Tag: negatieve rente

De geschiedenis van negatieve rente
Voor het eerst in de geschiedenis hanteren verschillende centrale banken een negatieve rente, een beleidsinstrument dat voor het uitbreken van de financiële crisis nog zo goed als ondenkbaar was. Het doel van dit beleid is het aanjagen van de inflatie, omdat het bij een negatieve rente aantrekkelijker is geld te lenen en te consumeren dan om het op een spaarrekening te zetten. Maar er kleven ook risico’s aan een negatieve rente, denk aan spaarders die hun geld van de bank halen en pensioenfondsen en verzekeraars die hun premies moeten verhogen omdat ze minder rendement maken op hun vermogen. Een ander risico is dat consumenten en bedrijven door de negatieve rente geld lenen voor zaken die helemaal niet rendabel zijn.

Het is voor het eerst in de monetaire geschiedenis dat er op wereldwijde schaal geëxperimenteerd wordt met een negatieve rente, maar het concept bestaat al veel langer. Marketupdate ging op onderzoek uit en ontdekte dat het eerste academische debat over dit onderwerp teruggaat tot het einde van de 19e eeuw…

Silvio Gesell
Het concept van negatieve rente is volgens economen te herleiden tot de Duitse handelaar en financieel theoreticus Silvio Gesell, die na het uitbreken van een grote economische crisis in Argentinië besloot onderzoek te doen naar de geldcirculatie in de economie. Dat bracht hem op een idee dat in wezen vergelijkbaar is met dat van negatieve rente, namelijk het belasten van spaartegoeden om de omloopsnelheid van het geld en de vraag naar goederen te stimuleren. Gesell dacht de oplossing gevonden te hebben voor een hardnekkig probleem dat zich keer op keer aandiende in een economische crisis, namelijk de zichzelf versterkende spiraal van dalende consumentenbestedingen en dalende prijzen. Om deze negatieve spiraal te doorbreken moest er een manier gevonden worden om te voorkomen dat mensen hun geld oppotten en bestedingen gaat uitstellen. In zijn eerste wetenschappelijke publicatie uit 1891 beschreef hij voor het eerst het concept van negatieve rente, waarbij alle bankbiljetten periodiek een nieuw stempel nodig hebben om wettig betaalmiddel te blijven. Voor het stempelen van de bankbiljetten zou dan een prijs betaald moeten worden, die een fractie is van de waarde van de bankbiljetten. Met deze stempelmethode kan er op jaarbasis bijvoorbeeld een negatieve rente van 5% in rekening worden gebracht.
Omloopsnelheid
Het uitgangspunt van Gesell is dat goederen na verloop van tijd in waarde dalen, terwijl het geld een constante waarde heeft. Dit schreef hij in een tijdperk waarin het geld in veel landen nog gekoppeld was aan goud en de prijzen over de lange termijn zeer stabiel bleven. Maar in een crisis stonden de prijzen langdurig onder druk, met als gevolg dat het voor spaarders nog aantrekkelijker wordt om geld op te potten. Een belasting op geld - zoals stempels op bankbiljetten - zou deze negatieve spiraal kunnen doorbreken, omdat sparen dan niet meer zo aantrekkelijk is. Het geld komt sneller in omloop en daarmee kan een economie, volgens de theorie van Gesell, sneller uit een crisis komen. Het idee om bankbiljetten af te stempelen is - waarschijnlijk om praktische redenen - nooit op grote schaal toegepast. In de gevallen waar het wel werd toegepast was de implementatie niet ideaal, waardoor het concept nooit echt goed getest kon worden. De Amerikaanse staat Oregon hield in de jaren dertig een experiment met geld dat afgestempeld moest worden. Maar omdat het stempeltje niet periodiek, maar per transactie, werd gegeven werkte dit geldsysteem niet. Het geld werd opnieuw opgepot en kwam zelden in omloop. Het afstempelen van bankbiljetten werd nooit een groot succes, maar het concept van een belasting op geld werd later met veel interesse besproken door onder andere economen als Irving Fisher en John Maynard Keynes. Zij zagen negatieve rente op spaargeld als een aanvullend instrument voor het voeren van monetair beleid. Ook Kenneth Rogoff en Willem Buiter hebben de afgelopen jaren veel geschreven over dit thema.

Bankbiljetten die periodiek afgestempeld moest worden waren de eerste vorm van negatieve rente

Negatieve rente en contant geld
Het stempelen van bankbiljetten werd geen succes, maar het concept van negatieve rente wordt door steeds meer centrale banken omarmd als manier om de inflatie en de omloopsnelheid van geld te verhogen. Zes centrale banken hanteren al een negatieve rente en het is slechts een kwestie van tijd voordat banken deze gaan doorberekenen aan de spaarders. Maar er zijn beperkingen aan de mate waarin dit beleidsinstrument toegepast kan worden. Wordt de negatieve rente te hoog, dan zullen spaarders proberen deze te ontwijken door hun vermogen in de vorm van contant geld aan te houden. Dat is ook de reden waarom sommige economen pleiten voor het afschaffen van grote bankbiljetten of zelfs voor het verbieden van cash geld. Dat laatste is het meest effectief, maar ook het meest omstreden. Niet alleen uit het oogpunt van privacy, maar ook vanuit het oogpunt van veiligheid en risicospreiding. Als het girale betalingsverkeer om wat voor reden dan ook vastloopt, dan is er altijd nog contant geld om op terug te vallen. Zou je contant geld verbieden, dan maak je de economie extra kwetsbaar voor storingen in het elektronische betalingsverkeer. Het thema van negatieve rente zal ons de komende jaren nog veel bezighouden, want het ziet er niet naar uit dat centrale banken als de ECB en de Bank of Japan spoedig zullen afwijken van hun beleid van extreem lage en negatieve rentes. Lees meer:
3 mei 2016
Warren Buffett: “Bij negatieve rente haal ik geld van de bank”

Miljardair Warren Buffett overweegt zijn geld bij de bank weg te halen als de negatieve rente daadwerkelijk bij spaarders in rekening wordt gebracht. Dat zei hij maandag in een interview met CNBC. Het is een opmerkelijke uitspraak voor een belegger van zijn kaliber.

“Er is een moment waarop je je geld van de bank wilt halen. Als geld op een bankrekening minder waard is dan geld in je hand, dan heeft dat invloed op het spaargedrag. Het is een andere wereld. Als je veel geld in euro’s hebt, dan ben je beter af als je het in een matras stopt dan dat je het op een bankrekening laat staan”

Minder rendement voor Buffett

Ook merkt hij op dat die lage rente bij grote bedragen al snel in de papieren kan lopen. Zijn beleggingsfonds Berkshire Hathaway heeft $60 miljard in beleggingen die een kwart procent rente of minder opbrengen. Een procent rendement op dit vermogen is $600 miljoen, dus als je een paar procent meer rendement kunt halen loopt het zo in de miljarden. “Dat merk je wel.”

Het videofragment van dit interview is op het moment van schrijven helaas niet meer te vinden op de website van CNBC. Zodra we de video hebben gevonden zullen we die aan het bericht toevoegen.

Warren Buffett: “Bij negatieve rente overweeg ik geld van de bank te halen”

2 mei 2016
Zoveel staatsobligaties hebben al een negatieve rente
Wat hebben Zwitserland, Japan en Duitsland met elkaar gemeen? Uit berekeningen van de Financial Times blijkt dat meer dan 70% van de staatsschuld van deze drie landen verhandeld wordt tegen een negatieve rente. Pensioenfondsen en andere beleggingsfondsen duikelen over elkaar heen om deze schuldpapiertjes te bemachtigen, terwijl ze over de hele looptijd bezien helemaal geen inkomsten meer opleveren.

Waarom vlucht men dan nog steeds in staatsobligaties? Dat komt omdat er binnen het huidige financiële systeem geen passend alternatief te vinden is dat even liquide is en evenveel nominale zekerheid biedt als de obligatiemarkt. Ook hebben staatsobligaties uit het verleden nog steeds de bevoorrechte status van risicovrije belegging. Banken, pensioenfondsen en verzekeraars worden door toezichthouders verplicht een deel van hun vermogen in dit soort ‘risicovrije’ activa te parkeren.

Lees ook:
- EU: “Staatsobligaties zijn geen risicovrije asset meer”
- Negatieve rente opent de deur naar goud
Veel staatsobligaties met een negatieve rente (Bron: Financial Times)
2 mei 2016
Goud levert meer op dan staatsobligaties

Een argument dat mensen ervan weerhoudt fysiek goud te kopen is dat het geen rendement oplevert. Maar nu we steeds vaker negatieve rentes zien wordt die eigenschap juist een voordeel. Heb je vermogen dat je twee jaar wilt parkeren, dan betaal je voor een staatsobligatie van de meeste Europese landen al meer dan voor goud…

Rendement op goud is beter dan op 2-jaars staatsobligaties (Bron: Pension Partners)

Maar de goudprijs is toch heel volatiel? Dat klopt, maar ook de koersen van staatsobligaties kunnen gedurende de looptijd sterk schommelen. Wil je eerder verkopen, dan loop je ook met obligaties een risico. De rente is nu al extreem laag. Zou deze weer gaan stijgen, dan kan de waarde van je obligatie ook flink dalen.

Wilt u maximale zekerheid voor uw vermogen? Dan is het een goed idee om het beste van twee werelden te combineren. Een spreiding van je vermogen tussen obligaties, aandelen en goud maakt je portefeuille bestand tegen onzekerheid in het financiële systeem. Wilt u meer informatie over beleggen in goud, klik dan hier.

2 mei 2016
Draghi: “Spaarders hebben alternatieven”

Spaarders moeten volgens ECB-president Draghi verder kijken dan hun spaarrekening. Dat zei hij eerder deze week in een interview met de Duitse krant Bild. Daarmee reageert de centraal bankier op de toenemende kritiek op het monetaire beleid van de centrale bank. Door de extreem lage rente levert een spaarrekening vrijwel geen rendement meer op.

Volgens Draghi is het noodzakelijk de rente laag te houden, omdat het alternatief van een renteverhoging meer negatieve gevolgen met zich meebrengt. Daarbij moeten we volgens de centraal bankier denken aan deflatie, een oplopende werkloosheid en een nieuwe recessie.

Lage rente

De rente op spaargeld moet komen van economische groei, dus het is volgens Draghi ook in het belang van de spaarders om de rente nog een tijd laag te houden. Volgens Draghi moeten spaarders niet blindstaren op de lage rente die ze krijgen op hun spaarrekening, maar moet men ook kijken naar de inflatie.

“Wat telt is het rendement in reële termen, dus na correctie voor inflatie. En dat rendement is nu hoger dan in 1990. Toen kreeg je misschien meer rente op je spaargeld, maar de inflatie was toen ook veel hoger. Je rendement was toen in werkelijkheid dus veel lager dan nu.”

Ook merkt Draghi op dat er ook veel mensen zijn die profiteren van de lage rente, zoals huiseigenaren met een hypotheek, bedrijven die goedkoper kunnen lenen en werknemers van bedrijven die profiteren van de lage rente.

Alternatieven voor spaargeld

Draghi merkt op dat spaarders ook zelf initiatief kunnen nemen om het rendement op hun vermogen te verbeteren. Daarover zegt hij het volgende in het interview met de Duitse krant.

“Je hoeft niet al je geld op een spaarrekening te laten staan, je kunt het ook investeren. De Bundesbank heeft onlangs nog uitgerekend dat het gemiddelde rendement over al het vermogen van Duitse huishoudens bijna 2% per jaar is.”

Draghi zegt niet welke alternatieven spaarders hebben voor een spaarrekening. Met het vooruitzicht van een negatieve rente en een voortslepende schuldencrisis is het misschien wel een verstandig idee om fysiek goud te kopen. Centrale banken wereldwijd bewegen richting negatieve rente en het opkopen van schuldpapier. Dat is genoeg reden om je als spaarder zorgen te maken. Vooral in Duitsland, waar men de gevolgen van hyperinflatie nog van dichtbij heeft meegemaakt.

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

29 april 2016
Negatieve rente: $7,8 biljoen aan niet-renderende staatsobligaties

De hoeveelheid staatsobligaties met een negatieve rente blijft alsmaar verder toenemen. De volgende grafiek van Bloomberg laat zien dat $7,8 biljoen aan staatsschuld van ontwikkelde landen een negatief rendement heeft. Daarnaast is er nog $8 biljoen aan obligaties die minder dan een procent rente opleveren. Staatsobligaties die meer dan 2% rendement opleveren worden schaars, want daar is maar een kleine $3 biljoen van in omloop.

De negatieve rente is niet uitsluitend het gevolg van het monetaire beleid van centrale banken, zoals Draghi afgelopen donderdag tijdens de persconferentie van de ECB terecht opmerkte. Ook is het tekenend voor het gebrek aan vertrouwen in de economie. Beleggers zien weinig productieve investeringen en durven geen grote bedragen meer aan banken toe te vertrouwen. Het gevolg is dat iedereen vlucht in de relatieve veiligheid van staatsschuld en daarbij genoegen neemt met een negatief rendement.

Negatieve rente op $7,8 biljoen aan staatsobligaties (Bron: Bloomberg, via @Schuldensuehner)

Olie op het vuur
Centrale banken gooien nog meer olie op het vuur door zelf ook staatsobligaties en andere financiële activa op te kopen. Dat versterkt immers het tekort aan veilig onderpand (staatsobligaties) en drijft de obligatiekoersen nog verder op. Het gevolg is een steeds lager en zelfs negatief rendement. U als spaarder betaalt daar de rekening voor, want als pensioenfondsen en verzekeraars geen rendement meer kunnen maken op hun beleggingen zullen zij hun premies moeten verhogen. Ook levert uw spaargeld bijna niets meer op, nu banken een boeterente moeten betalen om geld te stallen bij de centrale bank. Bij een negatieve rente op staatsobligaties is het nog maar een kleine stap om in fysiek goud te beleggen. Ook edelmetaal levert geen rendement op, maar het is wel een vorm van vermogen zonder tegenpartij risico en zonder valutarisico. Daalt de waarde van de euro, dan daalt ook de waarde van obligaties die in euro genoteerd staan. Juist in dat scenario blinkt goud uit, omdat het op de lange termijn compenseert voor de waardedaling van de valuta.

Gemiddelde rendement op staatsobligaties wereldwijd naar dieptepunt van 1,3% (Bron: Bloomberg)

25 april 2016
Ook negatieve rente in de Verenigde Staten

In grote delen van Europa en in Japan is al sprake van een negatieve rente, maar ook in de Verenigde Staten is de rente eigenlijk al negatief. Niet in nominale zin, want voor een Treasury met een looptijd van 10 jaar krijg je als belegger nog steeds een vergoeding van 1,77%. Maar als je dat rendement corrigeert voor de actuele inflatie van 2,3% – de zogeheten reële rente – dan kom je ook al onder nul uit. Ook aan de andere kant van de oceaan valt er dus niet veel plezier meer te beleven aan staatsobligaties.

Ook negatieve rente op Amerikaanse staatsobligaties, na correctie voor inflatie (Bron: Wall Street Journal)

19 april 2016
Deze bank verliest geen spaarders door negatieve rente

Veel spaarders zeggen dat ze bij een negatieve rente hun spaargeld van de bank halen, maar in de praktijk blijkt dat amper te gebeuren. Sinds de Alternative Bank Schweiz vorig jaar november als eerste een negatieve spaarrente aankondigde kreeg ze er netto juist klanten bij. De gevreesde run op spaargeld bleef uit.

In de eerste twee maanden na aankondiging van de negatieve rente verloor de Zwitserse bank 1.797 klanten, maar tegelijkertijd werden er 1.830 nieuwe bankrekeningen geopend. In januari had de bank dus 33 meer klanten dan in november, een positief verschil dat eind februari verder was opgelopen tot 59.

Minder spaargeld

Dat veel spaarders zijn blijven zitten heeft misschien ook wel te maken met de hoogte van de negatieve rente, want die is slechts 0,125%. Kennelijk vinden spaarders het toch teveel gedoe om bij deze boeterente al met geld te gaan schuiven. Misschien dat dat verandert als de rente langdurig laag blijft of meer negatief wordt.

De negatieve rente heeft niet voor een daling van het aantal rekeninghouders gezorgd, maar wel voor een daling van het totaal beheerde spaarvermogen bij de Alternative Bank Schweiz. Sinds de aankondiging van de negatieve spaarrente daalde het totale spaartegoed van klanten met 54 miljoen Zwitserse franken, omgerekend een daling van 4%. Dat geld verschoof van de spaarrekening richting beleggingen, zo verklaarde de topman van de bank, Martin Rohner, tegenover de Wall Street Journal.

Negatieve rente
Verschillende centrale banken hanteren een negatieve rente voor het beheer van de tegoeden van de commerciële banken. Daardoor wordt het voor commerciële banken steeds duurder om reserves aan te houden. Willen zij hun winstgevendheid op peil houden, dan moeten die kosten aan de spaarder doorberekend worden. Daar hoort dus een lagere of zelfs negatieve spaarrente bij. Het is slechts een kwestie van tijd voordat meer banken het voorbeeld van deze Zwitserse bank volgen. Een week geleden liet Gerrit Zalm, topman van de ABN Amro, weten dat hij serieus rekening houdt met een toekomst waarin negatieve spaarrente de norm wordt.

Spaarders reageren nauwelijks op negatieve rente bij Alternative Bank Schweiz

15 april 2016
Bank of Japan bezit een derde van Japanse staatsschuld

De staatsschuld van Japan is nu al voor een derde deel in handen van de Bank of Japan en door het opkoopprogramma van de centrale bank zal dat percentage alleen maar verder toenemen. Maar er dreigt tegelijkertijd een tekort aan schuldpapier te ontstaan, omdat ook banken, pensioenfondsen en verzekeraars verplicht zijn het schuldpapier als onderpand aan te houden. Er zijn nu al signalen dat het aanbod van schuldpapier opdroogt, zo schrijft Bloomberg. Een week geleden was er zelfs helemaal geen handel in de 30-jaars leningen, omdat niemand van zijn posities af wilde.

Door de vlucht naar veiligheid is de rente op 10-jaars obligaties van Japan zelfs negatief geworden, een bizarre gedachte als je beseft dat het land een staatsschuld van meer dan 230% heeft en dat de bevolking van het land vergrijst. Deze daling is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de centrale bank, die sinds 2011 haar balans van 100 naar 350 biljoen yen heeft opgeblazen in een poging de inflatie aan te jagen.

Vlucht naar cash en goud

De Bank of Japan introduceerde in januari negatieve rente in een poging de consumentenbestedingen aan te jagen. Maar de Japanse consument speelt dit spelletje niet mee. In plaats van meer geld uit te geven in de winkels kopen Japanners kluizen om contant geld in op te slaan. Ook goud wordt langzaam ontdekt als vluchtroute, want Japanners kochten in het eerste kwartaal 35% meer goudbaren dan in dezelfde periode vorig jaar.

Een derde Japanse staatsobligaties in handen van de Bank of Japan (Bron: Bloomberg)

Ondertussen zakt de rente op 10-jaars obligaties onder de nul procent (Bron: Bloomberg)

14 april 2016
Grafiek: Negatieve rente is het nieuwe normaal
Iedereen die beweert dat de wereldeconomie aan de beterende hand is zou de volgende grafiek eens moeten bekijken. Als een negatieve rente de standaard wordt voor centrale banken, wat zegt dat dan over de waarde van ons geld? En over de verdiencapaciteit van de Westerse economieën om hun schulden te kunnen betalen?

Voor zover wij weten is het in de hele monetaire geschiedenis nog nooit eerder voorgekomen dat centrale banken in zoveel grote economieën tegelijkertijd een negatieve rente hanteren. Vervelend voor spaarders en desastreus voor pensioenfondsen. Maar wat misschien nog wel zorgwekkender is: Centrale banken weten ook niet meer wat ze nog moeten of kunnen doen om de wereldeconomie uit het schuldenmoeras te tillen.

Negatieve rente is het nieuwe normaal geworden

Lees meer:
11 april 2016
Is de rally van de goudprijs voorbij?

Het eerste kwartaal van dit jaar was voor goud het beste kwartaal sinds 1990. In drie maanden tijd steeg de goudprijs met bijna 20% als gevolg van toenemende onzekerheid over de groei van de wereldeconomie en de stabiliteit van de bankensector. Maar de laatste weken zakt de goudkoers weer een beetje terug. Was de opleving van korte duur?

Een klant attendeerde ons deze week op een artikel uit de Wall Street Journal, waarin de lezer gewaarschuwd wordt voor een daling van de goudprijs. De klant vroeg ons wat we hiervan vinden. In het artikel wordt gezegd dat goud kopen nog steeds een speculatieve belegging is, omdat het geen rente of dividend oplevert. Daarom is het vrijwel onmogelijk om het gele metaal te waarderen.

Dit wordt door de Wall Street Journal gebruikt als argument tegen goud, maar wij verwachten juist dat dit argument de komende jaren in het voordeel van het gele metaal zal spelen. Het is waar dat een positie in het edelmetaal geen cashflow oplevert, maar datzelfde kan gezegd worden van steeds meer andere beleggingscategorieen. Want hoe waardeer je een staatsobligatie, wanneer de verwachte cashflow over de hele looptijd nul of zelfs negatief is?

Negatieve rente gunstig voor goud
Door de extreem lage rente van centrale banken heeft $6 biljoen aan staatsobligaties nu al een negatief rendement. De spaarrente is bij de grote banken in Nederland al gezakt tot 0,5% en de verwachting is dat die rente ook verder richting nul zal dalen. Je geld uitlenen aan de bank (wat je in feite doet als je geld op een spaarrekening zet) of aan de overheid levert dus ook al bijna niets meer op, terwijl je wel een tegenpartij risico loopt. En dat risico heb je niet met fysiek goud kopen. Als de rente nog verder daalt wordt het edelmetaal dus puur rationeel gezien interessanter dan de veilige alternatieven als spaargeld en staatsobligaties. Goud kent immers geen negatieve rente, hooguit kosten voor verzekerde opslag. Gaat de rente nog verder dalen, dan is dat juist gunstig voor edelmetalen.
Meer rendement? Meer risico!
Natuurlijk kun je een beter rendement halen uit aandelen, bedrijfsobligaties of crowdfunding projecten. Deze leveren inkomsten op die je met fysiek goud niet hebt. Maar daar staat ook een veel groter risico tegenover. Een bedrijf kan tegenvallende prestaties leveren, besluiten om het dividend te verlagen of te schrappen en een crowdfunding project kan ook tegenvallen als het bedrijf waar je geld aan uitleent niet meer in staat is terug te betalen. Dan hebben we nog het alternatief van vastgoed. Door de stijgende huizenprijzen en de schaarste aan woonruimte in bepaalde stedelijke gebieden kan het interessant zijn in vastgoed te beleggen. Dat levert ook een hoger rendement op dan goud, maar daar staat tegenover dat een belegging in vastgoed veel minder liquide is. Ook heb je doorgaans een veel groter bedrag nodig om in vastgoed te beleggen. Goud kopen bij Hollandgold is veel toegankelijker, want dat kan al met een goudbaar van 5 gram of gouden munten van 1/10 troy ounce.
Wat gaat de goudprijs doen?
De Wall Street Journal schrijft dat de goudprijs waarschijnlijk weer zal dalen, omdat de financiële markten weer tot rust zijn gekomen na een turbulente periode in januari in februari. Dat kan inderdaad een verklaring zijn voor een verdere daling van de goudkoers. Net als de Wall Street Journal kunnen ook wij niet in de toekomst kijken, maar fundamenteel denken wij dat de negatieve rente en het extreem soepele monetaire beleid van centrale banken op de langere termijn positief zal zijn voor goud. Ook analiste Georgette Boele van de ABN Amro is van mening dat de trend in de goudmarkt is omgekeerd. Zij verwacht een koers van $1.300 per troy ounce tegen het einde van dit jaar. Wat de prijs in euro's gaat doen is sterk afhankelijk van de wisselkoers.

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

6 april 2016