Marketupdate

Tag: contant geld

  • Naar een cashloze samenleving…

    Contant geld is nog een populair betaalmiddel in veel ontwikkelde landen, maar er een duidelijke verschuiving zichtbaar richting elektronisch betalen. De volgende infographic laat zien waar nog het meest met contant geld betaald wordt en waar elektronische betalingen het meest populair zijn. Het zijn vooral de opkomende economieën die snel zijn overgeschakeld op elektronisch betalingsverkeer. Dat is niet vreemd, want juist in deze landen is de toegang tot banken en geldautomaten veel beperkter dan in de ontwikkelde landen.

    war-on-cash

    Naar een cashloze samenleving, klik hier voor een grotere afbeelding (via Visual Capitalist)

  • Zwitserland houdt vast aan 1.000 frank biljet

    Zwitserland ziet geen reden om het bankbiljet van 1.000 frank af te schaffen. Dat maakte de regering bekend in reactie op een vraag van politici Margret Kiener Nellen. In een verklaring zegt de overheid dat er geen gevallen van witwassen bekend zijn waarbij het bankbiljet van 1.000 frank een belangrijke rol speelde. Volgens de overheid zijn er al genoeg maatregelen genomen om het gebruik van contant geld voor criminele activiteiten en terrorisme aan banden te leggen.

    Zwitserland wil 1.000 frank biljet houden

    De regering schrijft in haar verklaring dat Zwitserland een land is waar de lonen hoog zijn en waar men gewend is veel met cash te betalen. Dat rechtvaardigt het gebruik van bankbiljetten met een relatief hoge nominale waarde. Het bankbiljet van 1.000 Zwitserse frank vertegenwoordigt bij de huidige wisselkoers een waarde van ongeveer €900 en 1.000 Amerikaanse dollars.

    Volgens critici zijn grote bankbiljetten vooral aantrekkelijk voor criminelen die anoniem grote transacties willen uitvoeren, maar dat blijkt moeilijk aan te tonen. Daar komt bij dat de Zwitserse frank in het internationale betalingsverkeer een veel kleinere rol speelt dan bijvoorbeeld de euro en de dollar. Dat maakt de Zwitserse bankbiljetten ook minder interessant voor criminelen, zo redeneert de regering van Zwitserland.

    Volgens de Zwitserse centrale bank stelt het biljet van 1.000 frank spaarders in staat hun vermogen buiten het banksysteem te bewaren. Het is een legitiem alternatief voor de spaarrekening, net zoals fysiek goud kopen een alternatieve manier is om te sparen zonder tussenkomst van een bank.

    switzerland-1000francs

    Zwitserland houdt vast aan 1.000 frank biljet

    500 euro biljet

    Onlangs maakte de ECB bekend dat het briefje van 500 euro uit productie gaat. Het biljet blijft echter wel wettig betaalmiddel. Het paarse biljet van €500 kom je zelden tegen in het dagelijkse betalingsverkeer, maar ze vertegenwoordigen wel meer dan 30% van de totale waarde van alle eurobiljetten in omloop. Dat komt omdat veel van deze bankbiljetten gebruikt worden als een alternatief spaarmiddel. Het besluit om het biljet uit productie te halen viel met name in Duitsland slecht, waar men zeer gehecht is aan het bezit en gebruik van contant geld.

    Lees ook:

  • Column: Einde voor de 500 euro

    Begin vorige week gingen er al hardnekkige geruchten rond dat er een einde zou komen aan het biljet van €500. Toch waren we enigszins verrast toen de ECB woensdag bekend maakte dat het biljet eind 2018 uit productie gaat. Daar moeten we overigens gelijk aan toevoegen dat de biljetten wel gewoon wettig betaalmiddel blijven.

    Het is een opmerkelijk besluit van de centrale bank, omdat ze in februari nog zei dat er eerst meer bewijs nodig was dat het biljet daadwerkelijk op grote schaal gebruikt wordt voor criminele activiteiten. Een claim waar tot op heden maar weinig harde bewijzen voor geleverd zijn. De Europese Commissie zou dit onderzoeken, maar blijkbaar had de ECB niet het geduld om de uitkomsten van dit onderzoek af te wachten.

    De productie van €500 biljetten wordt dus ergens in 2018 gestopt, maar het briefje blijft wel wettig betaalmiddel. Je zou je haast afvragen wat de winst is van deze maatregel. Als criminelen euro bankbiljetten willen gebruiken, dan kunnen ze nog steeds de briefjes gebruiken die reeds in omloop zijn. Hebben ze meer geld nodig, dan is het biljet van €200 nog steeds een bruikbaar alternatief. De bankbiljetten van €500 vertegenwoordigen een waarde van ongeveer €300 miljard, dat is een derde deel van alle biljetten in omloop. Wij kunnen ons moeilijk voorstellen dat dit allemaal crimineel geld is. Er zijn veel spaarders die hun vermogen graag buiten het banksysteem willen bewaren, bijvoorbeeld omdat ze gesteld zijn op hun privacy of omdat ze door de financiële crisis minder vertrouwen hebben in banken.

    euro-note-1205315-teaser

    Productie 500 euro biljetten stopt in 2018

    Veel meer 500 euro biljetten na 2008

    Dat laatste is makkelijk aan te tonen, want vlak na het uitbreken van de crisis schoot het aantal €500 biljetten in omloop opeens hard omhoog. Het ligt voor de hand dat het vermogen is dat voorheen geparkeerd stond op spaarrekeningen of beleggingsrekeningen, maar dat door spaarders is opgenomen uit angst voor een crash van het financiële systeem. Vermogende spaarders hebben een goede reden om een deel van hun vermogen in cash aan te houden, want het deposito garantiestelsel geeft slechts zekerheid tot €100.000 per bank. Heb je meer geld, dan is het een optie om een deel daarvan aan te houden in de vorm van cash of goud. Daar is niets verdacht aan.

    bankbiljetten-in-circulatie

    Sterke toename 500 euro biljetten in 2008

    Negatieve rente

    Waarom stopt de ECB dan toch met de uitgifte van het €500 biljet? Daar kan ik twee mogelijke verklaringen voor bedenken. Het eerste argument is dat spaarders cash geld kiezen om te ontsnappen aan een mogelijke negatieve rente op de spaarrekening. Door het afschaffen van grote bankbiljetten wordt deze 'vluchtroute' minder aantrekkelijk gemaakt. Een tweede argument is dat de overheid steeds meer inzage wil hebben in het vermogen van haar burgers. Volgens de nieuwe 'Common Reporting Standard' (CRS) die sinds 2014 wordt uitgerold proberen overheden nog meer informatie te vergaren over de vermogensposities van alle burgers. Contant geld is voor de belastingdienst een doorn in het oog, omdat dit lastig te traceren is. Laten we hopen dat het besluit van de ECB niet de eerste stap is richting een totaal verbod op contant geld... Sander Noordhof

    gs-logo-breed

    Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

  • Wordt het 500 euro biljet afgeschaft? (update)

    De Europese Centrale Bank zou van plan zijn de productie van €500 bankbiljetten stop te zetten, zo schrijft de Wall Street Journal op basis van een anonieme bron die vertrouwd is met de materie. Het onderwerp zou volgens de krant vandaag ter sprake komen bij een vergadering van de Raad van Bestuur van de ECB in Frankfurt. Volgens de laatste geruchten blijft het biljet van 500 euro wettig betaalmiddel dat bij alle banken geaccepteerd zal worden, maar zal de productie van de paarse biljetten niet meer voortgezet worden. Ook zou de productie van het €200 biljet ter discussie staan.

    “Er is een meerderheid binnen de Raad van Bestuur van de ECB die het biljet van 500 euro willen afschaffen, wat betekent dat het niet opgenomen zal worden in de tweede generatie van euro bankbiljetten”, zo verklaarde een bron die werkzaam is bij een gelddrukkerij die de euro bankbiljetten produceert. Op termijn zou het bankbiljet van €500 alleen nog maar bij de bank ingewisseld kunnen worden, net zoals de oude bankbiljetten na de introductie van de euro in 2002.

    ECB nog onbeslist

    De meeste berichten over het afschaffen van het 500 euro bankbiljet komen uit de Angelsaksische media. Het is wachten op een reactie van de ECB, die vooralsnog geen kant gekozen heeft in deze kwestie. De laatste keer dat het schrappen van het 500 euro briefje op de agenda stond was in 2005, maar toen besloot de centrale bank vast te houden aan het paarse biljet. We kijken uit naar het rapport van de Europese Commissie, dat momenteel onderzoek doet naar de relatie tussen de grote bankbiljetten en criminele activiteit. In de zomer worden de uitkomsten van dit onderzoek verwacht.

    Uit een onderzoek van de Bundesbank en de ECB bleek eerder dit jaar al dat het miljoenen zou gaan kosten om het bankbiljet van €500 af te schaffen. Het biljet is goed voor 30% van de totale waarde van al het euro briefgeld in omloop. Zou je het biljet ongeldig verklaren, dan moeten er veel nieuwe bankbiljetten van €50 of €100 voor in de plaats komen.

    Update (19:27): Bloomberg bericht dat de productie van €500 biljetten eind 2018 gestopt zal worden

    Lees meer:

  • De geschiedenis van negatieve rente

    Voor het eerst in de geschiedenis hanteren verschillende centrale banken een negatieve rente, een beleidsinstrument dat voor het uitbreken van de financiële crisis nog zo goed als ondenkbaar was. Het doel van dit beleid is het aanjagen van de inflatie, omdat het bij een negatieve rente aantrekkelijker is geld te lenen en te consumeren dan om het op een spaarrekening te zetten. Maar er kleven ook risico’s aan een negatieve rente, denk aan spaarders die hun geld van de bank halen en pensioenfondsen en verzekeraars die hun premies moeten verhogen omdat ze minder rendement maken op hun vermogen. Een ander risico is dat consumenten en bedrijven door de negatieve rente geld lenen voor zaken die helemaal niet rendabel zijn.

    Het is voor het eerst in de monetaire geschiedenis dat er op wereldwijde schaal geëxperimenteerd wordt met een negatieve rente, maar het concept bestaat al veel langer. Marketupdate ging op onderzoek uit en ontdekte dat het eerste academische debat over dit onderwerp teruggaat tot het einde van de 19e eeuw…

    Silvio Gesell

    Het concept van negatieve rente is volgens economen te herleiden tot de Duitse handelaar en financieel theoreticus Silvio Gesell, die na het uitbreken van een grote economische crisis in Argentinië besloot onderzoek te doen naar de geldcirculatie in de economie. Dat bracht hem op een idee dat in wezen vergelijkbaar is met dat van negatieve rente, namelijk het belasten van spaartegoeden om de omloopsnelheid van het geld en de vraag naar goederen te stimuleren. Silvio_GesellGesell dacht de oplossing gevonden te hebben voor een hardnekkig probleem dat zich keer op keer aandiende in een economische crisis, namelijk de zichzelf versterkende spiraal van dalende consumentenbestedingen en dalende prijzen. Om deze negatieve spiraal te doorbreken moest er een manier gevonden worden om te voorkomen dat mensen hun geld oppotten en bestedingen gaat uitstellen. In zijn eerste wetenschappelijke publicatie uit 1891 beschreef hij voor het eerst het concept van negatieve rente, waarbij alle bankbiljetten periodiek een nieuw stempel nodig hebben om wettig betaalmiddel te blijven. Voor het stempelen van de bankbiljetten zou dan een prijs betaald moeten worden, die een fractie is van de waarde van de bankbiljetten. Met deze stempelmethode kan er op jaarbasis bijvoorbeeld een negatieve rente van 5% in rekening worden gebracht.

    Omloopsnelheid

    Het uitgangspunt van Gesell is dat goederen na verloop van tijd in waarde dalen, terwijl het geld een constante waarde heeft. Dit schreef hij in een tijdperk waarin het geld in veel landen nog gekoppeld was aan goud en de prijzen over de lange termijn zeer stabiel bleven. Maar in een crisis stonden de prijzen langdurig onder druk, met als gevolg dat het voor spaarders nog aantrekkelijker wordt om geld op te potten. Een belasting op geld - zoals stempels op bankbiljetten - zou deze negatieve spiraal kunnen doorbreken, omdat sparen dan niet meer zo aantrekkelijk is. Het geld komt sneller in omloop en daarmee kan een economie, volgens de theorie van Gesell, sneller uit een crisis komen. Het idee om bankbiljetten af te stempelen is - waarschijnlijk om praktische redenen - nooit op grote schaal toegepast. In de gevallen waar het wel werd toegepast was de implementatie niet ideaal, waardoor het concept nooit echt goed getest kon worden. De Amerikaanse staat Oregon hield in de jaren dertig een experiment met geld dat afgestempeld moest worden. Maar omdat het stempeltje niet periodiek, maar per transactie, werd gegeven werkte dit geldsysteem niet. Het geld werd opnieuw opgepot en kwam zelden in omloop. Het afstempelen van bankbiljetten werd nooit een groot succes, maar het concept van een belasting op geld werd later met veel interesse besproken door onder andere economen als Irving Fisher en John Maynard Keynes. Zij zagen negatieve rente op spaargeld als een aanvullend instrument voor het voeren van monetair beleid. Ook Kenneth Rogoff en Willem Buiter hebben de afgelopen jaren veel geschreven over dit thema.

    freigeld

    Bankbiljetten die periodiek afgestempeld moest worden waren de eerste vorm van negatieve rente

    Negatieve rente en contant geld

    Het stempelen van bankbiljetten werd geen succes, maar het concept van negatieve rente wordt door steeds meer centrale banken omarmd als manier om de inflatie en de omloopsnelheid van geld te verhogen. Zes centrale banken hanteren al een negatieve rente en het is slechts een kwestie van tijd voordat banken deze gaan doorberekenen aan de spaarders. Maar er zijn beperkingen aan de mate waarin dit beleidsinstrument toegepast kan worden. Wordt de negatieve rente te hoog, dan zullen spaarders proberen deze te ontwijken door hun vermogen in de vorm van contant geld aan te houden. Dat is ook de reden waarom sommige economen pleiten voor het afschaffen van grote bankbiljetten of zelfs voor het verbieden van cash geld. Dat laatste is het meest effectief, maar ook het meest omstreden. Niet alleen uit het oogpunt van privacy, maar ook vanuit het oogpunt van veiligheid en risicospreiding. Als het girale betalingsverkeer om wat voor reden dan ook vastloopt, dan is er altijd nog contant geld om op terug te vallen. Zou je contant geld verbieden, dan maak je de economie extra kwetsbaar voor storingen in het elektronische betalingsverkeer. Het thema van negatieve rente zal ons de komende jaren nog veel bezighouden, want het ziet er niet naar uit dat centrale banken als de ECB en de Bank of Japan spoedig zullen afwijken van hun beleid van extreem lage en negatieve rentes. Lees meer:

  • Spaargeld vlucht in contant geld bij negatieve rente

    Bij een negatieve rente haalt een op de drie spaarders geld van de bank om het als contant geld te kunnen bewaren. Dat blijkt uit een enquête die de Autoriteit Financiele Markten (AFM) hield onder haar eigen consumentenpanel. Een op de vijf respondenten zal het spaargeld in dat geval gebruiken om te gaan beleggen, terwijl een even groot deel zegt schulden versneld af te lossen. Slechts 12% zegt het spaargeld te laten staan, ook als de bank daar een ‘boeterente’ voor vraagt.

    contant-geldOpvallend is dat één op de tien spaarders juist overweegt het geld langer vast te zetten bij de bank. Dat levert weliswaar een hogere rente op, maar daar staat een groter risico tegenover. Vaak zijn het achtergestelde leningen aan de bank, die niet onder het depositogarantiestelsel vallen. Komt een bank in de problemen, dan kun je niet bij je geld komen. En als de bank gered moet worden is er een grote kans dat een achtergestelde lening waardeloos wordt, omdat je claim op de bank bij een bail-in komt te vervallen.

    Spaargeld uitgeven?

    Centrale banken hopen dat consumenten door de lage rente minder gaan sparen en meer geld gaan uitgeven. Toch laat de enquête van de AFM zien dat een negatieve spaarrente amper effect heeft op de consumentenbestedingen. Slechts vijf procent van de respondenten zegt van plan te zijn meer spaargeld uit te geven bij een verdere daling van de rente.

    spaargeld-alternatief

    Spaarders halen geld van de bank bij negatieve rente (Illustratie via de Telegraaf)

  • G4S: Contant geld nog steeds populairste betaalmiddel

    Contant geld is in de Europese Unie nog steeds het meest gebruikte betaalmiddel, al zijn de verschillen per land soms erg groot. Ook worden grote bankbiljetten veel gebruikt als oppotmiddel. Dat zijn enkele conclusies uit het G4S European Cash Report dat vandaag gepubliceerd werd.

    De conclusie van dit 169 pagina’s tellende rapport is dat contant geld nog steeds een essentiële rol speelt in de Europese economie en dat het niet waarschijnlijk is dat munten en bankbiljetten binnen afzienbare tijd weggedrukt zullen worden door elektronische betalingen met de bankpas of de mobiele telefoon. Integendeel, tussen 2009 en 2014 is de waarde van alle geldopnames met bijna 15% gestegen.

    Betalingen voor 60% met contant geld

    Van alle transacties in de Europese Unie wordt 60% afgewikkeld met contant geld en van alle transacties tussen consument en winkel ligt dat percentage volgens onderzoek van G4S nog veel hoger. In 20 van de 28 landen van de Europese Unie vertegenwoordigt contant geld zelfs in euro’s uitgedrukt meer dan de helft van het totaalbedrag.

    Anders dan je misschien zou verwachten worden dus ook grotere bedragen nog op grote schaal met contant geld afgerekend. Er zijn dus veel mensen die het geen probleem vinden om een grote hoeveelheid contant geld op zak te hebben, ondanks het risico van diefstal.

    Grote verschillen in Europa

    Zoals gezegd zijn er grote verschillen tussen Europese landen ten aanzien van het gebruik van contant geld. In Oost-Europese landen wordt aanzienlijk meer gebruik gemaakt van contant geld dan in West-Europese landen. Ook gebruikt men in de Zuid-Europese landen veel vaker cash dan in Noord-Europese landen. Het verschil tussen oost en west is te verklaren door het feit dat veel meer Oost-Europeanen geen bankrekening hebben en alle betalingen contant doen. In de Zuid-Europese landen is een goede toegang tot geldautomaten en bankfilialen, maar heeft men naar verhouding veel minder bankpassen dan de inwoners van verschillende Noord-Europese landen. online-bankieren-eu

    Online bankieren minder populair in Oost-Europese landen (Bron: G4S)

    cashbetalingen

    Grote verschillen in het gebruik van contant geld binnen de Europese Unie (Bron: G4S)

    type-cashbetaling-perland

    Welke betaalmiddelen gebruikt men in de Europese Unie? (Bron: G4S)

    Beperkingen op contant geld

    Verschillende Europese landen hebben een maximumbedrag ingevoerd voor betalingen met contant geld. Zo proberen overheden witwassen tegen te gaan en het publiek aan te sporen grote bedragen elektronisch over te maken. In Italië en Portugal ligt het maximumbedrag op €1.000, in andere landen die beperkingen opleggen ligt de grens op een paar duizend euro. Meer details hierover zijn te vinden in dit onderzoek.

    beperkingen-cashtransacties

    Deze landen hanteren een beperking op contant geld (Bron: G4S)

    "De wereld kan niet zonder cash"

    De afgelopen jaren is er veel discussie ontstaan over het afschaffen van contant geld, te beginnen bij de grote bankbiljetten. Maar uit het onderzoek van G4S blijkt dat cash nog steeds een essentieel onderdeel vormt van het huidige betalingsverkeer. Uit de conclusie van het rapport:
    "Stakeholders lijken zich steeds meer bewust van de duidelijke waarde van cash in onze samenleving, en de houding lijkt van een “oorlog tegen cash” en een streven naar een “cashvrije samenleving” naar een meer open houding te gaan: “De wereld kan niet zonder cash”. Hiermee is een evenwichtiger debat mogelijk over hoe (zowel elektronische als cash-) betalingen het best georganiseerd kunnen worden om onze samenleving te helpen."
    Door een betere beschikbaarheid van nieuwe elektronische betaalmethoden (telefoon en contactloos betalen) zal de verhouding steeds meer verschuiven van contant geld naar girale betalingen. Deze technieken worden al gebruikt, maar in veel landen is het volle potentieel nog lang niet benut. Desondanks blijft contant geld een populair alternatief. Het is anoniem en je kunt het zonder tussenkomst van een derde partij gebruiken. Het is een veilig alternatief in tijden van crisis, als er meer onzekerheid is over de degelijkheid van banken.

    kenmerken-betaalmethoden

    Contant geld is anoniem en kan zonder derde partij gebruikt worden (Bron: G4S)

  • ‘Afschaffen 500 euro biljet gaat miljoenen kosten’

    Het afschaffen van het grootste bankbiljet van €500 zal de Eurozone minimaal een half miljard euro kosten, zo bericht de Frankfurter Allgemeine Zeitung. De krant baseert zich op schattingen van specialisten bij de Duitse Bundesbank en de ECB, die de gevolgen van een dergelijk besluit hebben doorgerekend.

    Het briefje van €500 is verantwoordelijk voor ongeveer 30% van de totale waarde van alle bankbiljetten in de Eurozone. Zou je deze biljetten uit omloop willen halen, dan moeten er heel veel vervangende briefjes van €100 en €200 bijgedrukt worden. Een kostbare operatie, zeker als je bedenkt dat deze grote bankbiljetten zelden in het reguliere betalingsverkeer gebruikt worden.

    €500 biljet onder vuur

    De grootste bankbiljetten dienen vooral als alternatief spaarmiddel en als manier om onafhankelijk van banken vermogen aan te houden. Toch staan de grote bankbiljetten de laatste tijd steeds meer onder druk, omdat het spaarders een uitweg biedt voor mogelijke negatieve rente. Heel toevallig worden de grote bankbiljetten in verband gebracht met criminele activiteiten en terrorisme, terwijl de bewijzen daarvoor op zijn best mager zijn.

    De Europese ministers van Financiën hebben de Europese Commissie opgeroepen onderzoek te doen naar de voor- en nadelen van het afschaffen van het €500 biljet. Het is uiteindelijk aan de ECB om te bepalen of het briefje van €500 mag blijven bestaan.

    Lees ook:

    bankbiljetten-in-circulatie-compositie

    Het €500 biljet is goed voor 30% van de totale waarde van alle euro bankbiljetten (Bron: ECB)

  • Japan gaat meer bankbiljetten drukken

    Het Japanse ministerie van Financiën wil meer bankbiljetten van ¥10.000 laten drukken, omdat steeds meer spaarders geld van de bank halen en omzetten in contant geld. Het briefje van tienduizend yen is het grootste biljet in Japan, met een waarde van omgerekend iets meer dan €80.

    In het fiscale jaar 2016 laat Japan 1,23 miljard van deze bankbiljetten drukken, dat zijn er 180 miljoen meer dan vorig jaar. In de periode van 2011 tot 2015 werden er in Japan gemiddeld 1,05 miljard briefjes van ¥10.000 bijgedrukt.

    Het ligt voor de hand dat de toename in grote bankbiljetten het gevolg is van de extreem lage rente. Spaargeld levert al geen rente meer op en de vrees is dat de introductie van negatieve rente door de centrale bank op termijn ook gevolgen zal hebben voor de spaarrente. Daarom geven steeds meer Japanners de voorkeur aan contant geld in een kluis boven een spaarrekening bij een bank.

    10000yen-banknote

    Japan laat meer bankbiljetten van 10.000 yen drukken

    Japan vlucht naar contant geld?

    Volgens econoom Hideo Kumano van het Dai-ichi Life Research Institute speelt ook de invoering van een nieuw registratiesysteem voor de belastingen een rol. Japanners die hun vermogen liever verborgen willen houden voor de overheid hebben uit voorzorg al een deel omgezet in contant geld.

    De hoeveelheid contant geld in omloop in Japan is het afgelopen jaar met 6,7% toegenomen, de grootste stijging in dertien jaar tijd. En het is vooral de vlucht van vermogen die in deze cijfers zichtbaar wordt, want de toename van de hoeveelheid contant geld komt bijna geheel voor rekening van het grootste bankbiljet van ¥10.000. Daarvan zijn er nu 6,9% meer in omloop dan een jaar geleden, terwijl het aantal kleinere bankbiljetten van ¥5.000 en ¥1.000 slechts met 0,2% en 1,9% is toegenomen.

    Lees ook:

  • Het Tientje van Lieftinck: De Geldzuivering van 1945

    De plannen die rondgaan over het afschaffen van grote bankbiljetten roepen veel weerstand op, maar het is zeker niet ondenkbaar dat zoiets vroeg of laat zal gebeuren. Als we verder terugkijken in de geschiedenis zien we dat overheden wel vaker zeer extreme maatregelen nemen. Maatregelen die onder ‘normale omstandigheden’ volstrekt ondenkbaar zijn.

    Tientje van Lieftinck

    tientje-lieftinck-teaserZo werd na de Tweede Wereldoorlog in Nederland het Tientje van Lieftinck ingevoerd, nieuw geld dat na de Tweede Wereldoorlog in circulatie werd gebracht om een einde te maken aan de hoge inflatie en de zwarte economie van de oorlogsjaren. Toen Lieftinck net twee weken minister was verklaarde hij alle bankbiljetten van honderd gulden van de een op de andere dag ongeldig. Men kon deze biljetten inwisselen bij de bank, maar de tegoeden bleven nog voor onbepaalde tijd geblokkeerd.

    De volgende stap was om al het briefgeld uit circulatie te halen. In een week tijd moest iedereen zijn geld inleveren en vermogen laten registreren, inclusief inhoud van een eventuele bankkluis, buitenlandse banktegoeden en aandelen. In deze periode, van 26 september tot 2 oktober, was al het oude geld onbruikbaar en moest iedere Nederlanders rondkomen van tien gulden aan nieuw geld: Het Tientje van Lieftinck.

    Wordt de video niet geladen? Probeer dan deze pagina opnieuw te laden

    Vlucht naar ‘hard assets’

    LieftinckIn de aanloop naar deze operatie, ook wel de Geldzuivering genoemd, probeerden vermogende mensen zo veel mogelijk geld in veiligheid te brengen. Dat kon, omdat een jaar eerder in België een soortgelijke hervorming van het geldsysteem had plaatsgevonden. Spaarders die nattigheid voelden waren bereid heel veel meer te betalen om van hun geld af te komen. In een poging het geld zo snel mogelijk kwijt te raken kochten zij goud, sieraden, grond, vastgoed en andere kapitaalgoederen.

    De wens om van het geld in te wisselen voor iets van tastbare waarde was zelfs zo groot dat een boekenwinkel in Haarlem op papier kostbare encyclopedieën verkocht die pas meer dan tien jaar later zouden verschijnen. Op al deze goederen werden veel hogere bedragen geboden dan waar ze normaal voor verhandeld werden, omdat de angst groot was dat ook in Nederland de bankbiljetten ongeldig verklaard zouden worden. En dat gebeurde dus in de zomer van 1945 tijdens de grote Geldzuivering.

    Terug naar 2016…

    Vandaag de dag leven we ook in een ongekende tijd. Gelukkig is er nu geen sprake van oorlog en gelukkig is er ook geen sprake van zichtbare extreme geldontwaarding. Maar nog nooit eerder in de geschiedenis hebben we meegemaakt dat verschillende centrale banken wereldwijd negatieve rente hanteren of overwegen en tegelijkertijd voor miljarden aan schuldpapier opkopen.

    De negatieve rente waar we vandaag de dag mee te maken hebben is een compleet nieuw fenomeen, iets waarvan we de gevolgen nog maar moeilijk kunnen overzien. Want wat betekent een aanhoudende negatieve rente voor het spaargedrag van mensen? En blijft het verdienmodel van pensioenfondsen, banken en verzekeraars nog wel overeind? Niemand die dit met zekerheid kan zeggen…

    Centrale banken en overheden proberen de rekening van decennia lang schulden stapelen nu bij de spaarder neer te leggen. Denk aan de bail-in, kapitaalcontroles en nu het pleidooi voor het afschaffen van contant geld. Want contant geld biedt spaarders de mogelijkheid aan een negatieve rente te ontsnappen.

    Mijn zorg is dat grote bankbiljetten in de toekomst inderdaad worden uitgebannen, waarmee het voor banken en overheden nog makkelijker wordt geldstromen te controleren en kapitaalcontroles te hanteren.

    Wees voorbereid op de meest ondenkbare scenario’s, want de geschiedenis leert ons dat ook datgene wat nu nog ondenkbaar is, op een dag de realiteit kan worden. Zorg daarom dat u uw vermogen op tijd in veiligheid brengt. Grote bankbiljetten zijn nu nog erg handig, maar als die in de toekomst inderdaad verboden worden heeft u als spaarder een probleem. U heeft de almachtige staat en haar centrale bank als tegenpartij.

    Het is daarom zeker in deze tijd niet onverstandig met een deel van uw vermogen goud te kopen. Fysiek goud dat u op een veilige plek en buiten het zicht van banken en de overheid kunt bewaren.

    Bronnen: NPO Geschiedenis, Andere Tijden (1 maart 2001)

  • Grafiek: Sterke toename contant geld in Eurozone en Zwitserland

    Grafiek: Sterke toename contant geld in Eurozone en Zwitserland

    Het aantal bankbiljetten in omloop in de Eurozone is sinds 2012 met 23% toegenomen, terwijl de hoeveelheid contant geld in Zweden in dezelfde periode juist met 30% daalde. De volgende grafiek van uit het laatste kwartaalrapport van de BIS laat zien dat met name in de Eurozone de hoeveelheid contanten sterk is toegenomen.

    De grafiek geeft een vertekend beeld, omdat de geldhoeveelheid in de Eurozone op een andere schaal wordt weergegeven dan die van Zweden, Zwitserland en Denemarken. De geldgroei in Zwitserland lijkt in deze grafiek mee te vallen, maar procentueel is die met 27% het grootst van alle vier. In Denemarken was begin dit jaar 9,6% meer cash geld in circulatie dan vier jaar geleden.

    De beweging richting een ‘cashless society’ is in Zweden al in gang gezet, maar in andere gebieden van Europa neemt de vraag naar contant geld nog steeds toe. Het is de vraag of die toename het gevolg is van een voorkeur voor contant betalen of dat spaarders de voorkeur geven aan bankbiljetten boven een spaarrekening die bijna geen rente meer oplevert.

    Lees ook:

    bankbiljetten-in-omloop-bis

    Bankbiljetten in omloop groeit snelst in Eurozone (+23%) en Zwitserland (+27%) (Bron: BIS)