Marketupdate

Tag: valutacrisis

  • Topman van Total wil grotere rol voor de euro

    Christophe de Margerie, topman van de Franse oliemaatschappij Total, heeft afgelopen zaterdag gezegd dat de euro een grotere rol moet spelen in het internationale handelsverkeer. Dat schreef Reuters afgelopen weekend. Hij reageerde daarmee op vragen van Franse beleidsmakers ten aanzien van het gebruik van de euro als handelsmunt. Frankrijk wil vaker euro’s gaan gebruiken in het internationale betalingsverkeer, nadat het Franse BNP Paribas een boete van $9 miljard had gekregen voor het negeren van Amerikaanse sancties op dollartransacties met bepaalde landen.

    Europese landen willen zich niet langer de les laten lezen door de Verenigde Staten en weten dat ze met de euro een sterk alternatief in handen hebben voor de dollar. De munt wordt al door meer dan 300 miljoen Europeanen gebruikt en krijgt ook ver buiten Europa steeds meer erkenning. Een voorbeeld daarvan is India, dat ruwe olie uit Iran in euro’s wenst af te rekenen.

    “Geen reden om dollars te gebruiken”

    Volgens Margerie is er geen enkele reden om olie af te rekenen in dollars. Het gegeven dat de olieprijs wordt uitgedrukt in dollars wil nog niet zeggen dat leverancier en afnemer ook in dollars moeten handelen. Een scenario waarin de dollar helemaal niet meer gebruikt wordt doet Margerie af als ‘niet realistisch’. Wel is hij ervan overtuigd dat het goed is als de euro vaker gebruikt wordt in het internationaal handelsverkeer.

    Grotere rol voor de euro

    De Franse Minister van Financiën, Michel Sapin, wil met zijn collega’s uit andere lidstaten van de Eurozone overleggen hoe de euro vaker gebruikt kan worden in internationale handel. “Dit zou een manier zijn om bedrijven die handel drijven buiten Amerikaans territorium te beschermen, indien deze bedrijven transacties uitvoeren die in hun eigen land volkomen legaal zijn”, aldus Sapin.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

    Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!




  • Video: De steunpilaren van de dollar

    In de volgende video laat ‘belangp’ zien dat het dollarsysteem op haar laatste benen loopt. Belangrijke steunpilaren die de dollar waarde geven vallen uit elkaar. De laatste jaren zien we dat deze pilaren alsmaar verder worden aangetast. Zo gebruiken steeds meer landen de eigen valuta in internationale handel en wordt er vaker olie en gas afgerekend in een andere munt dan dollars.

  • Video: Mike Maloney over de val van de dollar

    Mike Maloney van Goldsilver.com is er nog steeds van overtuigd dat het dollarsysteem in de huidige vorm haar beste tijd gehad heeft. Dat heeft niet alleen te maken met het onconventionele beleid van de Amerikaanse centrale bank, maar ook met het feit dat opkomende markten steeds meer handelen in hun eigen valuta. Daardoor daalt de vraag naar de Amerikaanse munt in het handelsverkeer. Vooral de snelheid waarmee deze ontwikkelingen elkaar opvolgen is opvallend.

    Valutaswaps tussen centrale banken en overeenkomsten tussen landen om euro's, yuan en roebels te gebruiken als alternatief voor de dollar komen steeds vaker in het nieuws. Daarmee lijkt de status van de dollar als wereldmunt onhoudbaar geworden. Een recent voorbeeld daarvan is het plan van Gazprom om gas in euro's, yuan en roebels af te rekenen.

  • Gazprom stapt over van dollar naar de euro

    Gazprom heeft met haar klanten afspraken gemaakt om gas in euro’s in plaats van dollars af te rekenen, zo meldt Itar-Tass. Volgens Alexander Dyukov, topman van het bedrijf, hebben negen op de tien klanten met het voorstel van Gazprom ingestemd.

    “Aanvullende overeenkomsten van Gazprom die het mogelijk maken met euro’s in plaats van dollars te betalen worden nu ondertekend. Met Wit-Rusland is een overeenkomst bereikt om gas af te rekenen in roebels”, aldus Dyukov.

    Eerder schreven we op Marketupdate al dat de klanten van Gazprom in Azië bereid zijn te betalen met de euro in plaats van met dollars. Met een aantal klanten heeft Gazprom de afspraak gemaakt om de aardgas af te rekenen in Chinese yuan, zo schrijft Itar-Tass.

    Van dollar naar euro en yuan

    “Het zogenoemde plan B is al gedeeltelijk uitgewerkt. Met sommige handelspartners is al overeenstemming bereikt over omschakeling van dollarcontracten naar euro’s en yuan. We overwegen nog de mogelijkheid om contracten om te zetten naar Russische roebels”, zo verklaarde de topman van Gazprom tijdens het International Economic Forum in Sint Petersburg.

    Gazprom wil gas afrekenen met de euro en de yuan

    Gazprom wil gas afrekenen met de euro en de yuan

  • Weidmann: “ECB kan Europese problemen niet oplossen”

    Volgens Jens Weidmann, president van de Bundesbank, is het niet de taak van de ECB om de problemen van Europa op te lossen. Dat zei hij afgelopen week in een interview met de Suddeutsche Zeitung. Volgens Weidmann is er door de financiële crisis van beide kanten controverse ontstaan over het beleid van de Europese Centrale Bank. Sommigen beschouwen de bank als een vangnet voor banken en overheden die in de problemen komen en willen dat de ECB daar nog verder in gaat dan ze nu doet. Anderen zijn van mening dat de ECB al veel te ver is gegaan in het ondersteunen van banken en overheden.

    Weidmann: "ECB moet de Europese problemen niet oplossen"Weidmann stelt dat de ECB duidelijk moet communiceren dat ze niet de problemen van Europa op zich kan nemen. “Het mandaat van prijsstabiliteit mag niet ondergeschikt worden gemaakt aan andere doelen, zoals het garanderen van de solvabiliteit van overheden”. Daarmee reageert hij op de toenemende populariteit van politieke partijen en politici die de spreekwoordelijke geldpers aan willen zetten. “Centrale banken in de eurozone mogen overheden niet financieren en moeten hun mandaat strikt volgen om hun onafhankelijkheid te kunnen bewaren”, zo voegt hij toe.

    Over de relatief sterke euro:

    De relatief hoge waardering van de euro ten opzichte van de dollar baart de president van de Bundesbank geen zorgen. “We hebben vaker op deze wisselkoers gestaan. Als je de euro vergelijkt met een mandje van valuta zie je dat de euro op dit moment maar een klein beetje boven het handelsgewogen gemiddelde ligt ten opzichte van het moment dat de muntunie werd opgericht. Er bestaat geen twijfel over dat een ruim monetair beleid een lagere wisselkoers met zich meebrengt. Echter ben ik geen voorstander van een actief wisselkoersbeleid dat als doel heeft de euro te verzwakken.”

    De gedachte dat een zwakke euro een blijvende verbetering kan geven aan het concurrentievermogen van de Eurozone is onjuist. We hebben dat gezien wat devaluaties in het tijdperk voor de komst van de muntunie ons hebben opgeleverd. Op de korte termijn hielp devalueren voor landen als Italië, maar over de langere termijn ondermijnde dit de bereidheid van beleidsmakers en bedrijven om te veranderen. Dat ging op termijn weer ten koste van het concurrentievermogen. De enige manier om concurrerend te blijven is door innovatief te ondernemen en door productief personeel te hebben.  De relatief sterke euro is volgens Weidmann te verklaren door de toenemend vertrouwen in de Eurozone onder de institutionele beleggers. "Daardoor stroomt er kapitaal binnen, voornamelijk richting de perifere landen. Dat heeft de euro sterk gemaakt. Maar het heeft ook een positief effect op deze landen, want de instroom van kapitaal heeft de rente op de kapitaalmarkt naar een all-time low gebracht. Op de lange termijn is dat meer bepalend voor de economie van deze landen dan de wisselkoers."

  • Oekraïners halen spaargeld van de bank

    De bevolking van Oekraïne haalt steeds meer spaargeld van de bank, zo blijkt uit de laatste cijfers van de Oekraïense centrale bank. Volgens de officiële cijfers daalden de totale spaartegoeden in maart met 5,9%, wat gelijk staat aan ongeveer 26 miljard hryvnia.

    Omgerekend naar euro’s is dat net geen €1,5 miljard, waaruit we kunnen concluderen dat de bevolking van het Oost-Europese land sowieso weinig spaargeld heeft. Het land telt bijna drie keer zoveel inwoners als Nederland, maar heeft veel minder spaartegoeden. Volgens cijfers van het CBS beschikten Nederlanders in augustus 2013 gezamenlijk over €330 miljard aan spaargeld.

    Politieke instabiliteit

    Als gevolg van de politieke instabiliteit in het land kiezen steeds meer spaarders eieren voor hun geld, door hun geld van de bank te halen. Indien de banken hun deuren om wat voor reden dan ook sluiten kan men in elk geval nog over het spaargeld beschikken. Het is uiteraard niet vrij van risico om veel spaargeld in huis te halen, maar blijkbaar schatten steeds meer mensen het risico van een banktegoed hoger in. Bankiers in Oekraïne verwachten dat de uitstroom van spaartegoeden ook in april nog zal aanhouden. Uit de cijfers van de centrale bank blijkt ook dat veel van het geld dat spaarders opnemen niet meer wordt teruggebracht naar de bank. De voorkeur verschuift naar het gebruik van contant geld, omdat er minder vertrouwen is in de banken. Ondanks de zwakke munt daalde ook het aantal leningen dat banken verstrekten. Blijkbaar is er geen behoefte aan meer krediet onder deze onzekere omstandigheden.

    Hogere spaarrente

    In een poging de uitstroom van spaartegoeden te stoppen verhogen de banken hun spaarrente. Die staat nu gemiddeld op 19,5%, maar er waren eerder deze maand ook uitschieters naar 26%. De hoge rente klinkt aantrekkelijk, maar het compenseert nog steeds niet voor de schrikbarende waardedaling van de munt. De hryvnia verloor gisteren meer dan 8% tegenover de euro en sinds het begin van dit jaar is de valuta al met bijna 37% in waarde gekelderd. De volgende grafiek laat goed zien dat de waardedaling van de munt vanaf februari in een stroomversnelling kwam.

    Waardedaling hryvnia versus de euro

    Waardedaling hryvnia versus de euro (Bron: XE.com)

  • Kapitaal vlucht massaal weg uit Rusland

    Sinds de Russische inval in de Krim is er een heuse kapitaalvlucht op gang gekomen. Buitenlandse investeerders hebben in het eerste kwartaal van dit jaar naar schatting $70 miljard weggehaald. Andrei Klepach, de Russische staatssecretaris van Economische Zaken, bevestigt de grote uitstroom van kapitaal en erkent dat deze veel groter is dan waar men op gerekend had. Investeerders vrezen dat de uitstroom van kapitaal vroeg of laat zal leiden tot kapitaalcontroles en sluizen om die reden preventief geld weg uit Rusland.

    “Het is schokkend, de financiële markten hebben extreem zelfvoldaan gereageerd en hebben zichzelf voor de gek gehouden door te geloven dat Rusland met haar bijna $500 miljard aan valutareserves onkwetsbaar is. Maar die reserves kunnen compleet irrelevant worden in een crisis als deze”, zo verklaarde Bartosz Pawlowski van BNP Paribas tegenover de Telegraph. volgens Lars Christensen van Danske Bank kunnen de Russische autoriteiten terugvallen op een vorm van financiële dwang om geld gevangen te houden in Rusland. “Kapitaalcontroles zijn een serieus risico en mogen niet buiten beschouwing worden gelaten. Wat er nu ook gebeurd, er is al permanente schade aangericht aan de Russische economie, omdat buitenlandse investeerders de acties van Rusland niet snel zullen vergeten.”

    Sancties

    Afgelopen maandag legden Europa en de Verenigde Staten economische sancties op tegen Rusland als vergeldingsactie voor de Russische annexatie van de Krim. Maandag werd bekendgemaakt dat de VS meer vloeibaar gas (LNG) beschikbaar gaat stellen aan landen die het nodig hebben. LNG dat oorspronkelijk bestemd was voor de Aziatische markt zal nu voor een deel in Europa afgeleverd worden. "Daarmee geven we, gezien de situatie in Oekraïne, een positief signaal af naar onze bondgenoten", zo verklaarde Lisa Murkowski van het Amerikaanse Energy Committee. Carlos Pascual van het Amerikaanse departement van Energie verklaarde afgelopen weekend dat bijna 80 miljard kubieke meter aan Amerikaans schaliegas op jaarbasis voor gebruik in Europa beschikbaar kan worden gesteld. Op dit moment importeert Europa als geheel 130 miljard kubieke meter gas uit Rusland. Volgens de Brusselse denktank Brueghel kan de EU haar afhankelijkheid van Russische gas binnen een jaar naar nul terugbrengen door meer te importeren uit Noorwegen, door de productie in Nederland op te schroeven, door strategische reserves aan te spreken en door de consumptie van aardgas terug te brengen. Europa kan 20 miljard kubieke meter gas besparen door alleen al de verwarming in alle woningen 1,5 graad Celsius lager te zetten.

    Kapitaalvlucht

    De grootste druk ligt momenteel op de financiële sector van Rusland. De Russische Sberbank heeft de groeiverwachtingen voor de economie van Rusland naar nul verlaagd en waarschuwde afgelopen weekend zelfs voor een recessie, indien de vlucht van kapitaal de $100 miljard overstijgt. "De huidige situatie heeft wereldwijd een negatieve impact op de economie, zowel in Rusland als in Europa", zo verklaarde directeur German Gref. Kredietbeoordelaar Fitch verlaagde de kredietstatus van Sberbank en vier andere Russische banken. De kredietbeoordelaar verlaagde tevens de 'outlook' voor tien buitenlandse banken die in Rusland filialen hebben. De Russische centrale bank probeert de waardedaling van de Russische roebel (10% ten opzichte van de Amerikaanse dollar sinds het begin van dit jaar) af te remmen en verhoogde daarom de rente met 1,5%. Die renteverhoging is nodig om vertrouwen in de munt terug te winnen, maar is beknellend voor de Russische economie. Volgens Pawlowski kan de Russische economie serieus in de problemen komen, indien de rente nog twee of drie maanden op dit niveau blijft. "Je kunt je munt verdedigen, maar als je dat doet sloop je de economie". Een devaluatie van de Russische roebel is ook niet echt een optie, omdat banken en bedrijven in Rusland schulden ter waarde van $650 miljard hebben in buitenlandse valuta. Als de roebel gedevalueerd worden neemt de last van deze schulden toe. Van die schulden in vreemde valuta moet ongeveer een kwart binnen een jaar doorgerold worden.

    Russische roebel

    Kapitaalvlucht uit Rusland

  • “Britse pond moet devalueren”

    Volgens miljonair en ondernemer John Mills moet het Verenigd Koninkrijk haar munt devalueren om de economie weer aan de gang te krijgen. Dinsdag start hij een nieuwe campagne om de politiek te overtuigen van het nut van een zwakkere pond.

    Onderdeel van de campagne is de publicatie van een onderzoek van Civitas, een denktank die de economische gevolgen van een zwakkere pond heeft doorgerekend. In het artikel staat dat het Verenigd Koninkrijk ‘veroordeeld’ is tot jaren van schulden opstapelen en bezuinigen, indien er niet spoedig een nieuwe weg wordt ingeslagen die de productiviteit en de industriële activiteit van de Britse economie verbetert.

    Handelsbalans

    Het Verenigd Koninkrijk heeft al meer dan tien jaar een tekort op de handelsbalans. Ze importeert veel goederen uit het buitenland, omdat de import vaak goedkoper is dan productie in eigen land. Volgens ondernemer Mills moet de waarde van het Britse pond omlaag worden gebracht om daar verandering te brengen: "Britse politici focussen zich alleen op fiscaal en monetair beleid, maar het wisselkoersbeleid wordt totaal genegeerd. Dat is de grootste fout die beleidsmakers op dit moment maken."

    Devalueren

    Een zwakkere munt kan met name de kleine industrie weer winstgevend maken, zo betoogt Mills. In het onderzoek dat Mills heeft laten uitvoeren lezen we dat de groei van de Britse economie weer kan aantrekken tot 3% in het eerste jaar en 5% in het vijfde jaar.

    britse-pond

  • Turkse centrale bank verhoogt rente met 4,25%

    De Turkse centrale bank heeft dinsdag tijdens een ingelaste bijeenkomst de rente met 4,25% verhoogd. In plaats van 7,75% wordt de korte rente nu vastgesteld op 12%, een maatregel die de waardedaling van de Turkse lira een halt toe moet roepen. In de afgelopen twee maanden verloor de lira 14% van haar waarde en afgelopen maandag zakte de koers naar een dieptepunt ten opzichte van de dollar. Door het rentebesluit zakte de wisselkoers van 2,25 naar 2,17 Turkse lira per dollar, een daling van 3,5%. Helaas is het effect van de renteverhoging slechts van korte duur, want op het moment van schrijven is de wisselkoers alweer opgelopen naar 2,23.




    Rente naar 12%

    De plotselinge verhoging van de rente komt ook voor de Turkse premier als een verrassing, want Erdogan heeft zich onlangs nog tegen een interventie middels de rente uitgesproken. Dat de centrale bank van Turkije desondanks toch de rente verhoogt illustreert dat de ernst van de huidige situatie.

    Een rente van 7,75% is voor Westerse begrippen uitzonderlijk hoog, maar in Turkije compenseert dat percentage amper voor de inflatie. Door de rente naar 12% te brengen hoopt de centrale bank het vertrouwen in de munt terug te winnen. De rente moet veel hoger liggen dan de inflatie, wil het mensen weer vertrouwen geven in de waarde van de munt.

    Effect van de hogere rente slechts van korte duur?

    Effect van de hogere rente slechts van korte duur? (Bron: XE.com)

    Turkse lira onder druk

    Met deze forse renteverhoging laat de centrale bank zien dat ze de waardedaling van de munt niet accepteert. Een goedkopere munt kan weliswaar een gunstige exportpositie opleveren, maar als de waarde van de munt te snel onderuit gaat kunnen er ook meer negatieve effecten optreden. Denk bijvoorbeeld aan investeerders die hun kapitaal terugtrekken uit de Turkse markt, aan speculanten die op een devaluatie van de lira speculeren en aan huishoudens die hun spaargeld gaan omzetten van lira naar buitenlandse valuta zoals de Amerikaanse dollar. En dan hebben we het nog niet eens over de stijgende importkosten (Turkije heeft een structureel tekort op de betalingsbalans)…

    Turkije heeft meer dan $100 miljard aan dollarreserves, maar die kunnen bij een verdere waardedaling van de lira snel opraken. Investeerders trekken zich al terug uit Turkije, want cijfers van het Institute of International Finance (IIF) laten zien dat ze sinds mei vorig jaar voor een bedrag van $3,9 miljard aan obligaties in Turkse lira hebben verkocht.

    “Fragile Five”

    Een nieuwe term die u de komende tijd wellicht vaker zult horen is “Fragile Five”, een term die betrekking heeft op vijf opkomende markten met een zwakke valuta. Dat zijn Brazilië, Zuid-Afrika, Indonesië, India en Turkije. Deze landen zijn zeer afhankelijk van buitenlandse investeerders om hun groeiambitie waar te maken. Sinds de Federal Reserve begonnen is met tapering geven beleggers weer de voorkeur aan schuldpapier dat in dollars wordt uitgedrukt dan aan risicovolle beleggingen in opkomende markten die mogelijk een hoger rendement opleveren.

    De Fragile Five zijn de landen die op dit moment zwaar onder druk staan. Turkije wordt volgens Barclays misschien nog wel het zwaarst getroffen, omdat dit land van de vijf het meest afhankelijk is van korte-termijn leningen. Dit jaar moet het land $200 miljard lenen uit het buitenland, ongeveer een kwart van het bbp. Een groot deel van dat bedrag leent het land van bedrijven en banken. Zodra die geen kredieten meer willen verlenen zal Turkije door haar buitenlandse valutareserve heen raken en hulp moeten vragen aan het IMF.

    Bron: New York Times

    Turkse lira onder druk

    Turkse lira onder druk (Afbeelding via Bloomberg)

  • Grafiek: Valutaoorlog treft opkomende markten

    De volgende grafiek van Reuters laat zien hoeveel waarde de valuta van verschillende opkomende markten hebben verloren ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Of het nou het gevolg is van de tapering door de Amerikaanse centrale bank of dat er andere factoren mee spelen, dat valt moeilijk te zeggen. Feit is dat veel investeerders zich terugtrekken uit opkomende markten, met als gevolg een neerwaartse druk op valuta als de Russische roebel, de Chileense en Argentijnse peso, de Braziliaanse real, de Indiase roepie, de Turkse lira en de Zuid-Afrikaanse rand.

    Valutaoorlog: Opkomende markten zien hun munt in waarde dalen

    Valutaoorlog: Opkomende markten zien hun munt in waarde dalen (h/t: @ALeipold)

  • Venezuela devalueert bolivar met 44%

    Venezuela heeft gisteren haar munt opnieuw gedevalueerd ten opzichte van de dollar, zo schrijft de Wall Street Journal. Was de officiële wisselkoers voorheen nog 6,3 bolivar per dollar, vanaf volgende week wordt dat 11,3 bolivar. De devaluatie raakt overigens maar een kleine groep mensen, omdat de overheid de wisselkoers maar voor een beperkt aantal producten beschikbaar stelt. Voedsel en medicijnen worden nog steeds geïmporteerd tegen een wisselkoers van 6,3 bolivar per dollar, maar voor toeristen, de oliesector en de goud-transacties van de centrale bank wordt de wisselkoers vanaf volgende week verhoogd naar 11,3 bolivar. Een jaar geleden vond er ook al een devaluatie plaats van de bolivar, destijds van 4,3 naar 6,3 bolivar per dollar.

    Officiële wisselkoers

    Officieel hanteert Venezuela nog wel een vaste wisselkoers ten opzichte van de dollar, maar die wisselkoers valt eigenlijk niet meer te verdedigen. Omdat de regering maar een beperkt aantal dollars beschikbaar stelt via haar wisselkantoor zijn veel mensen aangewezen op de zwarte markt. Daar is een dollar inmiddels 60 bolivar waard, ruim vijf keer zo veel als de officiële wisselkoers. De overheid subsidieert via de wisselkoers de meest noodzakelijke producten, waardoor deze betaalbaar blijven voor de bevolking. Zou de overheid geen kunstmatig lage wisselkoers hanteren, dan zou er al snel onrust ontstaan over te hoge voedselprijzen en onbetaalbare medicijnen. Eerder dit jaar lanceerde Venezuela het Sicad systeem, waar sommige importeurs en toeristen dollars kunnen opvragen tegen een wisselkoers die gunstiger is dan de wisselkoers op de zwarte markt. De wisselkoers binnen dit systeem ligt al enige tijd op ongeveer 12 bolivar per dollar. Rafael Ramirez (Minister van Olie) liet weten dat er in 2014 in totaal $5 miljard beschikbaar wordt gesteld via het Sicad systeem. Daar heeft de gewone man weinig aan, want die is voor het verkrijgen van dollars nog altijd aangewezen op de zwarte markt.

    Inflatie in Venezuela

    Sinds het aantreden van president Maduro is het snel bergafwaarts gegaan in Venezuela. De waarde van de valuta staat onder druk en de inflatie loopt razendsnel op. Volgens de laatste berichten is de officiële inflatie meer dan 50%, maar volgens velen is dat percentage in werkelijkheid nog veel hoger. De verandering van de officiële wisselkoers van de bolivar is een stap in de goede richting, maar er is veel meer nodig om het huishoudboekje van het Zuid-Amerikaanse land op orde te krijgen. Een grootschalige devaluatie van de bolivar is noodzakelijk om het land weer uit het slop te trekken. Tot die tijd zullen er nog talloze berichten over oplopende inflatie, lege winkelschappen, prijscontroles en staatspropaganda voorbij komen. Begin dit jaar werden er nog drie nullen weggestreept van de aandelenmarkt. Ook werd eerder deze maand bekend dat de centrale bank naar verhouding steeds meer bankbiljetten met grote coupures drukt. De regering schuwt er zelfs de inzet van het leger niet om de bevolking in het gareel te houden. Deze ontwikkelingen zijn kenmerkend voor hyperinflatie.

    Venezuela devalueert de bolivar met 44%

    Venezuela devalueert de bolivar met 44%

    Op de zwarte markt is bolivar al veel minder waard

    Op de zwarte markt is bolivar al veel minder waard