Tag: negatieve rente

Pensioenleed

Deze week ga ik verder in op de desastreuze gevolgen van de negatieve rente die momenteel wordt gehanteerd door centrale banken. Mijn mening is dat ons nageslacht over 50 jaar zal denken dat we met z’n allen gek geworden waren. Hoe konden we in hemelsnaam denken dat negatieve rente ons zou kunnen helpen?!

Rente, de prijs van geld, is de basis van elke economische theorie en in die theorie wordt verondersteld dat die rente positief is. Elke econoom heeft dit als uitgangspunt tijdens zijn of haar studie geleerd. Rente is in de basis namelijk een vergoeding voor het lopen van risico. Het langdurig naar beneden vervalsen, wat centrale banken al jaren doen, van de belangrijkste variabele binnen ons financiële systeem is zeer ernstig en leidt tot extreem welvaartsverlies en verkeerde toewijzing van kapitaal.

Lage rente

Het manipuleren van de rente houdt ongezonde bedrijven overeind en verleidt gezonde ondernemingen tot het nemen van verkeerde beslissingen, denk aan inkoop van eigen aandelen met geleend geld. Sparen wordt erdoor ontmoedigd, het aangaan van schulden wordt juist aangemoedigd. Extra schulden maken is natuurlijk geen duurzaam economisch groeimodel. Het proces om dit in de toekomst allemaal weer enigszins recht te trekken, als dat al lukt, duurt jaren en zal gepaard gaan met zeer veel persoonlijk leed.

Dit is niet een kwestie van ‘of’, maar een kwestie van ‘wanneer’. Uiteindelijk zal de markt inzien dat deze rentevoeten niet houdbaar zijn. Beleidsbepalers kunnen de rente niet eeuwig blijven onderdrukken, simpelweg omdat ze geen instrumenten meer voor handen hebben.

Centrale banken drukken rente onder nul

Pensioenstelsel rammelt

Wij zijn in Nederland altijd trots geweest op ons pensioenstelsel. We hebben altijd gedacht dat we dit uitstekend voor elkaar hadden, zeker in vergelijking met andere landen wereldwijd. Overigens is kort geleden de regie over onze pensioenen verplaatst naar Brussel, iets waar onze media de afgelopen tijd bijna geen aandacht aan besteed hebben.

De negatieve rente in combinatie met demografische ontwikkelingen zorgen voor een bloedbad bij de pensioenfondsen. Het pensioenstelsel is hierdoor ernstig ondergefinancierd. Let goed op: uw pensioen is niet uw bezit. U maakt slechts aanspraak op een uitkering waar u uw hele werkzame leven voor betaald heeft. De kleine lettertjes vermelden allerlei zaken waar u niet op gerekend had toen u begon met afdragen voor het pensioen. Er zullen dus in de nabije toekomst pijnlijke maatregelen genomen moet worden. Tot nu toe loopt de politiek hiervoor weg. U kent vast het gezegde; zachte heelmeesters maken stinkende wonden… Ik ben bang dat dit spreekwoord opgaat voor de toekomst van ons pensioenstelsel.

Goud

Overigens mogen pensioenfondsen in Nederland van de toezichthouder niet in goud beleggen. Er wordt aangegeven dat goud te volatiel zou zijn. Afgezien daarvan zou er tegen de huidige prijs helemaal niet genoeg fysiek goud beschikbaar zijn, mocht het ABP besluiten een paar procent van het beheerde vermogen in fysiek goud te beleggen. Het is simpelweg niet te krijgen in zodanig grote volumes!

Waar belegt u liever in: Een staatsobligatie van Italië (de bankensector aldaar zit diep in de problemen) met een bijna negatieve rente (wel risico, geen rendement) of in goud wat al eeuwenlang z’n waarde behoudt. Ik ben niet objectief, maar zou het antwoord wel weten…

Ondertussen zijn we in Nederland vooral bezig met het feit dat een turner niet mee mag doen aan een finale op de Olympische Spelen omdat hij een week voor de finale een paar biertjes gedronken heeft..

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

15 augustus 2016
Negatieve rente op spaargeld in Duitsland
Een negatieve rente op spaargeld leek twee jaar geleden nog ondenkbaar, maar het begint nu langzaam aan realiteit te worden. In Zwitserland moeten vermogende klanten sinds kort al rente betalen over hun spaartegoeden, maar nu is dat ook in Duitsland het geval.

Zo maakte de kleine spaarbank Raiffeisen Gmund am Tegernsee uit Beieren deze week bekend dat spaarders met ingang van september een rente van 0,4% per jaar gaan betalen over alle tegoeden boven de €100.000. Dat is niet geheel toevallig precies de rente die banken moeten afdragen over de reserves die ze bij de Europese Centrale Bank (ECB) parkeren.

“Voor onze zakelijke klanten is er al enige tijd sprake van een negatieve rente, dus waarom zou dat anders moeten zijn voor privé personen met veel spaargeld? Zoals het er nu naar uitziet zal de negatieve rente niet worden doorberekend aan spaarders die minder dan €100.000 hebben”, zo verklaarde een bestuurslid van de bank, Josef Paul, tegenover Bloomberg.

Negatieve rente probleem voor Duitse banken
De negatieve rente heeft grote gevolgen voor het verdienmodel van de talloze kleine spaarbanken in Duitsland. Hun inkomsten komen daardoor onder druk te staan en dat betekent dat ze niet veel anders kunnen doen dan de boeterente van de ECB door te berekenen aan de spaarders. Nu tenminste één bank in Duitsland de stap heeft gezet zal het slechts een kwestie van tijd zijn voordat andere banken volgen. De spaarders zijn zoals verwacht de dupe van van het monetaire beleid van de ECB, terwijl dat beleid er juist op gericht was de kredietverlening op gang te brengen. De ongewenste gevolgen van het monetaire beleid van vandaag worden steeds duidelijker en het lijkt vooral heel ongunstig uit te pakken voor de spaartegoeden en de pensioenen.
Zwitserland
Eind vorig jaar introduceerde de Alternative Bank Schweiz al een negatieve rente op spaartegoeden boven de 100.000 Zwitserse frank, maar het verwachtte verlies van klanten bleef uit. Weliswaar haalden spaarders per saldo wat geld van hun rekening, maar tegelijkertijd nam het aantal rekeninghouders juist toe. Blijkbaar zijn spaarders toch bereid een negatieve rente te accepteren, ook al zeggen ze in de peilingen van niet. Dit geeft andere banken natuurlijk meer vertrouwen om het voorbeeld van een kleine spaarbank als Raiffeisen Gmund am Tegernsee te volgen... Lees ook:
- “Negatieve rente reden om meer goud te kopen”
- Zwitserse bank introduceert negatieve rente op spaargeld
Negatieve rente op spaargeld bij Duitse spaarbank
12 augustus 2016
Welke gevolgen heeft negatieve rente voor beleggers?

Na de financiële crisis heeft de wereldeconomie moeite om echt op gang te komen. Ondanks dat de centrale banken hebben getracht met ongekend monetair beleid, zoals QE, de motor aan te zwengelen, is de economische groei zwak geweest. Volgens de Wereldbank is de wereldwijde groei rond de 2,5% voor de afgelopen drie jaar. In de vier jaar vóór de kredietcrisis bedroeg de groei 3,8% tot 4,5%.

Economische groei is dringend nodig om een wereldwijde recessie te voorkomen en de schuldenlast die op de economie drukt te verlichten. Negative Interest Rate Policy (NIRP) of negatief rentebeleid is een van de laatste beleidsopties waarover centrale banken beschikken om de economische groei te stimuleren. Een negatieve rente betekent dat banken rente betalen in plaats van dat zij rente ontvangen over de reserves die zij bij de centrale bank aanhouden. Banken op hun beurt kunnen er dan voor kiezen om de rentekosten aan hun klanten die een deposito bij hen aanhouden, door te berekenen. NIRP wordt toegepast in Japan en in het grootste deel van Europa. David Brett, Investment Writer bij Schroders, kijkt naar de eventuele gevolgen van NIRP voor beleggers.

Wat betekent negatieve rente voor beleggers?

NIRP lijkt logisch: maak sparen ‘duur’ zodat het geld wordt uitgegeven in plaats van opgepot. Maar dit post-crisis tijdperk is niet zo logisch als zij lijkt, integendeel. Ondanks de pogingen van de centrale banken om met QE en lage rente robuuste economische groei op gang te brengen, lijkt het maar niet te willen lukken. Beleggers blijven terughoudend om te besteden. Daarnaast hebben QE en ultra-lage rente de rendementen in ‘veiligere’ beleggingscategorieën, zoals staatsobligaties, gedrukt, wat mogelijk tot asset bubbles kan leiden. Beleggers worden hierdoor gedwongen naar andere beleggingscategorieën uit te kijken in hun zoektocht naar rendement en overwegen dan in risicovollere beleggingen te stappen, zoals aandelen.

Werkt NIRP?
De vraag of NIRP werkt in de landen waar het wordt toegepast, is niet makkelijk te beantwoorden. Als het de bedoeling van NIRP is om bestedingen aan te jagen en de economische groei te versnellen, dan zal iedereen zeggen dat NIRP niet werkt, tot nu toe althans. Echter, landen als Zwitserland, Japan en Zweden hebben NIRP in de eerste plaats toegepast om hun munt te verzwakken. Maar als centrale banken wereldwijd concurreren met hetzelfde beleid wordt het potentiële effect van het beleid opgeheven. Zo is de Japanse munt sterker geworden nadat de Bank of Japan de rentetarieven eind februari van dit jaar verlaagde. De vraag kan ook anders gesteld worden: “Zou de wereldeconomie beter af zijn geweest zonder ultra-lage rente, NIRP en QE?”
Wat is de oplossing?
Centrale banken hebben nauwelijks nog beleidsopties tot hun beschikking. Ondanks de maatregelen die centrale banken hebben genomen, weigeren consumenten en bedrijven uit hun schulp te komen. Wellicht is de kredietcrisis nog niet uit het systeem van beleggers verwijderd of vrezen zij dat er nog een staartje zit aan te komen; beleggers lijken vast te zitten in een crisismentaliteit en hebben weinig vertrouwen in het financiële systeem. Degenen die wel investeren worden in steeds risicovollere beleggingen geduwd. De Bank of England is zich hiervan bewust. De gouverneur van de Engelse centrale bank, Mark Carney, heeft zijn bedenkingen ten aanzien van de effectiviteit van negatieve rentetarieven geuit in een toespraak in februari in het besef dat een dergelijk beleid druk op de business model van banken zou zetten. Hoewel het mogelijk is dat de Bank of England de tarieven aan het einde van 2016 tot nul verlaagt, anticipeert de markt niet op een negatieve rente in het VK. Zeker is dat als een centrale bank voor NIRP kiest, de toch al beperkte mogelijkheden voor duurzaam economisch herstel verder krimpen. Deze bijdrage is afkomstig van Schroder Investment Management Benelux. Lees meer in de TalkingPoint van David Brett, Investment Writer bij Schroders, getiteld ‘Will you pay to save?’

11 augustus 2016
Negatieve rente: Grote bedreiging voor geld en economie

De centrale banken hebben een doorslaggevende rol gespeeld in het stabiliseren van de financiële crisis in 2008. Daarbij namen ze hun toevlucht tot onconventionele maatregelen. Een daarvan is de zogenaamde nulrentepolitiek, die geëvolueerd is naar een beleid van negatieve rente. Die strategie heeft echter bijzonder nefaste gevolgen voor het functioneren van het financieel-economisch systeem.

Wat is negatieve rente ? De kredietcrisis zette centrale banken ertoe aan om de officiële rentevoeten agressief te verlagen. Hierdoor werd het aantrekkelijker om geld te lenen voor investeringen of consumptie. De Zweedse nationale bank was in 2009 de eerste om negatieve rente te introduceren. Maar ook Zwitserland, Japan en de Europese Centrale Bank (ECB) hanteren momenteel deze aanpak.

Waarom drukken de centrale banken de rentestanden naar beneden ? Lage renteniveaus laten bedrijven en gezinnen toe om goedkoop te lenen. Daardoor wordt zowel de productie als de consumptie ondersteund en dus ook de economische groei. De monetaire beleidsmakers hopen tevens dat hun rentepolitiek de inflatie aanwakkert om de globale schuldenberg te doen inkrimpen of minstens beheersbaar te houden.

In tegenstelling tot hetgeen velen denken, is het centralebankenbeleid van dalende intrest overigens veel eerder van start gegaan dan in 2008, het jaar van de wereldwijde financiële crisis. Onderstaande grafiek, die de langetermijnrendementen van overheidsobligaties sinds 1980 weergeeft, is daarvan een sprekend bewijs.

Langetermijn rente daalt (Bron: ECB)

Gevolgen wereldeconomie

De wereldeconomie zit vast in een zogenaamde liquiditeitsval : zowel bedrijfsinvesteringen als consumptie reageren onvoldoende op de extreem lage rente. De centrale banken trachten dus de commerciële banken te forceren om geld uit te lenen terwijl er duidelijk weinig kredietvraag is. Banken die geen nieuwe leningen verschaffen worden gestraft. Zo past de ECB een boeterente van min 0,4% toe op bankdeposito’s die haar vanwege commerciële banken worden toevertrouwd, om te vermijden dat dit gecreëerde geld gewoon bij haar wordt gestald.

Het gevolg van deze politiek is dat leningen worden toegekend aan ontleners die feitelijk insolvabel zijn. Het verkeerd investeren wordt gestimuleerd. Typisch voorbeeld hiervan is China, het land van de spooksteden, spookappartementen en spookvliegvelden. Zombiebedrijven, die onder normale omstandigheden failliet zouden gaan, blijven nu in leven.

Centrale bankiers zijn hoegenaamd niet bij machte om het door hen excessief gecreëerde krediet naar productieve plekken te sturen. Onderstaande grafiek toont ons dat de schulden (van overheid, bedrijven en gezinnen) in de Verenigde Staten de laatste vijftig jaar meer dan tweemaal zo snel zijn gegroeid als het bbp (bruto binnenlands product). Ook bij de drie andere economische grootmachten – Europa, China en Japan – kunnen we dezelfde volkomen onhoudbare situatie vaststellen. De grote toekomstige schuldverplichtingen (pensioenen) zijn in deze voorstelling dan nog niet eens opgenomen… Men kan echt niet voortdurend meer schulden blijven aangaan dan inkomsten verwerven. Er komt onafwendbaar een – zeer pijnlijk – moment van afrekening.

Schulden groeien al decennia veel sneller dan het bbp (Bron: Peakprosperity.com)

De wereldeconomie gaat niet alleen gebukt onder een enorme schuldenlast, het beleid van centrale banken heeft ook gezorgd voor een nooit eerder in de geschiedenis voorgekomen hoeveelheid verkeerd georiënteerde investeringen.

Gevolgen voor ondernemers

De normale gang van zaken in de ondernemingswereld is dat bedrijven geld ontlenen teneinde hun productie uit te breiden. Die bijkomende productie doet de winst toenemen. Een deel van deze winst dient om de intrest terug te betalen. Het probleem is dat steeds minder en minder ondernemingen dergelijke opportuniteiten kunnen ontdekken. Indien ze hiertoe in staat zouden zijn, zouden ze agressief lenen tegen de zeer lage rentevoeten van vandaag. Hun leengedrag zou de intrest naar boven jagen.

Het ontlenen wordt tegenwoordig vooral aangewend voor financiële doeleinden (‘financial engineering’) zoals het terugkopen van eigen aandelen en het overnemen van – of fusioneren met – andere bedrijven. Het ontlenen aan ondernemers voor productieve doeleinden kalft af. Wat dus ongunstig uitpakt voor de economische groei, voor jobs en de creatie van nieuwe producten.

In een normale wereld doet het ontlenen de rentevoet lichtjes stijgen (de wet van vraag en aanbod : de vraag naar geld doet het aanbod enigszins inkrimpen – daardoor wordt het geld ‘kostbaarder’). Het openen van bijvoorbeeld een nieuwe pizzatent doet de winstmarge op pizzatenten dalen (want een extra concurrent op de pizzamarkt). Alles gaat goed zolang de rentevoet waaraan men ontleent 5% bedraagt en de opbrengst 9%. Stel echter dat de rentevoet 5% bedraagt en de opbrengst eveneens 5% : dan zal niemand nog in de pizzabusiness stappen. Iedere kandidaat-ondernemer zal een dergelijke winstoverweging maken bij het opstarten van een zakelijke activiteit.

Iedereen weet dat in Amerika het entrepreneurship hoog in het vaandel wordt gedragen. De volgende grafische voorstelling toont aan dat, voor de eerste keer in de geschiedenis van het moderne Amerikaanse bedrijfsleven, er meer bedrijven wegvallen (donkergroene lijn) dan er worden opgestart (lichtgroene lijn):

Sinds 2008 meer faillissementen dan nieuwe bedrijven (Bron: Gallup)

Wat gebeurt er feitelijk vandaag ? De centrale banken duwen de rentevoeten naar beneden. Het ontlenen voor het openen van een pizzatent doet de rente niet stijgen. Maar het beleid van de nationale bankiers heeft wel als gevolg dat de winstmarge inkrimpt. Deze evolutie zorgt dus op den duur niet alleen voor een overaanbod in de pizzasector, maar bewerkstelligt overproductie en overcapaciteit in de globale economie. De huidige monetaire politiek heeft als effect dat de rente niet meer kan stijgen. Maar winsten kunnen – en zullen – wel degelijk beginnen wegzakken.

En zo zijn er voor ondernemers nog andere consequenties. Wat doen ondernemingen die merken dat de druk op hun winsten toeneemt ? Ze zullen iedere kostenpost zoveel mogelijk trachten te beperken. Er zal bespaard worden op de vaste bedrijfskosten. Denk aan het invoeren van Just in Time-leveringen. Kijk naar de opmars van robotisering, automatisering en digitalisering. Dure arbeidskost zal zoveel mogelijk worden weggesneden.

Gevolgen voor werknemers

Beschouwen we even dit laatste punt. Ieder bedrijf dat wenst uit te breiden, wordt geconfronteerd met de volgende keuze : werkkrachten aanwerven of investeren in kapitaalgoederen (machines, robottechnologie, ICT enz). Het management zal de neiging hebben om te kiezen voor datgene wat het minste kost. Des te duurder een nieuwe machine of technologie kost, des te attractiever het wordt om mensen aan te werven en vice versa. Natuurlijk is de keuze niet altijd zo eenduidig, maar we stellen de situatie even zodanig scherp dat de lezer een goed beeld krijgt van hetgeen er speelt.

Omwille van het feit dat de meeste bedrijven lenen om machines (werkinstrumenten) te kopen, vormt de maandelijkse aflossing de meest onmiddellijke kost van een machine. Als de intrestvoet daalt, gaat de maandelijkse aflossing ook mee naar beneden. Wat de ondernemer zal doen besluiten om te investeren in machines in plaats van in personeel. Of om zijn bedrijf te verplaatsen naar een lageloonland. Deze situatie is dus ongunstig voor de lokale werkgelegenheid en voor de werknemerslonen. De monetaire politiek van de centrale banken veroorzaakt dus ook een hoop pijn voor werknemers.

Gevolgen voor overheden en hun financiers
Een van de redenen waarom de rentestanden naar beneden worden gemanipuleerd en kunstmatig laag worden gehouden, is om overheden te helpen hun grote schuldenlast draaglijk te houden. Keerzijde van de medaille is dat regeringen daardoor de neiging hebben om strenge begrotings- en besparingsdiscipline te laten varen. Het onwaarschijnlijke feit dat we vandaag vaststellen, is dat verschillende regeringen overheidsobligaties uitgeven met negatieve rentevoeten... terwijl vele van deze overheden eigenlijk bankroet zijn. Negatieve rente of negatieve opbrengst betekent dat een investeerder die geld leent aan de overheid MINDER geld zal terugkrijgen dan zijn originele inleg (bijvoorbeeld 99% in plaats van 100%) als de obligatie afloopt. Met andere woorden : de overheid wordt betaald om geld uit te lenen en financiert zich momenteel, dankzij het beleid van de centrale banken, zeer goedkoop. Vandaag staat een bedrag van meer dan $12 biljoen van voornamelijk staatspapier (het wereldwijde bbp bedraagt zo'n 78.000 miljard dollar) met negatieve rentevoet genoteerd. De snelheid waarmee deze bubbel groeit is zonder meer zorgwekkend : in januari van dit jaar bedroeg de hoeveelheid negatief noterende staatsobligaties $5.500 miljard, in februari $7.000 en in mei $9.900 miljard (de snel groter wordende gele zone in onderstaande afbeelding).

Steeds meer obligaties met negatieve rente (Bron: Wall Street Journal)

Gevolgen voor banken, verzekeraars en pensioenfondsen
Waarom belegt voornamelijk het grote - slimme - geld (banken, verzekeraars en pensioenfondsen) in effecten die verlies opleveren ? Omdat die instellingen, die natuurlijk veel beter uitgerust en ingelicht zijn dan de particuliere belegger, groot onheil verwachten op de financiële markten. Teneinde hun kapitaal te beschermen vluchten ze, ondanks het negatieve rendement, naar de veilige havens van soliede staatsobligaties. Bovendien verplichten de nieuwe Bazel III-richtlijnen banken om veiliger te beleggen en ook om die reden is overheidspapier steeds aantrekkelijker geworden. Uitermate noodlottig is dat er zich een negatieve feedbackcyclus heeft ontwikkeld tussen overheden en hun financiële instituties. De politiek van de Europese Centrale Bank, met haar basisstrategieën van kwantitatieve verruiming (het opkopen van effecten door de centrale banken in ruil voor likwiditeiten ter stimulering van de economie) en negatieve rente, is er op gericht om tegelijk banken en (staats)obligatiemarkten recht te houden. Zo is er echter een gevaarlijke situatie van onderlinge afhankelijkheid gecreëerd. Banken beleggen zwaar in staatsschuld en maken zich daardoor afhankelijk van de goede gezondheid van overheden. Op dezelfde manier zijn regeringen afhankelijk van banken om hun schulden te blijven opkopen. In deze context is het bijzonder verontrustend dat Europese overheden met loodzware - zichtbare en onzichtbare - schulden kampen en dat Europese grootbanken technisch insolvabel zijn. Bij heel lage rentevoeten wordt het voor de banken steeds moeilijker om een behoorlijke rentemarge (het verschil tussen de ontvangen rente op kredieten en de betaalde rente op deposito's) te realiseren, winst te maken en kapitaalbuffers op te bouwen. De negatieve rente heeft de Duitse banken vorig jaar zo'n 250 miljoen euro (zie onder 'reacties') gekost. Tot nu toe zijn er nog mogelijkheden om voor banken om wat te verdienen op andere gebieden. Interessante vraag : is dat genoeg om de verliezen op negatieve rente goed te maken en hoe lang kan dat duren ? Vooral instellingen met uitsluitend een klassiek verdienmodel (spaargeld omzetten in leningen) zijn het slachtoffer van het lagerentebeleid, omdat die weinig of geen andere inkomsten kunnen genereren. Banken zullen finaal gedwongen zijn om het lenen moeilijker en kostbaarder te maken. Wat de leninguitgifte uiteindelijk zal doen dalen : net het tegenovergestelde van hetgeen de monetaire planners voor ogen hebben... Ook de pensioenfondsen en de verzekeraars die rendement moeten halen op overheidsobligaties en andere schuldpapieren zijn de dupe. Die worden nu gedwongen om te speculeren in riskante activa. Het risico is reëel dat verschillende van deze entiteiten op een gegeven moment niet meer aan hun verplichtingen zullen kunnen voldoen. Dertienduizend miljard obligaties met negatief rendement : een fenomeen dat zich nog nooit eerder heeft vertoond. En wat gerenommeerde experts slecht zien aflopen. Er is geen enkele bank, verzekeringsbedrijf of pensioenfonds die op den duur overeind kan blijven bij negatieve rente. Positieve intrest is namelijk de basis van hun verdienmodel. Negatief rendement en negatieve rentestanden leiden onvermijdelijk tot het faillissement van het gehele financiële systeem.
De gevolgen voor spaarders
In essentie is de nulrentepolitiek een oorlog tegen de spaarders. De Zwitserse verzekeraar Swiss Re deed onderzoek naar de situatie in de Verenigde Staten en concludeerde dat Amerikaanse spaarders tussen 2008 en 2013 ongeveer 470 miljard dollar rente zijn misgelopen. Een enorm verlies aan koopkracht. Wereldwijd is het misgelopen rendement op spaargeld nog veel groter, want ook in andere delen van de wereld hebben centrale banken de intrest kunstmatig verlaagd naar een absoluut bodemniveau. Het hoeft geen betoog dat de duizenden miljarden aan verdwenen rente-inkomsten een funest effect hebben op de reële economie. De economische basiswet om welvaart te scheppen is uiterst simpel : produceer meer dan u consumeert. In het financieel-economisch systeem bestaan hiertoe twee mogelijkheden : u levert arbeid, al dan niet in dienstverband, of u laat uw kapitaal werken om van de opbrengst te kunnen leven. De huidige monetaire politiek van dalende - en negatieve rentevoeten ondergraaft echter volkomen die economische grondwet. Gepensioneerden die, in mindere of meerdere mate, moeten leven van de steeds afnemende intrest op hun spaargeld, worden gedwongen om uiteindelijk de hoofdsom aan te tasten. Dit fenomeen wordt de euthanasie van de rentenier genoemd. Consumptie (van kapitaal) zonder productie is op lange termijn onhoudbaar. Een samenleving die haar voorheen geaccumuleerd kapitaal opsoupeert, kan uiteindelijk niet overleven. Het sparen wordt ontmoedigd, men krijgt niet of nauwelijks nog rente. Omdat bedrijven en consumenten de toekomst als onzeker ervaren, stijgt in vele landen de spaarquote. Wat precies de omgekeerde uitwerking is van hetgeen de monetaire opperhoofden trachten te bereiken. Als de negatieve rente zich doorzet, zal zelfs de meest conservatieve spaarder op een bepaald moment niet anders meer kunnen dan zijn geld van de bank halen.
Ongeziene kapitaalafbraak
We hebben te maken met een ernstig en onderschat probleem: de productiviteit van kapitaal, van spaargeld (dat kan dienen om productieve investeringen te realiseren waarbij werkgelegenheid wordt gecreëerd) wordt langzaam maar zeker afgebouwd, terwijl tegelijkertijd de consumptie ervan wordt beloond. Een sluipend maar zich niettemin doorzettend proces dat reeds voor 2008 werd ingezet. Volgens de Amerikaanse monetaire specialist Keith Weiner moeten we de waardevermindering van kapitaal op een meer accurate manier gaan meten. Omdat bedrijven steeds efficiënter werken en omdat de activaprijzen blijven stijgen, geeft de consumenteninflatie geen correct beeld weer van de geldontwaarding. Daarom hanteert Weiner het begrip 'koopkrachtrendement', waarbij het rendement op activa gedeeld wordt door de consumentenprijsindex. Het concept bestaat er in om de productiviteit van kapitaal na te gaan, zodanig dat men een goed beeld krijgt van hetgeen men werkelijk kan uitgeven. Veronderstel dat een kilo rijst 5 € kost. En dat u over een kapitaal beschikt van 50 € dat u jaarlijks 10% intrest oplevert. Als u uitsluitend van de renteopbrengst zou willen leven, kan u jaarlijks welgeteld een kilo rijst consumeren (10% van 50 € is 5 €, exact de prijs van een kilo rijst). Veronderstel nu dat de rentevoet op uw kapitaal van 10% terugvalt naar 1%. Dan bedraagt de renteopbrengst slechts een halve euro (namelijk 1% van 50 €). Bij een rentestand van 1% heeft u dus maar liefst 500 € kapitaal nodig om uzelf een kilo rijst te kunnen verschaffen (1% van 500 € is 5 €). Deze ineenstorting van de koopkracht wordt door de consumenteninflatiecijfers niet weergegeven, maar wel door het fenomeen 'koopkrachtrendement'. Weiner heeft het koopkrachtrendement in de Verenigde Staten berekend, met 1962 als startjaar. De volgende grafiek geeft het resultaat daarvan weer. Om de trend beter te kunnen onderscheiden, heeft Weiner de grafische weergave omgedraaid. Het is duidelijk zichtbaar dat de daling in koopkracht (stijgend in deze omgedraaide grafiek) aanvangt rond 1984, toen de rentedaling net was aangevangen. Het resultaat van constant neerwaarts georiënteerde rentestanden is dus niet sterk stijgende consumentenprijzen, maar krimpende rendementen.

Koopkracht daalt al drie decennia (Bron: Gold Standard Institute)
We kunnen een trage maar ontwrichtende ontwikkeling vaststellen, waarbij zakkende rentevoeten, nulrentepolitiek en een beleid dat uiteindelijk negatieve rente voortbrengt, de traditie van eeuwenlange kapitaalaangroei heeft omgekeerd. Want normaal gesproken spendeert men zijn spaarkapitaal niet, alleen het inkomen ervan. Gedurende eeuwen hebben mensen in de westerse beschaving kapitaal opgebouwd. Daarbij werd meer gecreëerd dan geconsumeerd en werd telkens nieuwe rijkdom aan de volgende generatie overgedragen. Deze evolutie wordt nu omgedraaid.
Bubbelcultuur
Een andere doelstelling van de centrale banken loopt eveneens in het honderd. De redenering van de beleidsbepalers was en is : naarmate de rente daalt, stimuleert dit niet alleen de opname van krediet maar doet dit ook de activaprijzen (aandelen, obligaties, vastgoed) stijgen en ontstaat er zowel bij bedrijven als gezinnen een positief welvaartsgevoel. Wat op zijn beurt hun uitgavepatroon - en dus de economische groei - gunstig beïnvloedt. Spaarders en beleggers, die nog enig rendement willen behalen, hebben inderdaad geen andere keuze dan over te schakelen naar aandelen, obligaties en vastgoed. Met als gevolg dat men in deze activaklassen grote zeepbellen kan waarnemen. In de volgende afbeelding zien we hoe de nulrentepolitiek van de Amerikaanse centrale bank (rode lijn) de prijzen van commercieel vastgoed in de Verenigde Staten (blauwe lijn) in de hoogte heeft gejaagd.

Lage rente doet huizenprijzen stijgen (Bron: Casey Research)
Het aangehaalde probleem van dalende kaptiaalproductiviteit wordt niet begrepen omdat dit fenomeen gemaskeerd wordt door stijgende activaprijzen. Speculatie is de beste manier geworden om winst te behalen. Nulrente maakt het aantrekkelijk om op activaprijzen te speculeren en is niets anders dan een transfer van spaarders naar speculanten. Stijgende activaprijzen zijn echter schijnwelvaart. De financiële geschiedenis bewijst ten overvloede dat stijgende markten en stijgende prijzen niet blijven duren. In die zin was het debacle van 2008 een ernstige waarschuwing, die tot op vandaag nog altijd niet goed wordt begrepen. Echte winst ontstaat namelijk alleen uit goed georiënteerde investeringen en productie, niet uit consumptie. De jarenlange evolutie van dalende rentevoeten hebben een gewoonte doen onstaan van steeds meer lenen en steeds meer schuld aangaan. Mensen ontlenen niet om hun consumptie te vergroten, maar om meer activa te bezitten. Het onvermijdelijke toekomstige uiteenklappen van voornoemde zeepbellen zal een enorm waardeverlies met zich brengen. We dienen ons voor te bereiden op structurele deflatie. Hetgeen in Japan tussen 1990 en nu gebeurd is - aandelen- en vastgoedcrash, belangrijke begrotingstekorten, enorme schuldentoename en geen of lage economische groei - kan als voorbeeld dienen.
Ongelijkheid neemt toe
Onderzoeker en auteur Chris Martenson van Peakprosperity.com heeft berekend dat Amerikaanse spaarders, beleggers en investeerders tussen 2008 en 2014 minstens 750 miljard dollar aan inkomsten gederfd hebben. Spaarders verliezen koopkracht, terwijl diegenen die schulden aangaan van een gedeeltelijke schuldenkwijtschelding kunnen genieten. Want onder een regime van negatieve rente betalen schuldenaren hun lening terug met minder geld (uitgedrukt in koopkracht) dan ze oorspronkelijk ontleenden. Wie profiteert hiervan het meest ? Zeker huizenkopers, maar nog meer de grote schuldenaren zoals overheden. Samen met multinationals en grootbanken kunnen zij zich momenteel zeer goedkoop financieren. Het losse geldbeleid van de globale banken stuwt eveneens de prijzen van activa hoger. Echter, om hiervan te kunnen profiteren moet men natuurlijk in die activa kunnen investeren. Wat gewoonlijk meer het geval zal zijn voor ouderen, terwijl het meestal de jongeren zijn die aankijken tegen bijvoorbeeld hoge huizenprijzen. De nationale bankiers verbreden op die wijze niet alleen de kloof tussen rijken en niet-rijken, ze brengen ook een vermogenstransfer op gang over de generaties heen. Het is net die toenemende vermogensongelijkheid die in grote delen van de wereld een duurzaam economisch herstel vermindert.
Conclusies
Rente, de prijs van het geld, is de basis van elke economische berekening en kan niet anders dan positief zijn. Het langdurig naar beneden manipuleren - en dus vervalsen - van de basismaatstaf van het financieel-economisch systeem is zeer ernstig en leidt tot een reeks welvaart vernietigende scheeftrekkingen. Deze politiek houdt zombiebedrijven overeind, verleidt gezonde ondernemingen tot financial engineering, leidt tot buitensporige arbeidsuitstoot en creëert overcapaciteit in de globale economie. Het sparen wordt ontmoedigd, het aangaan van schulden wordt vergemakkelijkt. De eeuwenlange opbouw van kapitaal wordt niet alleen teruggedraaid, er is tevens een enorme speculatie- en bubbelcultuur ontstaan. Geen enkele centrale bank, verzekeraar of pensioenfonds kan overleven bij negatieve intrest. Dit centralebankenbeleid, dat bovendien rijken rijker maakt en niet-rijken armer, is een experiment dat alleen mogelijk is in een gemanipuleerd systeem. Negatieve rentestanden ondergraven definitief het wereldwijde financieel-economische stelsel. Niet of maar wanneer komt de finale crash ? Hoe lang nog vooraleer de centrale banken de controle definitief kwijtraken?
Door: Dirk Bauwens

Dit artikel verscheen eerder op systeemcrisis.blogspot.nl

10 augustus 2016
Is goud geen veilige haven?

Goud is geen goede bescherming tegen inflatie en is door de grote prijsschommeling geen veilige haven, zo concluderen Robert Barro en Sanjay Misra van de universiteit van Harvard in een nieuw onderzoek. De twee economen bestudeerden de goudprijs en de economische groei in de periode van 1836 tot en met 2011 en kwamen tot de conclusie dat er geen correlatie bestaat tussen beide variabelen. Daarnaast concluderen de Harvard onderzoekers dat het edelmetaal in tijden van ‘macro-economische rampspoed’ amper beter presteert dan in tijden van economische groei.

Volgens de Barro en Misra is goud een minder geschikte veilige haven dan een Amerikaanse staatslening. De volatiliteit van de goud is met 13,7% per jaar namelijk veel hoger dan de volatiliteit van Amerikaanse staatsleningen, terwijl het rendement van goud met gemiddeld 1,1% op jaarbasis niet veel hoger is dan dat van Amerikaanse staatsobligaties die gemiddeld 1% per jaar rendeerden.

Dat brengt de Wall Street Journal bij de volgende conclusie:

“De cijfers laten zien dat goud bijna even volatiel is als de aandelenkoersen, wat betekent dat het als belegging niet zo veilig is als de meeste mensen denken. En dat terwijl het rendement vergelijkbaar is met dat van ultra veilige Amerikaanse staatsobligaties.”

Is goud een veilige haven?

Het onderzoek van Harvard en het artikel uit de Wall Street Journal wekken de suggestie dat goud geen geschikte veilige haven is. Maar wat ze vergeten is dat het edelmetaal door de eeuwen heen waarde heeft weten te behouden, in tegenstelling tot ongedekt fiatgeld dat eens in de zoveel tijd gedevalueerd wordt of door hyperinflatie al haar waarde kan verliezen.

Wat men ook onvermeld laat is dat heel veel overheden er een handje van hebben hun schuldverplichtingen niet na te komen. In het boek ‘This Time is Different’ van Reinhart en Rogoff kunnen we lezen dat bijna alle overheden door de geschiedenis heen wel eens hun schuldverplichtingen niet zijn nagekomen. Het is naïef om te denken dat zoiets in de toekomst nooit meer zal gebeuren. Fysiek goud kent geen risico van een tegenpartij die haar belofte niet kan nakomen.

Volatiliteit
Binnen de financiële wereld wordt risico vaak gedefinieerd als volatiliteit. Hoe meer de waarde van een belegging schommelt, hoe groter het risico. Ook dat is een theorie waar het een en ander op aan te merken valt. Natuurlijk zijn grote prijsschommelingen een risico als je om wat voor reden dan ook gedwongen wordt uw positie te verkopen. Je loopt dan immers het risico dat u een deel van uw inleg kwijtraakt. Maar het risico dat volledig onbesproken blijft is het tegenpartij risico, een risico dat je niet kunt aflezen aan volatiliteit en waar je geen enkele invloed op uit kunt oefenen. Ik hoef hier maar een paar voorbeelden van te geven. Devaluatie: Denk aan een land dat van de één op de andere dag besluit haar munt te devalueren. Dit is een politiek besluit dat in het geheim genomen wordt en waar je als belegger niet op kunt anticiperen. Kocht je als Europeaan of Amerikaan in 2001 een Argentijnse staatslening, dan verloor je zomaar van de ene op de andere dag driekwart van je geld. Weinig risico in termen van volatiliteit, maar een ontzettend groot tegenpartij risico! Bail-in: Een ander voorbeeld: Je bezit bankobligaties of ledencertificaten van een bank, waarvoor je een hoge rentevergoeding krijgt. Kijk je naar de volatiliteit van deze belegging, dan zou je zeggen dat er relatief weinig risico is. Maar wat als de bank in kwestie opeens in moeilijkheden komt en de bail-in in werking treedt? Precies, dan wordt jouw geld gebruikt om de bank te herkapitaliseren.
Tegenpartij risico
De laatste jaren zien we steeds meer van dit soort voorbeelden voorbij komen. Tot het uitbreken van de financiële crisis in 2008 dachten veel mensen dat je geld volledig veilig was op de bank, maar nu weten we wel beter. Ook banken kunnen omvallen en dat is een risico waar je als vermogende spaarder of obligatiehouder rekening mee dient te houden, zeker nu de bail-in in heel Europa van kracht is. De Europese Bankenautoriteit (EBA) twijfelt er zelfs aan of staatsobligaties nog wel als 'risicovrij' gewaardeerd mogen worden op de bankbalansen. Mijn verwachting is dat meer spaarders en beleggers de komende jaren kennis zullen maken met het fenomeen 'tegenpartij risico'. De contouren daarvan worden al zichtbaar als we kijken naar de situatie in Italië. Daar kunnen spaarders miljarden verliezen bij een herkapitalisatie van de bankensector. Maar ook in landen als Spanje, Portugal en Griekenland staan de banken er vrij beroerd voor. Blijft de economische groei stagneren, dan verwacht ik nog veel meer problemen met slechte leningen. Staatsobligaties van landen met een goede kredietstatus hebben steeds vaker een negatieve rente, wat betekent dat je een risicopremie moet betalen om dit schuldpapier in handen te krijgen. Het lijkt slechts een kwestie van tijd dat het bezit van een staatsobligatie meer kost dan fysiek goud. Kiest men dan nog steeds voor staatsobligaties met een tegenpartij risico, of voor fysiek goud dat geen tegenpartij risico kent?

Is goud geen veilige haven?

9 augustus 2016
Zwitserse centrale bank profiteert van negatieve rente en goud

De Zwitserse centrale bank heeft in de eerste helft van dit jaar mede dankzij de negatieve rente een winst van 21,3 miljard frank gerealiseerd. De centrale bank zag de waarde van haar goudvoorraad in deze periode met 7,6 miljard stijgen, terwijl haar posities in buitenlandse valuta omgerekend 13 miljard frank meer waard werden.

De Swiss National Bank (SNB) verdiende in de eerste helft van dit jaar omgerekend 4,1 miljard Zwitserse frank aan rente en 1,7 miljard aan dividend over haar posities in buitenlandse valuta. Ook realiseerde ze een waardestijging op staatsobligaties vanwege de alsmaar dalende rente.

Stijging goudprijs

Zwitserland beschikt over een goudvoorraad van 1.040 ton, die sinds 2000 periodiek opnieuw gewaardeerd wordt naar de marktwaarde. Door de stijging van de goudprijs van meer dan 20% staat het edelmetaal nu tegen een veel hogere waarde op de balans dan eind 2015. De centrale bank waardeerde haar goud eind juni tegen een koers van 41.408 Zwitserse frank per kilo goud.

Goudvoorraad Zwitserse centrale bank werd €7,6 miljard meer waard

Negatieve rente

De Zwitserse centrale bank verdient ook goed aan de negatieve depositorente. Commerciële banken betalen op jaarbasis 0,75% rente over de tegoeden die ze parkeren bij de centrale bank en dat leverde in de eerste helft van dit jaar 691,9 miljard frank op. Vorig jaar verdiende de centrale bank van Zwitserland 1,16 miljard frank aan de negatieve rente.

De negatieve rente werd ingevoerd om een kapitaalvlucht in de Zwitserse frank te ontmoedigen. Door de negatieve rente is het minder aantrekkelijk geworden om je spaargeld in Zwitserse franken aan te houden, maar sommige spaarders betalen daar graag wat extra voor.

Negatieve rente levert Zwitserse centrale bank 692 miljard op

Zwitserse centrale bank profiteert van negatieve rente en stijging goudprijs

29 juli 2016
Nog meer negatieve rente

Wie had tien jaar geleden kunnen vermoeden dat negatieve rente de normaalste zaak van de wereld zou worden? Een kwart van alle staatsobligaties heeft nu al een negatieve rente en de verwachting is dat dit percentage de komende jaren alleen maar verder zal toenemen.

De Bank of Japan en de ECB versterken deze trend door iedere maand voor miljarden aan staatsleningen uit de markt te halen. Daardoor hebben we nu de bizarre situatie dat zelfs landen als Japan en Italië tegen een negatieve rente kunnen lenen.

Japan kan gratis lenen, ondanks de extreem hoge staatsschuld van 230% van het bbp. Een staatsschuld die in de toekomst steeds zwaarder zal gaan wegen door het gebrek aan economische groei en een vergrijzende bevolking. Als al die schulden en toekomstige sociale verplichtingen gedragen moeten worden door de volgende generatie, dan is dat een recept voor problemen…

Dat beleggers vandaag de dag ook hun geld zonder enige vergoeding uitlenen aan een land als Italië is even bizar, als je bedenkt dat er een grote bankencrisis in de lucht hangt. Een reddingsprogramma voor de Italiaanse banken kan zomaar tientallen miljarden euro’s kosten en zal ook de Italiaanse economie geen goed doen. En toch lenen onze pensioenfondsen hun geld met een negatief rendement uit aan deze landen.

Negatieve rente voor steeds meer staatsobligaties

Risico versus rendement

Natuurlijk moeten pensioenfondsen zorgen dat hun vermogen belegd is in zeer liquide beleggingen, daar schreef ik vorige week al een column over. Maar een pensioenfonds heeft ook de taak zorgvuldig om te gaan met het vermogen dat ze beheren voor miljoenen Nederlanders. En dan vind ik het bijna onverantwoord om miljarden te beleggen in obligaties met negatieve rente, want dat is in feite risico zonder rendement.

Uit het oogpunt van risicospreiding lijkt het me geen verkeerde zaak als pensioenfondsen een groter deel van hun vermogen in de vorm van fysiek goud zouden bewaren. Goud heeft een negatieve correlatie met andere financiële activa en kan op die manier het risico van de beleggingsportefeuille verlagen. Daar komt bij dat goud een uitstekende hedge is tegen ongelukken in het financiële systeem, denk bijvoorbeeld aan een valutacrisis.

Zo lang pensioenfondsen niet of nauwelijks in fysiek goud beleggen is het wellicht verstandig om zelf de stap te zetten. Goudstandaard informeert u graag over de mogelijkheden om te beleggen in edelmetalen.

Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

18 juli 2016
Driekwart staatsobligaties levert minder dan een procent rente
Driekwart van alle staatsobligaties in de wereld heeft inmiddels een rente van minder dan 1%, terwijl meer dan een kwart van al het schuldpapier van overheden zelfs een negatieve rente heeft. Een rente van meer dan 4% krijg je bijna nergens meer, zeker niet in groot volume. De volgende grafiek laat zien hoe snel het rendement op staatsobligaties is afgenomen. Beleggers zien weinig kansen om hun geld te investeren en parkeren het daarom liever in staatsobligaties, ook al leveren deze vrijwel niets meer op.

Een dalende rente betekent een stijging van de obligatiekoersen. Beleggers die nu staatsobligaties kopen halen hun rendement in veel gevallen niet meer uit de rente-inkomsten, maar enkel en alleen uit een verdere waardestijging van het schuldpapier. Klinkt dat als een veilige haven?

Lees meer:
- EU: “Staatsobligaties zijn geen risicovrije asset meer”
- ‘Ook obligaties zijn geen veilige haven meer’
Driekwart staatsobligaties wereld heeft rente lager dan 1% (Grafiek via Tuurdemeester)
14 juli 2016
Italië leent tegen negatieve rente

De kredietwaardigheid van Italiaanse banken mag dan wel onder druk staan, dit heeft vooralsnog geen negatieve impact op de kredietwaardigheid van de Italiaanse staat. De regering in Rome wist deze week €6,5 miljard op te halen tegen een negatieve rente van -0,17%, het laagste rentepercentage ooit. Het gaat om obligaties met een looptijd van één jaar.

Dat de rente zo laag staat is opmerkelijk, zeker als je bedenkt dat de Italiaanse overheid maximaal €150 miljard aan garanties zal verstrekken aan de bankensector en daarnaast plannen heeft om de banken voor €40 miljard te herkapitaliseren. Blijkbaar zien beleggers hierin geen groot risico voor de Italiaanse begroting en de houdbaarheid van de torenhoge schuldenlast van meer dan 130% van het bbp. Een schaarste aan ‘veilig’ schuldpapier drukt de rente op staatsobligaties van alle Europese landen omlaag.

Bail-in

Mogelijk anticiperen beleggers ook op de nieuwe bail-in regels, waarmee de kosten voor het redden van banken verschoven zijn van overheden naar spaarders en obligatiehouders. Italiaanse spaarders kunnen miljarden verliezen als de banken omvallen en gered moeten worden. Dat verklaart wellicht ook waarom bankaandelen dit jaar zo hard gedaald zijn en waarom het zoveel duurder is geworden om je te verzekeren tegen een ‘default’ van verschillende Europese banken.

Italië leent tegen negatieve rente (Grafiek via @SchuldenSuehner)

13 juli 2016
Bill Gross: “Staatsobligaties zeer risicovol door lage rente”

Volgens Bill Gross zijn staatsobligaties met deze historisch lage rente te risicovol geworden, omdat een stijging van de rente dan een veel grotere impact heeft op de waarde van de obligatie. Bill Gross werkte jarenlang voor obligatiebelegger Pimco en kent de obligatiemarkt dus als geen ander. Hij maakt zich al langer zorgen over een bubbel in staatsobligaties, want eerder dit jaar waarschuwde hij nog dat de grote berg aan staatsobligaties met negatieve rente op een dag als een supernova zal ontploffen.

Volgens Bill Gross zijn staatsobligaties tegen deze extreem lage rente zeer risicovol, omdat hij verwacht dat de inflatie in de toekomst weer zal toenemen.

“Een Amerikaanse staatsobligatie met inflatiecorrectie en een looptijd van 30 jaar levert vandaag de dag 1,6% op. Ik verwacht dat de inflatie met alle toekomstige verplichtingen als Medicare, Medicaid en andere sociale voorzieningen verder zal oplopen. Dan is een rendement van 1,6% zeer laag.”

Rente staatsobligaties naar dieptepunt

De rente op staatsobligaties is door de vlucht naar veilige havens en het stimulerende beleid van centrale banken tot een historisch dieptepunt gedaald. Deze week zakte de gemiddelde rente op de staatsobligaties in het Bank of America’s World Sovereign Bond Index voor het eerst sinds het bestaan van dit beleggingsfonds onder de 1%. Tegelijkertijd bereikte de Amerikaanse 10-jaars rente een historisch dieptepunt van 1,32% en zakte de rente op Duitse en Nederlandse 10-jaars leningen naar nieuwe laagterecords van respectievelijk -0,2% en 0%.

Wereldwijd hebben beleggers al $12 biljoen aan staatsobligaties in de portefeuille met een negatief rendement. Dat betekent dat de koers van de staatsobligatie hoger is dan de som van het geleende bedrag plus de totale rente over de totale looptijd van de lening. Bij een stijgende rente daalt de waarde van de obligatie, een risico dat veel beleggers volgens Bill Gross onderschatten.

Rente op index van staatsobligaties voor het eerst onder de 1% (Grafiek via Bloomberg)

Liquiditeit droogt op
Bill Gross maakt zich niet alleen zorgen over de extreem lage rente op staatsobligaties, maar ook over het gebrek aan liquiditeit in de markt. Dat licht hij verder toe op het moment dat hij op Bloomberg gevraagd wordt naar de gevolgen van de Brexit.
"De eerste slachtoffers van de Brexit waren - naast het Britse pond dat meer dan 10% onderuit ging - de vastgoedfondsen in het Verenigd Koninkrijk. Zes daarvan hebben hun deuren al moeten sluiten omdat beleggers hun geld weghalen, dat doet denken aan de subprime fondsen van Bear Stearns voor het Lehman debacle. De Britse vastgoedfondsen beheren £25 miljard en een kwart van deze fondsen is nu al gesloten. Dit is een indicatie dat er weinig liquiditeit in de markt is. Centrale banken proberen de markten gerust te stellen door meer liquiditeit beschikbaar te stellen, maar zo lang die liquiditeit niet door het systeem kan stromen - in dit geval naar de vastgoedfondsen - dan kunnen er nog wel meer omvallen. Dit is iets waar ik me zorgen over maak."
Bill Gross ziet gelijkenissen tussen de huidige crisis en de val van effectenhandelaar Bear Stearns in het voorjaar van 2008, maar hij verwacht niet dat het nu net zo slecht zal aflopen. Ook waarschuwt hij beleggers voor het gebrek aan liquiditeit in de markt.
"Ik wil niet de vergelijking maken met de situatie in Lehman Brothers in 2008. De banken zijn nu beter gekapitaliseerd. Beleggers denken dat ze bij dit soort fondsen binnen een dag hun geld kunnen terughalen, maar in dit geval is duidelijk geworden dat het vastgoed niet verkocht kon worden en dat de fondsen niet genoeg liquiditeit hebben. Beleggers beschouwen fondsen ten onrechte als een soort ATM waar ze makkelijk hun geld weer weg kunnen halen. Daar zouden de toezichthouders ook eens goed naar moeten kijken."

Bill Gross vindt staatsobligaties met lage rente te risicovol

Deze bijdrage wordt u aangeboden door Hollandgold

8 juli 2016
Overzicht: Negatieve rente neemt verder toe

De negatieve rente neemt steeds grotere vormen aan. Zwitserland kan tot en met vijftig jaar lenen tegen een negatieve rente, terwijl staatsobligaties van Duitsland en Nederland met een looptijd van 10 jaar deze week naar een nieuw dieptepunt zakten. Nederland kan voor het eerst in de geschiedenis gratis lenen bij deze looptijd, terwijl de Duitse staat al 0,2% rente toe krijgt. Het volgende overzicht laat zien hoeveel rente je als belegger nog krijgt (of betaalt) op staatsleningen.

Negatieve rente matrix (Bron: Pension Partners)

7 juli 2016