In de Verenigde Staten trekt de economische groei aan. Ook de inflatie loopt dankzij de plannen van nieuwe president Donald Trump weer op. Voor Europa is het lastig om de Trump-strategie te kopiëren. Het is tevens afwachten of het continent profiteert van de Amerikaanse opleving.
De plannen van Donald Trump om de belastingen te verlagen en investeringen in infrastructuur aan te moedigen zetten de economische ontwikkelingen in de Verenigde Staten volop in de schijnwerpers. Voor Europa is het goed nieuws als de Amerikaanse economie op stoom komt. “Er is zeker een mogelijkheid dat de export van Europese bedrijven toeneemt als de opleving in de Verenigde Staten zich de komende tijd doorzet”, vertelt Robeco-hoofdeconoom Léon Cornelissen.
Importheffing
In de ogen van Cornelissen is het te vroeg om al optimistischer te worden over de Europese groeivooruitzichten: “In zijn toespraken vertelt Trump dat hij de productie-industrie in de Verenigde Staten zoveel mogelijk wil beschermen. Onlangs had hij het daarbij over een importheffing van 35 procent voor Duitse auto’s. Als hij die plannen daadwerkelijk doorvoert, gaan de positieve effecten van de Amerikaanse groei grotendeels voorbij aan Europese exportbedrijven.”
Voorbeeld volgen?
De stijging van de groei- en inflatievooruitzichten als gevolg van de plannen van Trump roept de vraag op waarom Europa dit voorbeeld niet volgt. Dit continent kampt al lange tijd met een zeer zwakke economische groei en met een extreem lage inflatie. Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank (ECB), probeert de inflatieverwachtingen aan te wakkeren met een negatieve depositorente en het doorzetten van een programma waarbij tegenwoordig elke maand €60 miljard aan staatsobligaties en andere activa wordt opgekocht.
Verschillen tussen noord en zuid
De ECB-maatregelen hebben echter steeds minder effect en Draghi zou niets liever zien dan dat overheden zelf in actie komen om de economie te stimuleren. Voorlopig ontbreekt het hen echter aan de mogelijkheden of de wil om fiscale maatregelen te nemen. Zuid-Europese landen kampen met hoge staatsschulden. Hierdoor hebben ze geen ruimte voor belastingverlagingen of het opvoeren van infrastructuurinvesteringen. In het noorden van Europa ligt dat heel anders.
Liever begrotingsevenwicht dan groei-impuls
“De Duitse infrastructuur kan ook wel een likje verf gebruiken”, zegt Cornelissen: “Het land hecht echter meer waarde aan een evenwicht op de begroting dan aan het vrijmaken van middelen voor een economische stimulans waar ook andere Europese landen van zouden profiteren. Dat evenwicht op de begroting is voor een groot deel te danken aan de extreem lage rente van de ECB en aan het overschot op de lopende rekening. Zolang landen als Duitsland en Nederland vasthouden aan het huidige beleid, wordt de economie van Zuid-Europese landen afgeknepen en blijven de onevenwichtigheden binnen het continent bestaan. De groeivooruitzichten voor Europa halen het dan ook niet bij die voor de Verenigde Staten.”
De aanstelling van de nieuwe president Donald Trump kan ook invloed hebben op beleggen. Lees op de website van Robeco welke kansen en risico’s het met zich mee brengt.
Belangrijke informatie: Robeco Institutional Asset Management B.V. heeft een vergunning als beheerder van ICBE’s en ABI’s van de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam.
Europa moet meer verantwoordelijkheid nemen in de wereld en moet zich voorbereiden op een tijd dat ze niet meer zo afhankelijk is van de Verenigde Staten. Dat was de boodschap die Angela Merkel onlangs verkondigde tijdens een toespraak in Brussel. Er is volgens haar geen enkele garantie dat deze trans-Atlantische betrekkingen voor eeuwig zo nauw zal blijven als die de afgelopen decennia is geweest. “Ik ben ervan overtuigd dat Europa en de Europese Unie moeten leren om in de toekomst meer verantwoordelijkheid te nemen in de wereld”, zo verklaarde de Duitse bondskanselier.
Tegen de achtergrond van alle conflicten en de armoede rondom Europa zou het volgens Merkel naïef zijn om te geloven dat ontwikkelingen in de buurlanden van de EU geen directe gevolgen hebben op ons leven in Europa. Ook is het volgens haar naïef om te verwachten dat anderen de problemen voorbij de grens zullen oplossen, waarmee ze natuurlijk doelt op de rol van de Verenigde Staten.
Met deze uitspraken reageert Merkel op de toekomstige Amerikaanse president Donald Trump, die zich tijdens de verkiezingscampagne verschillende keren kritisch heeft uitgelaten over de NAVO. Deze trans-Atlantische organisatie wordt voor het grootste gedeelte door de Verenigde Staten gefinancierd, tot onvrede van Trump. De nieuwe president heeft tijdens zijn campagne gedreigd de NAVO op te heffen als Europese landen niet de afgesproken bijdrage leveren aan de Europese defensie.
Merkel: “Europa moet meer verantwoordelijkheid nemen”
Verdrag van Rome
Merkel verwees in haar toespraak naar het Verdrag van Rome over de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), wat later uitgroeide tot de Europese Unie met 28 lidstaten. In maart is dit verdrag zestig jaar oud en volgens de Duitse bondskanselier is dat een moment om vooruit te kijken en gezamenlijk een voorstelling te maken in welke richting de Europese Unie zich de komende jaren moet ontwikkelen. Zo moeten er concrete antwoorden geformuleerd worden over vraagstukken als migratie, veiligheid, defensie, maar ook over thema’s als concurrentie en jeugdwerkloosheid.
De nieuwe Amerikaanse president Trump bevestigde in een interview met de Britse krant The Times en de Duitse Bild dat hij een heel andere koers wil varen dat zijn voorganger Obama. Hij benadrukte dat Europa meer eigen verantwoordelijkheid moet nemen ten aanzien van het veiligheidsvraagstuk en herhaalde dat hij de banden met Rusland wil aanhalen. Hij sprak zelfs over het afschaffen van de sancties tegen Rusland.
Multipolaire wereld?
Met de komst van Trump kan de verschuiving richting een multi-polaire wereld in een stroomversnelling komen. Een betere verstandhouding met Rusland is een positieve ontwikkeling, net als een meer zelfstandig opererend Europa. China ziet ook kansen met Trump in het Witte Huis, want de Chinese investeringsbank herinnerde de aanstaande president eraan dat lidmaatschap van de AIIB nog steeds mogelijk is.
Het grote vraagteken is hoe de Verenigde Staten zichzelf gaan opstellen in deze multipolaire wereld. Positief zijn de voornemens van Trump om minder oorlogen te voeren en om samen met Rusland het aantal kernwapens terug te brengen. Maar tegelijkertijd praat de toekomstige Amerikaanse president over hoge invoerheffingen voor producten uit China, Europa en buurland Mexico. Het is nu nog te vroeg om te overzien wat daar de gevolgen van zullen zijn.
De Amerikaanse regering rekende erop dat de opmars van ISIS in Syrië vanzelf tot capitulatie van de regering Assad zou leiden, zo verklaarde staatssecretaris John Kerry vorig jaar tijdens een bijeenkomst van de Verenigde Naties. Een geheime audio-opname die onlangs door Wikileaks werd vrijgegeven laat horen hoe de Amerikaanse staatssecretaris achter gesloten deuren in gesprek ging met rebellen van de Syrische oppositie.
In het audiofragment van 35 minuten legt John Kerry uit dat het hem niet lukte om de Amerikanen zo ver te krijgen om militair in te grijpen. De Amerikanen probeerde militair ingrijpen te verantwoorden door Assad te beschuldigen van het gebruik van chemische wapens, maar dat plan werkte niet zoals verwacht. Rusland mengde zich in de discussie en bood Assad aan om alle chemische wapens in te leveren en te ontmantelen, waardoor er geen aanleiding meer was om militair ingrijpen in Syrië te rechtvaardigen.
ISIS als pressiemiddel voor Assad
In de uitgelekte audio-opnamen geeft John Kerry niet alleen toe dat hij voor een militaire ingreep was. Ook vertelt hij hoe de Verenigde Staten vanaf een afstandje toekeken hoe ISIS groeide, in de verwachting dat terroristen de regering van Assad omver zouden werpen. Ook dit plan verliep niet zoals gepland, want door de opmars van ISIS zag Rusland zich genoodzaakt Assad te ondersteunen. De Russen bombardeerden eerst de olietransporten van ISIS, om vervolgens het Syrische leger te helpen met de bevrijding van steden als Palmyra en Aleppo.
Deze audio-opnamen bevestigen eerdere berichten dat ISIS door verschillende bondgenoten van de Verenigde Staten geholpen werd. Volgens documenten die Wikileaks eerder naar buiten bracht kregen de terroristen financiële steun van Saoedi-Arabië en Qatar, terwijl Turkije de oliehandel van ISIS faciliteerde.
Leaked recording of John Kerry private meeting with anti-Assad Syrian representatives at UN in Sept, removed by CNN https://t.co/J1iKEWhkvZ
Rusland en China nemen maatregelen in reactie op de plaatsing van een Amerikaanse anti-raketsysteem in Zuid-Korea, zo schrijft het Chinese persbureau Xinhua. Beide landen voelen zich bedreigd door de uitbreiding van dit raketschild en zullen daarom niet nader gespecificeerde maatregelen nemen om “de belangen van beide landen te behartigen en de strategische balans in de regio te herstellen”.
China en Rusland hielden vorig jaar mei al een gezamenlijke oefeningen, nadat Washington en Seoul overeenstemming bereikten over de plaatsing van een Amerikaanse raketafweersysteem op Zuid-Koreaans grondgebied. Het gaat om een zogeheten Terminal High Altitude Area Defense (THAAD) systeem. Dit raketsysteem zal binnenkort geplaatst worden en moet Zuid-Korea beschermen tegen een mogelijke raketaanval uit Noord-Korea.
Amerikaans raketschild
Rusland en China geloven de officiële uitleg van de Amerikanen niet en vrezen dat het raketschild en het bijbehorende radarsysteem krachtig genoeg is om de veiligheid van beide landen in gevaar te brengen. Ook doet de plaatsing van het anti-raketsysteem volgens de Russen en Chinezen niets om de gespannen situatie tussen Noord-Korea en Zuid-Korea te de-escaleren.
China en Rusland maakten in oktober bekend dat ze dit jaar opnieuw een gezamenlijke militaire oefening zullen houden in reactie op toenemende Amerikaanse provocaties. De nucleaire dreiging van Noord-Korea wordt als rechtvaardiging gebruikt voor de uitbreiding van het raketschild, net zoals de nucleaire dreiging van Iran als argument gebruikt werd voor de installatie van een raketschild langs de westgrens van Rusland.
Een jaar na de lancering van de Asian Infrastructure and Investment Bank (AIIB) herinnert China de aanstaande president van de Verenigde Staten eraan dat deelname aan de Chinese investeringsbank nog steeds mogelijk is.
“De deur zal altijd open blijven, want we hanteren een consistent beleid. De AIIB is een multilateraal instituut”, zo verklaarde de president van de Chinese investeringsbank, Jin Liqun, in een interview met Bloomberg. Daarmee geeft hij een handreiking aan de aanstaande Amerikaanse president Donald Trump, die tijdens de verkiezingscampagne nog harde beschuldigingen uitte aan het adres van China.
De AIIB ging een jaar geleden van start met deelname van 57 verschillende landen, waaronder een groot aantal Europese landen die nauwe banden hebben met de Verenigde Staten. Het was daarom extra opvallend dat laatstgenoemde zich als één van de weinige grootmachten afsloot van het Euraziatische handelsproject. De Amerikaanse regering probeerde onder president Obama ondertussen een eigen handelsstrategie door te drukken, middels omstreden verdragen als TTIP, TTP en TISA.
Chinese investeringsbank AIIB houdt deur open voor Trump
Chinese investeringsbank
De president van de Chinese investeringsbank blijft ondanks de recente spanningen tussen China en de Verenigde Staten optimistisch over een mogelijke samenwerking. Binnen de Amerikaanse regering, zowel onder de Democraten als de Republikeinen, zou er animo zijn voor deelname aan de AIIB. “We kunnen erg goed samenwerken. Ik ben enthousiast geworden door de zeer positieve reacties over de AIIB”, aldus Jin Liqun.
De Chinese investeringsbank beschikt over een kapitaal van $100 miljard, waarmee verschillende projecten gefinancierd worden die de infrastructuur verbeteren. Denk aan de aanleg van snelwegen, spoorlijnen en havens en nieuwe leidingen voor het transport van olie en aardgas. De AIIB werkt als een soort intermediair tussen kredietverlenende instanties en landen die grote infrastructurele projecten willen uitvoeren.
De president van de Chinese investeringsbank heeft al de nodige ervaring, want hij werkte eerder al voor de Wereldbank en de Asian Development Bank. Hij studeerde Engelse literatuur en vertaalde in 1996 het boek van Ron Chernow over het imperium van de Amerikaanse zakenbank J.P. Morgan naar het Chinees. Ook was Liqun hoofd van de afdeling toezicht bij het Chinese staatsfonds.
Machtsverschuiving
Vorig jaar sloten belangrijke Amerikaanse bondgenoten als het Verenigde Koninkrijk, Canada, Australië, Duitsland, Frankrijk en Italië zich al aan bij het Chinese initiatief. Het lijkt dus slechts een kwestie van tijd voordat ook de Verenigde Staten overstag gaan. Het is tekenend voor de verschuivende machtsverhouding in de wereld, want na de Tweede Wereldoorlog waren het de Amerikanen die met de lancering van het IMF en de Wereldbank vorm gaven aan de nieuwe wereldorde.
Donald Trump heeft zich tijdens de verkiezingscampagne verschillende keren negatief uitgelaten over de handelsverdragen van de regering Obama, maar het is nog onduidelijk wat de nieuwe Republikeinse president wél gaat doen. Zal hij inderdaad meer toenadering zoeken tot China en Rusland of zal hij juist een meer protectionistisch beleid voeren?
Volgens Amerikaanse minister van Financiën, Jack Lew, moet het schuldenplafond zo snel mogelijk afgeschaft worden. De periodieke discussie over het verhogen van de schuldlimiet brengt volgens hem veel politieke onzekerheid en hoge kosten met zich mee, zo schrijft hij in een nieuw essay voor het wetenschappelijke tijdschrift van de universiteit van Harvard.
Jack Lew zag tijdens zijn politieke loopbaan in Washington direct de schadelijke gevolgen van het schuldenplafond. Tot op heden is het de regering altijd gelukt om de schuldenlimiet te verhogen, maar het is al een aantal keer voorgekomen dat het politieke apparaat dreigde vast te lopen en dat rekeningen niet betaald konden worden. Lew beschrijft hoe het Amerikaanse ministerie van Financiën altijd probeert de geldstromen te optimaliseren, door de uitgifte van obligaties af te stemmen op het uitgavenpatroon van de regering.
Deze systematiek wordt iedere keer als het schuldenplafond nadert overhoop gehaald, omdat er op dat moment bijna geen nieuwe obligaties uitgeschreven kunnen worden. Er moet dat geschoven worden met inkomsten en uitgaven, een boekhoudkundige operatie die veel risico’s met zich meebrengt. Plotselinge tegenvallers kunnen dan niet meer opgevangen worden, waardoor het risico bestaat dat de overheid haar rekeningen niet op tijd kan betalen.
Afwaardering door schuldenplafond
In 2011 leidde de impasse over het verhogen van het schuldenplafond zelfs tot een afwaardering van de kredietwaardigheid van de Amerikaanse overheid. Kredietbeoordelaar Standard & Poor’s verlaagde de kredietstatus van de Verenigde Staten voor het eerst in de geschiedenis van AAA naar AA+. Als gevolg van deze impasse was de Amerikaanse overheid naar schatting $1 miljard tot $1,7 miljard meer aan rente kwijt om geld op te halen op de kapitaalmarkt.
In 2015 moest er voor het eerst in twintig jaar een obligatieveiling worden uitgesteld vanwege het schuldenplafond. Toen de veiling eindelijk gehouden werd bleek de belangstelling voor het schuldpapier aanzienlijk gedaald te zijn en steeg de rente naar het hoogste niveau in vier jaar. De belangstelling voor de obligaties zakte door de discussie omtrent het schuldenlimiet naar het laagste niveau sinds 2010.
Het schuldenplafond is de afgelopen decennia al regelmatig verhoogd (Grafiek via Zero Hedge)
Politieke onzekerheid
Jack Lew beschrijft in zijn essay hoe hij op een gegeven moment zelfs met de president om tafel moest zitten om alle rampscenario’s door te nemen van het niet verhogen van het schuldenplafond. Volgens de Amerikaanse minister van Financiën is het schuldenplafond een gevaarlijk politiek instrument geworden, dat de oppositie gebruikt om de regering onder druk te zetten.
De Amerikaanse staatsschuld staat op het punt de grens van $20 biljoen te doorbreken. Naar verwachting zal de regering in maart opnieuw het wettelijke schuldenlimiet bereiken. Om een nieuwe politieke impasse te voorkomen moet het schuldenplafond meteen afgeschaft moeten worden, zo concludeert Jack Lew.
Het schuldenplafond is volgens hem een onacceptabele bedreiging voor de gezondheid van het Amerikaanse financiële systeem, die bovendien helemaal niet meer van deze tijd is. Hij is van mening dat de uitgaven van de regering goedgekeurd moeten worden bij het maken van de begroting en niet op het moment dat de rekeningen betaald moeten worden.
Het Amerikaanse garantiestelsel voor spaartegoeden is veel minder solide dan je zou verwachten, want tegenover de $6,8 biljoen aan spaartegoeden die gedekt worden door het Federal Deposit Insurance Fund (FDIC) is slechts $80,7 miljard gereserveerd om spaarders uit te keren bij het omvallen van een bank. Dat is een dekkingsgraad van 1,18% tegenover de totale spaartegoeden, een bedrag dat in een grote bankencrisis volstrekt ontoereikend is om alle spaarders te compenseren.
Veel mensen denken dat hun spaargeld geld veilig is op de bank, maar wat ze niet beseffen is dat er nauwelijks voorzieningen getroffen zijn voor het geval een bank dreigt om te vallen. In de Verenigde Staten bestaat het garantiefonds om spaarders te compenseren al sinds 1933, maar dat was in een tijd dat spaartegoeden verspreid waren over meer dan 14.000 verschillende banken. Het garantiestelsel was toereikend, omdat de banken een beperkte omvang hadden en relatief weinig risico’s mochten nemen.
Glass-Steagall Act
Dat veranderde allemaal vanaf 1999, toen Bill Clinton de Glass-Steagall Act terugdraaide. Door financiële deregulering konden spaarbanken en meer risicovolle investeringsbanken hun activiteiten samenvoegen, waardoor het bankenlandschap drastisch veranderde. Er vonden tal van fusies en overnames plaats, waardoor het totaal aantal banken in de Verenigde Staten tussen 1985 en 2016 meer dan halveerde naar 5.927 verschillende banken.
In september beheerden de vier grootste spaarbanken (JP Morgan Chase, Bank of America, Wells Fargo en Citibank) samen maar liefst 44,6% van de totale spaartegoeden. Deze vier banken beheren allemaal tussen de $1.000 tot $1.500 miljard aan spaartegoeden, waarmee ze eigenlijk veel te groot zijn voor het FDIC garantiefonds. Mocht één van deze banken in de problemen komen, dan is er niet genoeg geld om alle spaarders van de betreffende bank te compenseren.
Deregulering
Als gevolg van de financiële deregulering van de afgelopen twintig jaar zijn de banken in de Verenigde Staten niet alleen veel groter geworden, ook zijn ze meer risicovolle activiteiten gaan ontplooien. Denk aan handel in derivaten, high-frequency trading en het bundelen en doorverkopen van verschillende soorten leningen. Het Amerikaanse garantiestelsel is dus niets meer dan een schijnzekerheid. Gaat het echt mis, dan moet opnieuw de overheid in actie komen, net als bij de redding van verzekeraar AIG tijdens de financiële crisis van 2008.
Amerikaans FDIC garantiestelsel voor spaargeld is schijnzekerheid
De regering van Obama heeft nog maar drie weken te gaan, maar laat geen dag onbenut om de relatie met Rusland op scherp te zetten. Donderdag liet de regering in Washington weten dat 35 Russische diplomaten en hun families binnen drie dagen de Verenigde Staten moeten verlaten. Het gaat om medewerkers van de Russische ambassade in Washington en het Russische consulaat in San Francisco.
Volgens de Amerikaanse president hebben de Russen de verkiezingen gemanipuleerd met cyberaanvallen. Harde bewijzen blijven uit, maar als alle grote Amerikaanse media deze berichten keer op keer overnemen kunnen ze op een gegeven moment gewoon zeggen dat de bewijzen zich opstapelen. We wachten nog altijd op meer specifieke aanwijzingen dat Rusland de verkiezingscampagne gemanipuleerd zou hebben.
Het zal u niet verbazen dat Rusland woest op deze beschuldigingen en nieuwe sancties uit de Verenigde Staten gereageerd heeft. Maria Zakharova, woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, gaf de volgende verklaring af.
Maria Zakharova: “Het lijkt erop dat de Amerikaanse regering nog niet de moed heeft opgegeven om voor de laatste keer nog iets slechts te doen voor de relaties met Rusland. Maar de Amerikaanse regering is waarschijnlijk al lang vergeten dat ze de relatie al verpest heeft. Deze keer gaat het om overduidelijke lekken naar de Amerikaanse massamedia, die ons bang proberen te maken met de uitbreiding van anti-Russische sancties. Met maatregelen van diplomatieke aard en zelfs met sabotage van onze computersystemen. Echter, de laatste kerstgroet van Obama’s team, dat het Witte Huis zal verlaten, is om het cynisch genoeg te laten lijken als een vergeldingsactie op een soort van cyberaanval vanuit Moskou.
Eerlijk gezegd zijn we moe van alle leugens over Russische hackers. Leugens die van bovenaf op ons uitgestort worden. Zes maanden geleden lekte de Obama regering misinformatie om tijdens de presidentsverkiezingen in november mee te kunnen spelen met de gewenste kandidaat. Nu dat doel niet bereikt is proberen ze hun persoonlijke falen te rechtvaardigen. De wraak richting zich nu op de Russisch-Amerikaanse relatie. Nu worden er provocaties geuit door het Witte Huis, maar de waarheid van deze campagne zal vroeg of laat aan het licht komen. Dat zien we nu al gebeuren.
Op 8 december berichtten de Amerikaanse massamedia dat de staatssecretaris van de Amerikaanse staat Georgia, Brian Kemp, had gezegd dat de autoriteiten de hackaanvallen tijdens de verkiezingen hadden gevonden. De sporen bleken uiteindelijk naar een computeradres van het Amerikaanse Department van Binnenlandse Veiligheid te leiden. Wat moet ik dan nog zeggen?
Het enige wat ik er nog aan toe kan voegen is dat ze deze informatie probeerden te verhullen onder een stroom van nieuwe anti-Russische beschuldigingen, waar geen bewijs voor is. Ik wil er graag nog aan toevoegen dat het noodzakelijk is dat de mensen in het Witte Huis goed begrijpen dat als Washington nieuwe vijandige stappen onderneemt, dat ze daar een respons op zal krijgen. Als het betrekking heeft op acties tegen Russische diplomatieke missies in de Verenigde Staten, dan zal dat onmiddellijk weerkaatsen richting Amerikaanse diplomaten in Rusland. Misschien maakt het de Obama regering niet uit wat er zal gebeuren met de bilaterale relatie, maar de geschiedenis zal niet vergevingsgezind zijn voor dit soort “na ons de zondvloed” gedrag.”
Update [13:37]: Adviseurs van Poetin deden de suggestie om 35 Amerikaanse diplomaten het land uit te zetten als vergeldingsactie. Het zou gaan om 31 medewerkers van de Amerikaanse ambassade in Moskou en vier Amerikanen die werkzaam zijn bij het Amerikaanse consulaat in Sint Petersburg. Maar inmiddels is duidelijk geworden dat Poetin dit advies niet zal opvolgen en het advies naast zich neerlegt.
De gematigde rebellen in het oosten van Aleppo werkten samen met militaire eenheden uit onder meer de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië, Israël, Turkije en Qatar. Dat zei de Syrische ambassadeur van de Verenigde Naties, Bashar Ja’afari, onlangs in een toelichting op de herovering van de stad Aleppo.
Hij noemde de namen en nationaliteiten van alle buitenlandse individuen die in het oosten van Aleppo samenwerkten met de gematigde rebellen en die probeerden de stad te ontvluchten. Dat was volgens de Syrische ambassadeur ook de reden dat de hierboven genoemde landen drie dagen lang hysterisch naar een oplossing zochten om deze mensen te laten ontsnappen uit Aleppo.
“We gaan deze mensen proberen te vangen en aan jullie te laten zien. Jullie willen ze zien, dan gaan wij ze laten zien. Dit is waarom je die hysterische acties zag van de Fransen, Britten en Amerikanen, want die willen een garantie dat ze veilig uit het oostelijke deel van Aleppo kunnen vertrekken”, aldus de ambassadeur.
Wikileaks
Als Bashar Ja’afari kan aantonen dat militairen uit deze landen samenwerkten met de gematigde rebellen, dan bevestigt dat de eerder door Wikileaks uitgelekte e-mail waarin staat dat Saoedi-Arabië en Qatar de opstandelingen steunen.
Toch houden we nog een slag om de arm, want volgens Amerikaanse media heeft dezelfde ambassadeur eerder valse foto’s laten zien van Syrische soldaten die burgers in Aleppo helpen.
De wereld stevent in hoog tempo af op een Derde Wereldoorlog, zo vreest documentairemaker en journalist John Pilger. In deze lezing spreekt hij zijn zorgen uit over propaganda, de dreiging van een nucleaire oorlog, de oplopende spanningen tussen de Verenigde Staten en China en het stilzwijgen van de Westerse media. Marketupdate heeft de indringende boodschap van John Pilger voor u vertaald, de vertaling staat onder de video.
John Pilger: “Hoeveel van ons zijn zich ervan bewust dat een Derde Wereldoorlog begonnen is? Het moet gezegd worden, het is nu een propaganda oorlog van leugens en verwarring en van censuur door het weglaten van informatie. Dat kan in één dag veranderen. Laat mij een voorbeeld geven van deze propaganda. In 2009 stond president Obama in het centrum van Praag, in het midden van Europa, voor een aanbiddend publiek. Hij beloofde de wereld vrij te maken van nucleaire wapens. Sommige mensen juichten, anderen moesten ervan huilen. Obama kreeg de Nobelprijs voor de Vrede, maar het was allemaal vals. Hij was aan het liegen.
De Obama regering lanceerde vrijwel meteen een programma om meer kernwapens, kernkoppen en fabrieken voor nucleaire wapens te bouwen. Alleen al de uitgaven voor kernkoppen stegen meer onder Obama dan onder welke andere president dan ook. De totale uitgaven over de afgelopen dertig jaar worden geschat op een biljoen dollar. Een mini nucleaire bom werd ontwikkeld, die bekend staat als de B61 Model 12. Klinkt als Volkswagen model. Er is nooit zoiets geweest.
Een van de hooggeplaatste Amerikaanse generaals James Cartwright, hoofd van de strategische luchtmacht, heeft gezegd dat met een kleine bom “het nucleaire wapen meer denkbaar wordt”. In de afgelopen achttien maanden zagen we onder leiding van de Amerikanen de grootste troepenopbouw sinds de Tweede Wereldoorlog, die zich voltrekt langs de Westelijke grens met Rusland.
Oekraïne
Sinds Hitler de Sovjet-Unie binnenviel hebben buitenlandse troepen niet meer zo’n dreiging tentoongesteld als nu. Oekraïne, ooit onderdeel van de Sovjet-Unie, is een attractiepark van de CIA geworden. Na het orkestreren van een staatsgreep in Kiev controleert Washington in feite een regime dat zeer vijandig staat tegenover Rusland. Een regime dat letterlijk verrot is van de nazi’s.
Prominente parlementsleden in Oekraïne zijn de politieke afstammelingen van de beruchte antisemitische OUN en UPA groeperingen. Zij prijzen Hitler in het openbaar en willen de Russisch sprekende minderheid in het land verdrijven. Maar dat lees je natuurlijk nergens in het nieuws.
China en Rusland
In Estland, Letland en Litouwen, aan de grens met Rusland, heeft het Amerikaanse leger permanent gevechtstroepen, tanks en wapens gestationeerd. Deze extreme provocatie van de tweede grootste nucleaire macht in de wereld – Rusland – wordt met stilte ontvangen in het Westen. Vooral in Australië, het meest zwijgzame land van allemaal, het land van goedwillende en onwetende mensen. Wat het vooruitzicht van een nucleaire oorlog nog gevaarlijker maakt is een parallelle propagandacampagne tegen China. Er gaat bijna geen dag voorbij waarin China niet als dreiging genoemd wordt.
Amerikaanse admiraals komen met angst zaaiende verhalen over China. En allemaal krijgen ze zonder enige kritiek aandacht op de voorpagina’s van de kranten. Volgens Harry Harris, admiraal van de Amerikaanse marine, bouwt China “een grote muur van zand in de Zuid-Chinese Zee”. Waar hij naar verwijst is dat China landingsbanen aanlegt op de Spratly eilanden, wat betrekking heeft op een conflict met de Filipijnen. Een conflict met beperkte consequenties, totdat Washington de regering in Manila onder druk zet en omkoopt en admiraal Harris een propagandacampagne lanceert genaamd ‘vrijheid van navigatie’. Wat betekent dit? Vrijheid voor Amerikaanse oorlogsschepen om te de kustlijn van China te patrouilleren, intimideren en domineren. Probeer je eens voor te stellen wat er zou gebeuren als Chinese oorlogsschepen hetzelfde zouden doen voor de kust van Californië.
Propaganda en de media
Ik heb een film gemaakt getiteld ‘The War You Don’t See‘, waarvoor ik verschillende vooraanstaande journalisten in de Verenigde Staten en het Verenigde Koninkrijk interviewde. Ik sprak met Dan Rather van CBS, Rageh Omaar van de BBC, David Rose van The Observer. Allemaal zeiden ze dat als journalisten hun werk goed hadden gedaan, en de propaganda dat Saddam Hussein massavernietigingswapens zou hebben in twijfel hadden getrokken, en als ze de leugens van George W. Bush en Tony Blair niet hadden versterkt, dat de invasie van Irak misschien niet gebeurd. Honderdduizenden mannen, vrouwen en kinderen hadden dan nog geleefd.
De propaganda die de bodem legt voor een oorlog tegen Rusland en China is in principe niets anders, maar wel veel gevaarlijker. Noem eens één journalist in Australië, een academicus, een politicus van welke partij dan ook, die publiekelijk de vraag stelt waarom China vliegvelden aanlegt in de Zuid-Chinese zee. Het antwoord zou glashelder moeten zijn, de Verenigde Staten omsingelen China met een netwerk van bases, ballistische raketten, gevechtstroepen en gevechtsvliegtuigen met nucleaire wapens.
Voorbereiding voor oorlog
Deze dodelijke boog strekt van Australië tot de eilanden in de Stille Oceaan, van de Filipijnen tot aan Korea en langs Eurazië tot Afghanistan en India. Kijk naar de wereldkaart. Amerika heeft een strop gehangen om de nek van China. Australië zit in de zak van de Verenigde Staten en bereidt zich voor op een oorlog met haar grootste handelspartner. Het is ongelooflijk dat dit het nieuws niet haalt, het is censuur door weglating. Stilte door de media en oorlog door de media.
In 2015 hebben Washington en Canberra in het geheim de grootste militaire oefening op land en op zee in de geschiedenis uitgevoerd, ook wel Talisman Sabre genoemd. Het doel was om een zeeslag voor te bereiden, om zeestraten zoals de straat van Malacca en de straat Lombok te blokkeren, straten waarmee China toegang heeft tot olie, gas en andere vitale grondstoffen uit het Midden-Oosten en Afrika. Stilte daarover.
Donald Trump
In het circus van de Amerikaanse presidentsverkiezingen wordt Donald Trump afgeschilderd als een idioot, een fascist. Hij is zeker hatelijk, maar hij wordt ook als een haatfiguur neergezet in de media. Alleen dat moet ons al sceptisch maken. De visie van Trump ten aanzien van migratie is grotesk, maar niet meer grotesk dan die van David Cameron en Tony Abbott of een aantal andere dienstbare ministers in de huidige regering.
Het is niet Trump die de grote deporteur van mensen is in de VS, maar de Nobelprijswinnaar Barack Obama. Volgens een gerespecteerde liberale commentator laat Trump “de donkere krachten van geweld” los in de Verenigde Staten. Donkere krachten loslaten? Echt waar? Maakt hij een grap?
Het is een land waar kleuters hun moeders neerschieten en waar de politie een moordzuchtige oorlog voert tegen zwarte Amerikanen. Dit is het land dat meer dan vijftig verschillende regeringen omver heeft proberen te werpen, waaronder veel democratieën. Het land dat bommen gegooid heeft van Azië tot aan het Midden-Oosten en waarmee ze ontelbaar veel mensen de dood in heeft gejaagd. Geen land in de wereld kan dit record aan geweld evenaren, het is systematisch.
De meeste oorlogen die Amerika voert zijn tegen weerloze landen. Oorlogen die niet worden gestart door Republikeinen als Trump, maar door liberalen als Truman, Kennedy, Johnson, Carter, Clinton en Obama. In 1974 beschreef de Veiligheidsraad het hoogste belang van het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten als “een wereld die substantieel omgevormd is naar het Amerikaanse beeld”. De ideologie was messianistisch amerikanisme. We zouden allemaal Amerikanen worden, anders zwaaide er wat…
Tegenstanders werden op andere gedachten gebracht, omgekocht, hun imago werd besmeurd of ze werden simpelweg aan de kant gezet. Donald Trump is ongetwijfeld een symptoom hiervan. Maar hij is ook een non-conformist. Hij noemde de invasie van Irak een misdaad. Hij wil geen oorlog met Rusland en China, hoe ironisch. Het gevaar voor de mensheid is niet Trump in mijn visie, maar Hillary Clinton. Zij is geen non-conformist. Ze vertegenwoordigt de veerkracht en het geweld van een systeem, wiens geroemde exceptionalism meer doet denken aan fascisme, met zo nu en dan een liberaal gezicht.
Hillary Clinton
Nu de verkiezingen naderen zal Clinton geprezen worden als de eerste vrouwelijke president, ongeacht haar misdaden en leugens. Net zoals Barack Obama met liberaal gebrabbel over hoop gelauwerd werd als eerste zwarte president. De gruwel gaat door. Terwijl Hillary Clinton door Guardian columnist Owen Jones geprezen wordt om haar charme, stuurt Obama drones om 150 mensen af te slachten in Somalië.
Obama laat regelmatig mensen doden, volgens de New York Times meestal op dinsdag, als hij de lijst krijgt van doelwitten die met drones uitgeschakeld moeten worden. Dat is cool... In de laatste presidentscampagne dreigde Hillary Clinton Iran weg te vagen met nucleaire wapens. Als staatssecretaris onder Obama gaf ze goedkeuring aan de omverwerping van de democratisch gekozen regering in Honduras. Haar vernietiging van Libië in 2011 classificeert haar als oorlogsmisdadiger. Toen de Libische leider Kolonel Gaddafi publiekelijk met een mes vermoord werd, een moord die mogelijk werd dankzij Amerikaanse logistieke steun, lachte Clinton over zijn dood. "We came, we saw, he died".
Een van haar trouwste bondgenoten is Madeleine Albright, de voormalig staatssecretaris die jonge vrouwen aanviel die niet op Clinton stemden. Dit is dezelfde Madeleine Albright die de dood van een half miljoen Irakese kinderen 'de moeite waard' vond. Clintons grootste bondgenoten zijn de Israëlische lobby en de wapenbedrijven die het geweld in het Midden-Oosten voeden. Hillary Clinton en haar man namen miljoenen dollars aan van de banken op Wall Street. Ze is corrupt en gewelddadig en toch wordt ze geprezen als de vrouwelijke kandidaat en het alternatief voor de gevaarlijke Trump, het officiële gevaar.
Politiek
Een generatie geleden kwam er een postmoderne cult, die we nu kennen als identiteitspolitiek, waardoor veel intelligente en vrijdenkende mensen gestopt werden. Hun achtergronden en de mensen die ze steunden werden uitgeplozen. En nu heb je de nepheid van Clinton en Obama en van progressieve bewegingen als Syriza in Griekenland, die hun eigen volk verraden en bondgenootschappen sluiten met hun vijanden. Nieuwe partijen werden de Zeitgeist in bevoorrechte Westerse samenlevingen. Zij signaleerden de dood van collectieve bewegingen tegen oorlog, tegen sociale onrechtvaardigheid, tegen ongelijkheid en tegen racisme en seksisme.
De jonge generatie lijkt zich weer te roeren. Duizenden in Groot-Brittannië steunden Jeremy Corbyn als leider van de Labour partij en duizenden stonden op om Bernie Sanders te steunen. In Groot-Brittannië dwong de trouwste bondgenoot van Corbyn de regering om schulden aan de banken af te betalen en het beleid van bezuinigen voort te zetten. Geen echte verandering, toch?
In de VS zegde Bernie Sanders toe Clinton te steunen als ze genomineerd wordt. Ook hij stemde voor het gebruik van geweld tegen andere landen, als hij denkt dat dat het juiste is om te doen. Hij zei dat Obama het goed heeft gedaan als president. Geen echte verandering, toch?
Australië
In Australië hebben we een dodelijke politiek, waarbij politieke spelletjes in het parlement via de media worden uitgevochten en waarin vluchtelingen en inheemse mensen berecht worden en waar de ongelijkheid groeit, terwijl het gevaar van een oorlog toeneemt. De regering heeft onlangs een zogenaamd 'defensiebudget' van 195 miljard dollar aangekondigd. Dat is een stap richting oorlog. Er was geen enkel debat hierover, helemaal niets. Stilte. Waarom?
In Australië, net als in veel Westerse landen, is nu een permanente regering met twee grote concurrerende partijen, waarvan het sociale, economische en buitenlandse beleid bijna identiek is. Verkiezingen zijn nu schijnvertoningen waarin kopieergedrag wordt goedgekeurd. Als in: Oorlog door media, stilte in de media, hebben we nu ook democratie door media. En ook dat is nep. Wat is er gebeurd met de politieke moed, politieke verbeelding en de moed die nodig is om de lange reis te ondernemen naar een wereld die eerlijker en beter is? Waar zijn de artiesten, filmmakers, scriptschrijvers en schrijvers in Australië? Misschien genieten ze van het beschermheerschap en de prijzen die door de overheid verstrekt worden. Zij zijn ook stil...
Natuurlijk zijn er eervolle uitzonderingen, waaronder diegene die deze meeting vanavond mogelijk maken en die hardnekkig gevochten hebben voor vluchtelingen en voor rechtvaardigheid. En diegene die vorige week de slechte aanval van de overheid op het recht op demonstreren en vrijheid van meningsuiting blootlegden. Wat ze lieten zien is dat echt verzet een misdaad lijkt te worden. En dat is de uitdaging voor iedereen die hier vanavond is. Overheden, elites, zij die ons leven proberen te controleren, mogen er niet mee wegkomen.
Doorbreken we de stilte of wachten we tot het eerste kernwapen is afgevuurd? Dank u.
Beleggers zijn soms onnavolgbaar. Toen duidelijk werd dat Donald Trump de verkiezingen zou winnen raakten aandelen wereldwijd in vrije val. Voor de Amerikaanse en de Europese aandelenbeurzen stonden openingsverliezen van zo’n 5% in het verschiet.
De Japanse Nikkei sloot de dag af met een verlies van 5,3% en na stevige verliezen bij opening van de beurzen in Europa keerde het sentiment alweer. De tien beursdagen die volgden waren voor aandelen de beste in jaren. De Amerikaanse beurzen bereikten zelfs nieuwe records.
Vrijwel geen deskundige of tv-station die de overwinning van Trump had zien aankomen. En vrijwel geen beursanalist die had voorzien dat wanneer Trump zou winnen aandelen en de dollar zouden stijgen, laat staan zo fors.
Inflatiepresident
Waar de Amerikaanse centrale bank waarschijnlijk nog dit jaar de rente zal verhogen lijkt de nieuwe regering onder aanvoering van Trump door middel van overheidsbeleid de economie juist extra te willen stimuleren. Dit onder meer door belastingverlagingen voor bedrijven en door investeringen in infrastructuur.
Het verwachte beleid van Trump stuwt de inflatie en in anticipatie hierop deden beleggers obligaties in de uitverkoop waardoor de rente is gestegen. De koers van een obligatie en de rente bewegen omgekeerd: dalen obligaties in koers dan stijgt de rente.
Een hogere rente maakt de Verenigde Staten voor beleggers extra aantrekkelijk en vandaar dat de dollar is gestegen ten opzichte van andere valuta. Een sterke dollar vormt zelf overigens weer een rem op de inflatie in de Verenigde Staten. Goed beschouwd kan gesteld worden dat Trump de Amerikaanse inflatieverwachtingen al stuwt en via de sterke dollar inflatie reeds wordt geëxporteerd.
Valutakoersen laten zich heel lastig voorspellen en de vraag is of beleggers er verstandig aan doen dit te proberen. Vanwege het effect van communicerende vaten bewegen valutaparen zoals de euro en de dollar veelal in een bepaalde bandbreedte: is de dollar duur en de euro goedkoop dan vormt dit een stimulans voor de Europese economie, en omgekeerd geldt uiteraard hetzelfde.
Wat wij doen
In navolging van Warren Buffett focussen wij niet zozeer op macro-economische zaken en valutakoersen maar vooral op individuele bedrijven en de waarderingen daarvan. Sterke en op aandeelhouderswaarde gerichte bedrijven komen we regelmatig in de Verenigde Staten tegen waar men meer dan in Europa en Japan gericht is op de creatie van aandeelhouderswaarde.
De valutarisico’s van onze Amerikaanse beleggingen zijn overigens kleiner dan soms verondersteld. Dit komt doordat vaak een behoorlijk deel van de omzet buiten de Verenigde Staten zelf behaald wordt. Ter indicatie: voor de bedrijven die deel uitmaken van zowel de Nasdaq als de S&P 500 gaat het om bijna de helft van de totale omzet.
Records zijn normaal
Gestuwd door de onderliggende waardecreatie tenderen aandelenbeurzen uiteindelijk opwaarts. De records van de Amerikaanse beurzen zijn voor ons dan ook geen aanleiding om aandelen voorlopig te mijden. En zelfs al zijn aandelenmarkten overgewaardeerd – wij menen overigens dat dit vooralsnog niet het geval is – dan nog zijn er vaak voldoende individuele aandelen te vinden die wel aantrekkelijk gewaardeerd zijn.
De Dow Jones bereikte onlangs voor het eerst het niveau van 19.000 punten. Uitgaande van een rendement van 6% tot 6,5% per jaar – ongeveer in lijn met rendementen uit het verleden – staat deze index aan het einde van Trump’s eerste presidentstermijn op een niveau van circa 25.000 punten. Dit lijkt in eerste instantie misschien optimistisch gedacht maar goed beschouwd is zo’n niveau dan eigenlijk heel normaal…
Hendrik Oude Nijhuis
Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis is een expert op het gebied van value investing en medeoprichter van Kingfisher Capital, een op value investing principes gebaseerde business model & investment research boutique. Hij heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de investeringsstrategieën van value investors als Warren Buffett.
