Tag: ecb

ECB onthult nieuw €50 bankbiljet

De ECB onthulde vandaag het nieuwe bankbiljet van 50 euro, het vierde biljet in de nieuwe ‘Europa’ serie. Deze nieuwe serie bankbiljetten hebben betere veiligheidskenmerken en zijn daardoor moeilijker te vervalsen. Eerder werden er al nieuwe biljetten van 5, 10 en 20 euro gelanceerd en op termijn zullen ook de briefjes van €100 en €200 een opfrisbeurt krijgen. ECB-bestuurslid Yves Mersch zei het volgende over de lancering van het nieuwe bankbiljet:

“De introductie van het nieuwe €50 biljet maakt ons geld nog veiliger. De meest hoogwaardige veiligheidskenmerken helpen om ons geld te beschermen. Het is onderdeel van onze voortdurende inspanning om de euro te behouden als een stabiele munt. Een munt waar dagelijks 338 miljoen mensen in de hele Eurozone op vertrouwen. De geleidelijke invoering van nieuwe eurobiljetten met nieuwe en verbeterde veiligheidskenmerken onderstreept ook de toewijding van het Eurosysteem om contant geld te behouden als een vertrouwd en efficient betaalmiddel.”

https://twitter.com/mauritskruithof/status/750299742702362625

50 euro biljet

Het bankbiljet van 50 euro is verreweg het meest gebruikte exemplaar, want ongeveer 45% van alle eurobiljetten in omloop is een briefje van €50. Er zijn meer biljetten van 50 euro in omloop dan alle briefjes van 20, 10 en 5 samen. Het nieuwe biljet van 50 euro is voorzien van een speciaal venster met het portret van Europa, een figuur uit de Griekse mythologie. Dit portret wordt zichtbaar op het moment dat het briefje tegen het licht wordt gehouden, net als bij het nieuwe €20 briefje.

Ook heeft het nieuwe bankbiljet een ander type verf, waardoor het getal 50 bij een verandering van de kijkhoek van groen naar blauw verkleurt. Daarmee is het briefje makkelijk te onderscheiden van een vals exemplaar. Het duurt nog wel even voordat het nieuwe briefje van €50 uit de pinautomaat komt, want de lancering staat gepland op 4 april 2017.

ECB onthult nieuwe 50 euro bankbiljet (Bron: ECB)

5 juli 2016
Italië krijgt geen uitzondering op bail-in

De Italiaanse premie Matteo Renzi zocht deze week steun bij de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse premier Hollande om een uitzondering op de bail-in regels te maken voor de Italiaanse bankensector. Renzi wil de banken herkapitaliseren, maar daarmee zou automatisch de bail-in procedure in werking moeten treden. Daarom probeerde de Italiaanse premier zijn Duitse en Franse collega’s ervan te overtuigen dat het beter is om de bail-in regels niet op de Italiaanse banken toe te passen.

Er dreigen grote problemen voor Italiaanse banken en er wordt al gesproken over een nieuw reddingsprogramma van €40 miljard om de banken opnieuw te kapitaliseren. De Italiaanse bankensector heeft €360 miljard aan slechte leningen op de balans staan en is daarmee erg kwetsbaar voor een nieuwe crisis.

Matteo Renzi wil geen bail-in…

ECB: “Zonder bail-in geen bankenunie”

“Als we de bail-in regels niet naleven, dan betekent dat het einde van de Europese bankenunie”, zo verklaarde ECB-bestuurslid Benoit Coeure tijdens een bijeenkomst van de centrale bank in Portugal. Als we de bail-in procedure voor banken naast ons neerleggen, dan moeten toezichthouders volgens Coeure veel verder gaan om de banken goed te kunnen controleren. “Als je geen marktdiscipline hebt, dan leg je alle lasten bij de toezichthouder neer en wordt het toezicht op de banken veel indringender. Als we vandaag de dag afwijken van de bail-in regels, dan betekent dat het einde van de bankenunie zoals we die nu kennen.”

Ook de Duitse bondskanselier Merkel is kritisch over het voorstel van Renzi en zei in een verklaring dat het niet de bedoeling is dat Europa iedere twee jaar de regels voor banken aanpast.

…maar Benoit Coeure wil geen uitzondering maken voor Italië

Bail-in onder druk

Sinds het begin van dit jaar zijn er nieuwe bail-in regels van kracht die moeten voorkomen dat de belastingbetaler moet opdraaien voor de kosten van een omvallende bank. Onder de nieuwe bail-in regels betalen vermogende spaarders en obligatiehouders van de bank mee om het moment dat de bank gered moet worden.

De gedachte achter de bail-in regelgeving is dat spaarders en obligatiehouders zich meer bewust worden van de risico’s en dat ze deze niet langer kunnen afwentelen op de belastingbetaler. Zou je de bail-in regels afschaffen, dan worden vermogende spaarders en obligatiehouders gemakzuchtiger en zullen zij minder snel vraagtekens zetten bij de kredietwaardigheid van een bank. Dat is volgens de Europese regeringsleiders en de centrale bank een onwenselijke situatie.

Europa wil het toezicht op banken verbeteren door middel van een nieuw Europees bankentoezicht. Dat moet voorkomen dat banken te lang grote risico’s kunnen nemen en daarmee een nieuwe bankencrisis kunnen veroorzaken.

ECB wil niet morrelen aan de bail-in regels

30 juni 2016
Balans ECB naar record: €3.109 miljard

De balans van de Europese Centrale Bank is door het stimuleringsprogramma toegenomen tot ruim €3.100 miljard, het hoogste niveau ooit. Sinds maart 2015 koopt de centrale bank maandelijks voor miljarden aan leningen op. Het eerste jaar gebeurde dat met een tempo van €60 miljard per maand, maar sinds maart 2016 is dat bedrag verder opgeschroefd naar €80 miljard.

Naast staatsobligaties koopt de centrale bank sinds deze zomer ook obligaties van grote bedrijven in de Eurozone, zoals die van Volkswagen. De centrale bank heeft volgens het laatste weekstaatje al meer dan €2 miljard van dit soort bedrijfsleningen opgekocht.

Balanstotaal ECB naar recordniveau

Balanstotaal ECB met 50% gestegen sinds 2014

De uitbreiding van het balanstotaal van de centrale bank werd in 2014 door Draghi nog bestempeld als het laatste instrument dat een centrale bank kan inzetten om de inflatie aan te jagen. Daar is vooralsnog weinig van te merken, want de officiële inflatie ligt nog steeds dichter bij nul dan bij de gewenste twee procent. Wel heeft het stimuleringsprogramma gezorgd voor hogere obligatiekoersen en een historisch lage rente. Het balanstotaal van de ECB is sinds 2014 met meer dan de helft gestegen.

In 2012 bereikte het balanstotaal van de centrale bank een vergelijkbare omvang. Toen werd de stijging veroorzaakt door verschillende LTRO programma’s (langlopende leningen aan banken) en door de stijging van de goudprijs. Op de balans van de centrale bank wordt de goudreserve van het Eurosysteem (meer dan 10.000 ton) vier keer per jaar opnieuw gewaardeerd tegen de actuele goudprijs. In die periode stond het goud tegen een zeer hoge waardering op de balans van de centrale bank. Het balanstotaal daalde na 2012 door de afwikkeling van LTRO en de waardedaling van de goudreserve.

22 juni 2016
Allianz: “Bubbel in Duitse staatsobligaties dreigt”

Verzekeraar Allianz voorziet een bubbel in Duitse staatsobligaties en wil daarom meer bedrijfsobligaties gaan kopen. Dat zegt Andreas Gruber, de man die verantwoordelijke is voor het beheer van de beleggingsportefeuille van de Duitse verzekeraar, in een interview. “Allianz heeft nooit veel belegd in Duitse staatsobligaties, er waren altijd genoeg betere alternatieven in de semi-publieke en private sector en in obligaties die niet in euro’s zijn uitgegeven”, zo verklaarde Gruber, die een vermogen van €638 miljard beheert.

De rente op Duitse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar zakte afgelopen vrijdag naar 0,01%, wat betekent dat Duitsland zelfs voor een langere periode gratis kan lenen. Alleen in Japan en Zwitserland kunnen voor een nog langere termijn lenen tegen een negatieve rente. De rente op Duitse staatsobligaties is vrijwel onafgebroken gedaald sinds de introductie van het stimuleringsprogramma van de ECB. Nu de ECB ook bedrijfsobligaties gaat opkopen zal de rente vermoedelijk nog verder dalen.

Rente Duitse staatsobligaties is al bijna nul procent (via Bloomberg)

Allianz anticipeert op beleid ECB

Voor Allianz is dit een mooi moment om bedrijfsobligaties te kopen, want nu de ECB het schuldpapier ook gaat kopen ontstaat er een opwaartse druk op de koersen van deze obligaties. Maar volgens vermogensbeheerder Andreas Gruber van Allianz zal de impact op obligatiemarkt beperkt blijven. In een interview in München zei hij daar het volgende over:

“Het volume aan bedrijfsobligaties dat de ECB zal opkopen is relatief gezien veel kleiner dan het volume aan staatsobligaties en zal daarom ook geen grote impact hebben het rendement en de liquiditeit van deze markt. We zullen onze positie in bedrijfsobligaties licht uitbreiden. Ook moeten we naar andere gebieden kijken, omdat we geen obligaties met een negatieve rendement kopen.”

De obligatieportefeuille van Allianz bestond eind vorig jaar voor het grootste deel uit staatsobligaties (38%) bedrijfsobligaties (35%). Van het totaal beheerde vermogen van de Duitse verzekeraar bestaat op dit moment 29% uit leningen aan bedrijven, tegenover 26% een jaar eerder. Vermogensbeheerder Gruber wil in de toekomst meer beleggen in vastgoed, infrastructuur en duurzame energie uit wind en zon. De beleggingsportefeuille van Allianz bevat nu al zestig windmolenparken en zeven velden met zonnepanelen, die samen meer dan een miljoen huishoudens van energie kunnen voorzien. Daar wil de vermogensbeheerder van Allianz de komende jaren nog meer in investeren.

“Van een bubbel in infrastructuur en duurzame energie is nog geen sprake. Daarom zijn deze beleggingen het meest aantrekkelijk voor ons.”

13 juni 2016
ECB koopt obligaties Volkswagen
De ECB heeft donderdag obligaties van de Duitse autofabrikant Volkswagen gekocht, zo bericht Bloomberg. De centrale bank is deze week begonnen met het kopen van obligaties van grote bedrijven uit de Eurozone, naar eigen zeggen om de inflatie en de economische groei in de Eurozone aan te jagen. Het is een uiterst omstreden maatregel, omdat de centrale bank zich hiermee op een terrein begeeft waar ze eigenlijk niets te zoeken heeft. De ECB kocht Volkswagen leningen met een looptijd van vijf jaar, hoeveel ze daarvan gekocht heeft is bij ons nog niet bekend.

Naar verwachting zal het niet lang duren voordat de ECB obligaties van andere grote Europese bedrijven koopt. In totaal heeft de ECB een budget van €80 miljard per maand beschikbaar gesteld dat verdeeld kan worden over staatsobligaties en bedrijfsobligaties.

Monetaire stimulering ECB

Door bedrijfsleningen op te kopen komt er meer geld in de economie, waardoor bedrijven makkelijker nieuwe investeringen kunnen doen en waardoor beleggers nieuw geld krijgen om mee te speculeren op de financiële markten. Ook zal hierdoor de rente dalen waartegen grote Europese bedrijven en multinationals kunnen lenen, waardoor ze een oneerlijk concurrentievoordeel krijgen ten opzichte van het midden- en kleinbedrijf dat afhankelijk is van (duurdere) financiering via banken en crowdfunding projecten.

Draghi benadrukte tijdens de laatste persconferentie van de ECB dat het stimuleringsprogramma alleen onvoldoende is om de economie weer uit het slop te trekken. Daarvoor zijn volgens de president van de centrale bank ook structurele hervormingen van overheden noodzakelijk. De vraag is hoe snel we die hervormingen kunnen verwachten, want juist door het stimuleringsprogramma van de ECB kunnen de landen in de Eurozone goedkoper lenen dan ooit tevoren.

Meer over dit onderwerp:
ECB koopt obligaties van Volkswagen
9 juni 2016
ECB begint met opkopen bedrijfsobligaties

De ECB begon in maart 2015 met het opkopen van staatsobligaties, maar met ingang van vandaag voegt de centrale bank daar ook bedrijfsobligaties aan toe. Het nieuwe corporate sector purchase programme (CSPP) werd eerder dit jaar al door de centrale bank aangekondigd en heeft als doel meer inflatie en economische groei te bewerkstelligen in de Eurozone. Onder het nieuwe stimuleringsprogramma koopt de ECB obligaties op van grote bedrijven, met uitzondering van financiële instellingen en bedrijven die een moederbedrijf hebben buiten de Eurozone en die daarom niet onder het Europese toezicht vallen.

De ECB beperkt zich tot obligaties van bedrijven met een goede kredietscore die een rendement opleveren van tenminste de depositorente van de ECB op het moment van aankoop. Vanaf 18 juli zal de centrale bank wekelijks bekendmaken van welke bedrijven zij obligaties gekocht heeft, zonder verder in detail te treden over de omvang van deze posities. De feitelijke aankoop van bedrijfsleningen zal niet door de ECB, maar door zes nationale centrale banken uitgevoerd worden. Dat zijn de centrale banken van Spanje, Italië, Frankrijk, Duitsland, België en Finland. Voor de ECB is slechts een coördinerende rol weggelegd in dit nieuwe CSPP stimuleringsprogramma.

Welke obligaties mag de ECB aankopen?
Op de website van de ECB lezen we dat de bedrijfsobligaties in aanmerking komen voor het stimuleringsprogramma als deze een looptijd hebben van tenminste zes maanden en maximaal 31 jaar. Het maakt daarbij niet uit hoeveel bedrijfsobligaties er beschikbaar zijn. Zo kan de centrale bank ook geld verstrekken aan de kleinere bedrijven in de Eurozone. Wel heeft de ECB bepaald dat ze niet meer dan 70% van alle obligaties van een bedrijf mag bezitten. De ECB zal bedrijfsleningen opkopen op zowel de primaire als de secundaire markt. Dat betekent dat ze niet alleen schuldpapier zal kopen van andere beleggingsfondsen en banken, maar ook rechtstreeks van bedrijven wanneer deze nieuwe obligaties op de markt brengen. Obligaties van publieke instellingen mag de ECB alleen via de secundaire markt aankopen, omdat er anders sprake is van monetaire financiering. Dat is volgens het mandaat van de centrale bank niet toegestaan. In tegenstelling tot pensioenfondsen hoeft de ECB geen bedrijfsobligaties te verkopen als de kredietstatus van het betreffende bedrijf verslechtert. Ook opvallend is dat de centrale bank de bedrijfsobligaties zal doorrollen, wat betekent dat de opbrengst gebruikt wordt om opnieuw in schuldpapier van het bedrijf te beleggen. De ECB hanteert een 'budget' van €80 miljard per maand voor staatsobligaties en bedrijfsobligaties samen. Koopt de centrale bank meer bedrijfsleningen, dan kan ze minder staatsobligaties aan de balans toevoegen. Het nieuwe stimuleringsprogramma komt op een goed moment, want het aanbod van staatsobligaties begon al aardig op te drogen.
Risico's?
Het opkopen van leningen uit de markt draagt volgens de ECB bij aan een ruimere kredietverlening aan bedrijven en consumenten, wat op haart beurt weer zorgt voor meer economische groei en inflatie. Het risico van dit monetaire beleid van de ECB is dat het de rente kunstmatig laag houdt en de prijzen van financiële activa verder opgedreven worden. Dat geeft een vals gevoel van welvaart en kan leiden tot onvoorzichtigheid in de kredietverleningen. Investeringen die bij een normale rente niet rendabel zouden zijn kunnen door het beleid van de centrale bank opeens wel rendabel worden, zoals ook beargumenteerd werd door Lex Hoogduin. Daardoor loopt men het risico dat er opnieuw teveel met geleend geld geïnvesteerd wordt en dat we daarmee een nieuwe kredietbubbel opblazen. Het risico op een crash zoals die van 2008 wordt daarmee steeds groter. Voorzichtige spaarders die denken dat dit verkeerd zal aflopen doen er wellicht verstandig aan fysiek goud te kopen. Het is niet voor niets dat de landen van het Eurosysteem hun gezamenlijke goudvoorraad van meer dan 10.000 ton niet verkopen of zelfs maar uitlenen aan andere partijen. Heeft u al een verzekering tegen roekeloos monetair beleid?

8 juni 2016
Grafiek: Balanstotaal centrale banken sinds 2005

De balansen van centrale banken zijn sinds het uitbreken van de financiële crisis explosief gestegen. Via twitter kwamen we de volgende grafiek tegen die we u niet willen onthouden. De Federal Reserve gaat aan kop met een balanstotaal dat inmiddels 5,5 keer zo groot is als in 2005, gevolgd door People’s Bank of China die haar balans met een factor vijf wist te vergroten. De ECB en de Bank of Japan bungelen nog onderaan, maar zijn begonnen aan een serieuze inhaalslag. Deze centrale banken kopen op grote schaal leningen op om de rente verder omlaag te drukken.

Het is de vraag hoe dit ongekende experiment zal eindigen. Gaan centrale banken schulden van overheden wegstrepen? Of krijgen we in de toekomst echt helikoptergeld? Het is moeilijk voor te stellen dat deze ontwikkeling op de lange termijn zonder gevolgen blijft voor de waarde en koopkracht van het geld. Wat we wel weten is dat Westerse centrale banken gestopt zijn met goud te verkopen en dat landen als Rusland en China vrijwel onafgebroken goud aan hun reserves toevoegen…

Ontwikkeling balanstotaal centrale banken sinds 2005 (Grafiek via @Schuldensuehner)

27 mei 2016
ECB loopt tegen grenzen QE programma aan
Het stimuleringsprogramma van de ECB dreigt vast te lopen vanwege een tekort aan staatsobligaties, zo schrijft Bloomberg. Als de centrale bank in dit tempo staatsleningen blijft opkopen, dan is er na september geen enkele Duitse staatsobligatie meer te vinden die voldoet aan de regels waar de ECB aan gehouden is.

De centrale bank mag geen staatsobligaties kopen met een negatieve rente lager dan de depositorente van -0,4%, wat betekent dat een groot deel van de Duitse staatsobligaties niet in aanmerking komt voor het opkoopprogramma. Daar komt bij dat Duitsland streeft naar een begrotingsevenwicht, met als gevolg een zeer gering aanbod van nieuwe staatsobligaties.

De ECB probeert de schijn van onafhankelijkheid hoog te houden door staatsobligaties van alle landen uit de Eurozone op te kopen, waarbij een weging wordt toegepast voor de omvang van het land. In de praktijk komt het erop neer dat de ECB veel meer staatsobligaties van Duitsland moet kopen dan van landen als Spanje en Italië, terwijl het aanbod van schuldpapier in die laatstgenoemde landen veel groter is dan in Duitsland.

Stimuleringsprogramma ECB
Het opkopen van staatsobligaties is een taak die de centrale banken van de lidstaten uitvoeren namens de centrale bank. Sinds het begin van het QE programma in maart 2015 heeft het Eurosysteem meer dan €700 miljard aan staatsobligaties aan haar balans toegevoegd. Om het tekort aan schuldpapier te verlichten zou de ECB een aantal voorwaarden van het stimuleringsprogramma kunnen aanpassen.
1. Het verlagen of opheffen van de ondergrens van -0,4%
2. Uitbreiding van het stimuleringsprogramma naar regionale schulden en bedrijfsleningen
3. Loslaten van de verdeelsleutel zodat er minder Duitse staatsobligaties gekocht worden
4. Stoppen met het QE programma
Balanstotaal ECB sinds 2011 (via @Schuldensuehner)
25 mei 2016
Column: Einde voor de 500 euro

Begin vorige week gingen er al hardnekkige geruchten rond dat er een einde zou komen aan het biljet van €500. Toch waren we enigszins verrast toen de ECB woensdag bekend maakte dat het biljet eind 2018 uit productie gaat. Daar moeten we overigens gelijk aan toevoegen dat de biljetten wel gewoon wettig betaalmiddel blijven.

Het is een opmerkelijk besluit van de centrale bank, omdat ze in februari nog zei dat er eerst meer bewijs nodig was dat het biljet daadwerkelijk op grote schaal gebruikt wordt voor criminele activiteiten. Een claim waar tot op heden maar weinig harde bewijzen voor geleverd zijn. De Europese Commissie zou dit onderzoeken, maar blijkbaar had de ECB niet het geduld om de uitkomsten van dit onderzoek af te wachten.

De productie van €500 biljetten wordt dus ergens in 2018 gestopt, maar het briefje blijft wel wettig betaalmiddel. Je zou je haast afvragen wat de winst is van deze maatregel. Als criminelen euro bankbiljetten willen gebruiken, dan kunnen ze nog steeds de briefjes gebruiken die reeds in omloop zijn. Hebben ze meer geld nodig, dan is het biljet van €200 nog steeds een bruikbaar alternatief. De bankbiljetten van €500 vertegenwoordigen een waarde van ongeveer €300 miljard, dat is een derde deel van alle biljetten in omloop. Wij kunnen ons moeilijk voorstellen dat dit allemaal crimineel geld is. Er zijn veel spaarders die hun vermogen graag buiten het banksysteem willen bewaren, bijvoorbeeld omdat ze gesteld zijn op hun privacy of omdat ze door de financiële crisis minder vertrouwen hebben in banken.

Productie 500 euro biljetten stopt in 2018

Veel meer 500 euro biljetten na 2008
Dat laatste is makkelijk aan te tonen, want vlak na het uitbreken van de crisis schoot het aantal €500 biljetten in omloop opeens hard omhoog. Het ligt voor de hand dat het vermogen is dat voorheen geparkeerd stond op spaarrekeningen of beleggingsrekeningen, maar dat door spaarders is opgenomen uit angst voor een crash van het financiële systeem. Vermogende spaarders hebben een goede reden om een deel van hun vermogen in cash aan te houden, want het deposito garantiestelsel geeft slechts zekerheid tot €100.000 per bank. Heb je meer geld, dan is het een optie om een deel daarvan aan te houden in de vorm van cash of goud. Daar is niets verdacht aan.

Sterke toename 500 euro biljetten in 2008

Negatieve rente
Waarom stopt de ECB dan toch met de uitgifte van het €500 biljet? Daar kan ik twee mogelijke verklaringen voor bedenken. Het eerste argument is dat spaarders cash geld kiezen om te ontsnappen aan een mogelijke negatieve rente op de spaarrekening. Door het afschaffen van grote bankbiljetten wordt deze 'vluchtroute' minder aantrekkelijk gemaakt. Een tweede argument is dat de overheid steeds meer inzage wil hebben in het vermogen van haar burgers. Volgens de nieuwe 'Common Reporting Standard' (CRS) die sinds 2014 wordt uitgerold proberen overheden nog meer informatie te vergaren over de vermogensposities van alle burgers. Contant geld is voor de belastingdienst een doorn in het oog, omdat dit lastig te traceren is. Laten we hopen dat het besluit van de ECB niet de eerste stap is richting een totaal verbod op contant geld... Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

9 mei 2016
LIVE: ECB rentebesluit om 14:30

De ECB geeft vandaag haar maandelijkse rentebesluit vanuit het hoofdkantoor van de centrale bank in Frankfurt. We zouden het bijna vergeten, want er is de afgelopen dagen amper gespeculeerd over nieuwe maatregelen van de centrale bank. Eerder dit jaar werd het stimuleringsprogramma verder opgeschroefd van €60 naar €80 miljard per maand en werd de depositorente met tien basispunten verlaagd tot -0,4%.

Vandaag verwacht men geen nieuwe maatregelen van de centrale bank, al zagen we de prijzen van goud en zilver in de aanloop naar het rentebesluit verder oplopen. De zilverprijs bereikte het hoogste niveau in meer dan tien maanden tijd, terwijl de prijs van goud weer boven de €1.100 per troy ounce wist uit te stijgen. Ook de aandelenmarkt zat de afgelopen weken in de lift. Op de valutamarkt verstevigde de euro haar positie ten opzichte van de dollar, de wisselkoers staat voorafgaand aan het rentebesluit op iets meer dan $1,13.

21 april 2016
ECB geïrriteerd over gebrek aan hervormingen

De ECB is de laatste jaren uitgegroeid tot de crisisbestrijder bij uitstek, maar daar is de centrale bank helemaal niet blij mee. In een uitgebreid artikel in het Duitse Handelsblatt lezen we dat achter de deuren bij de centrale bank veel irritatie is over het gebrek aan daadkracht bij overheden en politiek leiders. Steeds weer moet de centrale bank ingrijpen bij een dreigende crisis, omdat overheden te weinig doen om de economie te hervormen.

Was de ECB tien jaar geleden nog een instituut dat achter de schermen het monetaire beleid voor alle eurolanden uitzetten, vandaag de dag is haar rol geëvolueerd tot de crisisbestrijder die de brand moet blussen als ergens in de Eurozone banken in de problemen dreigen te komen en landen toegang tot de kapitaalmarkt dreigen kwijt te raken. En sinds vorig jaar heeft de ECB er ook nog de taak van Europees bankentoezicht bij gekregen…

Kritiek
"De kritische uitlatingen richting de ECB zijn soms moeilijk te verteren", zo vertelde ECB-econoom Peter Praet tijdens een conferentie van Goethe University's Center for Financial Studies. En daarbij richtte hij zich met name op Duitse economen, die de centrale bank ervan beschuldigen het geld waardeloos te maken met negatieve rente. Ook uit Nederland is er veel kritiek geweest op het beleid van de ECB, onder andere van (voormalig) centraal bankiers als Nout Wellink, Klaas Knot en Lex Hoogduin. Vrijwel unaniem zijn zij van mening dat de ECB te ver gaat met haar beleid van negatieve rente en het maandelijks opkopen van €80 miljard aan staatsobligaties.
Dilemma: Moet ECB meer of minder doen?
Dat het niet makkelijk is een monetair beleid voor te schrijven voor 19 verschillende economieën blijkt wel uit het feit dat de kritieken uit twee kanten komen. De één is van mening dat de ECB nu al veel te ver gaat, terwijl de ander zal zeggen dat de centrale bank juist onvoldoende doet en meer extreme maatregelen als helikoptergeld moet overwegen. Het is een spanningsveld waarin de centrale bank moeilijke keuzes moet maken en nooit de wens van iedereen kan vervullen. Ook ECB-bestuurslid Benoit Coeuré is niet te spreken over het feit dat heel veel maatregelen op het bord van de centrale bank worden gelegd. Hij verwijst naar de eindeloze nachten van Europees topoverleg in Brussel, waar overheden beslissingen moeten nemen en waar ook de ECB bij aanwezig is. Volgens Coeuré heeft de centrale bank daar niets te zoeken. In iedere crisissituatie wordt de ECB om hulp gevraagd, of het nou gaat om een bailout programma voor landen, noodleningen aan de Griekse bankensector of het uitspreken van steun voor de Griekse overheid. Dat zijn allemaal taken waar de centrale bank zich helemaal niet mee wil bemoeien, omdat het taken zijn die de politiek zou moeten beslissen.

ECB niet blij met rol als crisisbestrijder

Limiet bereikt
De ECB is zich er goed van doordrongen dat ze inmiddels opereert op het randje van haar mandaat. Het verlagen van de rente en het opkopen van staatsobligaties kan beschouwd worden als indirecte steun aan overheden, terwijl dat volgens de verdragen uitdrukkelijk verboden is. Op het hoogtepunt van de Europese schuldencrisis vroeg de markt een rente van 7% om voor tien jaar geld uit te lenen aan landen als Spanje, Italië en Portugal. Nu lenen deze landen, dankzij het ingrijpen van de ECB, bijna gratis. Ondertussen stapelen de staatsobligaties zich in hoog tempo op bij de centrale bank. Verschillende beleidsmakers bij de ECB zijn van mening dat de focus meer verlegd moet worden van de centrale bank terug naar overheden. Ze vinden dat landen van de eurozone meer moeten doen om hun begroting in orde te maken en dat ze meer structurele hervormingen moeten doorvoeren om de lastendruk voor bedrijven te verminderen. Alleen dan kan de economie van het Europese continent op de lange termijn blijven groeien.
Fiscale stimulering?
De ECB heeft met het verlagen van de rente en de lancering van het QE-programma tijd gekocht voor overheden om hervormingen door te voeren, maar het frustrerende is dat daarmee juist de noodzaak om te hervormen is weggevallen. De rente op staatsobligaties is nu zo laag dat landen zich niet meer zo druk maken over hun begrotingstekort en de staatsschuld. Paul Sheard, hoofdeconoom van kredietbeoordelaar Standard & Poor's, verklaarde tegenover het Duitse Handelsblatt dat de landen van de eurozone juist nu meer moeten doen aan fiscale stimulering, zodat er een minder zware last ligt op de schouders van de centrale bank.

11 april 2016