Categorie: Kredietcrisis

Column: Meer schulden, meer problemen…

De kans dat de Federal Reserve in december de rente verhoogt wordt door experts ingeschat op meer dan 70%, maar het is natuurlijk ‘eerst zien, dan geloven’. Maar volgens verschillende economen maakt het eigenlijk niet zoveel meer uit. De Federal Reserve is hoe dan ook te laat. De centrale bank heeft al een nieuw kredietmonster tot leven gewekt. Bedrijven wereldwijd hebben zich fors in de schulden gestoken om o.a. eigen aandelen terug te kopen. En dat zal volgens verschillende economen de wereldeconomie opnieuw in een chaos storten…

Centrale bankiers hebben na de crisis van 2008 iedereen succesvol wijsgemaakt dat de schuld bij iedereen lag behalve bij henzelf. Nu de banken meer gereguleerd worden en kapitaalbuffers verhoogd zijn lijkt de markt zich comfortabel te voelen. Maar het soepele monetaire beleid, waardoor de bubbel in de Amerikaanse huizenmarkt kon ontstaan, lag natuurlijk juist ten grondslag aan de crisis.

Meer schulden op balans
Sinds 2013 loopt de netto schuld van bedrijven, ofwel de schuld minus kas op de balans, sterk op. En dat terwijl de winst, gemeten met EBITDA, zelfs iets daalt. De hefboom neemt dus sterk toe. Dat betekent automatisch dat de nettowinsten veel volatieler worden en de risico’s bij een neergang flink toenemen. De winstmarge van een bedrijf hangt natuurlijk onder meer af van de loonkosten. De salarissen stijgen sinds de crisis jaarlijks met zo’n 2%. Maar doordat de inflatie de laatste tijd volledig is weggezakt, zijn de reële lonen (gecorrigeerd na inflatie) fors gestegen.
Winstmarges onder druk
Tegelijkertijd steeg de productiviteit van Amerikaanse bedrijven in het laatste kwartaal met slechts 0,4% op jaarbasis tegen +1,4% vorig jaar. Combineer dat met de loonstijgingen en de winstmarges van bedrijven komen onder zware druk te staan. Al helemaal als je je bedenkt dat bedrijven elkaar op dit moment zwaar beconcurreren op prijs, zoals blijkt uit de druk op de verkoopprijzen (deflatoir). Deze schulden zullen ooit terugbetaald moeten worden. De afloop van dit gecreëerde schuldenmonster zal interessant worden, maar helaas zullen de gevolgen ervan iedereen hard gaan raken. Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

Meer schulden, meer problemen...

16 november 2015
Explosieve toename slechte leningen in China

Chinese banken hebben de afgelopen jaren heel veel kredieten verstrekt aan bedrijven, maar door de terugval van de wereldeconomie en de groeivertraging in China wordt het terugbetalen van die leningen voor steeds meer bedrijven een probleem. De Chinese toezichthouder maakte bekend dat het totaalbedrag aan slechte leningen in juni met omgerekend $14 miljard was toegenomen tot 1,19 biljoen yuan ($186 miljard). Daardoor steeg de non performing loan (NPL) ratio van 1,50 naar 1,59 procent.

Volgens de officiële statistieken is het aantal slechte leningen, waarop de betalingsachterstand is opgelopen tot meer dan 90 dagen, sinds de zomer van 2013 met meer dan 50% toegenomen. Vooral de afgelopen twaalf maanden kwamen vele Chinese bedrijven in betalingsproblemen, zoals de volgende grafiek laat zien.

Forbes schrijft dat de problemen vooral bij kleinere lokale banken zitten, waar men onder sociale druk vaker geneigd is leningen te verstrekken om de werkgelegenheid in de regio in stand te houden. Maar door de grote vraaguitval zijn deze problemen niet langer voor de buitenwereld te maskeren.

Slechte leningen in China nemen explosief toe

Onbetrouwbare cijfers?

"Chinese banken hebben hun leningenportefeuille de afgelopen jaren met meer dan 30% uitgebreid. We horen van onze analisten dat er nu sprake is van overcapaciteit in een aantal sectoren die overladen zijn met schulden", zo verklaarde vermogensbeheerder Gerardo Zamorano van Brandes Investment Partners uit San Diego tegenover Forbes. "We verwachten dat er nog meer slechte nieuws over de bankensector naar buiten zal komen. Het is moeilijk dat met zekerheid te zeggen, want er is geen transparantie".

De Chinese bankensector had eind september in totaal 2,26 biljoen yuan gereserveerd voor verliezen op slechte leningen. Dat lijkt ruim voldoende, maar volgens insiders is het werkelijke aantal slechte leningen in de Chinese bankensector nog veel hoger dan de cijfers doen suggereren.

Leestip: De New York Times publiceerde afgelopen zomer een uitgebreid artikel over de schuldenproblematiek in het Chinese bedrijfsleven, een aanrader voor iedereen die meer over dit onderwerp wil weten.

16 november 2015
Duitsland leent twee jaar voor -0,37%

De rente op Duitse staatsleningen met een looptijd van twee jaar is naar een nieuw dieptepunt gezakt. De zeer lage inflatie en de vlucht naar veilige havens drukt de rente op alle Europese staatsleningen omlaag, vooral die van Duitsland. Daar komt bij dat de ECB met haar stimuleringsprogramma maandelijks ongeveer €10 miljard aan Duits schuldpapier moet opkopen.

De verwachting van veel beleggers is dat de Federal Reserve in december de rente gaat verhogen, terwijl de consensus is dat de ECB rond diezelfde tijd haar stimuleringsprogramma verder gaat uitbreiden. Dat duwt de rentestanden in de Verenigde Staten en in Europa verder uit elkaar. Het verschil in rente tussen Duitse en Amerikaanse staatsleningen met een looptijd van twee jaar, de zogeheten ‘spread’, bereikte zelfs het hoogste niveau in negen jaar tijd. Momenteel is het verschil in rente 1,24 procentpunt, dat gebeurde voor het laatst in 2006.

Niet alleen Duitsland profiteert van de huidige situatie. Zelfs een land als Italië kan ondanks haar middelmatige kredietscore van BBB- bij Standard & Poor’s lenen tegen een negatieve rente. Ook Spanje is met een rente van 0,06% op 2-jaars staatsleningen niet ver van dit moment verwijderd.

Rente op Duitse staatsleningen met looptijd van 2 jaar naar nieuw dieptepunt (Bron: Bloomberg)

Rente op Duitse en Amerikaanse staatsobligatie loopt verder uit elkaar (Bron: Bloomberg)

De ‘spread’ tussen Duitse en Amerikaanse staatsleningen naar hoogste niveau sinds 2006 (Bron: Bloomberg)

13 november 2015
Schulden Amerikaanse bedrijven verdubbeld sinds crisis
Sinds het uitbreken van de kredietcrisis in 2008 zijn de schulden van Amerikaanse bedrijven verdubbeld, zo merkten analisten van Goldman Sachs op. Grote bedrijven profiteerden van de extreem lage rente en leenden geld voor fusies en overnames en voor het terugkopen van eigen aandelen. Bedrijven hebben de afgelopen jaren zoveel geld geleend dat hun rentelasten nu 40% hoger zijn dan in 2008, ondanks de extreme daling van de rente. Betaalden bedrijven in 2009 nog gemiddeld 6% over hun vreemd vermogen, nu is dat nog maar iets meer dan 4%.

De gemiddelde rentelasten zullen de komende jaren naar verwachting verder dalen, omdat bedrijven oude leningen met een veel hogere rente aflossen en daarvoor nieuwe leningen kunnen afsluiten tegen een veel gunstiger rentepercentage. Dit is wat Goldman Sachs te zeggen heeft over deze ontwikkeling:

"Sinds de crisis is er op verschillende manieren onbalans gecreëerd. Een van de belangrijkste daarvan is naar onze mening de toegenomen schuldenlast in de Verenigde Staten en de stille groei van goodwill op de balans van bedrijven. Hoewel deze factoren allebei geen direct risico vormen voor de gezondheid van het Amerikaanse bedrijfsleven roept het wel vraagtekens op over het gebrek aan organische groei en het gebrek aan nieuwe investeringen sinds de crisis. Kijken we een stap verder, dan geeft het vooruitzicht van een stijgende rente, potentiële disinflatie op wereldwijde schaal en dalende bedrijfswinsten reden tot zorg voor bedrijven met een zwakke balans."
Lees ook:
- Grafiek: Stijging aandelen gedreven door schulden
- Amerikaanse bedrijven kopen voor miljarden aandelen terug
Schulden bedrijven VS verdubbeld sinds begin kredietcrisis
11 november 2015
De rente kan nog verder omlaag…

Een negatieve rente is en blijft een merkwaardige gewaarwording. Even merkwaardig is dat van de dertien landen met een negatieve rente er twaalf op het Europese continent zijn gelegen. Koploper is Zwitserland, waar de rente op de 2-jaars lening -1% bedraagt. Een land als Italië, dat een massieve staatsschuld met zich mee torst, bivakkeert met zijn rente op nagenoeg 0%. Soms is ook voor een land als Italië de rente op staatsleningen negatief. Wie echter denkt dat de rente in Europa niet nog lager kan, die kan wel eens bedrogen uitkomen.

In de maand oktober daalde in Duitsland de rente op de 2-jaars lening van -0,26% naar -0,35%. Voor marktvorsers is deze Duitse 2-jaars lening het spiegelbeeld van de renteverwachtingen binnen de Eurozone. Waarom accepteren beleggers een negatief rendement dat nog lager ligt dan de -0,2% die de ECB in rekening brengt voor banken die deposito’s bij haar aanhouden? Voor de kenners is het duidelijk dat de rente nog eens met 10 basispunten omlaag kan. De markt houdt er serieus rekening mee, dat de korte rente over pakweg zes maanden -0,28% bedraagt.

ECB veroorzaakt meer negatieve rente

Meer monetaire verruiming
De overtuiging groeit dat de ECB niet alleen de rente gaat verlagen, maar ook het programma voor kwantitatieve verruiming verder gaat uitbouwen. Op zich is dat een vreemde combinatie. Ooit startten centrale banken met het experiment van kwantitatieve verruiming juist omdat de rente al zo laag was en naar de toenmalige opvattingen eigenlijk niet lager kon. Uiteindelijk is de rente tot onder 0% geduwd met de bedoeling banken aan te zetten om hun liquiditeiten niet op de bank te zetten maar productiever te gebruiken. Daardoor zouden de leenkosten voor burgers en bedrijven omlaag zouden kunnen. Volgens de ECB heeft de gecombineerde aanpak succes en beginnen kredietmarkten weer meer tekenen van leven te vertonen en willen beleggers weer meer risico nemen. Als er al sprake is van succes dan is het vooralsnog zeer beperkt. Van inflatie is hoegenaamd geen sprake, laat staan dat de norm van 2% in het vizier is. Ook de groei binnen en buiten Europa laat zeer te wensen over ondanks alle juichverhalen. En dus lijkt verdere verruiming in welke vorm dan ook het enige antwoord van centrale banken op deze weinig hoopvolle ontwikkelingen. De People’s Bank of China heeft recent al enkele malen de rente verlaagd. De ECB, maar ook de Bank van Japan, heeft nadrukkelijk op een verdere verruiming gezinspeeld. De enige uitzondering op de regel is eigenlijk de VS. Daar heeft Janet Yellen de mogelijkheid van een renteverhoging in december zeer nadrukkelijk open gehouden. Mocht de ECB de rente gaan verlagen, dan kan dat het begin zijn van een reeks verlagingen in Europa en elders is de wereld. Als de belegger zonder morren een rente van -0,3% accepteert, waarom zou hij dan gaan steigeren bij een rente van -0,4%?

Zoveel staatsobligaties heeft de ECB al gekocht onder het QE-programma

Cor Wijtvliet
Hoofdredacteur Beurshalte.nl Over Beurshalte: Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

10 november 2015
ABN Amro op 20 november naar de beurs

ABN Amro wordt op vrijdag 20 november weer naar de beurs gebracht, nadat de bank in 2008 samen met Fortis genationaliseerd moest worden. Het aandeel gaat in meerdere stappen naar de beurs zal naar verwachting tegen een koers van €16 tot €20 aangeboden worden. De beursgang vindt in meerdere stappen plaats. Bij de eerste stap wordt 20% van alle aandelen uitgegeven, wat goed is voor een opbrengst van tussen de €3 en €3,78 miljard. Later wordt de rest van de aandelen in stapjes naar de beurs gebracht, waarmee in totaal €18,8 miljard opgehaald kan worden.

Het gaat in totaal om 940 miljoen aandelen, waarvan de eerste tranche uit 188 miljoen stukken bestaat. Voor het plaatsen van alle aandelen trekt de staat twee jaar uit, zodat er een grotere kans is dat alle aandelen tegen een goede prijs geplaatst kunnen worden. Als het de staat lukt om alle aandelen tegen deze koers te plaatsen, dan blijft het verlies van de nationalisatie beperkt tot een paar miljard. In 2008 werd de bank namelijk voor een bedrag van €21,7 miljard overgenomen door de staat, ongeveer €3 miljard meer dan wat men nu verwacht op te halen met de beursgang.

Bestuursvoorzitter Gerrit Zalm van de ABN Amro is verheugd dat de beursgang binnenkort een feit is. Beleggers die willen weten wat ze precies kopen met een aandeel ABN Amro hebben nog even de tijd om het hele prospectus van 729 pagina’s door te worstelen, want ze kunnen nog tot uiterlijk 19 november intekenen op het aandeel. Ondertussen gaat de bank op road show om beleggers en andere banken te interesseren voor het nieuwe aandeel van ABN Amro. Het prospectus bevat onder andere de winst-verliesrekening, de geconsolideerde balans, een uiteenzetting van de bedrijfsstructuur en het dividendbeleid.

Meepraten over de beursgang van ABN?
Follow the Money organiseert donderdagavond in het Amsterdamse cultuur- en debatcentrum Felix Meritis een debat over de beursgang van ABN Amro. Wat betekent de beursgang voor de groeiambities van de bank? En krijgt de staat wel voldoende terug voor de redding van de bank? Kom naar deze interessante avond over het woelige dossier ABN Amro waarin je wordt geprikkeld om na te denken over de toekomst van de roemruchte bank en die van de gehele Nederlandse financiële sector. Met Jan Rotmans, hoogleraar duurzaamheid en transities, Robin Fransman, Hoofd Financiële Sector bij de Argumentenfabriek, George van Houts van het initiatief Onze Bank, Joost Mulder van de Brusselse lobbywaakhond Finance-Watch, Richard van der Linde, oprichter van de depositobank, en anderen. Eric Smit, hoofdredacteur van dit dwarse journalistieke platform, zal deze avond uw spreekstalmeester en debatleider zijn. Klik hier om kaarten te bestellen.

Amsterdamse cultuur- en debatcentrum Felix Meritis

10 november 2015
“Werkelijke schuld Verenigde Staten drie keer zo hoog”

Officieel heeft de VS een staatsschuld van ruim $18 biljoen, maar in werkelijkheid is de schuld meer dan drie keer zo groot. Dat zegt Dave Walker, voormalig hoofd van het Amerikaanse bureau dat de overheidsfinanciën controleert. “Als je bij de officiële staatsschuld van $18,5 biljoen alle ongedekte verplichtingen voor pensioenen, gezondheidszorg en sociale zekerheid optelt, dan kom je uit op een bedrag van ongeveer $65 biljoen in plaats van $18 biljoen”. Hij vreest dat de groeiende staatsschuld de overheid kan beperken in de mogelijkheden om binnenlands en buitenlands beleid goed uit te voeren.

“Als de economie niet sterk blijft, en daarmee bedoel ik een economie die in staat is meer banen en kansen te genereren, dan kun je ook in je buitenlandbeleid niet sterk zijn. Je kunt dan niet genoeg investeren om de nationale veiligheid te garanderen. Ook kun je dan niet de sociale zekerheid bieden die we nodig hebben in dit land”, zo verklaarde Walker.

Hij zei dat Amerika alle realiteitszin heeft verloren voor wat betreft de nationale uitgaven en roept daarom Democraten en Republikeinen op hun meningsverschillen opzij te zetten en samen de begrotingsproblematiek op te lossen.

9 november 2015
Column: Leugens, grove leugens en banencijfers‏

Een beter dan verwacht banencijfer stuwde de Europese en Amerikaanse beurzen vrijdag omhoog. De banengroei van 271.000 in oktober sterkte het vertrouwen in de Amerikaanse economie en zorgde voor een vlucht naar de dollar. De officiële werkloosheid daalde naar 5%, waardoor meer beleggers zijn gaan geloven dat de Federal Reserve nog in december de rente kan verhogen.

Euforie alom, maar is dat eigenlijk wel terecht? Wat de reguliere media vaak verzwijgen is dat de werkloosheid in de VS in werkelijkheid veel hoger is dan wat men wil laten zien. Als Amerikanen langdurig werkloos zijn worden ze niet meer als werkzoekend aangemerkt en vallen ze weg uit de berekening van het werkloosheidspercentage.

Het gaat hier niet om kleine verschillen, want het aantal Amerikanen dat niet meer wordt meegenomen in de berekening van de officiële werkloosheid is inmiddels opgelopen tot meer dan 94 miljoen mensen! Als u dat niet gelooft moet u eens zoeken op ‘Not in Labor Force’. U ziet dan een schrikbarende grafiek van de steeds grotere groep werklozen die niet meer meetellen in de statistieken….

Not in Labor Force (Bron: St. Louis Fed)

Shadowstats

John Williams van Shadowstats berekent de werkloosheid in de VS nog op de oude manier, zoals dat tot en met 1994 gebeurde. Hij pakt een ruimere definitie van de werkloosheid, die een betere weerspiegeling geeft van de werkelijke situatie.

En wat blijkt? De Amerikaanse arbeidsmarkt is helemaal niet hersteld van de crisis… De werkloosheid schommelt al sinds 2009 tussen de 20 en 25 procent! Ook bij de Federal Reserve weten ze dat het helemaal niet zo goed gaat met de Amerikaanse economie, anders was de rente toch al lang verhoogd?

Officiële versus werkelijke werkloosheid (Bron: Shadowstats)

9 november 2015
China doet Duitse staatsobligaties in de verkoop
De Chinese centrale bank verkoopt Duitse staatsobligaties en maakt het daarmee voor de ECB gemakkelijker haar stimuleringsprogramma uit te voeren. Iedere maand moeten centrale banken uit de Eurozone gezamenlijk ongeveer €60 miljard aan (staats)obligaties uit de markt halen, maar dat blijkt in de praktijk geen gemakkelijke opgave te zijn.

Vooral het Duitse schuldpapier is zo populair dat het moeilijk is om iedere maand de benodigde €10 miljard op te kopen. Dat zien we ook terug aan de rente, want die zakte verder weg toen Draghi vorige week de suggestie wekte dat de centrale bank haar stimuleringsprogramma verder kan uitbreiden. De staatsleningen met een looptijd van twee jaar zakte zelfs met tien basispunten naar een dieptepunt van -0,35%.
- Lees verder bij Argentor
Rente op Duitse staatsobligaties naar dieptepunt
6 november 2015
Federal Reserve open voor negatieve rente

De Federal Reserve kan een negatieve rente hanteren, mocht de economie in de Verenigde Staten ernstig verslechteren. Dat zei Janet Yellen afgelopen woensdag tegen een comité van het Huis van Afgevaardigden. “In potentie liggen alle opties op tafel, inclusief een negatieve rente. Maar we zouden zorgvuldig moeten bestuderen hoe dat hier zou werken in de Amerikaanse context”, zo verklaarde Yellen.

“Een negatieve rente zal alleen toegepast worden als de economie op een significante manier verslechtert. Het zal op zijn minst een licht positief effect hebben op de kredietverlening van banken”, aldus de voorzitster van de Federal Reserve.

Rente nog steeds niet verhoogd
De woorden van Yellen zijn opmerkelijk, omdat er de afgelopen jaren eigenlijk alleen maar gesproken werd over een verhoging van de rente. De financiële markten anticipeerden in september al op een renteverhoging, maar toen besloot de Amerikaanse centrale bank dat niet te doen. Het herstel van de economie is blijkbaar niet robuust genoeg om een hogere rente te kunnen dragen. Veel haast om de rente te verhogen heeft de centrale bank niet, want de inflatie is nog steeds zeer laag. Ook zou een hogere rente de dollar nog sterker maken, terwijl de munt nu al relatief duur is ten opzichte van andere valuta. Een dure dollar is nadelig voor de internationale concurrentiepositie van Amerikaanse bedrijven.

"Negatieve rente behoort tot de mogelijkheden"

5 november 2015
Sparen zonder risico? Steun dan de depositobank

Binnenkort gaat de publieke campagne van de depositobank van start, een revolutionaire bank waar je spaargeld geen risico loopt. Anders dan normale banken, waar spaartegoeden gebruikt worden als onderpand voor nieuwe leningen, vindt er bij de depositobank geen geldcreatie plaats. Deze nieuwe bank neemt dus geen risico’s met je spaargeld en dat betekent ook dat je als spaarder nooit aanspraak hoeft te maken op het landelijke depositogarantiestelsel.

Je spaargeld wordt veilig geparkeerd bij de Nederlandsche Bank (DNB). Omdat de depositobank geen geld uitleent ontvang je geen rente over je spaargeld, maar betaal je jaarlijks een kleine onkostenvergoeding. Zo zorgt de bank ervoor dat je altijd bij je geld kunt en dat je gewoon kunt pinnen en internetbankieren zoals je dat gewend bent van je huidige bank.

Veilig sparen bij de depositobank

Met de depositobank krijgen spaarders voor het eerst de keuze. Niet langer ben je verplicht je spaargeld naar een bank te brengen die een veelvoud daarvan uitleent, maar heb je ook de optie spaargeld te bewaren bij een bank die daar niets mee doet. Daarmee wordt marktwerking gestimuleerd, want mensen kunnen voortaan zelf kiezen of ze hun geld beschikbaar willen stellen voor geldcreatie.

Het team achter de depositobank wil een bijdrage leveren aan een meer stabiele financiële sector. Ze willen de eerste echte nutsbank van Nederland bouwen, een bank zonder winstoogmerk.

Doe je mee?

Ben je enthousiast geworden en wil je ook veilig bankieren? Steun dan het initiatief van de depositobank. Omdat het opzetten van deze bank geld kost willen de ontwikkelaars nu alvast zoveel mogelijk inschrijvingen verzamelen.

Wil je dat deze bank er komt? Lever dan nu je bijdrage en schrijf je in.

De depositobank is een initiatief van Stichting Full Reserve

5 november 2015