Marketupdate

Tag: schulden

  • Staatsschuld Spanje verdrievoudigd sinds 2007

    De staatsschuld van Spanje is vandaag de dag drie keer zo hoog als in 2007, zo schrijft Bloomberg. In het eerste kwartaal van dit jaar was de schuld voor het eerst in honderd jaar tijd zelfs weer groter dan de omvang van de economie, gemeten naar het bruto binnenlands product. Zelfs ten tijde van de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) was de schuld niet zo groot als nu.

    De grote stijging van de staatsschuld sinds 2007 is het gevolg van het leeglopen van de vastgoedzeepbel en van banken die daardoor in de problemen zijn gekomen. Om de economie overeind te houden moest de overheid veel meer geld uitgeven dan er binnen kwam uit belastinginkomsten. Tijdens de Europese schuldencrisis was het nog even spannend of Spanje haar schulden nog wel kon betalen, want de rente op 10-jaars leningen steeg toen naar meer dan 7%.

    Door ingrijpen van de ECB blijft de rentelast voor Spaanse regering nog te overzien, want het land leent vandaag de dag bijna gratis. Eind maart stond de staatsschuld van het land op €1,1 biljoen.

    spanje-staatsschuld

    Staatsschuld Spanje is nu drie keer zo groot als in 2007 (Bron: Bloomberg)

  • Ook Ierland leent bijna gratis

    Ierland kwam in 2008 in een diepe recessie en een jaar later was er zelfs sprake van een economische depressie. In een jaar tijd kromp de economie met 8,5%, terwijl de werkloosheid van 8,75% naar 11,4% steeg. Het dieptepunt werd bereikt in 2012, toen volgens de officiële statistieken 14,6% van de bevolking werkloos was. In werkelijkheid lag dat percentage waarschijnlijk veel hoger. In het dieptepunt van de crisis – van april 2009 tot en met april 2010 – ontvluchtten 34.500 mensen het land, de grootste emigratiegolf die het land sinds 1989 heeft meegemaakt.

    Maar het duurde slechts een paar jaar voordat beleggers dit allemaal weer waren vergeten. Bereikte de rente op een 5 jaars obligatie van Ierland in de zomer van 2011 nog een piek van 13,5%, amper vijf jaar later was die rente gedaald tot onder het nulpunt. U leest het goed: Ierland leent vandaag de dag gratis, net als al die andere Europese landen die een rol speelden in de Europese schuldencrisis.

    Het is verbazingwekkend hoe kort het geheugen van beleggers is, want wie is er bereid vijf jaar geld uit te lenen zonder daar rendement voor te krijgen? En waarom zou je zonder rendement je spaargeld uitlenen, als je ook fysiek goud kunt kopen tegen een geringe premie?

    ireland-bond-yield-5-year

    Ook Ierland kan inmiddels gratis lenen (Grafiek via Investing.com)

  • Grafiek: Steeds meer onproductieve schulden in China

    Er zal geen twijfel over bestaan dat de Chinese economie een enorme potentie heeft, maar dat wil zeggen dat het land geen grote economische problemen heeft. We hebben op Marketupdate al vaker geschreven over de vastgoedbubbel, spooksteden en de explosieve toename van de schuldenlast. Wat dat betreft is de Chinese economie niet fundamenteel anders dan de onze. De schulden beginnen ook in China problematischer te worden, want de laatste tijd zien we een sterke toename in het aantal wanbetalingen en duurt het steeds langer voordat rekeningen betaald worden. Het is dan ook niet vreemd om te verwachten dat de volgende grote kredietcrisis in China zal plaatsvinden.

    De volgende grafiek laat zien dat de productiviteit van de Chinese economie al jaren niet meer zo sterk toeneemt als de totale schulden. Met andere woorden, er moet steeds meer geld geleend worden om dezelfde hoeveelheid economische groei te realiseren. In 2005 leverde iedere yuan extra schuld een bijdrage van 1 yuan aan het bbp, tien jaar later is er al 6,5 yuan nodig om dezelfde groei te realiseren. U zult begrijpen dat dit geen duurzaam groeimodel is.

    china-debt-gdp

    Steeds meer onproductieve schulden in China (via twitter)

  • China stevent af op crisis zoals die van 2008

    Sinds het begin van dit jaar zijn er meer zorgen ontstaan over de groei van de Chinese economie. Het wordt steeds duidelijker dat ook China haar economie heeft laten groeien door heel veel meer schulden te maken. Met geleend geld werd een vastgoedbubbel opgeblazen, terwijl bedrijven veel geld leenden om de productie te verhogen. Het gevolg is overproductie en een toename aan de hoeveelheid slechte leningen, waarmee China dezelfde kant op dreigt te gaan als Japan in 1991 en de Verenigde Staten en Europa in 2008.

    Door de geschiedenis heen blijkt keer op keer dat een snelle toename van private schulden de oorzaak is voor een recessie. De crash van de Japanse economie in 1991 werd veroorzaakt door te hoge schulden, terwijl speculatie op de Amerikaanse huizenmarkt de financiële crisis van 2008 inluidde. Ook Europa bleek kwetsbaar, wat als eerste zichtbaar werd in landen met hele hoge private schulden, zoals IJsland en Spanje. De kans is groot dat China het volgende land is dat bezwijkt onder te hoge private schulden. De eerste signalen daarvan zijn al enige tijd zichtbaar.

    China stevent af op kredietcrisis?

    Maar hoe groot is het Chinese schuldenprobleem precies? Cijfers van de Bank for International Settlements laten zien dat de totale schulden in de tweede grootste economie ter wereld sinds 2008 explosief zijn toegenomen, van 150 naar 250 procent van het bbp. En dat is veel, als je bedenkt dat het bbp in deze periode ook met bijna 10% per jaar steeg. Vergelijken we de schuldengroei in China met andere landen, dan is de kans op een crisis zeer groot. Ook econoom Steve Keen verwacht dat de volgende grote crisis in China zal uitbreken. https://twitter.com/pdacosta/status/724699421292806144  

  • Spanje leent bijna gratis

    Door het stimuleringsprogramma van de ECB kan zelfs de Spaanse overheid inmiddels bijna gratis lenen. Op de laatste obligatieveiling wist Spanje €1,16 miljard op te halen tegen een rente van 0,11%, een nieuw laagtepunt voor de 3-jaars leningen van Spanje. Tijdens de Europese schuldencrisis van een aantal jaar geleden betaalde Spanje nog een rente van meer dan 5% voor een soortgelijke lening.

    We zijn heel benieuwd in hoeverre de Spaanse pensioenfondsen getroffen worden door de lage rente. In 2013 schreven we nog over een pensioenfonds dat maar liefst 97% van haar vermogen in staatsobligaties had belegd…

  • Overzicht: $60 biljoen aan schulden wereldwijd

    We weten dat de welvaart in de wereld ongelijk verdeeld is, maar dat geldt ook voor de hoeveelheid schulden. De Visual Capitalist maakte een grafisch overzicht van alle schulden per land, uitgedrukt als een percentage van de totale wereldwijde publieke schuldenlast van bijna $60 biljoen.

    In dit overzicht zijn de private schulden helaas niet meegenomen. Ook zijn de toekomstige verplichtingen van overheden, zoals sociale zekerheid en oudedagsvoorzieningen, niet inbegrepen. De illustratie hieronder is gebaseerd op de cijfers van het IMF en de bedragen zijn omgerekend naar Amerikaanse dollars.

    world-debt-60-trillion-infographic

    Infographic: $60 biljoen aan wereldwijde schulden (Bron: Visual Capitalist)

  • Schauble: “Stop met monetaire en fiscale stimulering”

    Schauble: “Stop met monetaire en fiscale stimulering”

    De Duitse minister van Financiën Wolfgang Schauble heeft gezegd dat alle landen zich moeten weerhouden van meer monetaire en fiscale stimulering. Daarmee leggen landen volgens Schauble namelijk het fundament voor een nieuwe crisis. Het ruime monetaire beleid en de met schulden gefinancierde fiscale stimulering door overheden heeft volgens de Duitse minister amper economische groei opgeleverd, terwijl de schuldniveaus op publiek en privaat niveau volgens hem nu al te hoog zijn.

    “Zowel het fiscale als monetaire beleid heeft haar limiet bereikt. Als je wilt dat de reële economie groeit, dan kun je gewoon niet om hervormingen heen. Praten over meer stimuleringsmaatregelen is slechts een afleiding van de werkelijke taak die voor ons ligt. We kunnen daarom geen goedkeuring geven aan een nieuw fiscaal stimuleringsprogramma binnen de G20, zoals sommige landen hebben voorgesteld.”

    Schuld gedreven economische groei

    Volgens Schauble veroorzaakt de schuld gedreven economische groei nieuwe bubbels en lokt het excessieve risico’s uit, waarmee een zombie-economie gecreëerd wordt. Daarmee doelt hij waarschijnlijk op het voorbeeld van Japan, dat al decennia worstelt met een extreem hoge schuldenlast, een lagere rente en amper economische groei. Duitsland probeert zelf het goede voorbeeld te geven, door het begrotingstekort terug te brengen naar nul procent.

    De Duitse minister van Financiën sprak tijdens een conferentie van het Institute of International Finance in Shanghai, dat tegelijk met een G20 topoverleg gehouden werd. Hij kreeg bijval van Mark Carney, gouverneur van de Canadese centrale bank. Hij zei dat er naast de fiscale en monetaire stimulering in de ontwikkelde economieën te weinig gedaan is om structurele hervormingen door te voeren.

    schauble

    Schauble gelooft niet in meer stimulering

  • Amerikaanse staatsschuld passeert $19 biljoen

    De Amerikaanse staatsschuld ligt nu officieel boven de $19 biljoen, zo blijkt uit cijfers die afgelopen maandag bekend werden gemaakt door het Ministerie van Financiën. Toen Obama in 2008 verkozen werd tot president was de staatsschuld van de Verenigde Staten $10,6 biljoen, wat betekent dat de publieke schuldenlast van het land in minder dan acht jaar tijd verdubbeld is.

    De totale staatsschuld is voor $13,7 biljoen gefinancierd door Amerikaanse beleggers, pensioenfondsen en banken. De rest van de staatsschuld is de Amerikaanse overheid verschuldigd aan het buitenland, voornamelijk aan China en Japan. Deze landen bezitten beide meer dan $1 biljoen aan Amerikaanse Treasuries, die ze in de loop der jaren hebben opgebouwd vanwege het structurele handelsoverschot met de VS.

    Wie financiert Amerikaanse staatsschuld?

    Een steeds groter percentage van de Amerikaanse staatsschuld komt weer in handen van Amerikaanse beleggers, want uit de statistieken van de Federal Reserve blijkt dat het buitenland de afgelopen twaalf maanden bijna geen Amerikaans schuldpapier heeft bijgekocht. De extra schulden die gemaakt zijn werden vrijwel volledig gefinancierd door beleggers, banken en pensioenfondsen in de VS.

    De Amerikaanse staatsschuld is een terugkerend onderwerp van discussie, omdat de regering eens in de zoveel tijd het schuldenplafond moet verhogen. De oppositie gebruikt dit instrument om de regerende partij onder druk te zetten, maar de geschiedenis heeft uitgewezen dat zowel de Democraten als de Republikeinen niet in staat zijn de schuldenlast van Amerika terug te brengen.

    Uit ons archief…

    total-debt-us-19t

    De totale staatsschuld van de VS passeert de $19 biljoen (Bron: Zero Hedge)

  • Laten we hopen dat Keynes gelijk heeft…

    De Bank of Japan introduceerde afgelopen vrijdag een negatieve rente en is daarmee de derde grote centrale bank die inmiddels een vergoeding vraagt aan banken om reserves te parkeren. Een rente van nul procent is blijkbaar niet genoeg om de economie op gang te brengen en de inflatie aan te jagen, dus gaan centrale banken nog een stap verder door een negatieve rente te hanteren. Dit in de hoop dat hun beleid nu wel gaat werken.

    De ECB, de Zwitserse centrale en de Bank of Japan hopen dat banken de negatieve rente gaan doorberekenen aan bedrijven en consumenten. Dat betekent in ieder geval nog minder rente op uw spaargeld. De centrale banken willen investeringen van bedrijven en uitgaven van consumenten zodoende verhogen. Dit is volgens hen dé manier om inflatie te krijgen, maar het in beweging brengen van het gecreëerde geld mislukt vooralsnog hopeloos. Hierover een andere keer meer.

    Stimuleren

    In 2008 hebben centrale banken wereldwijd de rente verlaagd om de economie weer op gang te brengen, terwijl overheden hun schulden zagen toenemen door fiscale stimuleringsprogramma's en nationalisatie van banken. We zijn nu acht jaar verder, maar nog steeds durven centrale banken niet te stoppen met hun 'ruime' monetaire beleid. De Federal Reserve verhoogde de rente eind vorig jaar weliswaar een klein stapje, maar in Europa en Japan draaien de spreekwoordelijke geldpersen nog steeds op volle toeren. helicopter-benCentrale banken hebben er een dagtaak aan de economie te ondersteunen, al is mijn mening dat dit tot nu toe alleen maar averechts werkt. Het is überhaupt de vraag of centrale banken zich hiermee moeten bemoeien, vroeger hadden ze dit mandaat dan ook niet. De Chinese centrale bank heeft opnieuw voor miljarden aan liquiditeit in het banksysteem gepompt, terwijl voormalig Federal Reserve voorzitter Ben Bernanke ('Helicopter Ben') hint naar de reële mogelijkheid van een negatieve rente in de Verenigde Staten. Meer van hetzelfde dus. De crisis waar we sinds 2008 in verzeild zijn geraakt zijn is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan te hoge schulden wereldwijd (wat natuurlijk al jaren daarvoor in gang is gezet). De huidige beleidsmakers, die de economische theorie van Keynes hanteren, zoeken de oplossing in het maken van meer schulden. Mocht de Keynesiaanse theorie uiteindelijk niet de juiste blijken te zijn of onjuist zijn uitgevoerd, dan heeft de gehele wereld op termijn een groot probleem. Er is dan ongekend veel 'leergeld' betaald... Sander Noordhof

    gs-logo-breed

    Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

  • Documentaire: Boom, Bust, Boom

    Wat krijg je als je een hoogleraar risicomanagement een film laat maken samen met Monty Python-lid Terry Jones over financiële crises? De zeer leerzame, begrijpelijke en komische documentaire Boom Bust Boom.

    boombustboom-teaserTheo Kocken werkte twee jaar aan een documentaire over hoe menselijk gedrag een financiële crisis veroorzaakt. Nobelprijs winnende economen als Robbert Shiller, Paul Krugman en Daniel Kahneman vertellen hierin waarom economische crashes blijven gebeuren en welke rol het economieonderwijs kan spelen om deze in de toekomst te voorkomen.

    De documentaire duurt 75 minuten en is te zien op de website van de NPO. Of klik hieronder om de video te starten.

    Zie ook: 


  • Theo Kocken: Binnen tien tot vijftien jaar wereldwijde schuldsanering

    Econometrist Theo Kocken verwacht binnen tien tot vijftien jaar een vorm van wereldwijde schuldsanering, dat zegt hij in een gesprek met Willem Middelkoop voor Café Weltschmerz. De schulden zijn wereldwijd zo hoog opgelopen dat het zo goed als onvermijdelijk geworden is om een deel van de schuld af te schrijven.

    theo-kockenKocken werkte vanaf 1990 in de bankensector en heeft zich vanaf 2000 gespecialiseerd in risicomanagement. Vanuit die achtergrond verbaast hij zich erover hoeveel waarde er nog toegekend wordt aan bepaalde risicomodellen, die gebaseerd zijn op foutieve of achterhaalde aannames over hoe de economie werkt.

    Verderop in het gesprek praten de heren over het beleid van centrale banken, de toestand van het wereldwijde monetaire systeem en de relatie tussen goud en geld. De boodschap van Theo Kocken is dat we gezamenlijk teveel schulden gemaakt hebben en dat we daarom nog een zeer grote crisis mogen verwachten.  Centrale banken zullen volgens hem slechts tot zekere hoogte in staat zijn de stabiliteit op de financiële markten te bewaken. Een interessant gesprek!

    Boom, Bust, Boom

    Theo Kocken werkte twee jaar aan de documentaire ‘Boom, Bust, Boom‘ over hoe menselijk gedrag een financiële crisis veroorzaakt. Nobelprijs winnende economen als Robbert Shiller, Paul Krugman en Daniel Kahneman vertellen hierin waarom economische crashes blijven gebeuren en welke rol het economieonderwijs kan spelen om deze in de toekomst te voorkomen.

    Klik hier voor meer interviews van Café Weltschmerz