Marketupdate

Categorie: Kredietcrisis

  • Video: Willem Middelkoop in gesprek met Dirk Bezemer

    Willem Middelkoop sprak voor Café Weltschmerz met econoom Dirk Bezemer over de crisis die zogenaamd “niemand heeft zien aankomen”, over de uit de kluiten gewassen financiële sector van Nederland, de hoge hypotheekschuld en het gebrek aan kennis over het geldsysteem bij het grote publiek. Hij maakte in 2009 een lijst van personen die de economische crisis wél hebben zien aankomen en deze met enige nauwkeurigheid wisten te voorspellen. Daarmee wilde Bezemer aantonen dat Nout Wellink ongelijk had, toen hij aan het begin van de crisis zei dat niemand die had zien aankomen.

    bezemer-teaserDie uitspraak van Wellink was volgens econoom Bezemer tekenend voor het groepsdenken in de financiële wereld. In de wereld van banken, pensioenfondsen en verzekeraars, maar ook in de academische wereld, is men terughoudend om buiten de gebaande paden te treden. Zodra de crisis uitbreekt is het veel makkelijker om verantwoording af te leggen, omdat iedereen op dezelfde manier dacht en handelde.

    Bezemer en Middelkoop concluderen dat de bewustwording over het geldsysteem, mede dankzij initiatieven als ‘Positive Money’ en Burgerinitiatief Ons Geld, is toegenomen. Daarom verbaast hij zich erover dat er op middelbare scholen zo weinig aandacht wordt gegeven aan dit onderwerp. Het concept van geld als schuld wordt maar zelden goed uitgelegd, terwijl het een best belangrijk onderwerp is. Het interview duurt iets meer dan een half uur en is hieronder te bekijken.

    Klik hier voor meer interviews van Café Weltschmerz.


    Meer van Dirk Bezemer?

  • Kees de Kort: Olieprijs als zondebok

    De olieprijs wordt steeds vaker als een excuus gebruikt voor al het slechte economische nieuws, dat constateert Kees de Kort in een gesprek met BNR Nieuwsradio. “Die lagere olieprijs is natuurlijk slecht voor de olieproducenten. Dat begrijpt iedereen. Maar het is natuurlijk goed voor de olieconsumenten. En wat zie je nou op de financiële markten gebeuren? Dat alles omlaag gaat.”

    Kees de Kort wijst naar het voorbeeld van Japan, bij uitstek een economie die erg afhankelijk is van de import van olie. Zij zouden maximaal profiteren van een daling van de olieprijs, maar ook daar gaat de aandelenmarkt onderuit. Dat is niet wat je zou verwachten als de goedkope olie echt zo goed was voor de economie. “Ik heb het idee dat het een beetje als excuus gebruikt wordt voor onzekerheid en twijfel”, aldus marktcommentator Kees de Kort.

    Geen opleving na daling olieprijs

    kees-de-kort-teaserDat de daling van de olieprijs nog niet voor een economische opleving zorgt is volgens Kees de Kort te verklaren door de economische omstandigheden van veel mensen. Wie moeilijk kan rondkomen of veel schulden heeft zal bij een daling van de olieprijs niet opeens meer gaan consumeren. Die zal de situatie eerder gebruiken om schulden af te lossen en te sparen.

    Dat de beurzen wereldwijd de afgelopen weken zo hard onderuit zijn gegaan is volgens de marktcommentator niet het gevolg van een dalende olieprijs, maar van een algemene tendens van toenemende onzekerheid over de economie.

  • Italiaanse bank Monte Dei Paschi kraakt

    De Italiaanse bank Monte Dei Paschi verkeert nog steeds in moeilijkheden, zo schrijft de Wall Street Journal. Spaarders halen hun geld weg, terwijl de koers van het aandeel op de Italiaanse beurs vorige week met meer dan 40% zakte tot een dieptepunt van €0,51. Sinds het begin van dit jaar hebben de aandelen van de oudste bank ter wereld al 58% van hun waarde verloren.

    monte-dei-paschi-di-sienaMonte dei Paschi die Siena wist de afgelopen twee jaren €8 miljard aan vermogen aan te trekken, waarvan de helft gebruikt is om een lening bij de overheid af te lossen. De kapitaalbuffer van de bank is nu ongeveer €1,6 miljard, maar het is de vraag of dat genoeg is om een nieuwe crisis te overbruggen. In de eerste helft van 2015 boekte de bank nog een nettowinst van €194 miljoen, maar in het derde kwartaal was er een nettoverlies van €109 miljoen. De grote hoeveelheid slechte leningen maakt de Italiaanse bankensector kwetsbaar.

    Beleggers kijken door het slechte sentiment op de aandelenmarkt weer kritisch naar de balansen van Italiaanse banken. Ook andere banken zoals Unicredit, Banco Popolare en Ubi Banca gingen vorige week hard onderuit op de Italiaanse beurs. Hieronder ziet u de koersontwikkeling van de verschillende bankaandelen over de afgelopen maand, afgezet tegen de Italiaanse FTSE index.

    italian-banks-down

    Bankaandelen in Italië gingen weer hard onderuit (Grafiek van Bloomberg)

    TIP: Goudstandaard heeft in samenwerking met Slimbeleggen een handige goudgids samengesteld. In deze goudgids heeft Goudstandaard doorgerekend wat de optimale weging is voor goud binnen uw beleggingsmix. Meer weten? Klik hier om het rapport te downloaden!

  • Dance macabre op de internationale financiële markten

    Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

    Het gaat er hard en ruig aan toe op de internationale financiële markten aan het begin van 2016. In de eerste twee weken verdween er voor meer dan $4 biljoen aan internationale beurswaarde door de schoorsteen. Volgens sommige analisten vormt de huidige paniek een eerste aanwijzing wat de wereld staat te wachten na het beëindigen van de monetaire verruimingsprogramma’s.

    Als dat waar mocht blijken te zijn dan liegen de voortekenen er niet om. Er is paniek vanwege de onduidelijkheid over de economische koers in China en over de waardevermindering van de renminbi. De obligatiemarkten worden door elkaar gehusseld, omdat centrale banken hun reserves aanspreken om de lokale munten te steunen. Tegelijkertijd zoeken beleggers hun heil in staatsobligaties in hun zoektocht naar veiligheid. De paniek wordt nog aangewakkerd door de schijnbaar onstuitbare val van de prijzen voor grondstoffen, die van olie in het bijzonder. Het resultaat is dat de beurzen van Shanghai en Shenzen in 2016 al meer dan 20% aan waarde hebben ingeboet. Hun Europese en Amerikaanse tegenvoeters doen het met 10% iets minder slecht, maar daar is alles ook mee gezegd.

    danse-macabere

    La Danse Macabere

    Nieuw recessie?

    Er is niet alleen veel onrust over China en wat daar wel of niet gaande is, maar ook over de economie van de Verenigde Staten heerst twijfel en ongerustheid. Is er nu wel of niet sprake van een winstrecessie? Gaan bedrijven in de energiesector nu wel of niet massaal op de fles, omdat ze bezwijken onder hun torenhoge schulden en lage olieprijzen?

    shanghai-stock-exchangeHoe kunnen deze onrust en paniek bezworen worden? Dat zal niet eenvoudig zijn. Sommige wijzen daarbij met de beschuldigende vinger naar de Fed. Al sinds dat de mogelijkheid voor een renteverhoging slechts geopperd werd is de dollar in waarde gaan stijgen. Dat heeft tot een financiële verkrapping geleid die verkeerd uitpakt voor het Amerikaans bedrijfsleven. De Fed mag dan wel claimen dat de crisis voorbij is maar daar merkt de Amerikaan in de praktijk weinig van. De groei van de economie is nog steeds teleurstellend laag ondanks jaren van monetaire stimulering en een rentevoet van nagenoeg 0%. Het idee begint post te vatten dat de Fed eigenlijk geen mogelijkheden meer heeft om de economie een impuls te geven.

    Moet het heil dan weer komen van China, zoals in 2008/09? Ook daar zetten beleggers vraagtekens bij. Na al de mislukte ingrepen op de Chinese beurzen in de afgelopen maanden lijkt de overheid wat kopschuw geworden om nieuwe maatregelen te implementeren. Daar komt nog bij, dat Beijing in februari gastheer is voor de bijeenkomst van de G20. In de aanloop hiernaar lijkt het uitgesloten dat er radicale maatregelen genomen worden. De autoriteiten willen het liefst zoveel mogelijk rust bij dit soort belangrijke internationale aangelegenheden.

    Maar waar kan de belegger dan wel enige zekerheid aan ontlenen? Wat kan wel als leidraad dienen voor zijn beleggingsbeslissingen in de komende dagen en weken? Twee zaken zou hij in zijn overwegingen kunnen meenemen. De eerste is, dat turbulentie op de financiële markten niet automatisch uitmondt in een wereldwijde recessie. De kans daarop is volgens JP Morgan voor dit jaar ongeveer 50%. De bank voegt er echter aan toe dat het huidig pessimisme niet stoelt op reële economische data. Dat is een opvatting die gedeeld wordt door Goldman Sachs. Strateeg Jan Hatzius verwacht dan ook dat nieuwe economische data die begin februari naar buiten komen voor de broodnodige rust onder beleggers zullen zorgen.

    Impact China overschat?

    Hij bestrijdt eveneens de overtuiging onder veel beleggers, dat de gebeurtenissen in China hun verwoestende uitwerking op de wereldeconomie niet zullen missen. Hatzius poneert dat de invloed van China op de rest van de wereld nog beperkt is. Als de Chinese import met 10% daalt dan kost dat de ontwikkelde landen slechts 0,1% aan groei! Voor deze strateeg is de prijsdaling van grondstoffen eerst en vooral het gevolg van overinvesteringen in goede tijden en is de dure dollar bewijs van de kracht van de Amerikaanse economie. De Chinese onrust tenslotte heeft alles te maken met de transitie naar een economie die steunt op de consument en diensten. Al deze zaken zorgen voor problemen, grote problemen zelfs maar beheersbare problemen. Het zijn troostende gedachten van Hatzius, zij het dat ze slechts een schrale troost bieden aan een de belegger die nu behoefte heeft om de uitgang uit de malaise te vinden!

    Cor Wijtvliet

    Hoofdredacteur Beurshalte.nl

    beurshalte-logoOver Beurshalte:

    Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

  • Aandeel Deutsche Bank zakte 40% in drie maanden

    Aandeel Deutsche Bank zakte 40% in drie maanden

    Het aandeel van Deutsche Bank zakte in de afgelopen drie maanden met 40% en staat met een koers van €16,38 op het laagste niveau in meer dan twintig jaar tijd. De koers ligt vandaag de dag zelfs lager dan in het voorjaar van 2009, toen bankaandelen wereldwijd een historisch dieptepunt bereikten. Drie maanden geleden was Deutsche Bank op de beurs nog €30 waard, maar toen begonnen de twijfels over de degelijkheid van een van de grootste banken van Duitsland toe te nemen.

    deutsche-bank2De zorgen van beleggers bleken terecht, want afgelopen week werd duidelijk dat de bank in 2015 een verlies van €6,7 miljard geleden heeft. Een boete van €2,2 miljard die Deutsche Bank in april 2015 kreeg voor het manipuleren van de Libor rente en hoge juridische kosten voor het sjoemelen met de rentetarieven en manipulatie van wisselkoersen lieten het verlies verder oplopen. Ook drukte een kostbare reorganisatie op de resultaten van 2015.

    Er hangt al jaren een donkere wolk boven Deutsche Bank. De bank heeft grote derivatenposities en is een belangrijke spil in de Europese obligatiemarkt. Als deze bank zou omvallen is de schade niet te overzien, maar een ‘bailout’ van de bank zou wel eens veel kostbaarder kunnen zijn dan die van Lehman Brothers.

    deutsche-bank-earnings

    Groot verlies voor Deutsche Bank in 2015

    deutsche-bank-share-price

    Aandeel Deutsche Bank zakt naar nieuw dieptepunt

  • Russische roebel naar nieuw dieptepunt

    De economie van Rusland is erg afhankelijk van de export van grondstoffen als olie en gas. Dat blijkt ook als we de waardedaling van de roebel afzetten tegen de olieprijs. In twee jaar tijd daalde de prijs van een vat Brent olie van $110 naar minder dan $30, maar tegelijkertijd is de waarde van de roebel meer dan gehalveerd.

    Was de prijs van een Amerikaanse dollar in januari 2014 nog 35 roebels, nu kost dezelfde dollar meer dan 80 roebels. Dat betekent dat het voor de bevolking van Rusland nu meer dan twee keer zo duur is om geïmporteerde goederen aan te schaffen die in Amerikaanse dollars betaald worden.

    Inflatie

    Omdat veel consumentengoederen uit het buitenland komen is de inflatie sterk gestegen. De centrale bank zou de rente kunnen verlagen om de economie te stimuleren, maar dan kan de toch al hoge inflatie nog verder uit de hand lopen. Begin 2015 heeft de centrale bank de rente nog flink verlaagd, maar de waardedaling van de munt maakte een verdere rentedaling zo goed als onmogelijk.

    De waardedaling van de roebel is overigens niet alleen maar slecht voor Rusland. Voor de olie-industrie en de mijnbouwsector dempt de zwakke munt de verliezen, omdat hun eindproduct in relatief sterke dollars verkocht wordt en de loonkosten met goedkope roebels betaald kunnen worden.

    ruble-oilprice-down

    Olieprijs daalt en de roebel daalt mee (h/t: Holger Zschaepitz)

  • Olieprijs crasht, krijgt Mike Maloney gelijk?

    Mike Maloney voorspelde in 2010 dat de olieprijs in het geweld van een grote deflatoire crisis naar $10 per vat zou kunnen dalen. In een presentatie voor Russische bankiers legde hij uit dat de financiële crisis van 2008 nog maar het begin was van een veel grotere deflatoire crisis die vroeg of laat zou toeslaan. Is 2016 het jaar waarin de verwachtingen van Mike Maloney uitkomen?

    Over de economie van Rusland zei Maloney in 2010 het volgende:

    “Most of your government income comes from oil, I am going to show you that oil is going to crash, prices are going to come down and you are going to have a severe crisis here!”


    Lees ook:

    Tip: Maakt u zich zorgen over uw vermogen? Overweeg dan eens wat spreiding aan te brengen met fysiek goud. Door de geschiedenis heen heeft dit edelmetaal haar waarde weten te behouden, in tegenstelling tot veel valuta. Het is niet voor niets dat zelfs centrale banken nog steeds aanzienlijke goudreserves aanhouden. Wilt u goud kopen, Goudstandaard is een betrouwbare aanbieder van fysiek edelmetaal met mogelijkheden tot opslag dankzij AFM vergunning.

  • Grafiek: Vloedgolf van negatieve rente door ECB

    Sinds de lancering van het stimuleringsprogramma van de ECB een jaar geleden is het aantal Europese staatsobligaties met een negatief rendement explosief toegenomen. Meer dan 40% van al het schuldpapier in omloop heeft al een negatieve rente, tegenover ongeveer 20% in januari 2015 en minder dan 5% een jaar eerder.

    Langlopende staatsobligaties van landen als Duitsland, Nederland en Frankrijk leveren al niets meer op, maar ook het kortlopende schuldpapier van de zogeheten ‘PIIGS’ landen heeft inmiddels een negatieve rente. Dat was vijf jaar geleden nog niet voor te stellen, toen het rendement op 10-jaars leningen van landen als Spanje, Portugal en Italië boven de 7% uitsteeg.

    negatieve-yield-bonds-ecb-qe

    Negatieve rente op meer dan 40% van Europese staatsobligaties

    (Bron: Bank of America Merrill Lynch, h/t: Holger Zschaepitz)

    Negatieve rente

    De vlucht van vermogen richting veilige havens heeft de afgelopen jaren gezorgd voor een neerwaartse druk op zowel de lange als de korte rente. Dat natuurlijk effect werd verstrekt door twee ontwikkelingen in de Eurozone. Enerzijds moesten landen bezuinigen en hun tekorten terugbrengen, waardoor er minder nieuwe obligaties op de markt kwamen. Anderzijds zorgde de ECB met het maandelijks opkopen van €60 miljard aan staatsobligaties voor extra vraag.

    Al deze factoren samen zorgden voor de explosieve groei van het aantal staatsobligaties met een negatieve rente. Zo lang de hierboven genoemde factoren van kracht blijven is een rentestijging vrijwel ondenkbaar.

    Lees ook:

  • Nikkei index in een ‘bear market’

    De Japanse Nikkei index zakte woensdag naar het laagste niveau in 3,5 jaar tijd en is daarmee officieel in een ‘bear market’ terechtgekomen. De index verloor 2,2% en staat daarmee 21% lager dan het hoogtepunt van bijna 21.000 punten in juni vorig jaar. Zorgen over de groei van de wereldeconomie, die zelfs uitgesproken werden door het IMF, veroorzaken wereldwijd een verkoopgolf in aandelen. Die zorgen worden versterkt door een aanhoudende daling van de olieprijs.

    Niet alleen in Japan gaan de aandelenkoersen hard onderuit. De Hang Seng index in Hong Kong zakte woensdag met 3,8% naar het laagste niveau sinds juli 2012, terwijl de Zuid-Koreaanse Kospi index met 2,4% onderuit ging. Ook in China voerde het negatieve sentiment de boventoon, al bleven de verliezen daar beperkt tot 1,5%.

    AEX ook in ‘bear market’

    Ook dichter bij huis gaat het hard omlaag, want de AEX index zakte woensdag door de 400 puntengrens. Eind november stond de AEX nog op bijna 470 punten en in augustus werd zelfs de 500 punten even aangetikt. Ook de AEX is dus technisch gezien in een bear market terechtgekomen.

    nikkei-index

    Nikkei index in een bear market, 21% lager dan de top van vorig jaar (Bron: Wall Street Journal)

  • IMF verlaagt opnieuw groeiverwachting wereldeconomie

    Het IMF heeft vandaag voor de derde keer in minder dan een jaar tijd haar groeiverwachtingen voor de wereldeconomie naar beneden bijgesteld. De verwachtingen werden naar beneden bijgesteld, nadat bekend werd gemaakt dat de economie van China in het vierde kwartaal met 6,9% op jaarbasis was gegroeid. Dat zijn percentages waar we in de Westerse wereld alleen maar van kunnen dromen, maar voor Chinese begrippen waren het de zwakste groeicijfers sinds 2009.

    Een zwakkere groei in China is niet de enige reden voor het IMF om somberder te zijn over de wereldeconomie. Door de daling van de grondstofprijzen en de olieprijs zijn ook heel veel andere landen in de problemen gekomen. Vooral de BRICS-landen worden getroffen door een combinatie van dalende grondstofprijzen en een kapitaalvlucht richting de dollar. De waarde van de Russische roebel en de Zuid-Afrikaanse rand zijn door al deze problemen sterk gedaald ten opzichte van de dollar.

    Groeivertraging China

    Het IMF voorziet nu een groei van de wereldeconomie van 3,4% in 2016 en 3,6% in 2017, terwijl men eerder nog uitging van 0,2 procentpunt meer groei in zowel dit jaar als volgend jaar. De Chinese economie zal volgens het IMF dit jaar met 6,3% en volgend jaar met 6% groeien. Dat betekent een verdere terugval ten opzichte van de 6,9% groei die in 2015 gerealiseerd werd.

    IMF“We zien geen grote veranderingen in de fundamenten van de Chinese economie ten opzichte van zes maanden geleden, maar de markten zijn zeker erg geschrokken van de recente gebeurtenissen en vinden het lastig om deze signalen te interpreteren”, zo verklaarde IMF-econoom Maury Obstfeld in een videoboodschap. Hij merkt ook op dat de financiële markten nogal volatiel en risico-avers zijn en daarom vrij sterk reageren op het macro-economische nieuws.

    Voor de Eurozone verhoogde het IMF haar groeiprognose met 0,1 procentpunt naar 1,7%, terwijl het vooruitzicht voor de Amerikaanse economie voor dit jaar en voor volgend jaar met 0,2 procentpunt verhoogd werd naar 2,6%. Het IMF ziet tekenen van herstel in de Amerikaanse economie, maar ziet ook bedreigingen in de lage olieprijs en de waardestijging van de dollar. Dat eerste remt de investeringen in de energiesector, terwijl het tweede ongunstig is voor de exportcapaciteit van de Amerikaanse economie als geheel.

    Wereldwijde recessie mogelijk?

    Volgens de Amerikaanse bank Morgan Stanley is er dit jaar 20% kans op een wereldwijde recessie. Men spreekt van een wereldwijde recessie als de economie minder dan 2,5% groeit, omdat dat de minimale groei is die compenseert voor de groei van de wereldbevolking. De aandelenmarkten wereldwijd gingen begin dit jaar ongekend hard onderuit, niet alleen in China maar ook in de rest van de wereld. Veel beleggers zijn nerveus geworden en zien in de daling van de grondstofprijzen een signaal dat het slecht gaat met de wereldeconomie. Volgens Obstfeld doen centrale banken van Japan en Europa er verstandig aan een extreem soepel monetair beleid te hanteren. Ook hoopt hij dat deze economieën meer fiscale stimulering gaan toepassen om de economie aan te jagen. Vooral investeringen in infrastructuur is volgens de IMF-econoom een onderwerp dat de regeringen op tafel zouden moeten brengen. TIP: Verwacht je een nieuwe recessie in 2016? Zorg dat je een goed gespreide portefeuille hebt! Wist je dat het toevoegen van goud aan de beleggingsportefeuille een betere verhouding oplevert tussen risico en rendement? En wilt u weten wat de optimale weging van goud is? Download dan de goudgids die Goudstandaard in samenwerking met Slimbeleggen maakte.

  • Leeglopen van bubbels

    De Bank for International Settlements, ook wel de bank van de centrale banken genoemd, concludeert in een nieuw opzienbarend rapport dat er wereldwijd géén sprake is van seculaire stagnatie (een tijdperk van structureel lagere groei), maar dat het werkelijke probleem schuilt in kredietbubbels die de reële economie verstoren.

    bisDe BIS onderzocht alle recessies in de Westerse wereld sinds de jaren ’60. Daaruit blijkt dat de lange nasleep van de Lehman-crisis (die in 2008 begon) bijna volledig verklaard kan worden door de vernietigende effecten van de neergang die volgt op het uiteenspatten van een kredietbubbel.

    Nader toegelicht: Tijdens de hausse slokt de kredietbubbel steeds meer middelen op. Denk aan werknemers die tijdens de huizenbubbel overstapten naar de bouw- of makelaarssector (hypotheekadviseurs schoten bijvoorbeeld als paddenstoelen uit de grond). Dit potentieel wordt volgens de BIS onttrokken uit de meer productieve sectoren van de economie. Als vervolgens die bubbel uiteenspat verergeren de misallocatie van kapitaalgoederen. Het kan dat maar liefst acht jaar duren om deze giftige erfenis uit de weg te ruimen. Dit komt door krappe kredietmogelijkheden en een verstoord financieel systeem. Ook gaat de nasleep van een economische crisis vaak gepaard gaat met desastreuze overheidsbezuinigingen.

    Sneller herstel

    Zo beargumenteert de BIS dat de Verenigde Staten na de financiële crisis sneller herstelde dan Europa. De Noord-Amerikanen pakten sneller hun slechte schulden aan en dwongen banken nieuw kapitaal op te halen, daardoor bleef een kredietkrapte uit. Europa treuzelde echter, omdat de machtige banklobby maatregelen tegenhield. Politici kozen ervoor de hefboom van banken te verkleinen door de kredietgroei te beperken, in plaats van banken nieuw kapitaal op te laten halen. Voor deze beleidsfout(en) heeft Europa een hoge prijs betaald, want de werkloosheid is in veel landen nog steeds erg hoog.. Claudio Borio, hoofdeconoom bij de BIS en tevens hoofdauteur van het rapport, stelt:
    "Het terugkoppelingseffect van deze verloren productiviteit is 0,7% van het bbp per jaar. De totale schade over het afgelopen decennium ligt op 6% van het bbp."
    Dit zijn extreme bedragen en helaas zit achter deze bedragen erg veel menselijk leed. Het is erg moeilijk de verantwoordelijken hiervoor te vinden, laat staan te straffen... Sander Noordhof

    gs-logo-breed

    Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.