Marketupdate

Auteur: Redactie

  • Argentinië wil inflatie beteugelen met prijscontrole supermarkten

    We hebben in het verleden al vaker gezien dat overheden naar prijscontrole grijpen om een hoge inflatie te verhullen. Omdat er aan de fundamentele oorzaken van de inflatie niets gedaan wordt is het slechts een kwestie van tijd voordat deze opgeworpen barrière beslecht wordt door het 'inflatiespook'. De Argentijnse overheid mikt nu op twee maanden van stabiele prijzen, wat er daaa zal gebeuren blijft onduidelijk.

    Supermarkten als Walmart, Carrefour, Coto, Jumbo, Disco en andere ketens zullen de prijzen twee maanden stabiel houden, zo lezen we op de website van de Washington Post. Samen hebben deze ketens, die een akkoord hebben gesloten met secretaris Guillermo Moreno van handel, een marktaandeel van ongeveer 70%. De minister wil dat klanten de kassabonnetjes in de gaten houden en klagen als ze voor de datum van 1 april merken dat de prijs van een bepaald product gestegen is. 

    Uit peilingen blijkt dat de hoge inflatie inmiddels de grootste zorg is van de Argentijnse consument. Officieel is de inflatie 'slechts' 10%, maar het feit dat vakbonden vragen om een loonsverhoging van 20% suggereert dat de inflatie veel hoger is dan dat. Econome Soledad Perez Duhalde van consultancybureau abeceb.com voorspelde maandag dat de prijscontrole slechts effect heeft op de korte termijn en dat soortgelijke maatregelen uit het verleden in Argentinië gefaald hebben. Consumenten moeten volgens haar niet vreemd opkijken als blijkt dat supermarkten hun voorraden minder gaan aanvullen en hun assortiment gaan versoberen.

    Overheidsuitgaven

    Een effectievere manier om de inflatie in toom te houden is volgens haar “het terugdringen van de overheidsuitgaven, die mogelijk worden gemaakt door een expansie van de monetaire basis”. Daaaast pleit ze voor een betrouwbare en transparante berekeningsmethode voor de inflatie. Een interessante uitspraak, want in feite kunnen we dezelfde trend waaemen in de Verenigde Staten, Engeland en Japan, waar een substantieel begrotingstekort wordt gedicht met de geldpers van de eigen centrale bank. Wat Perez Duhalde nu zegt over de situatie in Argentinië zou men in de toekomst waarschijnlijk ook kunnen zeggen over deze drie 'ontwikkelde' economieen. De VS slaagt er nog steeds in haar inflatie te exporteren naar het buitenland, een privilege dat ze te danken heeft aan de status van wereldreservemunt. Kon ze dat niet, dan hadden we waarschijnlijk al lang een soortgelijke prijscontrole gezien in Amerikaanse supermarkten.

    De overheid kwam maandag met deze prijscontrole, de eerste werkdag nadat het IMF Argentinië formeel op de vingers tikte vanwege het publiceren van dubieuze macro-economische data. Het IMF heeft Argentinië nog tot september de tijd gegeven om haar inflatiecijfers en andere macro-economische data te verbeteren tot de inteationale standaarden. Als het land daar in november nog steeds niet aan kan voldoen zal ze uit het IMF gezet worden.

    Kritiek

    President Cristina Feandez en haar minister Hean Lorenzino van Economische Zaken reageerden dit weekend met een stroom aan beschuldigingen richting het IMF. Ze zeiden dat de schuldencrisis in Argentinië in 2001 heeft aangetoond dat de cijfers van het IMF niet geloofwaardig zijn. Ook deelden ze hun mening dat het IMF meer kwaad dan goed doet in de Europese schuldencrisis, door het belang van banken te laten prevaleren boven het belang van economisch herstel.

    Tegelijkertijd liet Lorenzino weten dat de Argentijnse overheid in het derde kwartaal van dit jaar een nieuwe inflatieberekening zal toepassen, net op tijd voor de deadline die het IMF gesteld heeft. Volgens de Argentijnse minister van Economische Zaken is de 'censuur' van het IMF niet zomaar een vergissing. “Het is een duidelijk voorbeeld dat de organisatie landen ongelijk behandeld en dubbele standaarden hanteert ten aanzien van bepaalde landen”, aldus Lorenzino. Argentinië zal volgens hem blijven werken aan het verbeteren van haar statistieken, conform de inteationale standaarden.

    Nieuwe enquête

    “Later dit jaar zal er een nieuwe enquête gehouden worden onder de Argentijnse bevolking, waarmee we het uitgavenpatroon van Argentijnse huishoudens in het hele land in kaart kunnen brengen”. Hieruit zal een nieuwe berekening voor de prijsinflatie volgen, een berekening waar technische experts van het IMF mee akkoord zijn gegaan.

    Goudprijs in pesos

    Ook als we de goudprijs gebruiken als arbiter om de inflatie vast te stellen komt Argentinië bijzonder slecht uit de bus. In ongeveer acht jaar tijd steeg de goudprijs in de Argentijnse peso met 636%. Dat is veel meer dan de prijsontwikkeling van goud van de afgelopen tien jaar in US dollar (345%), de euro (254,27%), het Britse pond (364%) en de Japanse yen (258%).

    Goudprijs in Argentijnse peso is in minder dan 10 jaar tijd met ruim 636% gestegen (Bron: Goldprice)

  • DNB: De spaarparadox van de Nederlander

    Nederlanders staan wereldwijd te boek als spaarders, zo schrijft de Nederlandsche Bank. Door de verplichte pensioenvoorziening wordt er inderdaad veel geld opzij gelegd door werkend Nederland. Maar spaarzaam zijn de meeste gezinnen al lang niet meer, want hun 'vrije besparingen' zijn sinds 2003 zelfs negatief. Sinds dat jaar ligt het inkomen waarover ze kunnen beschikken – na betaling van belastingen, pensioen en andere premies – lager dan de consumptie. Vanuit dat perspectief bekeken houden gezinnen dus helemaal geen hand op de knip.

    Onderstaande grafiek zet de vrije besparingen af tegen de toename van het spaartegoed van gezinnen op spaarrekeningen bij banken, beide uitgedrukt als percentage van het beschikbare inkomen. Sinds het begin van de jaren negentig is de stijging van het spaartegoed op een hoger niveau komen te liggen, terwijl de vrije spaarquote in die periode juist trendmatig is gedaald. Tussen 2003 en 2011 ontspaarden gezinnen onafgebroken, terwijl hun spaartegoed met ruim EUR 120 mld toenam, zo lezen we op de website van DNB.

    Om deze paradox te verklaren heeft de DNB een geconsolideerde financiële balans opgesteld voor Nederlandse gezinnen, waarin pensioenvermogen overigens niet is inbegrepen. Er zijn twee redenen aan te wijzen waarom er geen een-op-een-relatie bestaat tussen het spaartegoed en de vrije spaarquote. De Nederlandsche Bank legt uit:

    “Ten eerste staan er naast spaartegoeden nog andere liquide financiële activa op de balans, waartussen verschuivingen kunnen optreden. Indien gezinnen bijvoorbeeld aandelen verkopen en het geld op een spaarrekening bij de bank zetten, stijgt hun spaartegoed zonder dat dit enige invloed heeft op de vrije spaarquote. En als zij de aankoop van consumptieve goederen financieren uit de andere liquide activa, dan daalt de spaarquote zonder dat het spaartegoed structureel wordt aangepast. Het belang van dit kanaal is door de sterke terugval van de aandelenkoersen in het afgelopen decennium aanzienlijk afgenomen.
     
    Ten tweede kan extra consumptie ten opzichte van het inkomen ook worden gefinancierd via de passivakant van de balans, dat wil zeggen via een hogere hypotheekschuld of overige schuld (consumptief krediet, studieschuld). Door schuldfinanciering daalt de spaarquote, maar blijft het spaartegoed onveranderd.“
     

    Balans Nederlandse gezinnen volgens DNB (Bronnen: CPB, DNB)

    De Nederlandsche Bank schrijft verder het volgende in haar persbericht:

    Een vergelijking van de gezinsbalans in 1991 met die in 2011 leert ons dat de hypotheekschuld erg hard is gestegen. In de forse toename van de hypotheekschuld schuilt de belangrijkste verklaring voor de spaarparadox, namelijk de verzilvering van de overwaarde op de eigen woning. In de jaren negentig vond die overwaardeverzilvering vooral plaats doordat huiseigenaren zelf extra schuld op de balans namen. Zij konden op fiscaal aantrekkelijke wijze de fors gestegen overwaarde op hun eigen woning verzilveren via oversluitingen van bestaande hypotheken en afsluitingen van tweede hypotheken. Maar na de eeuwwisseling werd dit door een aanscherping van de regels omtrent de hypotheekrenteaftrek minder aantrekkelijk. Bovendien nam de overwaarde lang niet meer zo hard toe als voorheen, doordat de prijsstijging op de huizenmarkt aanzienlijk afzwakte en na 2008 zelfs negatief werd.

    Tussen 2001 en 2011 steeg het huizenvermogen sterk, maar nam niettemin het netto vermogen nauwelijks toe doordat tegelijkertijd de hypotheekschuld in omvang groeide. In deze periode ging de overwaardeverzilvering gewoon door, zij het in een andere vorm. In Nederland werden veel huizen verkocht waarvan de hypotheek (grotendeels) was afgelost. Vooral ouderen die naar een huurwoning verhuisden en de erfgenamen van overleden huizenbezitters verzilverden aldus hun overwaarde. Als een nieuwkomer op de woningmarkt een hypotheek afsluit om een huis te kopen van een uitstromer, dan neemt op zijn balans het huizenvermogen en de hypotheekschuld toe. Maar op de balans van de uitstromer daalt het huizenvermogen en stijgt, na aflossing van de restschuld, het spaartegoed. Wanneer de uitstromer die overwaarde in de loop van de tijd consumptief aanwendt, en dus inteert op het toegenomen spaartegoed, dan zal dat een neerwaarts effect op de vrije besparingen hebben. Om hier werkelijk goed zicht op te krijgen, is nader micro-onderzoek nodig.

    Wat er op de geaggregeerde gezinsbalans met de vrijkomende overwaarde gebeurt, is afhankelijk van het consumptie- en spaargedrag van de oudere, ex-huizenbezitters en hun erfgenamen. In de afgelopen tien jaar deed zich Nederland een mix voor. Door de grootschalige verzilvering van de overwaarde op de eigen woning kon het spaartegoed toenemen, terwijl tegelijkertijd de vrije spaarquote afnam. Deze vorm van overwaardeverzilvering was aanzienlijk groter dan in eerdere decennia. Niet alleen lagen de huizenprijzen op een veel hoger niveau, ook nam het eigenwoningbezit onder ouderen sterk toe. Wanneer er in de toekomst minder ouderen komen met overwaarde, doordat de prijzen zijn gedaald en latere generaties minder hebben afgelost, dan zal de overwaardeverzilvering weer afnemen.

    Sparen en consumeren tegelijk, mogelijk gemaakt door overwaardeverzilvering op de eigen woning (Afbeelding via Activerain)

  • Amerikaanse arbeidsmarkt blijft verslechteren

    In de berekening van de werkloosheidscijfers worden mensen die al langer dan een bepaalde tijd werkloos zijn en die niet meer actief naar werk zoeken niet meer in de cijfers meegenomen. Daardoor wordt de beroepsbevolking kunstmatig steeds kleiner gemaakt en blijft het gerapporteerde percentage werklozen redelijk stabiel. De officiële werkloosheid staat inmiddels onder de 8%, een aanzienlijke daling ten opzichte van de piek van 10% eind 2009. Deze daling is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan een groeiende groep Amerikanen die niet worden meegeteld in de statistieken. Deze groep ontwikkelde zich als volgt (via het Economic Collapse Blog). De gegevens zijn afkomstig van de St. Louis Fed website.

    • 2006: 77,387,000
    • 2007: 78,743,000
    • 2008: 79,501,000
    • 2009: 81,659,000
    • 2010: 83,941,000
    • 2011: 86,001,000

    In de afgelopen maand was dit aantal volgens de BLS opgelopen tot 89.868.000 personen, meer dan een kwart van de totale Amerikaanse bevolking. Sinds Obama president is zijn er meer dan 8 miljoen Amerikanen aan deze 'Not in Labor Force' groep toegevoegd. Ter vergelijking: in de jaren tachtig kwamen er in totaal maar 2.518.000 personen bij deze groep.

    In de afgelopen maand kwamen er volgens de BLS 157.000 banen bij, conform de verwachtingen. Maar wie de correctie voor seizoensinvloeden achterwege laat ziet dat er tussen december vorig jaar en de eerste maand van dit jaar ongeveer 1,4 miljoen banen verdwenen zijn. Dat is een aanzienlijke daling die in de reguliere media niet genoemd werd.

    The Economic Collapse Blog zette nog meer cijfers op een rijtje. Als eerste het percentage van de totale beroepsgeschikte bevolking dat een baan heeft. Dat percentage is de laatste jaren alleen maar gezakt, van 63,1% in 2006 naar 58,4% in 2011. In januari was dat verder gezakt tot 57,9% van de beroepsbevolking. Deze trend is overduidelijk negatief.

    Lagere inkomens

    Naast het feit dat er netto een paar miljoen banen verloren zijn gegaan tussen 2007 en nu speelt ook mee dat de inkomensongelijkheid steeds groter wordt. Volgens de meest recente data levert 41% van alle banen in de VS een jaarinkomen op van minder dan $20.000. Dat is misschien voldoende voor een alleenstaande, maar het is weinig als men er ook een heel gezin van moet onderhouden.

    The Economic Collapse Blog merkt op dat meer dan 146 miljoen Amerikanen 'arm' zijn of van een 'laag inkomen' moeten rondkomen. Ondertussen stijgt het aantal Amerikanen dat zich aanmeldt voor voedselbonnen sinds het aantreden van Obama dagelijks met meer dan 11.000 personen.

    Slecht klimaat voor startende ondeemers

    Voor kleine ondeemers wordt het ook steeds moeilijker gemaakt in de VS, aldus het Economic Collapse Blog. Men verwijst naar een peiling van Gallup, waaruit blijkt dat 61% van alle kleine ondeemers zich zorgen maakt over de potentiële kosten voor gezondheidszorg. Ongeveer dertig procent van de ondeemers zegt geen nieuw personeel aan te nemen, omdat ze vrezen dat hun bedrijf er over twaalf maanden mogelijk niet meer is.

    Econoom Tim Kane constateerde dat het aantal startups van bedrijven de laatste jaren sterk is teruggelopen. Of dat nou ligt aan het beleid van de Obama regering of de economische crisis in zijn algemeenheid blijft moeilijk te zeggen. De cijfers laten een negatieve ontwikkeling zien van het aantal startups per duizend inwoners:

    • Bush Sr.: 11,3
    • Clinton: 11,2
    • Bush Jr.: 10,8
    • Obama: 7,8

    Schuldenbubbel

    In een poging de economie opnieuw aan te jagen heeft de Federal Reserve kredieten extreem goedkoop gemaakt. Banken keren dan ook weer terug met riskante leningen zoals hypotheken waarbij geen eigen vermogen ingelegd hoeft te worden. De overheid draagt ook haar steentje bij aan het verder oppompen van de schulden, door jaarlijks een begrotingstekort van meer dan $1 biljoen te draaien en een deel van die tekorten te financieren via de Federal Reserve. Het is de vraag of daarmee niet het fundament wordt gelegd voor een nieuwe crisis.

  • China importeerde in 2012 bruto 834,5 ton goud

    China heeft het afgelopen jaar veel goud gekocht. Via Hong Kong importeerde het land in totaal 834,5 ton goud, zo maakte het bureau voor de statistiek in Hong Kong bekend. Er werd het afgelopen jaar maar liefst 94% meer goud gekocht ingevoerd door de Chinezen dan in 2011. In dat jaar werd er bruto ongeveer 431,2 ton aan goud ingevoerd. Deze cijfers hebben niet alleen betrekking op zuivere goudbaren, maar ook op gouden munten en sloopgoud.

    In december werd er voor 114,4 ton aan goud ingevoerd, waarmee het totaal over heel 2012 dus op 834,5 ton uitkomt. In november importeerde het voormalig streng communistische land eveneens een aanzienlijke hoeveelheid van 90,8 ton goud. Het gele metaal komt via stadsstaat Hong Kong het Chinese vasteland binnen. Er stroomt iedere maand overigens ook wat goud in de omgekeerde richting, waardoor de netto import lager uitvalt. Wanneer de de export van goud richting Hong Kong neutraliseren blijft er een netto import van 84.687 kilogram in december en 61.787 kilogram in november over.

    Onderstaande grafiek laat de bruto import van goud via Hong Kong over heel 2012 zien. De gele balken geven aan hoeveel er maandelijks ingevoerd werd, de rode lijn geeft de cumulatieve import weer. Die cumulatieve lijn is dus niet gecorrigeerd voor export van goud richting Hong Kong en geeft dus het bruto volume weer. Als de de verhouding tussen bruto en netto goudimport van de maanden november en december zouden nemen en die extrapoleren naar de rest van 2012, dan zou er van die cumulatieve import iets meer dan 70% overblijven. Dat is iets meer dan 580 ton aan goud, bijna evenveel als de totale Nederlandse goudvoorraad.

    Volgens analisten importeert China zoveel goud omdat goudhandelaren hun voorraden willen aanvullen en omdat steeds meer beleggers toevlucht zoeken tot het gele metaal. Maar het zal me niet verbazen dat ook een aanzienlijk deel van de goudimport op de balans van de People’s Bank of China terechtkomt. Daar ligt volgens de laatste meting van 2009 in totaal 1054 ton, maar men zegt dat die goudreserve  inmiddels wel twee tot drie keer zo groot kan zijn.

    Totale bruto goudimport China over heel 2012, klik voor een grotere versie

  • Balans ECB krimpt door terugbetaling leningen van banken

    De balans van de ECB kromp in de week die eindigde op 1 februari naar een totaal van €2,77 biljoen, zo maakte de centrale bank van het Eurosysteem vandaag bekend. Daarmee is de balansomvang terug op het laagste niveau sinds 24 februari 2012, vlak voordat de tweede tranche van leningen onder het LTRO programma aan banken verstrekt werd.

    De ontwikkeling van de balans van de ECB staat in scherp contrast met die van de Federal Reserve, de Bank of England en de Bank of Japan, waar grootschalige aankopen van staatsobligaties (en soms ook andere schuldpapieren) gezorgd hebben voor een alsmaar verder uitdijende balans. Door het stricte monetaire beleid van de ECB – het nastreven van prijsstabiliteit – wint de euro aan vertrouwen op de valutamarkt. Zelfs in het diepst van de Europese schuldencrisis stond de munt veel sterker ten opzichte van de Amerikaanse dollar in vergelijking met de jaren vlak na de invoering van de Europese munt.

    Nu de situatie in de PIIGS-landen enigszins gestabiliseerd is zien we meteen dat de euro in waarde stijgt ten opzichte van de dollar. In een periode van zes maanden wist de munt 10% sterker te worden ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De wisselkoers ging van $1,24 naar $1,36. Alleen in de maand januari wist de euro al 3,5% te winnen tegenover de dollar, zo valt te lezen op Bloomberg.

    Draghi

    Het vertrouwen van beleggers in de Eurozone is aangesterkt door het daadkrachtige optreden van Draghi in juli vorig jaar. Hij beloofde toen dat hij er alles aan zou doen om de euro in stand te houden en dat ook het aankopen van staatsobligaties daarbij als wapen ingezet zou kunnen worden. Gelukkig was dat bijna niet nodig, want met het SMP-programma zocht Draghi de grenzen op van zijn bevoegdheden als centralebankpresident van de ECB.

    Afgelopen week begonnen banken met de eerste terugbetaling van de 3-jaars leningen, die voor een gedeelte aan het einde van 2011 en voor een gedeelte aan het begin van 2012 uitgegeven werden aan een paar honderd Europese banken. Bloomberg meldt dat 278 banken al zijn begonnen met het terugbetalen van de lening.

    “Banken staan er nu beter voor en hebben het geld van de ECB niet meer zo hard nodig”, aldus econoom Richard Barwell van de Royal Bank of Scotland in Londen. “Het terugbetalen van leningen door banken en de daarop volgende krimp van de balans van de ECB is een teken dat het financiele systeem aan het genezen is”, zo verklaarde hij tegenover Bloomberg.

    ECB versus Federal Reserve

    De balans van de ECB bevat niet alleen haar eigen bezittingen en verplichtingen, maar ook die van de zeventien landelijke centrale banken die deel uitmaken van het Eurosysteem. Deze geconsolideerde balans groeide tot meer dan €3 biljoen in maart 2012, toen de tweede tranche van de LTRO-leningen net uitgegeven was. Vandaag de dag is het balanstotaal van de ECB nog altijd groter dan dat van de Federal Reserve, dat onlangs door de grens van $3 biljoen heen ging. Naar verwachting zal dat in de nabije toekomst wel veranderen, want de Amerikaanse centrale bank voegt maandelijks $85 miljard aan hypotheekleningen en staatsobligaties aan haar balans toe.

    De ECB doet niet aan ongesteriliseerde aankopen van grote hoeveelheden schuldpapieren, omdat daarmee het mandaat van prijsstabiliteit uit het oog wordt verloren. Het beleid van de Federal Reserve om maandelijkse tientallen miljarden aan schulden op te kopen met nieuw basisgeld is in potentie zeer inflatoir. Door de lage omloopsnelheid van het geld in de Amerikaanse economie is die inflatie nog vrijwel niet zichtbaar, maar het is niet uit te sluiten dat daar in de toekomst verandering in gaat komen.

    De balans van de ECB krimpt naar laagste punt in 11 maanden tijd

  • Handelaren in Dubai weren goudbaren uit Turkije

    Deze handel tussen Turkije en Iran heeft de aandacht getrokken van de VS, want die hebben zich voorgenomen Iran economisch compleet te isoleren. Alleen dan denken ze de druk hoog genoeg op te kunnen voeren om een einde te maken aan het nucleaire programma waar premier Mahmoud Ahmadinejad nog steeds achter blijft staan.

    De VS uitte haar zorgen over de handelsactiviteiten tussen Iran en Turkije en stuurde in december al een aantal diplomaten naar Ankara om de situatie te bespreken. Als gevolg van de diplomatieke druk exporteert Iran al minder goud naar de Verenigde Arabische Emiraten (de tussenstop voor betalingen aan het Perzische land). Door de toegenomen aandacht in de media heeft Turkije haar 'goud voor gas handel' al teruggebracht van bijna $2 miljard in augustus naar $621 miljoen in november. Dat is overigens nog steeds een aanzienlijk bedrag en een substantiele hoeveelheid goud.

    Amerikaanse druk

    Goudhandelaren in Dubai zien dat Amerika de druk op Turkije aan het opvoeren is en willen daarom niet meer onderdeel uitmaken van deze keten. De Turkse goudbaren worden verkocht aan handelaren in Dubai, waaa de opbrengst in dollars en euro's de oversteek kan maken naar Iran. Sommige handelaren weigeren inmiddels goudbaren van Turkse komaf, andere willen ze alleen kopen tegen een sterk gereduceerde prijs.

    Iraniërs kopen het goud in Turkije, smokkelen het in hun bagage per vliegtuig naar Dubai en bieden het daar te koop aan voor sterke inteationale valuta waar in Iran een tekort aan is, zoals dollars en euro's. Een deel van het goud gaat door naar Iran, want ook dat is een gewild object sinds de forse waardedaling van de Iraanse rial in het afgelopen jaar.

    'Turks goud wordt geweerd'

    Iemand die werkzaam is in de goudhandel in Turkije verklaarde tegenover Reuters dat inteationale banken en handelaars bezorgd zijn over Iraniërs die Turkse goudbaren kopen en exporteren naar Dubai. Daarom willen ze de handel in Turkse goudbaren beperken. “Dit is niet iets wat mensen uit de industrie met elkaar hebben afgesproken. Het is de afgelopen maand heel geleidelijk gegaan. Sommige inteationale banken hebben de leiding genomen op dit vlak en mijden simpelweg de aangeboden goudbaren die van een Turkse smelterij komen.”

    Een woordvoerder van de Standard Bank, die actief is in de goudhandel in Dubai, zei dat ze momenteel geen Turkse goudbaren verhandelen en dat ze dat in het verleden ook maar beperkt gedaan hebben. Ook zei hij nog wel goudbaren te accepteren die afkomstig zijn van een andere smelterij met een LBMA keurmerk en die voldoen aan de kwaliteitseisen. De twee grote goudsmelterijen in Turkije, Nadir Metal en de Istanbul Gold Refinery, beschikken overigens beide over een LBMA goedkeuring.

    “Over het algemeen zien we een vertraging in de vraag vanuit Dubai. Na de laatste sancties van de VS zijn ook Turkse leveranciers van goudbaren voorzichtiger geworden. De markt is niet meer zo hectisch als drie maanden geleden”, zo verklaarde een goudhandelaar uit Istanbul tegenover Reuters.

    Wereldwijd zou men terughoudender zijn geworden met Turkse goudbaren, zo schrijft Reuters op basis van een niet nader genoemde bron die kennis van de situatie heeft. De directe en indirecte export van goud richting Iran is niet in strijd met de huidige Westerse sancties, maar het helpt Iran wel om haar financiën op orde te houden.

    De bank Emirates NBD, dat voor een groot deel in handen is van de Dubaise staat en dat actief is in de goudhandel, zei in november het volgende in een brief naar haar klanten: “Emirates NBD zal, puur uit voorzorg, stoppen met het aan- en verkopen van goudbaren van Turkse smelterijen, ook al zijn deze geaccrediteerd als 'Londen Good Delivery' of 'Dubai Good Delivery' goudbaren”.

    Goudexport

    De export van goud van Turkije naar de Verenigde Arabische Emiraten explodeerde vorig jaar augustus, toen de goudhandel met Iran opeens volledig via Dubai werd omgeleid. Omwillen van de Amerikaanse sancties kon er geen rechstreekse levering van goud tussen Iran en Turkije plaatsvinden. Turkse ministers hebben bevestigd dat er goud voor gas wordt verhandeld met Iran, maar zegt dat deze handel geheel voor rekening komt van private partijen. Die zouden niet onder deze sancties vallen. “We voelen ons niet wettelijk gebonden aan welke sanctie van welk land dan ook, zo lang deze niet is goedgekeurd door de Verenigde Naties onder hoofdstuk 7”, zo verklaarde een Turkse overheidsfunctionaris. “We hebben in Turijke een grote behoefte aan gas. Voor wat Iran betreft, als zij de markt op gaan met hun gas, dan kunnen wij dat niet verhinderen. Als Iraniërs hier goud kopen en dat vervolgens ergens anders heen sturen, dan is dat aan hun om te beslissen. Het is geen overheid of overheidsinstantie die het goud koopt in Turkije.”

    In Dubai heeft de overheid de goudhandelaren ook al onder druk gezet en ze opgeroepen voorzichtig te zijn met Turkse goudbaren.

    Lees ook onze eerdere berichtgeving over dit onderwerp:

    Goudbaren van Turkse smelterijen worden in verband gebracht met de handel tussen Turkije en Iran

  • Bill Gross: “Amerikaanse economie op weg naar vernietiging”

    Destijds stond er tegenover elke $4 aan krediet een groei van het GDP van $1, maar sinds 2006 is er volgens Bill Gross maar liefst $20 aan nieuw krediet nodig om dezelfde stijging van het GDP te bewerkstellingen. Het afgelopen decennium was $10 aan krediet nodig om het gross domestic product (GDP) met $1 te laten groeien. Het laten oplopen van de schulden heeft de economie jarenlang sterk gestimuleerd, maar dit middel lijkt nu bijna uitgewerkt te zijn.

    Bill Gross verwijst naar de situatie in Japan, waar de economie amper groeit, terwijl de schuldenberg in een stevig tempo blijft toenemen. Een soortgelijke ontwikkeling is nu ook zichtbaar in de VS, aldus Gross. De afhankelijkheid van kredietgroei heeft de Amerikaanse economie op het pad van destructie gezet, zo waarschuwt de obligatiebelegger. En die zal gepaard gaan met een massale uitstroom van beleggers uit financiële markten. Het feit dat een genuanceerde obligatiebelegger als Bill Gross zoiets zegt is tekenend voor de est van deze crisis.

    Supeova

    Gross vergelijkt het financiële systeem van de VS met een supeova. Het financiële systeem groeit nu zo snel dat deze ergens in de toekomst op spectaculaire wijze uit elkaar zal barsten. De afhankelijkheid van schuldengroei om economische groei te bewerkstelligen zal een dergelijk resultaat hebben.

    “Ons huidige monetaire systeem lijkt een oneindige expansie te vereisen om in leven te blijven”, zo schreef Gross in een vooruitzicht van Pimco voor de maand februari. Hij vervolgt: “De groeiende entropie in het fysieke universum kan in feite een soortgelijke daling van 'hitte' en 'energie' in kredietmarkten voorspellen”. Met deze enigzins abstracte bewoording probeert Bill Gross naar mijn mening aan te geven dat er een toenemende mate van wanorde is in de reële economie, waarvoor vroeg of laat een prijs betaald zal moeten worden in de vorm van het afschrijven op slechte schulden.

    “De Amerikaanse overheid, bedrijven en particulieren hebben samen een schuld van $56 biljoen opgestapeld, een monster dat alsmaar meer voeding nodig heeft”, zo stelde de obligatiebelegger. De vergelijking met een supeova is volgens hem op zijn plek, omdat de alsmaar groeiende hoeveelheid schulden op ieder niveau van de samenleving op een gegeven moment niet meer kan groeien en zichzelf begint te veietigen. Dat moment is daar als men beleggingen in schuldpapier als te risicovol gaat beschouwen en het rendement erop te laag is. Dat zal volgens Bill Gross het punt zijn waarop beleggers zullen zoeken naar alteatieven voor obligaties, zoals cash en tastbare bezittingen.

    Pimco

    Bill Gross overziet met het Pimco Total Retu Fund een beleggingsportefeuille van $285 miljard, die vooamelijk bestaat uit obligaties. Hij heeft al vaker gewezen op het risico van het falen van kredietmarkten, waardoor de inflatie verder kan oplopen. Pimco had op 31 december 2012 in totaal $2 biljoen aan vermogen in beheer.

    Hij beveelt in zijn laatste bericht nog steeds inflatie-gecorrigeerde Amerikaanse staatsobligaties, goud en andere grondstoffen aan. Ook heeft hij opnieuw de voorkeur uitgesproken voor het beleggen in landen met een lagere schuldquote, zoals Australië, Brazilië, Mexico en Canada. Voor wat betreft de aandelenmarkt gat de voorkeur van Gross momenteel uit naar grote bedrijven met een goede cashflow.

    Bron: CNBC/Reuters

    Bill Gross is somber over de toekomst van de Amerikaanse economie

  • Hypotheekaanvragen in januari 47% lager dan de maand ervoor

    Zoals te verwachten viel werden er in januari veel minder hypotheken verstrekt dan in de maand ervoor. De vraag naar woningen is door de onzekere vooruitzichten op de arbeidsmarkt en door de dalende prijzen veel kleiner dan voor de financiële crisis, terwijl het aanbod van woningen op Funda van september 2007 tot en met nu verdubbelde van ~130.000 naar meer dan 260.000. Door de dalende transactievolume is de woningenvoorraad, uitgedrukt in aantal dagen, zelfs ruim verdrievoudigd in diezelfde periode.

    De daling van 47% ten opzichte van december vorig jaar werd geregistreerd door Hypotheken Data Netwerk, dat naar eigen zeggen de helft van de hypotheekofferte-aanvragen registreert. Traditioneel is januari altijd al een relatief zwakke maand geweest voor wat betreft de hypotheekaanvragen, maar dit jaar is de dip veel groter dan gebruikelijk. Vergeleken met januari vorig jaar waren er namelijk ook nog steeds 33% minder aanvragen.

    In het laatste kwartaal van vorig jaar werden er al relatief meer huizen verkocht, maar dat wil nog niet meteen zeggen dat er sprake is van herstel op de woningmarkt. De discussie over het aanpassen van de hypotheekregels liep namelijk al wat langer, waardoor potentiele huizenkopers hun beslissing waarschijnlijk naar voren hebben gehaald. In het laatste kwartaal van 2012 werden er 34.000 woningen verkocht, een stijging van 32% ten opzichte van het derde kwartaal. Volgens Ger Hukker van de NVM moeten we rekening houden met een slecht eerste kwartaal. De maand januari voldeed aan deze verwachting.

    Afbeelding van Hypotheekspecialist.nl

  • Grafiek: Voedselbonnen versus banengroei VS

    De grafiek laat in één oogopslag zien dat de Amerikaanse arbeidsmarkt nog lang niet hersteld is van de crisis. De officiële werkloosheid daalde weliswaar van een piek van 10% naar minder dan 8%, maar wie kijkt naar de participatiegraad en de werkloosheidscijfers op Shadowstats kan niet anders concluderen dat het op de Amerikaanse arbeidsmarkt nog steeds erg slecht gaat. Eerder slechter dan beter.

    Sinds juni 2009 is het totaal aantal banen volgens de non-farm payroll data met slechts 2% aangegroeid. Over diezelfde periode is het aantal aanvragen voor voedselbonnen veel harder gestegen, namelijk met 30%. Momenteel zijn er meer dan 48 miljoen Amerikanen die aanspraak maken op deze voedselbonnen. Bloomberg schrijft dat er in de eerste tien maanden van 2012 ongeveer 1,01 miljoen mensen zijn toegevoegd aan het Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP). In diezelfde periode kwamen er 1,5 miljoen banen bij, een stijging van 1,1% op het totaal aantal arbeidsplaaten. Onderstaande grafiek geeft de lange termijn trend weer van de arbeidsmarkt en de voedselbonnenconsumptie, beginnend bij een indexcijfer van 100 in juni 2009.

    Banengroei en groei van voedselbonnenconsumptie in de VS sinds juni 2009 (via Zero Hedge)

    Bloomberg haalt in haar nieuwsbrief ook een aantal quotes van mensen uit het bedrijfsleven aan. Ze hebben het volgende te zeggen over de  bestedingsruimte van veel Amerikaanse consumenten:

    Scott Beattie (CEO van Elizabeth Arden): “Er zijn klanten die leven van loonstrookje tot loonstrookje, velen van hen zijn afhankelijk van de overheid voor voedselbonnen, een werkloosheidsuitkering of een andere vorm van overheidssubsidie, en dat kun je zien”

    Dick Boer (CEO van Koninklijke Ahold NV): “We weten dat 15% van de Amerikanen vandaag de dag leeft op voedselbonnen en we weten dat bij de meeste van hen al na twee of drie weken van de maand het geld op is”

    David Dillion (CEO van groentehandel Kroger): “Hoewel de economie langzaam aan lijkt te trekken zijn er nog steeds veel klanten met een klein budget. We krijgen veel voedselbonnen, procentueel en in dollartermen veel. Dat is absoluut problematisch”

  • SNS Reaal genationaliseerd

    SNS Reaal bleek de verliezen bij vastgoedonderdeel Property Finance niet te kunnen dragen en al vrij snel was ook duidelijk dat de bank de staatslening van €750 miljoen niet zou kunnen terugbetalen binnen de gestelde deadline. Volgens Jan Sijbrand, directeur toezicht van De Nederlandsche Bank, leek er een bankrun op SNS te ontstaan. Om meer schade te voorkomen werd besloten de bank te nationaliseren. De boekwaarde van de vastgoedportefeuille in Property Finance bedroeg in juni 2012 €8,55 miljard, meer dan 10% van het balanstotaal van de hele bank. Deze portefeuille bleek risicovoller dan de vastgoedportefeuilles van andere banken, vanwege een hoger percentage aan non-performing-loans.

    Dubbele leverage

    In de brief aan de Tweede Kamer omtrent de nationalisatie van SNS Reaal lezen we dat er extreem veel leverage werd toegepast voor de financiering van de bedrijfsactiviteiten. Het eigen vermogen van de dochters werd gedeeltelijk gefinancierd met vreemd vermogen dat werd aangetrokken door de moeder, de Holding SNS Reaal. 

    “Naast de problemen van SNS Bank, bij de vastgoeddochter Property Finance, speelt er ook een ander probleem bij SNS REAAL dat het zoeken naar een oplossing heeft bemoeilijkt. Zo is bij SNS REAAL via de holdingstructuur sprake van een grote financiële vervlechting tussen de verzekeringspoot en de bancaire poot (de technische naam voor dit verschijnsel is double leverage).6 In concreto betekent dit dat het eigen vermogen van de dochters gedeeltelijk is gefinancierd met vreemd vermogen dat is aangetrokken door de moeder, de Holding SNS REAAL. Bij SNS REAAL is de omvang van de totale double leverage € 909 miljoen ultimo 20127. Dit heeft tot gevolg dat als bijvoorbeeld onderdelen van de verzekeraar verkocht zouden worden, niet al de vrijgespeelde middelen gebruikt zouden kunnen worden om problemen bij de bank op te lossen, maar ook voor een deel zouden moeten worden gebruikt om de door de Holding aangegane leningen af te lossen.”

    De afgelopen tijd zijn er pogingen ondeomen om met private partijen een oplossing te vinden, bijvoorbeeld door het bedrijf op te splitsen en de goede onderdelen te verkopen aan andere banken of private investeerders. Dat bleek uiteindelijk niet haalbaar, met als gevolg dat minister Dijsselbloem van Financien vanmorgen vroeg bekend moest maken dat de bank genationaliseerd is. Na raadpleging van De Nederlandsche Bank en in overeenstemming met de Minister-President is besloten tot de onteigening van de bank. Dat besluit trad om 8:30 in werking en heeft als gevolg dat de aandelen van SNS Reaal niets meer waard zijn en van de beurs zullen worden gehaald. Daaaast worden ook achtergestelde obligatiehouders geraakt.

    In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Dijsselbloem dat hij in de toekomst ook bij niet-achtergestelde obligatiehouders de rekening wil neerleggen. Nederland zet daar actief op in bij de onderhandelingen over de harmonisatie van resolutieraamwerken in Europa, zo valt te lezen in deze brief.

    In het persbericht van het Ministerie van Financien wordt uit de doeken gedaan hoe de Staat tot deze nationalisatie is gekomen en wat er allemaal aan vooraf gegaan is bij SNS Reaal. Op pagina 17 staat onder 'Artikel 1' een opsomming van de aandelen en obligaties die vandaag ten name van de Staat der Nederlanden zijn onteigend. Deze lijst ziet er als volgt uit.

    Artikel 1
    “1. De navolgende effecten, uitgegeven door of met medewerking van de naamloze vennootschap SNS REAAL N.V., onderscheidenlijk de naamloze vennootschap SNS Bank N.V., beide statutair gevestigd te Utrecht, worden ten name van de Staat der Nederlanden onteigend:
     
    a. alle tweehonderd zevenentachtig miljoen zeshonderd negentien duizend achthonderd zevenenzestig (287.619.867) geplaatste aandelen van de klasse gewone aandelen in het kapitaal van SNS REAAL N.V., ISIN code NL0000390706;
    b. alle zes (6) geplaatste aandelen van de klasse aandelen B in het kapitaal van SNS REAAL N.V.;
    c. alle overige geplaatste aandelen in het kapitaal van SNS REAAL N.V.;
    d. alle geplaatste aandelen in het kapitaal van SNS Bank N.V. die worden gehouden door anderen dan SNS REAAL N.V. of haar groepsmaatschappijen;
    e. alle vier miljoen driehonderd vijftig duizend (4.350.000) Stichting Beheer SNS REAAL Core Tier 1 capita' securities uitgegeven door SNS REAAL N.V.;
    f. alle door SNS REAAL N.V. uitgegeven achtergestelde obligaties van de volgende series:
    1°. EUR 350 million 6.258% Fixed/Floating Rate Hybrid Capital Securities
    uitgegeven onder SNS REAAL N.V.'s EUR 2,000,000,000 Debt Issuance
    Programme d.d. 13 juli 2007, ISIN code X50310904155;
    2°. USD 100 million 8.45% Fixed Rate Subordinated Notes due August 2018,
    uitgegeven onder SNS Reaal N.V.'s EUR 2,000,000,000 Debt Issuance
    Programme d.d. 18 augustus 2008, ISIN code XS0382843802;
    g. alle door SNS Bank N.V. uitgegeven achtergestelde obligaties van de volgende series:
    1°. EUR 320 million 11.25% Resettable Tier 1 Notes uitgegeven op 27
    november 2009 onder de Debt Issuance Programme van SNS Bank N.V. / SNS
    REAAL N.V., ISIN code X50468954523;
    20. EUR 200 million 5.75% Subordinated Fixed changing to Floating Rate Notes
    uitgegeven op 22 juli 2003 onder de euro 20,000,000,000 Debt Issuance
    Programme, ISIN code XS0172565482;
    Pagina 17 van 19
    3°. EUR 500 million 6.25% Subordinated Notes uitgegeven op 26 oktober
    2010 onder de Debt Issuance Programme van SNS Bank N.V. en SNS REAAL
    N.V., ISIN code XS0552743048;
    4°. EUR 200 million 6.625% Subordinated Fixed Rate Notes due 14 May 2018,
    uitgegeven op 14 mei 2008 onder SNS Bank N.V.'s EUR 25,000,000,000 Debt
    Issuance Programme, ISIN code XS0363514893;
    h. alle niet-beursgenoteerde achtergestelde obligaties, uitgegeven door SNS Bank N.V. onder de naam “SNS Participatie Certificaten 3”, met nominale waarde van EUR 100 per stuk, met rente van (thans) 5,16%, uitgegeven voor onbepaalde tijd en beschreven in het prospectus d.d. 1 mei 2003;
    i. alle door of met medewerking van SNS REAAL N.V. of SNS Bank N.V. uitgegeven schuldinstrumenten die achterstellingsbepalingen bevatten die vergelijkbaar zijn met de achterstellingsbepalingen van de bovengenoemde series obligaties, of die op andere wijze bewerkstelligen dat de vorderingen van houders van deze instrumenten eerst voldaan kunnen worden indien en nadat de concurrente schuldeisers van de uitgevende instelling in kwestie zijn voldaan.”

    Faillissement

    Zonder ingrijpen door de Staat zou SNS Reaal onherroepelijk failliet zijn gegaan, zo stelt Dijsselbloem. Daarom werd het uiterste middel, een volledige nationalisatie, ingezet. Dat besluit is donderdagavond genomen in samenwerking met de Nederlandsche Bank en de Minister-President. Omwille van de financiele stabiliteit zou het te risicovol zijn geweest op SNS Reaal (de Holding) failliet te laten gaan. Het zou een schokeffect teweeg kunnen brengen in het Nederlandse financiele landschap, waarbij ook het vertrouwen in andere Nederlandsche instellingen onder druk zou komen te staan. Tot gisteravond 18:00 is er gekeken naar een oplossing met een private partner, maar die legde volgens Dijsselbloem teveel risico's bij de Staat zonder dat het ministerie daar voldoende zeggenschap voor terug kreeg.

    Spaarders veilig

    Voor spaarders en andere klanten van SNS Reaal verandert er niets, aldus het Ministerie van Financien. Op sommige dagen stroomde er €0,5 tot €1 miljard aan spaargeld weg uit de bank, aldus Sijbrand van de DNB. De SNS bank heeft een bestand van 1,6 miljoen spaarrekeningen en 1 miljoen betaalrekeningen.

    Europese Commissie

    Het eerdere plan om SNS met hulp van de drie andere grote banken in Nederland te redden stuitte in Brussel op weerstand, omdat ING zelf staatssteun ontvangen heeft en omdat ABN al geheel in handen is van de staat. De nationalisatie van SNS moet nu nog worden voorgelegd aan de Europese Commissie, maar dat lijkt gezien de omstandigheden slechts een formaliteit te zijn.

    Garanties en overbruggingskrediet

    Naast de directe kosten van €3,7 miljard verstrekt de Staat ook een overbruggingskrediet van €1,1 miljard aan de Holding, zodat de liquiditeitsbehoefte van SNS Reaal opgevangen kan worden. Een garantie van €5 miljard wordt verstrekt op de financiering van de vastgoedbeheerorganisatie. Het benodigde geld wordt initieel verstrekt door de SNS Bank, maar als de verliezen oplopen bestaat het risico dat de vastgoedbeheerorganisatie deze financiering niet kan terugbetalen. De garantie van €5 miljard vangt dit risico op, zo lezen we in de brief aan de Tweede Kamer.

    Deukje in de begroting

    Als gevolg van deze nationalisatie zal het tekort op de Nederlandse rijksbegroting oplopen, namelijk met 0,6% van het BBP. Op onze staatsschuld is het effect nog iets groter, omdat hierin ook de garantie van €5 miljard en het overbruggingskrediet van €1,1 miljard worden meegenomen. De staatsschuld zal circa 1,6 procentpunt stijgen (t.o.v. met BBP). Dat is het totaalbedrag van circa €9,8 miljard. Dijsselbloem schrijft in de brief aan de Tweede Kamer dat eerdere noodingrepen hebben laten zien dat er op voorhand geen uitsluitsel gegeven kan worden over aanvullende tegenvallers. De kosten van de nationalisatie van SNS Reaal kunnen in de toekomst dus nog verdere oplopen, mochten er zich onverhoopt tegevallers voordoen.

  • Grafieken: Is dit een gunstig moment om goud te kopen?

    Nogmaals, ook ik weet niet wat de goudprijs de komende weken, maanden of jaren gaat doen. Daar kan ik ook weinig zinnigs over zeggen. Wel zien ik signalen die suggeren dat goud op de korte termijn bezien ondergewaardeerd is. Op Goudstudieforum werden onderstaande grafieken geplaatst, die beide op hun eigen manier laten zien dat goud op dit moment “oversold” is.

    Technische analyse

    De eerste grafiek geeft de ontwikkeling van de goudprijs in euro's vanaf juni 2008 weer. Op de website van Netdania kunt u zelf een soortgelijke grafiek op uw scherm krijgen, waaa u trendlijnen kunt intekenen en technische analyse kunt toepassen. Onder de prijsgrafiek staat nog een golvende lijn, dat is de stochastische oscillator. Dit is een moment indicator die laat zien hoeveel de slotkoers afwijkt van de bandbreedte van de prijzen over een zekere periode. Deze indicator volgt niet de prijs of het volume, maar slechts het momentum waarmee de prijs op en neer beweegt. Het momentum (die zichtbaar is als een golvende beweging) loopt vooruit op de prijs en heeft daarmee volgens sommigen een voorspellende functie. Men kan nooit met zekerheid zeggen wanneer het momentum gaat keren, maar deze zal ten alle tijde binnen een bandbreedte tussen de 0 en 100 blijven bewegen.

    Een stochastische oscillator boven de 80 geeft daarbij aan dat een bepaalde belegging “overbought” is en dat deze op korte termijn overgewaardeerd is geraakt. Omgekeerd geldt een score van 20 of lager als “oversold”, de onderliggende waarde is dan teveel verkocht. Klik op de grafiek voor een grotere versie, waarop u kunt zien dat de stochastische oscillator inmiddels bij een score van minder dan 16 is aanbelandt. Het is de allerlaagste score die in dit tijdsbestek van 4,5 jaar gemeten is.

    Met de aanname dat deze indicator inderdaad een voorspellende functie heeft zouden we de conclusie kunnen trekken dat goud in euro's momenteel sterk “oversold” is en dat de prijs in de nabije toekomst weer zal opveren.

    De stochastische oscillator suggereert dat een stijging van de goudprijs in het vooruitzicht ligt (Bron: Netdania, via Goudstudieforum)

    Fundamentele analyse

    Een andere manier om naar de goudprijs te kijken is door deze af te zetten tegen het balanstotaal van centrale banken wereldwijd. Vorig jaar plaatsten we al een grafiek uit een rapport van Société Générale, die laat zien dat de goudprijs een zeer sterke correlatie vertoont met de ontwikkeling van het balanstotaal van een zevental grote centrale banken (omgerekend naar dollars). Ook in 2012 was dat het geval, zoals onderstaande grafiek laat zien. Echter begonnen de twee vanaf september uit elkaar te lopen. Het balanstotaal van de centrale banken bleef min of meer gelijk, terwijl de goudprijs begon weg te zakken.

    De divergentie van deze twee lijnen suggereert dat ofwel het balanstotaal van centrale banken moet krimpen, ofwel dat de goudprijs weer moet stijgen. Deze conclusie volgt uiteraard uit de aanname dat er een relatie bestaat tussen de goudprijs en de ontwikkeling van de balansen van centrale banken.

    Goudprijs versus balanstotaal centrale banken (via Goudstudieforum)

    Voetnoot: Marketupdate geeft geen beleggingsadvies. Ik wijs hier alleen op bepaalde ontwikkelingen in de markt die naar mijn mening interessant zijn. De lezer moet zelf onderzoek doen alvorens een (significante) beleggingsbeslissing te nemen.