Het jaar loopt langzaam ten einde en dat betekent dat we de balans kunnen op kunnen maken van een bewogen jaar. Net als vorig jaar hebben we voor u de tien best gelezen artikelen op Marketupdate van dit jaar voor u op een rij gezet. Hier volgt een overzicht van de artikelen die jullie het meest interessant vonden.
1. “2014 kan een herhaling van 1914 worden”
Cor Wijtvliet wist met deze column de aandacht van veel lezers te trekken. Het was dit jaar precies een eeuw geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak, een oorlog die veel verwoesting en ellende met zich mee heeft gebracht. Men zou zelfs kunnen zeggen dat de nasleep van de Eerste Wereldoorlog met de gedwongen herstelbetalingen door Duitsland aan de overwinnaars van de oorlog de aanzet hebben gegeven tot de Tweede Wereldoorlog.
Cor Wijtvliet benadrukt in zijn column dat een grote oorlog om de meest onbenullige reden kan ontstaan en dat beleidsmakers zich daar heel goed van doordrongen moeten zijn. Nog steeds kan men niet bevatten hoe de Eerste Wereldoorlog destijds zo uit de hand heeft kunnen lopen. Geert Mak schrijft in zijn boek ‘In Europa’ dat ook hij er geen goede verklaring voor kon vinden. Het leek er zelfs op dat men zin had in een oorlog, een oorlog om oude rekeningen te vereffenen en machtsverhoudingen weer op scherp te zetten.
Cor Wijtvliet schreef deze column in januari. Bijna een jaar later heeft Rusland de Krim geannexeerd, stortte een vliegtuig onder dubieuze omstandigheden neer in Oekraïne, brak een heuse burgeroorlog uit in het land, werden tal van steden gebombardeerd en heeft zowel Europa als de VS sancties opgelegd tegen Rusland. We mogen hopen dat de situatie in het oosten van Europa in 2015 niet verder uit de hand loopt…
2. Adviseur Poetin: “Amerika is uit op oorlog in Europa”
De verhoudingen tussen het 'Westen' en Rusland werden in het voorjaar al op scherp gezet door de Russische annexatie van de Krim. Toen later dat jaar ook nog een vliegtuig van Malaysia Airlines met aan boord bijna 300 passagiers in het oosten van Oekraïne werd neergeschoten werd de verstandhouding tussen de machtsblokken nog groter. Vanuit de Amerikaanse hoek werd al snel met de beschuldigende vinger gewezen naar Rusland, terwijl Europa nog beduusd was van de revolutie die zich in de hoofdstad Kiev voltrok na
het bezoek van Van Baalen en Verhofstad.
Volgens de adviseur van Poetin is het overduidelijk dat de Verenigde Staten aan de touwtjes trekken en dat Europa braaf de instructies vanuit Washington opvolgt, zonder goed na te denken wat Europese landen te winnen hebben bij sancties tegen Rusland.
We schreven op Marketupdate een interview met de adviseur van Poetin uit en dat werd zeer op prijs gesteld. De titel van het artikel "Amerika is uit op oorlog in Europa" maakte veel discussie los.
3. Russische roebel naar laagste niveau in vijf jaar [update]
De titel doet vermoeden dat dit nieuwsbericht van de afgelopen weken is, maar dat is niet het geval. We schreven eind januari al over de waardedaling van de Russische roebel. Op dat moment had de munt de laagste wisselkoers in vijf jaar bereikt, mede als gevolg van de tegenvallende economische groei in het land, de afbouw van het monetaire stimuleringsprogramma in de Verenigde Staten en een slecht sentiment onder beleggers.
Noemenswaardig is dat de centrale bank van Rusland ook toen al verkondigde dat de roebel naar een volledig vrije wisselkoers moest bewegen. Kenners waarschuwden toen al dat de roebel daardoor slachtoffer zou kunnen worden van valutaspeculanten. En zo geschiedde in de tweede helft van het jaar, toen de inkomsten van Rusland uit olie en gas begonnen te dalen.
4. Jurgen Stark: “Het geldsysteem is pure fictie”
Centrale bankiers staan erom bekend dat ze heel goed geheimen kunnen bewaren en dat ze de boodschap altijd zodanig kunnen verpakken dat men pas achteraf beseft wat er precies bedoeld werd. Maar zo nu en dan spreken ze ook zeer duidelijke taal uit. Dat gebeurde bijvoorbeeld in mei, toen Jurgen Stark tegen een journalist van een Spaanse krant zei dat het huidige monetaire stelsel niets meer of minder is dan pure fictie. Dat is een uitspraak die ook bij de lezers nog even moesten bezinken...
5. Interview Dirk Bezemer: “Geld is geen goud”
Begin dit jaar interviewde Marketupdate monetair econoom Dirk Bezemer van de Rijksuniversiteit Groningen. We vroegen Bezemer naar het ontstaan van de huidige financiële crisis en de effecten die deze crisis heeft op de huizenmarkt, op de pensioen en uw spaargeld. Zoals u van ons gewend bent vroegen we hem ook naar zijn visie ten aanzien van goud. Een diepte-interview dat bij veel van onze lezers in de smaak viel.
Dirk Bezemer: “Geld is niet een ding, het is een idee. Het is vertrouwen.” (Afbeelding van INET Economics)
6. Zweden neemt afscheid van contant geld
De trend van munten en bankbiljetten naar volledig digitaal bankieren is niet meer te stoppen. Steeds vaker worden ook kleine bedragen met pin betaalt en op sommige plaatsen is het zelfs helemaal niet meer mogelijk om met contant geld te betalen. In landen als Zweden en het Verenigd Koninkrijk wil men nog een stapje verder gaan, door die laatste paar procent van het betalingsverkeer ook van munten en bankbiljetten naar elektronische betaling te krijgen.
De transitie van chartaal naar giraal geld gaat niet in elk land even hard, maar de trend is overal hetzelfde. Op steeds meer plaatsen verdringt pinnen en internetbankieren het gebruik van munten en bankbiljetten. Voorstanders zien voordelen in kostenbesparingen, minder overvallen in winkels en bankfilialen en in het afknijpen van het circuit van zwart geld. Tegenstanders waarschuwen voor de kwetsbaarheid van een geldsysteem dat alleen nog maar in digitale vorm bestaat. Ook zijn er zorgen over de privacy. Ook deze trend houdt de lezers van Marketupdate bezig.
7. ECB lanceert TLTRO, wat is het?
In de zomer kwam de ECB met een nieuwe vorm van monetair stimulering: Targeted Long Term Refinancing Operation (TLTRO). Maar wat betekende deze nieuwe stimuleringsmaatregel precies? Marketupdate zocht het voor u uit en dat bleek niet voor niets. Het artikel werd regelmatig geraadpleegd, ook door nieuwe bezoekers van Marketupdate.
8. Eric Mecking over de komende crisis
Volgens historicus Eric Mecking moeten we ons in Nederland meer zorgen maken over deflatie dan over inflatie, omdat huishoudens te kampen met enorm hoge schulden. Die schuldenlast neemt door deflatie toe, waardoor huishoudens de komende jaren nog meer in de knel zullen komen. Mecking verwijt de overheid en de centrale bank dat er niet eerder werd ingegrepen. Ook is hij van mening dat veel economen weinig historisch besef hebben, waardoor onze economische modellen er soms gigantisch naast kunnen zitten.
9. Duitsland haalt 37 ton goud terug, slechts 5 ton uit de VS
Begin vorig jaar maakte de Duitse Bundesbank een krachtig statement, door al haar goud terug te halen uit Frankrijk en door 300 ton goud te repatriëren uit de Verenigde Staten. Deze operatie duurt tot en met 2020, maar in het eerste jaar werd er uiteindelijk heel weinig goud teruggehaald. De teller stond na twaalf maanden op 37 ton goud, waarvan slechts 5 ton uit de VS kwam. Waarom het zo langzaam ging? Dat is de grote vraag die ook ons en onze lezers bezig hield.
Goed voorbeeld doet volgen, want in navolging op Duitsland haalde ook Nederland dit jaar een substantieel gedeelte van haar goudvoorraad terug uit de Verenigde Staten. Op dit moment onderzoeken ook België en Oostenrijk de mogelijkheid om goud te repatriëren. Met de persverklaring van de Nederlandsche Bank begon het balletje in Europa eindelijk te rollen. We zijn benieuwd welke centrale banken in 2015 goud gaan terughalen naar eigen land. Wordt dat de trend van 2015??
10. Helft Nederlanders heeft vrijwel geen vermogen
Nederlanders mogen zich dan wel rijk voelen met alle luxe die ze om zich heen hebben, feit is dat veel van dat vermogen met krediet gefinancierd is. Cijfers van het CBS laten zien dat het grootste deel van ons vermogen in de vorm van spaargeld, vastgoed, aandelen, en andere waardepapieren in handen is bij een zeer klein gedeelte van de bevolking. In de zomer had een huishouden gemiddeld een vermogen van €44.000 gespaard, maar achter dat gemiddelde gaat een zeer scheve verdeling schuil.
Strepen we de bezittingen weg tegen de schulden die we hebben, dan blijkt dat de helft van de huishoudens onderaan de streep netto helemaal geen vermogen heeft. Dit kunnen studenten zijn die nog geen hoog inkomen hebben, maar ook gezinnen waarvan de hypotheekschuld even hoog is als de waarde van het huis plus al hun andere financiële bezittingen! Heeft u dus een paar duizend euro op de bank en bent u schuldenvrij? Dan zit u al bij de rijkste helft van alle Nederlanders!
Het thema vermogensongelijkheid kwam dit jaar groot in het nieuws door de Franse econoom Piketty, die veel historische data over vermogens verzamelde voor het boek 'Capital in the Twenty-First Century'. Het thema vermogensongelijkheid speelt ook in Nederland, mede door de hoge private schuldenlast die in vastgoed is gaan zitten...
Helft Nederlandse huishoudens heeft geen vermogen
De geschiedenis leert geen lessen! Maar aan wie of wat ligt dat? Ligt dat aan de geschiedenis zelf of ligt het aan de mensen die denken het beter te weten dan de geschiedenis. Een mooi voorbeeld van die menselijke hovaardij biedt het uitbreken van de financiële crisis in 2008. Al snel was duidelijk, dat deze crisis qua intensiteit die van de Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw benaderde. Daarmee zou het scenario bekend moeten zijn hoe het best de nieuwe crisis het hoofd te bieden. Helaas hebben beleidsmakers niets met de lessen van de jaren dertig gedaan.
op onderdelen bezwaren tegen een dergelijk beleid. Zou bijvoorbeeld steunen van huiseigenaren, wier huis onder water stond, niet verkeerde keuzes belonen? Idem, zou hulp bij de herkapitalisatie van banken niet een verkeerd signaal uitzenden, namelijk dat roekeloos gedrag beloond wordt.
Ook veel economen hebben zich verloren in eindeloze welles-nietes verhandelingen in plaats van een serieuze en redelijke aanpak van de crisis te ontwerpen. Kortom groepsbelang en eigenwaan hebben de aanpak van de crisis in zowel de Verenigde Staten als in Europa gefrustreerd.
Misschien moeten alle lobbyisten en economische betweters maar eens goed de woorden van toen nog kandidaat Roosevelt uit 1932 ter harte nemen: ‘the country needs and demands bold, persistent experimentation. Take a method and try it. I fit fails, admit it frankly and try another. But above all, try something!’
Cor Wijtvliet
Bron: J. Bradford DeLong, Try everything, Project-syndicate December 31 2014
