen, dan ligt de intrinsieke waarde vaak ruim boven de boekwaarde. Het is beslist aantrekkelijk om voor aandelen meer dan de boekwaarde te betalen, zolang de intrinsieke waarde maar ruim boven de beurswaarde ligt. Is van competitieve voordelen geen sprake dan zijn de boekwaarde en intrinsieke waarde zoals gezegd meestal aan elkaar gelijk. In dat geval is het kopen van aandelen enkel rationeel wanneer dat kan tegen een prijs die stevig onder de boekwaarde zelf ligt. Hendrik Oude Nijhuis Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis is een expert op het gebied van value investing en medeoprichter van Kingfisher Capital, een op value investing principes gebaseerde business model & investment research boutique. Hij heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de investeringsstrategieën van value investors als Warren Buffett. Zijn publicaties zijn verschenen in zowel Nederlands- als Engelstalige media, waaronder Het Financieele Dagblad, Z24.nl en Gurufocus.com. Eerder is hij als bestuurslid actief geweest voor onder andere de beleggingsstudieclubs HCC Beleggen en B.S.C. Duitenberg. Hendrik heeft Management, Economics & Law aan de Universiteit Twente gestudeerd en is auteur van de Nederlandstalige bestseller over Warren Buffett: 'Leer beleggen als Warren Buffett - zijn beleggingsstrategie in theorie & praktijk'. Van dit boek is in 2014 een derde druk uitgebracht en is tevens als audioboek beschikbaar. Online hebben al meer dan 100.000 beleggers een exemplaar van ‘Leer beleggen als Warren Buffett’ aangevraagd. Lees meer over value-investing op www.beterinbeleggen.nl.

8 augustus 2016
Zwitserse centrale bank bezit voor $62 miljard aandelen

Centrale banken zouden moeten waken over de integriteit van ons geldsysteem, maar de laatste jaren zoeken zij steeds vaker de grenzen van hun mandaat op. Onder het mom van ‘prijsstabiliteit’ kopen ze honderden miljarden aan staatsobligaties, hypotheken, bedrijfsleningen, ETF’s en zelfs aandelen op om de economie te ondersteunen.

Een mooi voorbeeld is de Zwitserse centrale bank, dat in eerste helft van dit jaar haar aandelenportefeuille met 50% heeft uitgebreid naar een record van $62 miljard. Zero Hedge maakte een overzicht van de bedrijven waar de centrale bank een aandeel in heeft.

Aandelenportefeuille van de Zwitserse centrale bank (Grafiek via Zero Hedge)

De Zwitserse centrale bank is niet de enige met een aandelenportefeuille. Ook de Israëlische centrale bank heeft aandelen in Amerikaanse bedrijven, terwijl de Bank of Japan miljarden aan Japanse aandelen op de balans heeft staan. Is dit het failliet van centraal bankieren?

7 augustus 2016
Rusland wil Iran betrekken in Euraziatische unie

Poetin wil de economische en politieke banden met Iran versterken en het land betrekken bij de vrijhandelszone van de Euraziatische Economische Unie (EEU). Dat zei de Russische president voorafgaand aan zijn staatsbezoek aan Azerbeidzjan. De twee landen hebben in de eerste vijf maanden van dit jaar al 70% meer handel gedreven dan in dezelfde periode van vorig jaar. Ook willen zij meer samenwerken op het gebied van energie en infrastructuur.

“Iran is al heel lang een handelspartner van Rusland. We geloven dat de bilaterale relatie zal profiteren van de afnemende spanningen na het bereiken van een akkoord over het nucleaire programma”, zo verklaarde Poetin in een interview. Ook Iran ziet door het opheffen van de sancties nieuwe kansen in een samenwerking met Rusland. Op 8 augustus ontmoet de Russische president zijn collega’s uit Azerbeidzjan en Iran in een trilaterale bijeenkomst in Bakoe.

Vrijhandelszone met Iran
Rusland wil Iran betrekken in een vrijhandelszone met de Euraziatische Economische Unie, een handelsblok dat momenteel bestaat uit Rusland, Armenië, Wit-Rusland, Kazachstan en Kirgizië. Dat zou een impuls kunnen geven aan de export van olie, gas en landbouwproducten naar deze landen. Ook sprak Poetin zijn steun uit voor een Iraans lidmaatschap van de Shanghai Cooperation Organization (SCO), een Euraziatisch militair-politiek verbond waar Rusland, China, Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan en Oezbekistan reeds aan deelnemen.
Infrastructuur
Rusland helpt het Perzische land met de bouw van acht nieuwe kerncentrales, zodat het land voor haar energievoorziening minder afhankelijk wordt van olie en gas. Ook investeert Rusland in de infrastructuur van het land, door geld te lenen voor de aanleg van spoorlijnen, havens en gasleidingen. Het zou gaan om in totaal 35 verschillende projecten, die met financiële hulp uit Rusland gerealiseerd kunnen worden. Onlangs werd nog een lening van 2,2 miljard euro verstrekt voor dat doel.

Rusland wil Iran betrekken bij Euraziatische Economische Unie

7 augustus 2016
WGC: Goudprijs stijgt door falend monetair beleid

De stijging van de goudprijs is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het verlies van vertrouwen in het monetaire beleid van centrale banken en in staatsobligaties. Dat schrijft de World Gold Council in een nieuw rapport dat eerder deze week werd vrijgegeven. Door de extreem lage rente moeten beleggers meer risico’s nemen om rendement te maken, risico’s die ze proberen af te dekken door een groter gedeelte van hun vermogen in goud te bewaren.

De goudprijs is in de eerste helft van dit jaar met bijna 30% gestegen, de grootste prijsstijging sinds de Europese schuldencrisis van 2010 en 2011. En dit jaar zijn het niet de hoge staatsschulden die beleggers zorgen baren, maar de acties van alle grote centrale banken.

Zo stelde de Federal Reserve haar langverwachte renteverhoging uit, introduceerde de Bank of Japan een negatieve rente en breidde de ECB haar stimuleringsprogramma verder uit tot €80 miljard per maand. De Bank of England kon niet achterblijven en verlaagde deze week de rente naar 0,25%. Ook pompt de centrale bank voor miljarden in de economie.

Monetair beleid stuwt goudprijs verder op
Spaarders en beleggers betwijfelen de effectiviteit van deze stimuleringsprogramma's en zoeken hun toevlucht in veilige havens. Goud kopen wordt door de extreem lage rente steeds interessanter als alternatief voor sparen of beleggen, zo concludeert de World Gold Council. Op dit moment heeft 40% van alle staatsobligaties van landen met een goede kredietstatus al een negatieve rente, waardoor het steeds moeilijker wordt om een goed rendement te halen. Ook analisten van verschillende banken zijn van mening dat de goudprijs de komende tijd verder zal stijgen door het ruime monetaire beleid van centrale banken. UBS en ABN Amro verwachten een prijs van meer dan $1.400 per troy ounce, terwijl Credit Suisse, Bank of America en de Royal Bank of Canada zelfs een koersdoel van $1.500 op het edelmetaal plakken.

Beleggers stappen weer in goud (Bron: World Gold Council)

Negatieve correlatie
Goud is niet alleen interessant door de negatieve rente op staatsobligaties, maar ook de negatieve correlatie met tal van andere beleggingscategorieën. Dat betekent dat goud meestal een andere kant op beweegt dan aandelen, obligaties en grondstoffen. Daarmee draagt goud bij aan het verkleinen van het risico in een goed gespreide beleggingsportefeuille.

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

5 augustus 2016
Rusland leent euro’s aan Iran

Rusland leent een bedrag van €2,2 miljard aan Iran voor de bouw van een nieuwe energiecentrale en voor de aanleg van bovenleidingen voor een spoorlijn in het noordoosten van Iran. Dat maakte Poetin bekend in de aanloop naar zijn staatsbezoek aan Azerbeidzjan, waar hij ook een delegatie van de Iraanse regering zal spreken.

Volgens de Russische president is de lening onderdeel van een grootschalig samenwerkingsverband tussen Rusland en Iran, dat betrekking heeft op belangrijke sectoren als olie en gas, transport, luchtvaart en energie.

Euro als wereldmunt

Deze lening onderstreept de nauwe economische banden tussen beide landen. Opvallend is ook dat de lening niet in Russische roebels, maar in euro’s verstrekt wordt. Rusland en Iran zien in de euro een alternatieve wereldmunt en geven de Europese valuta de voorkeur boven de Amerikaanse dollar. Iran wil haar olie voortaan alleen in euro’s afrekenen, terwijl Medvedev jaren geleden al zijn voorkeur voor de euro uitsprak als nieuwe wereldmunt.

Poetin leent 2,2 miljard euro uit aan Iran

5 augustus 2016
Britse economen willen helikoptergeld
Helikoptergeld komt weer een stapje dichterbij, want volgens 35 Britse economen is het tijd geworden dat de centrale bank geld gaat uitdelen onder de bevolking. In een ingezonden brief aan de Guardian schrijven ze dat het beleid van extreem lage rente onvoldoende geholpen heeft en dat het zeer onwaarschijnlijk is dat een verdere daling van de rente daar iets aan zal veranderen. Afgelopen donderdag verlaagde de centrale bank de rente nog naar 0,25%.

Een verdere verlaging van de rente en een uitbreiding van het QE-programma is volgens de Britse economen niet het juiste medicijn om de economie er weer bovenop te helpen. In plaats van een monetair beleid te voeren dat de prijzen van financiële activa en vastgoed opdrijft zouden de centrale bank en het ministerie van Financiën hun krachten moeten bundelen om direct de economische vraag te kunnen stimuleren.

Meer fiscale stimulering

Volgens de economen vraagt de economie om meer fiscale stimulering, bijvoorbeeld in de vorm van nieuwe investeringen in de infrastructuur en in andere publieke werken. Ook zou de overheid kunnen overwegen de belastingen te verlagen of geld uit te delen onder de bevolking, zodat het besteedbare inkomen van huishoudens toeneemt.

In plaats van de waarde van financiële activa op te drijven en mensen dieper in de schulden te steken zouden de centrale bank en de regering een beleid moeten ontwikkelen om het besteedbare inkomen van huishoudens te verhogen. Door rechtstreeks geld aan huishoudens te geven hoeven zij zich niet dieper in de schulden te steken, zo beargumenteren de economen.

Helikoptergeld

Door de Brexit lijkt het monetaire beleid in het Verenigd Koninkrijk in een stroomversnelling te raken. De centrale bank voorziet een periode van oplopende werkloosheid, dalende huizenprijzen en een teleurstellende groei van de economie. Het Britse pond ging al hard onderuit door de Brexit en zakte door de renteverlaging van deze week nog verder weg. De geschiedenis leert ons dat dit soort monetaire experimenten meestal desastreus aflopen. Heeft u al goud om uw vermogen te beschermen?

Britse economen pleiten voor helikoptergeld

Lees meer:
Deze bijdrage wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor fysiek goud en zilver
5 augustus 2016
Video: Amerikaanse wapens in gebieden van IS?

Russia Today heeft beelden online gezet van Amerikaanse wapens en munitie die gevonden zijn in Syrisch grondgebied. De beelden zouden zijn gemaakt in een wijk in Aleppo die in handen is van de terroristen van Islamitische Staat. In de video zien we niet alleen kisten met raketten, mortieren en anti-tank wapens, maar ook een complete lanceerinstallatie.

4 augustus 2016
Bank of England verlaagt rente en pompt £70 miljard in economie

De Bank of England verlaagt de rente van 0,5% naar 0,25% en zal de komende zes maanden in totaal £60 miljard aan staatsobligaties en £10 miljard aan bedrijfsleningen uit de markt halen. Daarmee groeit de balans van de centrale bank het komende half jaar van £375 naar £445 miljard. Ook stelt de centrale bank £100 miljard aan liquiditeit beschikbaar, geld dat banken tegen een zeer lage rente mogen lenen van de Bank of England.

De renteverlaging en de aankondiging van een nieuwe QE programma zijn volgens de Bank of England nodig om de economie weer een impuls te geven. Economen van de centrale bank houden rekening met een veel zwakkere groei voor de Britse economie, die gepaard zal gaan met een oplopende werkloosheid, dalende huizenprijzen en een hogere inflatie. Een ruimer monetaire beleid moet de economie ondersteunen in dit aanpassingsproces, aldus de gouverneur van de centrale bank.

Britse pond onderuit

Zoals verwacht ging het Britse pond hard onderuit na de bekendmaking van dit nieuws. Ook daalde de rente op Britse 10-jaars leningen, nu bekend is geworden dat de centrale bank meer schuldpapier van de overheid gaat opkopen. Op de beurzen werd het nieuws uiteraard positief ontvangen, want meer gratis geld is goed voor aandelen. De Britse FTSE 100 index schoot meer dan een procent omhoog en nadert daardoor weer het oude record van eind juli. Ook schoot de goudprijs in Britse ponden meer dan een procent omhoog.

Britse pond duikelt omlaag na renteverlaging Bank of England (Bron: Bloomberg)

Goudprijs in Britse ponden stijgt door rentebesluit Bank of England (Bron: Bloomberg)

Bank of England verlaagt rente naar laagste niveau ooit (Bron: Bank of England)

4 augustus 2016
VS stuurde vliegtuig met $400 miljoen cash naar Iran

De Amerikaanse regering heeft in het geheim een vliegtuig met $400 miljoen aan contant geld naar Iran gestuurd, zo bericht de Wall Street Journal. Deze transactie vond vrijwel tegelijkertijd plaats met de vrijlating van vier Amerikanen die in Teheran gevangen zaten.

Het geld was volgens de Obama regering echter niet bestemd voor de vrijlating van die gevangenen, maar voor een mislukte wapendeal uit 1979. Obama bereikte hierover een akkoord met Iran en zou verspreid over meerdere tranches een bedrag van $1,7 miljard betalen aan de Iraanse regering. De $400 miljoen aan bankbiljetten moet de eerste tranche van deze betaling vertegenwoordigen.

De geheime zending van contant geld is om verschillende redenen opmerkelijk te noemen. Het viel niet alleen samen met de vrijlating van vier gevangenen, maar ook met de historische deal die Iran sloot over haar atoomprogramma en die een einde maakten aan de Westerse sancties tegen het land. Dat voedt de geruchten dat het geld niet bedoeld is voor de wapendeal, maar voor de vrijlating van de vier gevangen genomen Amerikanen.

Losgeld voor Iran?
"Met de nucleaire deal en de vrijlating van de gevangenen was het tijd geworden om ook dit conflict [de mislukte wapendeal uit 1979] bij te leggen", zo verklaarde de Amerikaanse president Obama op 17 januari. Maar toen zei hij dus niet dat er al een geldtransport van $400 miljoen had plaatsgevonden. De onthulling over het geheime geldtransport komt Obama op veel kritiek te staan. Critici zien de betaling als een vorm van losgeld, die Iran mogelijk zal gebruiken om de regering van Assad in Syrië en de Hezbollah beweging in Libanon financieel te ondersteunen. Dit wordt overigens ontkend door de Amerikaanse inlichtingendienst CIA, die beweert dat Iran het geld nodig heeft om haar eigen munt te ondersteunen en de infrastructuur in hun land te verbeteren.
Euro's en Zwitserse franken
Een ander opmerkelijk detail is dat het vliegtuig niet gevuld was met Amerikaanse dollars, maar met euro's en Zwitserse franken. Iran wil minder afhankelijk zijn van dollars en maakte eerder dit jaar al bekend haar olie voortaan in euro's af te rekenen. De vijandige relatie tussen Iran en de VS kan een goede reden zijn dat het land minder dollars wil gebruiken. Als de Verenigde Staten inderdaad $1,7 miljard verschuldigd zijn aan Iran, dan betekent het dat er meer van dit soort geldtransporten zullen plaatsvinden of reeds hebben plaatsgevonden. De Wall Street Journal schrijft dat het eerste geldtransport contanten heeft opgehaald bij de Nederlandsche Bank en bij de centrale bank van Zwitserland.

Obama stuurde in het geheim $400 miljoen naar Iran

4 augustus 2016
Bill Gross: “Koop hard assets, obligaties zijn te risicovol”

Volgens vermogensbeheerder Bill Gross kun je vandaag de dag je geld beter in tastbare zaken stoppen dan in aandelen, obligaties en beleggingsfondsen. “Ik houd niet van obligaties en ik houd niet van de meeste aandelen. Tastbare bezittingen als grond, goud en fabrieken die tegen een lage prijs worden aangeboden zijn op dit moment het meest interessant”, zo schrijft hij woensdag in zijn nieuwste column.

Door de extreem lage rente stijgen de prijzen van beleggingen als aandelen en obligaties, maar daalt het rendement van spaartegoeden en pensioengeld. Dat brengt op termijn grote problemen met zich mee voor spaarders, banken, pensioenfondsen en verzekeraars, zo concludeert de vermogensbeheerder die $1,5 miljard beheert voor het Janus Global Unconstrained Bond Fund.

Staatsobligaties zijn risicovol
De rente op staatsobligaties staat op een historisch laag niveau, maar volgens Bill Gross wil dat niet zeggen dat obligaties daarmee veilig zijn. "De obligatiekoersen zijn nu zo hoog dat een kleine stijging van de rente een grote waardedaling tot gevolg heeft. Het is te risicovol en daarom staan staatsobligaties niet op mijn wensenlijstje." Bill Gross zet ook zijn vraagtekens bij het monetaire beleid van centrale banken. "De belofte van centrale banken om op een dag de stimuleringsprogramma's terug te draaien en staatsobligaties te verkopen zijn niets meer dan dat, beloftes die ze nooit na kunnen komen. Centrale banken lijken geen oog te hebben voor de donkere kant van extreem lage rente. Als ze hier te lang aan vasthouden, dan wordt de reële economie daardoor geraakt. Verwachte opbrengsten zullen uitblijven en investeringen zullen afnemen."

Piramidespel
Volgens Bill Gross moet de economie in de Verenigde Staten met 4 tot 5 procent groeien, heeft de Eurozone een groei van 3 tot 4 procent per jaar nodig en de Japanse economie een groei van 2 tot 3 procent. Zonder deze groei kunnen we de rentelasten niet betalen en verandert de kredietgebaseerde economie in een piramidespel, aldus de vermogensbeheerder. "En een piramidespel zal uiteindelijk als een kaartenhuis in elkaar storten." De woorden van Bill Gross zijn veelzeggend, zeker als je bedenkt dat hij jaren gewerkt heeft voor Pimco, het grootste obligatiefonds ter wereld. Door het beleid van centrale banken is de rente kunstmatig laag geworden en geeft deze geen correcte weerspiegeling meer van het werkelijke risico.

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

3 augustus 2016
Nord Stream 2 verdeelt Europa
Rusland wil vaart maken met de aanleg van de Nord Stream 2, maar uit verschillende Europese landen stuit het project op weerstand. Vooral in Polen, Oekraïne en Slowakije is men niet blij met deze ontwikkeling, omdat de transportroutes voor aardgas door deze landen met de komst van de Nord Stream 2 minder belangrijk worden.

Landen als Polen, Wit-Rusland, Oekraïne en Slowakije verdienen jaarlijks miljoenen aan het doorvoeren van Russisch aardgas. Door meer aardgas via de Oostzee te transporteren kan Rusland deze kosten uitsparen. Daar komt bij dat de levering van aardgas naar Europa betrouwbaarder wordt met de uitbreiding van de Nord Stream, omdat deze pijpleiding een rechtstreekse verbinding tussen Rusland en Duitsland vormt.

Nord Stream 2

De Nord Stream 2 is de tweede gasleiding door de Baltische zee, waarmee Rusland meer aardgas naar Europa kan exporteren en minder afhankelijk wordt van de transportroute via Oekraïne en Polen. Dit project wordt uitgevoerd door een joint-venture van het Russische Gazprom (50%) en vijf Europese energiebedrijven, namelijk het Duitse Uniper SE en BASF/Wintershall, het Nederlands/Britse Royal Dutch Shell, het Oostenrijkse OMV AG en het Franse Engie (elk 10%).

De aanleg van de Nord Stream 2 geeft Gazprom een betere concurrentiepositie op de Europese energiemarkt, ten koste van landen die inkomsten halen uit de oude transportroutes over het Europese vasteland. Duitsland en Rusland hebben jaren geleden al afspraken gemaakt over de aanleg van deze gasleiding, met als doel de energievoorziening voor Europa veilig te stellen.

Nord Stream 2 verdubbelt capaciteit naar 110 miljard m³ aardgas per jaar

Vloeibaar aardgas

De samenwerking tussen Rusland en Duitsland is blijkbaar tegen het zere been van de Verenigde Staten. Sputnik News schrijft dat de Amerikaanse regering bondskanselier Merkel verzocht heeft het project niet voort te zetten en in plaats daarvan vloeibaar aardgas uit de Verenigde Staten te importeren. Polen heeft reeds miljarden geïnvesteerd in de aanleg van een infrastructuur voor vloeibaar aardgas en heeft daarmee ook zwaar ingezet op vloeibaar aardgas uit de Verenigde Staten.

Duitsland wenst zich niet te conformeren aan het Amerikaanse energiebeleid, net als de West-Europese energiebedrijven die hebben deelgenomen aan de joint-venture met Gazprom. Eind vorig jaar verdedigde Merkel het energiebeleid van Duitsland, waarbij ze steun kreeg van de Nederlandse regering. Dat laatste is geen toeval, want met de aanleg van de Nord Stream 2 krijgt Nederland een grotere rol in de distributie van aardgas.

Lees ook:
3 augustus 2016