Marketupdate

Categorie: Columns

  • Heeft dit geldsysteem nog wel een veilige haven?

    Volgens vermogensbeheerder Bill Gross van Janus Henderson staat de financiële sector vandaag de dag voor een grote uitdaging, omdat er binnen het financiële systeem niet langer meer een echte veilige haven bestaat. Door de extreem lage rente zijn ook staatsobligaties inmiddels relatief duur geworden, waardoor deze volgens Gross nog maar beperkt hun rol als veilige haven kunnen vervullen.

    In het verleden konden beleggingsfondsen die aandelen te duur vonden nog hun toevlucht zoeken tot staatsobligaties, maar door de extreem lage rente is ook deze vluchthaven veel riskanter geworden. Gaat de rente in de toekomst stijgen, dan daalt namelijk de marktwaarde van deze schuldpapieren en daarmee de dekkingsgraad van bijvoorbeeld de pensioenfondsen en verzekeraars.

    Risicovrij bestaat niet

    In veel van onze studieboeken over economie en beleggen worden staatsobligaties beschreven als een veilige haven in onzekere tijden, om de simpele reden dat overheden met een eigen centrale bank niet failliet kunnen gaan en altijd hun schuldverplichting na zullen komen. Dat is nog steeds waar, maar wat in dat verhaal onderbelicht blijft is dat beleggers een groot koersrisico lopen op het moment dat de rente weer gaat stijgen. Daarover schrijft Bill Gross in zijn laatste column het volgende:

    “Mocht er een nieuwe crisis ontstaan als gevolg van verkeerd beleid, een geopolitieke crisis of andere momenteel onvoorziene risico’s, dan is de mogelijkheid om je vermogen te beschermen nu veel beperkter dan in het verleden. En dat vraagt om nog meer voorzichtigheid en een ruimer monetair beleid van de Federal Reserve dan normaal.”

    Hiermee doelt hij op het feit dat zowel aandelen als obligaties momenteel zeer hoog gewaardeerd zijn en dat beleggers ook met een vlucht richting obligaties geld kunnen verliezen.

    De negatieve rente op staatsobligaties betekent namelijk niets anders dan dat beleggers op dit moment een hogere prijs voor een obligatie betalen dan wat ze over de gehele looptijd aan aflossing plus rente zullen ontvangen. Het is dus eigenlijk een premie die beleggers betalen voor de vermeende veiligheid van obligaties.

    Lender of last resort

    Je kunt je voorstellen dat als de rente weer terugkeert naar het historische gemiddelde van ongeveer 4%, dat de marktwaarde van langlopend schuldpapier met een rente van bijna nul procent dan behoorlijk zal dalen. Centrale banken zullen dat natuurlijk ten koste van alles proberen te voorkomen, door hun opkoopprogramma’s weer op te starten en opnieuw schuldpapier van overheden en bedrijven op te kopen.

    Momenteel proberen de centrale banken de markt te overbluffen door langzaam hun stimuleringsprogramma’s af te bouwen en de geesten rijp te maken voor meer renteverhogingen, maar dat zijn vooralsnog meer woorden dan daden. Ook de centrale bankiers weten heel goed dat dit monetaire systeem niet bestand is tegen een veel hogere rente en zullen daarom zoveel mogelijk tijd proberen te rekken zonder hun geloofwaardigheid te verliezen. Komt er een nieuwe crisis, dan zal blijken dat staatsobligaties wel een nominale zekerheid bieden, maar dat ze geen enkele garantie bieden op het behoud van reële waarde.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: Nieuwe vastgoedbubbel?

    Het is al bijna tien jaar geleden dat de eerste problemen op de Amerikaanse huizenmarkt naar de oppervlakte kwamen. Wat volgde was de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig, die ook in volle hevigheid over Nederland raasde. Verschillende banken vielen om of moesten genationaliseerd worden, terwijl de kredietverlening aan consumenten en bedrijven flink werd teruggeschroefd. Meer dan een miljoen huishoudens kwamen onder water te staan, met alle gevolgen van dien.

    Dat de crisis in Nederland zo heftig heeft toegeslagen was voor een belangrijk deel te wijten aan een fundamentele kwetsbaarheid in onze economie, namelijk de exorbitant hoge hypotheekschulden. Die waren op dat moment bijna nergens in de wereld zo hoog als in Nederland. Bankiers kregen in Nederland alle ruimte om nieuwe hypotheekvormen te bedenken, zodat mensen zich nog dieper in de schulden konden steken. Top hypotheken, aflossingsvrije hypotheken en beleggingshypotheken zorgden ervoor dat we allemaal net even wat meer geld konden lenen voor een nieuwe badkamer, een ander interieur of een tweede auto. De huizenprijzen konden toch alleen maar verder stijgen, dus wat was het probleem?

    Nieuwe vastgoedbubbel?

    We zijn nu bijna tien jaar verder, maar veel wijzer zijn we niet geworden. Zo publiceerde de Rabobank eerder deze maand een onderzoek, waaruit bleek dat driekwart van de Nederlanders verwacht dat de huizenprijzen verder zullen stijgen. Het sentiment is dus zeer positief, terwijl de huizenprijzen in de Randstad op recordhoogte staan en de betaalbaarheid van woningen verslechtert.

    Woningen zijn ondertussen zelfs zo duur geworden dat minder starters tegenwoordig de benodigde hypotheek rond kunnen krijgen. Het Financieel Dagblad meldde begin deze week op basis van cijfers van adviesbureau IG&H dat er in het derde kwartaal 7% minder hypotheken aan starters verstrekt werden ten opzichte van het vorige kwartaal. Dat is een duidelijk teken dat de betaalbaarheid van starterswoningen verslechtert, ondanks de uitzonderlijk lage rente.

    Dit soort signalen worden nu ook door de politiek opgepikt, maar in plaats van structurele hervormingen door te voeren om wonen weer betaalbaar te maken kijkt men opnieuw naar manieren om de kredietverlening verder op te rekken. Zo werd de aflossingsvrije hypotheek – die sinds 2013 niet meer verstrekt mag worden – door Kamerleden van GroenLinks en de SGP opnieuw als oplossing naar voren geschoven.

    Hun plan is om de aflossingsvrije hypotheek opnieuw in te voeren, maar dan voor maximaal 30% van het hypotheekbedrag. Deze maatregel wordt verkocht als een manier om de woonlasten te verlagen, maar wat ze niet vermelden is dat huishoudens zich daarmee nog dieper in de schulden kunnen steken. En dat terwijl de rente nu al op een extreem laag niveau staat. Gaat de rente ooit stijgen naar het historische gemiddelde van 4%, dan zullen veel huishoudens opnieuw in grote problemen terechtkomen…

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: Stilte voor de storm?

    Deze week kwamen zowel de World Gold Council als Thomson Reuters met nieuwe cijfers over de goudmarkt. En wat bleek, ook in het derde kwartaal was er per saldo relatief weinig belangstelling voor beleggen in goud. De grote munthuizen verkopen dit jaar veel minder gouden munten dan voorgaande jaren, terwijl de vraag naar zilverbaren en zilveren munten zelfs naar het laagste niveau in zeven jaar zakte.

    In Europa trekt de vraag naar edelmetalen dit jaar wel weer aan en centrale banken blijven veel goud aan hun reserves toevoegen, maar in de Verenigde Staten vallen de verkoopcijfers dit jaar gewoon erg tegen. Zo zijn er dit jaar nog maar 17 miljoen Silver Eagle beleggingsmunten verkocht, de helft minder dan in de afgelopen jaren.

    Wat kunnen we hieruit concluderen?

    Je zou kunnen zeggen dat beleggers het vertrouwen in goud kwijt raken, maar ook dat lijkt niet bepaald het geval te zijn. In dollars is de goudprijs dit jaar namelijk al tien procent gestegen, terwijl die in euro’s door de hogere wisselkoers constant is gebleven. Van een prijsdaling is dus geen sprake geweest.

    Ondertussen staat de volatiliteit van de goudprijs op het laagste niveau in jaren, waaruit we de conclusie kunnen trekken dat beleggers die het edelmetaal in de portefeuille hebben momenteel stevig aan hun positie vasthouden. Dat blijkt ook uit de voorraden goud en zilver in zogeheten exchange-traded funds, want die staan nog steeds op een relatief hoog niveau.

    Voegen we al deze informatie bij elkaar, dan krijg ik de indruk dat dit de stilte voor de storm is. Door de extreem lage rente wordt er weer volop geld geleend, met als gevolg dat aandelen, vastgoed en andere financiële activa allemaal in waarde lijken te stijgen. Het geeft beleggers een gevoel van vertrouwen, waardoor ze bereid zijn veilige havens als staatsobligaties en goud in te wisselen voor meer speculatieve beleggingen. Het is een investeringsklimaat waarin goud en zilver door veel beleggers als ‘saai’ bestempeld zullen worden en waar beleggingen in technologiebedrijven en virtuele munten als Bitcoin de lucht in gaan.

    Na jaren van monetaire stimulering lijken beleggers weer vol zelfvertrouwen te zijn. Dat zien we aan de populariteit van beleggen in aandelen, de bizarre stijging van de huizenprijzen in de stedelijke gebieden en… in de afnemende belangstelling voor fysiek edelmetaal.

    Is dat een negatief signaal? Ik denk van niet, zeker niet zo centrale banken per saldo grote hoeveelheden goud kopen, de spaarrente dicht bij nul procent blijft en de autoriteiten in Europa voorbereidingen treffen om spaartegoeden in het geval van een bankrun te kunnen blokkeren. Nee, dan is het bezit van edelmetaal als vorm van verzekering denk ik geen slecht idee.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Saoedi-Arabië versnelt neergang van de petrodollar?

    De afgelopen decennia was de status van de Amerikaanse dollar als wereldreservemunt onbetwist, maar de laatste jaren zou ik dat niet meer met overtuiging durven te zeggen. Sommige landen hebben al voorzichtig de overstap gemaakt in euro’s of lokale valuta voor internationale betalingen, terwijl andere landen soortgelijke stappen overwegen. De recente ontwikkelingen in Saoedi-Arabië kunnen deze transitie in een stroomversnelling brengen.

    Wereldreservemunt

    Natuurlijk heeft de dollar nog steeds diepe wortels. Niet alleen omdat de meeste internationale transacties in deze valuta plaatsvinden, maar ook omdat centrale banken al decennia lang dollarreserves verzameld hebben om dit monetaire systeem te ondersteunen. Landen als China en Japan hebben bijvoorbeeld ruim $1 biljoen aan Amerikaanse staatsobligaties op hun balans staan, waardoor ook zij er geen belang bij hebben om de dollar helemaal te laten vallen. En dan hebben we het nog niet eens over het feit dat er over de hele wereld in dollars geleend wordt, waarmee een voortdurende vraag naar deze munt ontstaat.

    Een transitie van de dollar naar een nieuw monetair systeem zal daarom denk ik niet van de ene op de andere dag plaatsvinden, maar we moeten er wel serieus rekening mee houden dat het exorbitante privilege van de Verenigde Staten zal verdwijnen. De meest voor de hand liggende reden daarvoor is dat het economische zwaartepunt in de wereld naar Azië verschuift.

    Olie in yuan

    Neem bijvoorbeeld Saoedi-Arabië, een van de grootste producenten van olie in de wereld. Van alle olie die dit land produceert gaat ruim twee derde richting Azië, tegenover slechts een vijfde deel voor het hele Amerikaanse continent en een tiende deel voor de Europese markt. Waarom zou Saoedi-Arabië nog in dollars blijven handelen, als haar belangrijkste klanten in Azië zitten?

    Als China graag de olie uit Saoedi-Arabië in de Chinese yuan wil afrekenen, dat moeten die twee landen daar onderling uit kunnen komen. Zeker als Chinese bereid is te investeren in de economie van Saoedi-Arabië. Ook lukte het Iran vorig jaar om olie in euro’s af te rekenen, zowel voor de export richting Europa als voor de export naar China en India. En daar krijgt het land veel investeringen vanuit Europa voor terug!

    Petrodollar

    Toen Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten een deal sloten om olie uitsluitend in dollars te verhandelen was er geen levensvatbaar alternatief, omdat alleen de dollar in die tijd voldoende liquiditeit en omvang had om olie mee te verhandelen. Andere landen konden het daar wel niet meer eens zijn, een beter alternatief was er toen eigenlijk niet.

    Die situatie is vandaag de dag wel anders. Met de komst van de euro is er een tweede wereldmunt, een neutrale en onpartijdige valuta die door alle landen gebruikt kan worden om olie mee af te rekenen. En dan heb je natuurlijk China, dat nu al de grootste importeur van olie is en binnen afzienbare tijd ook de grootste verbruiker van olie zal worden. En daarmee kan China ook meer haar stempel op de oliemarkt drukken.

    Belangrijk is om de ontwikkelingen in Saoedi-Arabië de komende tijd goed te volgen. Een nieuwe regering rond kroonprins Mohammed bin Salman kan de deur openen naar een nieuw tijdperk, waarin andere landen opnieuw onderhandelingen zullen voeren. En daarmee zou olie in yuan en olie in euro wel eens een grote vlucht kunnen nemen.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Vermogensbelasting gaat eindelijk omlaag

    Er is de afgelopen weken veel kritiek geweest op het regeerakkoord van Rutte III, bijvoorbeeld op de verhoging van het lage btw-tarief en het plan om huiseigenaren weer belasting te laten betalen over een afgelost huis. Geen populaire maatregelen, maar daar staan ook een aantal lastenverlichtingen tegenover. Zo was al bekend dat de loonbelasting omlaag gaat, maar deze week werd ook duidelijk dat er eindelijk iets gedaan zal worden aan de vermogensbelasting.

    Volgens de Telegraaf gaat de belastingdienst in de toekomst niet meer uit van een fictief rendement van 4% op je vermogen, maar van een veel lagere spaarrente van 0,35%. En daarmee komt de regering tegemoet aan de veel gehoorde klacht van spaarders dat hun rendement veel lager is dan het bedrag dat de belastingdienst ieder jaar invordert.

    Vermogensbelasting omlaag

    In het huidige belastingstelsel betalen mensen met een vermogen tot €75.000 effectief 30% belasting over een fictief rendement van 2,9%, maar dat zal door deze aanpassing van kabinet Rutte III verlaagd worden naar 30% over een fictief rendement van 2%. Dat betekent een besparing van enkele tientjes tot enkele honderden euro’s op jaarbasis voor mensen met een vermogen van €25.000 tot €100.000.

    Ook de kleine spaarders gaan erop vooruit met de nieuwe plannen, want de belastingvrije grens voor vermogen in box 3 zal verhoogd worden van €25.000 naar €30.000. Dat is per saldo een besparing van enkele tientjes per jaar.

    Sigaar uit eigen doos

    De regering heeft een half miljard euro gereserveerd voor deze lastenverlichting. Dat is een leuk extraatje voor de spaarder, maar uiteindelijk is het ook een sigaar uit eigen doos. Voor de ongeveer één miljoen huishoudens met een afgelost huis wordt het voordeeltje op vermogensbelasting immers weer teniet gedaan door de extra heffing op een eigen huis.

    De nieuwe maatregelen van Rutte III zijn kenmerkend voor de Nederlandse politiek. Iedere regering probeert haar stempel te drukken op het belastingstelsel, maar in plaats van echt structurele hervormingen door te voeren blijft het vaak beperkt tot kleine verschuivingen, die per saldo weinig effect hebben. Zo doet de regering nog steeds veel te weinig om de oververhitting van de huizenmarkt te verminderen, wat naar mijn mening een veel groter probleem is.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: Huizenprijzen door het dak

    Column: Huizenprijzen door het dak

    Terwijl de ECB de geldkraan nog een jaar open laat staan rijzen de huizenprijzen in Nederland de pan uit. Onlangs nog werd in Amsterdam een studio van 23 vierkante meter met dakterras van 19 vierkante meter voor meer dan €200.000 verkocht. En dan koop je geen huis, maar een opgeknapte zolderkamer waarvoor je vier steile en smalle trappen moet beklimmen.

    Het lijkt gekkenwerk, maar door de populariteit van de stad Amsterdam en de extreem lage rente zijn dit soort gevallen geen uitzondering meer. Sterker nog, de verwachting is dat de huizenprijzen in de hoofdstad nog verder zullen stijgen. De vraag is veel groter dan het aanbod, waardoor kopers ver boven de vraagprijs moeten bieden om überhaupt een kans te maken. En dan kunnen de prijzen exorbitant snel stijgen.

    Volgens cijfers van onderzoeksbureau Calcasa werd 79% van alle woningen in Amsterdam gedurende het tweede kwartaal van dit jaar voor of boven de vraagprijs verkocht, waarbij de gemiddelde verkoopprijs volgens cijfers van het CBS inmiddels 21% hoger is dan in 2008. In de rest van Nederland zijn de prijzen minder hard gestegen, maar in Noord-Holland zijn de gemiddelde prijzen de crisis ook alweer te boven.

    Lage rente

    Zo lang de ECB de geldkraan niet dichtdraait en de rente laag blijft is de kans groot dat de huizenprijzen in Amsterdam, maar ook in de rest van Nederland, de komende tijd verder zullen stijgen. Veel mensen kijken immers naar de maandlasten, wat betekent dat ze bereid zijn een hogere hypotheekschuld te nemen als de rente laag is.

    Maar hoe verstandig is het om je zo diep in de schulden te steken, nu de huizenprijzen in delen van Nederland op het hoogste niveau ooit staan? Voor de crisis van 2008 waarschuwden verschillende economen al voor de extreem hoge huizenprijzen, maar nu zijn ze in sommige delen van het land nog hoger!

    Huizenprijzen op recordhoogte

    Vastgoeddeskundige Piet Eichholtz deed een aantal jaar geleden onderzoek naar de ontwikkeling van de huizenprijzen in Nederland en concludeerde toen al dat de huizenprijzen op recordhoogte stonden. En of je de prijzen nou afzet tegen de inflatie, de loonontwikkeling of de prijs van een kilo goud, in alle gevallen zal het antwoord zijn dat de huizenprijzen in Nederland buitenproportioneel gestegen zijn.

    Voor veel Nederlanders gaat het financieel inderdaad weer wat beter, maar er zijn ook genoeg huishoudens die tot op de dag van vandaag de gevolgen merken van een hoge restschuld. Dalen de prijzen en ben je gedwongen je huis te verkopen, dan dringt het besef door dat het toch wel over hele grote bedragen gaat.

    Om de potentiële huizenbezitter niet ongerust te maken wordt de maximumgrens voor een hypotheek met Nationale Hypotheekgarantie volgend jaar met meer dan 8% verhoogd naar €265.000. Daarmee lijkt het alsof er een zorg wordt weggenomen bij de huizenbezitter, maar ondertussen wordt er nog meer schuld in de huizenmarkt gepompt. We hebben van de crisis van 2008 niets geleerd.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: Rusland breekt goudmarkt open?

    Vorige week gingen er al geruchten rond, maar deze week werd het ook officieel bevestigd. De centrale bank van Rusland gaat ook goud kopen via de goudbeurs van Moskou. Met ingang van november gaat de centrale bank in het openbaar bieden op goud, waarbij vrijwel zeker fysieke uitlevering gevraagd zal worden.

    Waarom is dit belangrijk?

    Rusland koopt al tien jaar goud bij en is de laatste jaren al de grootste koper van het edelmetaal. Maar tot voor kort kocht de centrale bank dat goud alleen rechtstreeks van bepaalde aanbieders, via zogeheten over the counter transacties. Voor centrale banken is het gebruikelijk om op die manier goud te kopen, omdat er op die manier geen directe invloed wordt uitgeoefend op de goudprijs waar beleggers wereldwijd naar kijken.

    Dat kan wel eens veranderen nu de Russische centrale bank en publique goud gaat kopen. De centrale bank heeft laten weten dat de goudaankopen via de beurs van Moskou gedeeltelijk de rechtstreekse goudaankopen zullen vervangen. Dat betekent dat al het goud wat Rusland via deze beurs koopt ook daadwerkelijk fysiek uitgeleverd zal worden. En dat is waar het interessant wordt, want waar zal dat goud uiteindelijk vandaan moeten komen?

    Rusland gaat bieden op goud

    Het is bekend dat Rusland nu al een aanzienlijk deel van de binnenlandse goudmijnproductie opkoopt, maar nu lijkt de centrale bank ook andere goudstromen naar zich toe te trekken. Vanaf dit punt wordt het speculeren, maar het lijkt erop alsof de Russische centrale bank wil voorkomen dat goud voor de bodemprijs aan het buitenland wordt verkocht. Door het edelmetaal te kopen op de beurs van Moskou legt de centrale bank in feite een solide bodem onder de goudprijs.

    Trekken we dit verder door naar de toekomst, dan is het zelfs voor te stellen dat goud vanuit andere landen richting de goudbeurs van Moskou stroomt, waar de Russische centrale bank zich opwerpt als hoogste bieder voor het edelmetaal.

    Run op goud begonnen?

    China is al een aantal jaar bezig goud uit Zwitserland en Londen op te vragen, maar nu lijkt ook Rusland een stap in deze richting te zetten. En dat betekent dat het aanbod van direct beschikbaar goud sneller zal opdrogen. En dat zullen de Westerse centrale banken zoveel mogelijk willen uitstellen, want als blijkt dat er geen goud meer voorhanden is zal de prijs van het edelmetaal omhoog schieten.

    In de jaren zestig wisselden Europese landen hun overtollige dollarreserves in voor goud, waardoor de Verenigde Staten de koppeling tussen de dollar en goud moest loslaten. Nu doen Rusland en China min of meer hetzelfde. Wat zullen hier de gevolgen van zijn?

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: Contant geld blijft onmisbaar

    Puerto Rico is sinds eind september volledig afhankelijk van contant geld, omdat orkaan Maria een groot deel van het elektriciteitsnet op het eiland heeft weggevaagd. Tot op de dag van vandaag zitten negen van de tien inwoners nog steeds zonder stroom en heeft de helft van het eiland geen toegang tot drinkwater.

    Door het uitvallen van de stroom komt de economie maar moeizaam op gang, maar dat geldt ook voor het betalingsverkeer. Pinautomaten in winkels werken niet meer, waardoor bankpasjes en creditcards niet meer gebruikt kunnen worden voor de dagelijkse boodschappen.

    Als gevolg van de stroomstoring is er op het hele eiland een run op contant geld ontstaan. En dat zorgt voor lange wachtrijen, want door de stroomstoring is ook twee derde van alle geldautomaten buiten werking. Bij de geldautomaten die nog wel werken staan lange rijen, terwijl geldtransporten af en aan rijden om ervoor te zorgen dat er bankbiljetten uit de muur blijven komen.

    Volgens Bloomberg was de vraag naar contant geld een paar dagen na de verwoestende orkaan zo groot dat een van de grootste banken op het eiland de Federal Reserve om assistentie moest vragen. Centraal bankier William Dudley gaf niet lang daarna opdracht om een vliegtuig vol bankbiljetten naar Puerto Rico te sturen.

    Contant geld blijft onmisbaar?

    Het voorbeeld van Puerto Rico bewijst nog eens dat de samenleving vandaag de dag zeer afhankelijk is van elektriciteit en dat geavanceerde elektronische betaalsystemen zeer kwetsbaar zijn bij een natuurramp of bij een andere ramp waarbij de stroomvoorziening verstoord wordt. In dat geval blijkt contant geld het meest gewilde instrument te zijn, omdat het rechtstreeks en zonder tussenkomst van derden gebruikt kan worden. Dat is ook een van de redenen waarom het altijd verstandig is om wat contant geld achter de hand te houden, zeker in een tijdperk waarin banken vrijwel geen rente meer bieden op spaartegoeden.

    Een samenleving zonder contant geld is erg kwetsbaar voor stroomuitval, hackers of technische storingen. Daarom is het vanuit strategisch oogpunt van belang om de infrastructuur voor bankbiljetten en munten altijd achter de hand te houden. Wil je ook je vermogen verzekeren tegen de kwetsbaarheden van digitale informatiesystemen? Dan zijn tastbare zaken als contant geld en edelmetalen een goede aanvulling op een spaarrekening die vrijwel geen rente meer oplevert.

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Blockchain als ultiem controlemechanisme?

    De blockchain technologie achter Bitcoin en andere virtuele wordt vaak geprezen om het vermeende anonieme karakter en om het feit dat deze zonder tussenkomst van een centrale autoriteit kan functioneren. Met behulp van de blockchain technologie is het mogelijk digitale eigendommen uit te wisselen, zonder dat deze gekopieerd of aangepast kunnen worden. Alle transacties worden immers binnen het netwerk van gebruikers gecontroleerd en bijgehouden.

    Het geromantiseerde beeld van de blockchain technologie is dat gebruikers onderling kunnen betalen en digitale gegevens kunnen uitwisselen, zonder tussenkomst van grote instanties en bedrijven die deze data bewaren en controleren. Maar er zijn ook andere toepassingen van blockchain waar we waakzaam voor moeten zijn, omdat deze een aantasting kunnen vormen voor onze privacy.

    Blockchain als elektronisch identiteitsbewijs?

    De blockchain technologie maakt het mogelijk miljoenen unieke ‘virtuele munten’ te volgen, maar in theorie kan de technologie ook gebruikt worden om andere soorten informatie zoals persoonsgegevens op te slaan. Blockchain-expert Bettina Warburg zei daar vorig jaar in een TED presentatie het volgende over…

    “Blockchain maakt het mogelijk om een open, mondiaal platform te maken waarop we alle getuigenverklaringen over een individu kunnen opslaan uit iedere bron. Zo kunnen we een door gebruikers beheerde, draagbare identiteit creëren. Dit is meer dan een profiel. Het betekent dat je selectief kenmerken over jezelf kunt onthullen die handel en interactie mogelijk maken — dat een overheid je een identiteitsbewijs heeft gegeven, of dat je ouder bent dan 21 — door cryptografisch bewijs te tonen dat deze kenmerken bestaan en zijn goedgekeurd. Zo’n draagbare identiteit in de fysieke en digitale wereld betekent dat we allerlei menselijke handelingen op een totaal nieuwe manier kunnen uitvoeren.”

    Met behulp van de blockchain kan iedereen in theorie zijn eigen geld in omloop brengen (de zogeheten ‘initial coin offerings’), maar voor overheden is het ook een interessant instrument om meer grip te krijgen op haar burgers. Zo is er in China al een fintech bedrijf dat in opdracht van de overheid onderzoekt of het mogelijk is om de belastingaangiftes met behulp van blockchain te stroomlijnen.

    Hoe dat precies gaat werken is nog niet duidelijk, maar je kunt je een scenario voorstellen waarin iedere burger een unieke identiteitscode krijgt. Een virtueel paspoort dat gekoppeld kan worden aan een bankrekening. Dat bestaat nu ook al in de vorm van een burgerservicenummer, maar met de blockchain technologie wordt het nog eenvoudiger om aanvullende gegevens aan een identiteit te koppelen. Dat klinkt misschien als toekomstmuziek, maar in Dubai doet men al onderzoek naar de mogelijke introductie van een elektronisch paspoort op basis van de blockchain. Is de blockchain de volgende bouwsteen voor een Orwelliaanse controlestaat?

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: De euro is niet het probleem

    Column: De euro is niet het probleem

    Er gaat bijna geen week voorbij dat er geen kritiek is op de euro, maar ondanks dat groeit de populariteit van de gemeenschappelijke munt. Sinds de invoering van de euro is het aantal landen dat de munt gebruikt van 12 naar 19 toegenomen. Ook zijn er steeds meer landen buiten de muntunie die de euro inmiddels gebruiken als betaalmiddel.

    Deze week waarschuwde de ECB verschillende Balkanlanden zelfs voor een te grote afhankelijkheid van de euro. In deze landen wordt steeds meer in euro’s geleend en gespaard, omdat de lokale bevolking een groter vertrouwen heeft in de waardevastheid van de euro dan in die van hun eigen valuta.

    Ook internationaal wint de euro aan populariteit, omdat de euro zich bewezen heeft als een neutrale valuta die niet voor politieke doeleinden gebruikt zal worden. Dat is geen toeval, want de euro is de eerste munt die boven de lidstaten staat en die daardoor een grote mate van onafhankelijkheid heeft. Ook heeft de ECB geen enkele andere doelstelling dan prijsstabiliteit, waardoor het monetaire beleid niet beïnvloedt wordt door secundaire doelstellingen zoals het verlagen van de werkloosheid (zoals bij de Federal Reserve).

    De euro is door haar structuur (onafhankelijk van de politiek) niet alleen een stabiele, maar ook een zeer goed schaalbare valuta. Ieder land in de Europese Unie dat aan de voorwaarden voldoet kan de euro overnemen als valuta, waarmee het land toegang krijgt tot een grote kapitaalmarkt en het valutarisico met de eurolanden wegvalt. Mijn verwachting is dan ook dat meer landen in de toekomst de euro zullen overnemen als betaalmiddel of als handelsmunt.

    ‘A blessing in disguise’

    Vaak hoor ik dat sinds de invoering van de euro alles duurder is geworden of dat het besteedbare inkomen niet is toegenomen. Dat zou kunnen, maar de vraag is of het anders of beter was gegaan als alle landen hun eigen munt hadden behouden. Was er dan minder inflatie geweest? Of was Nederland dan meegezogen in een Europees kampioenschap geldontwaarding, waar bijvoorbeeld Frankrijk en Italië de aftrap voor hadden gegeven? En handelsoorlog in Europa was dan een reële optie geweest, om nog maar te zwijgen over de grote schommelingen in de onderlinge wisselkoersen, die versterkt zouden worden door speculanten. Europese landen hadden dan makkelijker uit elkaar gespeeld kunnen worden, met alle gevolgen van dien.

    Dat landen niet meer kunnen devalueren wordt vaak als een nadeel gezien, maar dat kun je natuurlijk net zo makkelijk omdraaien. Spaarders in landen als Italië, Spanje en Griekenland hoeven dankzij de euro niet langer te vrezen dat de koopkracht van het spaargeld verdampt, terwijl het wegvallen van het valutarisico een barrière voor bedrijven wegneemt om grote investeringen te doen in andere eurolanden. Ook profiteren consumenten van het feit dat ze over de grens met dezelfde munt kunnen betalen. Is de euro ondanks de felle kritiek dan toch een zegening gebleken?

    De euro functioneert uitstekend als betaalmiddel en rekenmiddel en doet daarmee wat je van een valuta mag verwachten. Dat de euro door de jaren heen aan koopkracht verliest is geen verrassing, want dat geldt voor alle valuta die gebaseerd zijn op fractioneel bankieren. Misschien dat goud om die reden al sinds de introductie van de euro is vrijgesteld van btw, om het bezit van goud als alternatief spaarmiddel te stimuleren…

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Column: Als er een schaap over de dam is…

    Het tijdperk waarin de Verenigde Staten het alleen voor het zeggen hadden in de wereld lijkt ten einde te lopen. Haar mislukte poging om de regering in Syrië omver te werpen zal misschien wel de geschiedenis in gaan als het kantelpunt in de transitie naar een multipolaire wereld. Opkomende machten als China en Rusland hebben hun krachten gebundeld en durven vaker tegengas te geven, waarbij ze steeds meer bondgenoten aan zich weet te binden.

    Met het One Belt One Road (OBOR) programma en de lancering van de Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB) bundelt China de economische krachten op het Aziatische continent, terwijl de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) de militaire samenwerking tussen deze landen moet versterken. Ondertussen worden landen als Iran, Turkije en Syrië door Rusland voorzien van de meest geavanceerde S-300 en S-400 luchtafweersystemen.

    Multipolaire wereld

    Los van elkaar lijken dit geen significante gebeurtenissen, maar als je van een grotere afstand kijkt zie je dat het Aziatische machtsblok van China en Rusland steeds meer tegenwicht begint te bieden aan de imperialistische ambities van de Verenigde Staten. Het ingrijpen van Rusland in Syrië heeft duidelijk gemaakt dat er niet meer één supermacht is die bepaalt wat er in de wereld gebeurt. Syrië werd bijna verwoest, maar kon er dankzij hulp van bondgenoten als Rusland, Iran en China toch weer bovenop komen. Het mislukken van de ‘regime change’ in Syrië heeft andere landen in de wereld het vertrouwen gegeven om hun eigen pad te volgen, ook als dat tegen het belang is van de Verenigde Staten.

    In het verleden probeerde Irak onder leiding van Saddam Hussein olie in euro’s verhandelen, terwijl de Libische kolonel Ghaddafi olie in een nieuwe door goud gedekte valuta wilde verhandelen. Deze initiatieven werden door de Verenigde Staten geblokkeerd, maar het is de vraag hoe lang dit soort initiatieven overdrukt kunnen blijven. De laatste jaren zien we dat de Amerikaanse sancties tegen verschillende landen steeds vaker contraproductief werken. Iran werd door Amerikaanse sancties tegen het nucleaire programma enige tijd afgesloten van het Amerikaanse financiële systeem, met als resultaat dat het land haar olie vandaag de dag niet meer in dollars, maar in euro’s afrekent. De euro is momenteel zelfs de belangrijkste internationale handelsmunt van het land.

    Als er een schaap over de dam is…

    Drie weken geleden schreef ik in mijn column dat Amerikaanse sancties tegen Venezuela tot een vergelijkbare uitkomst zouden kunnen leiden. Door afsluiting van het Amerikaanse banksysteem zou het land kunnen overwegen olie in euro’s of yuan af te rekenen. En inderdaad, afgelopen woensdag maakte de regering van Maduro haar plannen bekend om olie voortaan in euro’s af te rekenen en handelaren aan te sporen alle banktegoeden om te zetten naar euro’s. Ook vermeldt Venezuela de prijs van een vat olie sinds vrijdag in Chinese yuan, terwijl die prijs voorheen in dollars genoteerd stond.

    Misschien is de impact van deze maatregelen gering, maar het mag duidelijk zijn dat de monopoliepositie van de Amerikaanse dollar als wereldmunt op de langere termijn plaats zal maken voor een systeem van verschillende handelsmunten. Mijn verwachting is dat de euro daarin een niet te onderschatten rol zal gaan spelen…

    Frank Knopers

    gs-logo-breed

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].