Blog

Aandelen weer net zo duur als voor de beurscrash van 1929

De waardering van aandelen is weer terug op het niveau van vlak voor het uitbreken van de financiële crisis van 1929. Dat zegt althans de Shiller P/E ratio, een veel gebruikte indicator die gebaseerd is op de koers/winst verhouding van aandelen over de afgelopen tien jaar. Vlak voor de beurscrash van toen stond de lange-termijn koers/winst verhouding van de beursgenoteerde bedrijven bijna op 30, een niveau dat vergelijkbaar is met dat van nu.

Je zou de Amerikaanse aandelen op dit moment overgewaardeerd kunnen noemen, maar dat hoeft niet te betekenen dat er snel een correctie zal plaatsvinden. De ervaring van eind jaren negentig leert ons dat aandelen nog veel verder in prijs kunnen stijgen, voordat een correctie plaatsvindt. Toen bereikte de gemiddelde koers/winst verhouding over een periode van tien jaar zelfs een hoogtepunt van meer dan 40.

Volgens sommige beleggers kunnen de aandelenkoersen nog veel verder stijgen, omdat de aandelenmarkt door de extreem lage rente aantrekkelijker is geworden ten opzichte van de obligatiemarkt. Sommige beleggers beschouwen aandelen zelfs als veilige haven, waar een zekere premie aan toegekend moet worden. Hoe dan ook, na een bull market van ruim zeven jaar kunnen we niet meer zeggen dat aandelen goedkoop zijn.

Aandelen weer net zo duur als voor de crash van 1929 (Grafiek via twitter)

6 juni 2017
Poetin: “We willen voorkomen dat Syrië zoals Libië wordt”

Volgens Poetin is de Russische interventie in Syrië niet bedoeld om Assad te steunen, maar om te voorkomen dat Syrië als staat uiteenvalt en dat daaruit een situatie van chaos ontstaat die vergelijkbaar is met landen als Libië, Somalië en Afghanistan.

Tijdens het Sint Petersburg International Economic Forum (SPIEF) geeft de Russische president tekst en uitleg over zijn optreden in Syrië en over het wel of niet steunen van de regering van de Syrische president Assad. Hij werd geïnterviewd door de Amerikaanse journaliste en politiek commentator Megyn Kelly. De complete vertaling staat onder de video.

Megyn Kelly: De Amerikaanse president heeft gezegd dat je een slechte man steunt in Syrië, hij zei dat Assad een slechterik is. Geloof je dat?

Poetin: Wat moet ik geloven? Dat Assad een slechte man is? Je moet de andere leiders vragen die met Assad gesproken hebben. Hij is na zijn verkiezing vaker in Europa geweest dan in Rusland. Het is niet Assad die we willen beschermen, maar de Syrische staat. We willen niet dat daar een situatie ontstaat die vergelijkbaar is met Libië, Somalië of Afghanistan. In Afghanistan zitten ze al vele jaren, maar de situatie is niet bepaald beter geworden. We willen de Syrische staat behouden. Om het fundamentele probleem op te lossen moeten we naar politieke middelen kijken. Natuurlijk kan iedereen daar wel ergens schuldig aan worden bevonden, maar laten we niet vergeten dat er zonder een actieve inmenging van buitenaf waarschijnlijk geen burgeroorlog was uitgebroken in Syrië.

Waar wordt Assad precies van beschuldigd? We weten dat hij beschuldigd wordt van het gebruik van chemische wapens, maar er is geen bewijs om dat te onderbouwen. Vlak na het incident suggereerden we dat er een inspectie uitgevoerd moest worden op de luchtbasis waar naar verluid het vliegtuig van Assad zou zijn opgestegen. Als er chemische wapens gebruikt zouden zijn, dan waren die op het vliegtuig geladen en dan zou je dat met moderne apparatuur kunnen opsporen. Maar de Amerikanen weigerden dergelijke inspecties. Ze praten dus veel, maar doen weinig. We hebben voorgesteld om een inspectie te houden op de plaats waar de aanval werd uitgevoerd, maar dat vonden ze te gevaarlijk. Waarom is het gevaarlijk als de aanval werd gericht tegen de goed gezinde oppositie?

Er is een vertegenwoordiger van Irak hier die we verwelkomen, en één van Irakees Koerdistan. De militanten gebruikten chemische wapens en de internationale gemeenschap erkende dat. Dus de militanten daar hebben chemische wapens, maar volgens de Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW) heeft Syrië haar voorraad chemische wapens vernietigd. Als er een excuus gecreëerd wordt, zonder dat er bereidheid is om de zaken echt te onderzoeken, dat brengt ons dat nergens. Laten we substantieel praten. Heeft Assad fouten gemaakt? Ja, waarschijnlijk heel veel. Maar zijn diegene die tegenover hem staan engelen? Wie vermoord mensen en executeert kinderen? Onthoofd mensen? Moeten we de mensen steunen die dat soort dingen doen?

Samen met onze Amerikaanse bondgenoten hadden we discussie over de verschillende gebieden waar we wel of niet moesten bombarderen. Ze vertelden ons dat er gebieden waren waar we niet mochten bombarderen, omdat daar de goede oppositie vermengd was met de terroristen van Al Nusra. In dat geval moeten ze de slechte van de goede scheiden binnen de oppositie. Moeten we wachten tot de terroristen naar ons land toe komen? Nee, natuurlijk niet. Laten we een overeenstemming bereiken. Volgens onze inschattingen zijn er ongeveer 4.000 mensen uit Rusland naar Syrië gegaan en nog eens 4.500 uit de centraal Aziatische landen. Dit is een reële bedreiging, want sommigen proberen terug te komen en dat lukt ze soms ook.

We zijn onze aanval in Syrië begonnen omdat we wisten waar dit allemaal toe zou leiden. Je moet niet proberen mensen te oormerken. We moeten substantieel samenwerken en we zijn bereid om dat te doen, maar we hebben een constructieve benadering nodig van de Amerikaanse kant.

Megyn Kelly: We weten dat Assad wel eens chemische wapens gebruikt heeft en dat Rusland in 2013 een overeenkomst heeft bereikt om dat te stoppen. De enige vraag is nog of hij ook achter de aanval van een paar maanden geleden zit. Ik wil je vragen – we zagen die video van stervende kinderen, de reden voor Trump om die raketaanval uit te voeren – geloof je dat die video nep is?

Poetin: Als eerste, toen president Obama en ik overeenstemming bereikten over het vernietigen van de chemische wapens van Syrië, toen wisten we alleen dat die wapens er waren. Niet of Assad ze ook daadwerkelijk gebruikt heeft. Wees dus alsjeblieft wat specifieker. Ten tweede, voor wat betreft de mensen die om het leven zijn gekomen door het gebruik van deze chemische wapens, dat is valse informatie. We zijn er op dit moment erg zeker van dat Assad geen chemische wapens heeft gebruikt. Het is allemaal in scène gezet om hem te kunnen beschuldigen. Bovendien heeft onze inlichtingendienst informatie dat er in een ander gebied in Syrië, niet ver van Damascus, plannen waren om dit scenario te herhalen. Wij hebben deze plannen bekend gemaakt en diegene die dat van plan waren kunnen stoppen.

Megyn Kelly: De lichamen van de slachtoffers werden onderzocht in het forensisch medisch instituut van Ankara in Turkije. Daarbij waren mensen van de WHO (World Health Organisation) en van de OPCW aanwezig als getuigen. Zij concludeerden dat de slachtoffers waren aangevallen met sarin gas. Zijn we bereid om te geloven dat alles in scène is gezet? Dat iedereen daarbij betrokken was?

Poetin: Het antwoord is erg eenvoudig en dat weet jij ook. Ja, sarin kan gebruikt zijn door iemand, maar niet door Assad. Het kan door iemand gebruikt zijn met als doel Assad ervan te beschuldigen. We moeten dus begrijpen wie we de schuld kunnen geven. En anders – als er geen echt onderzoek is – dan speelt dat alleen maar de daadwerkelijke daders in de kaart. Dan wil ik je graag vragen: Waarom ging men niet gelijk naar het vliegveld waar de chemische wapens naar verluid zijn ingeladen? Waarom wilde men het vliegtuig niet zien waarmee die aanslag naar verluid zou zijn uitgevoerd? Het antwoord is simpel: Men was bang dat de waarheid boven tafel zou komen.

Wat je mij vertelt overtuigt mij op geen enkele manier. Het sterkt mij in de gedachte dat we beter niet kunnen speculeren en dat we de krachten moeten bundelen om echte bedreigingen aan te kunnen pakken. En we weten wat deze bedreigingen zijn. We weten waar terrorisme om draait. We hebben daar genoeg voorbeelden van gezien. Niemand moet terrorisme gebruiken om korte termijn politieke belangen te behartigen. Waarom zou je pogingen ondernemen om terroristen op te zetten tegen bijvoorbeeld Assad? Dat doen ze omdat niemand anders bereid is voor dat doel te vechten. Ik denk dat het niet de moeite waard is om dit soort terroristen vandaag de dag te gebruiken, want morgen gaat het je veel kosten. Toen Al-Qaida in Afghanistan werd gecreëerd om te vechten tegen de Sovjet-Unie wisten ze niet dat het later de Verenigde Staten zou raken met de aanslagen van 9/11. We moeten dus nadenken over de gevolgen van dit beleid voor de lange termijn.

Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

6 juni 2017
Beleggingslessen: laat de tijd het werk doen
Beleggen is alleen geschikt voor wie een lange adem heeft. Naarmate uw investeringshorizon langer is, neemt de kans op een aantrekkelijk rendement toe.
Het is zaak om even goed door uw financiën te lopen voordat u begint met beleggen. Als u elke maand nauwelijks tot geen geld overhoudt of als u nauwelijks een buffer heeft voor onvoorziene of vervangingsuitgaven, is het verstandig om te wachten met het zetten van een stap over de drempel van de beurs. Daarnaast moet u bereid zijn om risico te nemen over uw vermogen om een beter resultaat na te streven dan sparen.

Robeco belegt sinds 1929. De belangrijkste les die we geleerd hebben is dat de richting van de financiële markt zich niet laat voorspellen, maar dat beleggers die bereid zijn om ondanks de prijsschommelingen een consistente koers volgen op de lange termijn daarvoor beloond worden. Beleggers in Robeco-fondsen profiteren van de kennis en ervaring die in bijna 90 jaar beleggen is opgedaan. In de serie beleggen in beleggingsfondsen kunt u lezen wat de andere voordelen zijn van beleggingsfondsen en wat u als beginnende belegger mag verwachten.

Zelfs de beste belegger weet niet of de aandelenkoersen de komende dagen of weken gaan stijgen of dalen. Het is een aardig tijdverdrijf om te voorspellen of een beursindex op een bepaalde dag hoger of lager gaat sluiten, maar het heeft niets te maken met beleggen als middel om op de lange termijn vermogen op te bouwen. De sleutelwoorden in die zin zijn ‘lange termijn’.

Totaalrendement van S&P 500 Index sinds 1871 (Bron: Robert Shiller)

Lange termijn beleggen

Als uitgangspunt hebben we hier de S&P 500 index genomen. Een aandelenindex van de Verenigde Staten. In de bovenstaande grafiek ziet u dat de rendementen na één jaar beleggen in het verleden behoorlijk varieerden. De staaf met een rendement van 0% tot 10% is het langst. Gemiddeld kwam het rendement bijna eens in de vier jaar (23%) binnen deze bandbreedte uit. Aan de linker- en rechterkant van de hoogste staaf worden de balkjes steeds korter, wat betekent dat deze rendementen in het verleden minder vaak zijn voorgekomen. De kans dat u een rendement haalde van -10% of lager is 16%. Dat betekent dat u er rekening mee moet houden dat u gemiddeld eens in de zes jaar de waarde van uw beleggingen flink ziet dalen.

Totaalrendement van S&P 500 Index sinds 1871 (Bron: Robert Shiller)

Als de gemiddelde rendementen over een periode van vijf jaar naast die van een jaar worden gelegd, valt al snel op dat de middelste groep staven langer worden. Het komt regelmatig voor dat het rendement heel hoog of heel laag ligt als u voor een periode van één jaar belegt. Bij een periode van vijf jaar is die kans heel erg veel kleiner geworden, aangezien goede jaren het effect van slechte periodes opheffen en andersom. De kans op een gemiddeld rendement van -10% of minder was over een periode van vijf jaar nog maar 1%. Dat is 1 op 100, tegenover 1 op 16 bij een beleggingsperiode van slechts een jaar.

Totaalrendement van S&P 500 Index sinds 1871 (Bron: Robert Shiller)

Naarmate de beleggingsperiode langer wordt, neemt de kans toe dat het gemiddelde rendement tussen 0% en 10% uitkomt. In het verleden lag het daadwerkelijke rendement maar liefst 87% van de tijdsperiodes van twintig jaar binnen deze bandbreedte. Oftewel: met een beleggingshorizon van twintig jaar, had u zeven van de acht keer een dergelijk rendement behaald.

Vroeg beginnen

Hoe langer uw beleggingshorizon is, des te groter is historisch gezien uw kans op een positief rendement. Dat komt omdat er meer goede dan slechte beleggingsjaren zijn, zodat eventuele verliezen op termijn worden gecompenseerd door jaren met mooie rendementen. Het kan dan ook een groot voordeel als u vroeg begint met beleggen, aangezien de tijd dan in uw voordeel werkt. Daarbij is het overigens niet nodig om in één keer met een flink bedrag in te stappen; maandbeleggen is een prima keuze als u naast de spaarbuffer elke maand een beetje geld overhoud.

Verder dan de waan van de dag

Ten slotte is het zaak om nooit uit het oog te verliezen dat rendementen niet te voorspellen zijn en dat uw uitzicht op een aantrekkelijk rendement toeneemt naarmate uw beleggingshorizon langer wordt. Met die gedachte in het achterhoofd is het vaak een stuk makkelijker om door te gaan met beleggen in periodes met tegenvallende rendementen en slecht economisch nieuws.

In het kort: beleggen voor de lange termijn
- Aandelenrendementen zijn niet te voorspellen
- Er zijn meer goede dan slechte beleggingsjaren – hoe langer uw horizon des te groter is uw kans op een positief rendement
Heeft u een lange adem, bent u bereid risico te nemen en zo de kans te vergroten op een aantrekkelijk rendement? Bekijk dan de beleggingsfondsen van Robeco.

Belangrijke informatie: Robeco Institutional Asset Management B.V. heeft een vergunning als beheerder van ICBE’s en ABI’s van de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam.
6 juni 2017
Column: De koopkracht van goud

Een veel gebruikt argument tegen het bezit van goud is dat de prijs van het edelmetaal zeer volatiel is. De goudprijs is immers onderhevig aan tal van invloeden, zoals veranderingen in de wisselkoers, uitspraken van centrale banken, macro-economische cijfers en politieke gebeurtenissen. Voeg daar de miljarden aan speculatief vermogen bij en je begrijpt waarom de prijs van het edelmetaal soms sterk op en neer kan bewegen.

Toch moeten we ons niet teveel door deze koersbewegingen laten leiden, want als we van een iets grotere afstand naar goud kijken zien we dat het edelmetaal eigenlijk een best goede reputatie heeft als het gaat om het behouden van koopkracht.

Postzegels

Laten we als voorbeeld eens kijken naar de prijsontwikkeling van postzegels. In de Verenigde Staten kon je vlak na de Tweede Wereldoorlog met één dollar 33 postzegels kopen ($0,03 per stuk), nu zijn dat er nog maar twee ($0,49 per stuk).

De prijs steeg ieder jaar dus met omgerekend 4,07% als resultaat van de stijgende kosten van brandstof, personeel, voertuigen, gebouwen, sorteermachines, verzekeringen en dergelijke. De laatste jaren zijn de prijzen van postzegels onverminderd hard gestegen, terwijl er volgens de officiële cijfers nauwelijks sprake is van inflatie.

De koopkracht van goud ten opzichte van postzegels is in een periode van zeventig jaar meer dan verdubbeld, terwijl de koopkracht van de dollar in dezelfde periode daalde tot slechts 1/16 van haar oorspronkelijke waarde van zeventig jaar geleden.

Goud versus postzegels (Bron: Incrementum AG)

Nu geef ik postzegels als voorbeeld, maar het zal niet moeilijk zijn om andere voorbeelden te vinden van producten en diensten die de afgelopen jaren flink duurder zijn geworden. Denk bijvoorbeeld aan collegegeld, zorgkosten en de huurprijzen. Natuurlijk zijn er ook zaken die goedkoper worden, maar dat zijn over het algemeen luxegoederen en niet de goederen en diensten die voorzien in de primaire levensbehoeften.

Het is dus waar dat de goudprijs onderhevig is aan prijsschommelingen, maar het is ook waar dat valuta als euro’s en dollars onderhevig zijn aan voortdurende inflatie. Omdat die geldontwaarding zo geleidelijk gaat wordt het nauwelijks opgemerkt en spreken centrale bankiers zelfs van prijsstabiliteit, maar als je van een grotere afstand kijkt zie je dat de koopkracht van het geld voortdurend wordt uitgehold.

Sparen in goud

Wil je op de lange termijn de inflatie bijhouden, dan zou je ieder jaar drie tot vier procent rente op je spaargeld moeten krijgen. Maar de realiteit van vandaag is dat je bij de drie grote banken nog niet eens 1/10 deel daarvan krijgt. In Duitsland beginnen banken zelfs negatieve rente door te berekenen aan vermogende spaarders. Wilt u vermogen opzij zetten voor de oude dag, dan ben je dus min of meer gedwongen naar alternatieven te kijken.

U kunt natuurlijk beleggen in aandelen, maar die zijn op dit moment al relatief hoog gewaardeerd. Uit een onderzoek van Bank of America bleek dat de meerderheid van de vermogensbeheerders van mening is dat de Amerikaanse aandelenmarkt momenteel overgewaardeerd is. Ook obligaties lijken momenteel minder interessant, omdat centrale banken met hun opkoopprogramma’s de prijs van het schuldpapier sterk opdrijven. Vastgoed is voor sommigen ook een optie, maar dat is minder liquide en niet vrij van onderhoudskosten.

De goudprijs is sinds het uitbreken van de crisis in 2008 natuurlijk ook wat gestegen, maar staat op het moment van schrijven met $1.280 per troy ounce ver beneden haar all-time high van $1.920 per troy ounce in 2011. Daarmee is het edelmetaal zeker het overwegen waard als onderdeel van een goed gespreide beleggingsportefeuille.

Frank Knopers

Wilt u reageren? Mail naar [email protected]

Deze column van Frank Knopers verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

4 juni 2017
Column: Mismatch vraag en aanbod

Na mijn studie heb ik jarenlang als vermogensbeheerder gewerkt. Rond 2006 werd mijn interesse in edelmetalen gewekt door een artikel van een analist die hierover zeer negatief was. In de maanden erna ben ik de geschiedenis van allerlei geldsystemen en de rol van edelmetaal hierin gaan bestuderen. Ik vond het fascinerend en begon daarom het opnemen van edelmetaal in de portefeuilles van klanten te bepleiten. Dit betekende dat ik voor een groep collega’s de case van het edelmetaal moest gaan presenteren. Tot dat moment waren ze allemaal negatief (ik was veruit de jongste overigens) en na vele gesprekken en analyses is er uiteindelijk een positie in goud aangekocht. Het bleek een goede beslissing, zeker omdat kort daarna de crisis uitbrak en alle andere posities flink zouden gaan dalen.

Van de 118 elementen die we kennen in ons periodiek systeem zijn goud en zilver uniek, omdat ze eigenschappen bezitten die al eeuwenlang gezien worden als ‘waardevol’. Verder hebben ze beide ook speciale industriële waarde, hierover later meer. Ze zijn beiden niet radioactief (zoals plutonium), niet gevaarlijk (zoals cesium, wanneer dat in contact komt met water) en roesten niet (zoals ijzer).

Vraag en aanbod

Goud is zeldzamer dan zilver en is daarom duurder. Zilver wordt op deze reden ook wel het ‘poor man’s gold’ genoemd. Een onderzoek uit de jaren zestig van de vorige eeuw gaf aan dat de verhouding goud en zilver in de aardkorst neerkomt op 21:1. In het verre verleden was de verhouding van de prijzen van deze edelmetalen altijd ongeveer tussen 15:1. Voor een troy ounce goud kreeg je dus 15 troy ounce zilver. Momenteel is deze ratio gestegen naar een verhouding van 75:1. De laatste decennia lag deze ratio gemiddeld op ongeveer 50:1.

Vandaag de dag blijkt dat productie-ratio tussen goud en zilver op 9:1 te liggen. Dit betekent dat er negen troy ounce zilver wordt gewonnen voor elke troy ounce goud die uit de grond wordt gehaald. Dit is erg interessant vanuit het perspectief van vraag en aanbod! In 2016 lag de vraag naar zilver op een all-time high. Puur theoretisch kun je stellen dat op basis van deze redenering de prijs naar 9:1 zou moeten gaan. Zelden blijkt theorie overeen te komen met de praktijk en ik denk dan ook niet dat dit gaat gebeuren. Wel is het duidelijk dat er inmiddels een onhoudbaar groot gat zit tussen de prijs ratio en de productie (aanbod) ratio. Zeker als je kijkt naar het feit dat de vraag naar zilver op een historisch hoogtepunt staat. Prijzen van grondstoffen fluctueren aanzienlijk zodra deze markten doorkrijgen dat er een aanzienlijke mismatch is tussen vraag en aanbod.

Amerikaanse economie

Vorige week kwam naar buiten dat de werkloosheid in de VS op een 10-jarig dieptepunt staat, namelijk 4,4%. Dit klinkt natuurlijk erg goed als kop boven een artikel, maar als je deze cijfers goed bekijkt is de realiteit toch iets minder positief. Zoals velen onder jullie zullen weten rekent de VS langdurig werklozen niet mee in dit cijfer. Dus als alle mensen in de VS langdurig werkloos zouden zijn, dan zou er statistisch gezien geen werkloosheid bestaan. Verder kwamen er flink wat banen bij door de overheid, nog meer bureaucratie dus. Ook in de gezondheidssector kwamen er nieuwe banen bij. Erg triest eigenlijk, er zijn meer mensen ziek dan ooit en daar moet voor gezorgd worden. Tenslotte kwamen er banen bij in de horeca. Dus nog meer bedienend personeel. De lonen zijn verder gestegen met 2,5%. Niet slecht zou je denken. Echter is de inflatie (en deze cijfers worden ook vaak op een vreemde manier berekend) minstens even hoog, dus de koopkracht is alleen maar achteruit gegaan. Sterke economieën (de VS is de belangrijkste economie ter wereld) zijn gestoeld op productie en besparingen. Niet op het serveren van drankjes, het verzorgen van vele zieke mensen of overheidsbureaucratie.

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

4 juni 2017
Video: Poetin over Oekraïne, Syrië en de NAVO

De Russische president Poetin gaf deze week een openhartig interview aan de Franse krant Le Figaro. In het interview praat hij over de diplomatieke en historische banden tussen Rusland en Frankrijk, maar ook over actuele thema’s als het geweld in Syrië en Oekraïne en de voortdurende provocaties richting Rusland. Het volledige interview is in het Engels ondertiteld, klik daarvoor op de bijbehorende knop onder de tijdbalk. Een samenvatting van het gesprek staat onder de video.

Over Syrië

Volgens Poetin hebben Turkije en Iran een belangrijke bijdrage geleverd aan het bewerkstelligen van een staakt-het-vuren in Syrië. Ook is er overeenstemming bereikt over een aantal zogeheten de-escalatie zones, waar de lokale bevolking zich veilig kan bewegen. Volgens Poetin is dit een tijdelijke maatregel om tot een diplomatieke oplossing te kunnen komen. Hij benadrukte dat het geen prototype moet zijn voor een toekomstige territoriale opdeling van Syrië. Het is uiteindelijk aan de Syrische bevolking om te bepalen of Assad weg moet, niet aan Rusland of aan een ander land.

Ten aanzien van de chemische aanval in Idlib merkt Poetin op dat Amerikanen een grondig onderzoek naar deze terreuraanval weigerde. Als Assad werkelijk chemische wapens had gebruikt, dan hadden ze daar met moderne onderzoekstechnieken zeker sporen van terug moeten vinden op het vliegveld en in het vliegtuig waarmee waarmee aanval was uitgevoerd. Hij vraagt zich af waarom dat onderzoek geen steun kreeg van de bondgenoten in het Westen.

Volgens Poetin zijn de beschuldigingen aan het adres van Assad enkel en alleen maar bedoeld om aanvullende maatregelen te rechtvaardigen tegen zijn regering. Hij heeft geen bewijs kunnen vinden dat Assad achter de aanslag zit.

Over de relatie met het Westen

Het is volgens Poetin geen verrassing dat de relatie met de Verenigde Staten nog niet verbeterd is, omdat de politieke situatie daar volgens hem beïnvloedt wordt door diegene die de verkiezingen verloren hebben en hun verlies niet willen accepteren. Die blijven Rusland van alles beschuldigen. Daarom kan het volgens de Russische president nog wel even duren voordat de relatie met de VS hersteld kan worden.

Over de NAVO

Poetin merkt op dat het militaire budget van de Verenigde Staten groter is dan dat van alle andere landen in de wereld bij elkaar. Vanuit dat oogpunt gezien is het ook niet vreemd dat Trump een grotere bijdrage verlangt van haar NAVO bondgenoten. Maar wat Poetin niet begrijpt is dat Europese landen hun militaire budget willen opschroeven, terwijl ze tegelijkertijd hun relatie met Rusland willen verbeteren. Tegen wie zijn ze van plan te gaan vechten?

Volgens Poetin blijkt hieruit hoe kortzichtige het beleid in Europa en de Verenigde Staten is. Poetin brengt in herinnering dat toen de Sovjet-Unie uiteenviel, er een mondelinge afspraak is gemaakt met Westerse politici dat de NAVO zich niet verder zou uitbreiden richting het oosten. Sommige Duitse politici stelden destijds al een nieuwe Europese veiligheidsunie voor, waar zowel de Verenigde Staten als Rusland aan zouden deelnemen.

Was dat gebeurd, dan hadden we volgens Poetin niet de problemen gehad waar we de laatste jaren mee geconfronteerd worden, namelijk de expansie van de NAVO richting de Russische grens en de verschuiving van militair materieel richting landen grenzend aan Rusland. Het raketschild in Polen en Roemenië zou er dan niet zijn geweest, een systeem dat de strategische balans tussen Rusland en de Verenigde Staten fundamenteel verstoord heeft.

We kunnen dit allemaal niet meer terugdraaien, daarom moeten we volgens de Russische president niet de spanningen opbouwen met allerlei fictieve dreigingen uit Rusland en met hybride oorlogsvoering. Deze dreigingen heeft het Westen zelf verzonnen en nu maken ze zichzelf daar bang mee. Daarmee stuurt het Westen volgens Poetin aan op een beleid dat geen enkele toekomst heeft.

De toekomst ligt volgens de Russische president in samenwerking met het Westen op alle gebieden, inclusief veiligheidsvraagstukken. De dreiging van vandaag de dag komt immers niet uit Rusland, maar van terreuraanslagen. Aanslagen in Parijs, in België, maar ook in Rusland. Er is een oorlog gaande in het Midden-Oosten, dat is waar we ons volgens Poetin zorgen over zouden moeten maken.

4 juni 2017
Zwak banencijfer stuwt goudprijs hoger

De goudprijs steeg vrijdagmiddag als gevolg van een teleurstellend banencijfer uit de Verenigde Staten. In de maand mei kwamen er slechts 138.000 nieuwe banen bij, terwijl analisten rekende op een banengroei van 181.000. De prijs van goud ging met 0,8% omhoog en staat op het moment van schrijven op $1.277 per troy ounce, het hoogste niveau in vijf weken.

Door het tegenvallende banencijfer zijn er opnieuw twijfels ontstaan over de kracht van de Amerikaanse economie. Ook kan het gevolgen hebben voor het rentebeleid van de Federal Reserve, omdat de centrale bank zich sterk laat leiden door de ontwikkelingen op de Amerikaanse arbeidsmarkt.

Officieel is de werkloosheid in de Verenigde Staten zeer laag, maar achter deze statistieken gaat een gigantische verborgen werkloosheid schuil. Zo worden meer dan 90 miljoen Amerikanen in de beroepsbevolking zonder baan niet meer als werkloze meegeteld en zijn er nog altijd meer dan 40 miljoen Amerikanen die voedselbonnen gebruiken om de eindjes aan elkaar te knopen.

Goudprijs stijgt na teleurstellend banencijfer (Bron: Goudstandaard)

Renteverhoging Federal Reserve

De consensus onder analisten is desondanks nog steeds dat de Amerikaanse centrale bank op 14 juni de rente opnieuw zal verhogen, maar de kans dat er eind dit jaar een derde renteverhoging volgt wordt op minder dan 50% geschat. Een hogere rente is in theorie negatief voor goud, maar de laatste jaren zagen we juist het tegenovergestelde gebeuren. De prijs van goud daalde in aanloop naar de renteverhoging, om vervolgens na de officiële bekendmaking weer te stijgen.

Het slechte banencijfer uit de Verenigde Staten heeft ook effect op de Amerikaanse dollar. Was er vorig jaar nog sprake van een vlucht richting de dollar, de laatste maanden lijkt juist de euro weer wat terrein terug te winnen. Dat houdt onder meer verband met het wegebben van de politieke risico’s die begin dit jaar op de kalender stonden.

Volgens grondstoffenanalist Ole Hansen van Saxo Bank kan de goudprijs verder stijgen naar $1.300 per troy ounce, indien de koers boven de grens van $1.280 kan blijven. Hij gaf de volgende toelichting bij Kitco:

“Het verhaal van de sterke dollar sterft een langzame dood en dat is positief voor goud. Goud zal het goed blijven doen nu de markt niet meer rekent op een derde renteverhoging voor dit jaar. De goudprijs kan naar $1.300 per troy ounce stijgen, omdat zwakte in de dollar een sterk fundament legt voor nieuwe aankopen.”

Opwaartse trend voor edelmetalen

De goudprijs in dollars kan volgende week ook een impuls krijgen van het rentebesluit van de ECB op donderdag. Er gaan geluiden op om het stimuleringsprogramma van €60 miljard per maand af te bouwen, wat de euro verder zal aansterken ten opzichte van de dollar.

De zwakkere dollar stuwt niet alleen de prijs van goud omhoog. Ook zilver en palladium werden meer waard, waarbij het laatstgenoemde edelmetaal zelfs het hoogste niveau in twee jaar bereikte. Palladium wordt overwegend gebruikt in de auto-industrie, maar staat door de stijgende prijs ook vaker in de belangstelling bij beleggers.

2 juni 2017
Eerste grote bank in Duitsland gaat voor negatieve rente

Door de negatieve rente zien steeds meer banken zich genoodzaakt om vermogende spaarders een boeterente in rekening te brengen, omdat de kosten anders te zwaar drukken op de winstgevendheid van banken. In Zwitserland moeten vermogende spaarders bij sommige banken boven een bepaalde grens al rente betalen, maar nu beginnen ook Duitse spaarbanken dit voorbeeld te volgen.

Vorig jaar kwamen Raiffeisen Gmund am Tegernsee en de Volksbank Stendal al in het nieuws met een boeterente van 0,4% voor alle spaartegoeden boven de €100.000, maar nu komt daar nog een derde bank bij. Het Duitse Handelsblatt schrijft dat ook Sparda Bank een negatieve rente van 0,4% in rekening wil brengen voor vermogende spaarders.

Negatieve rente

Vanaf september zal ook deze bank voor alle spaartegoeden boven de €100.000 een negatieve rente van 0,4% in rekening brengen. Die boeterente zal ieder kwartaal in rekening worden gebracht bij de pakweg 5.000 spaarders die meer dan een ton op hun bankrekening hebben staan. Volgens cijfers van de bank is dat ongeveer één procent van alle rekeninghouders.

De Sparda Bank is dus niet de eerste bank Duitse bank die de negatieve rente van de ECB doorberekent, maar het is wel de eerste grote bank die deze gewaagde stap zet. Gemeten naar het balanstotaal is het de vijftiende grootste bank van Duitsland, terwijl de Volksbank Stendal en de Raffeisenbank Gmund respectievelijk op plaats 730 en 816 komen in de top 1.000 van grootste banken van Duitsland.

Het rentebeleid van de ECB en het verscherpte toezicht zetten de Duitse bankensector flink onder druk. Volgens berekeningen van Barkow Consulting heeft de Duitse bankensector vorig jaar voor in totaal €1,1 miljard aan negatieve rente moeten afdragen aan de ECB. Het rentebeleid van de ECB tast vooral de kleine spaarbanken aan, omdat die relatief weinig inkomsten hebben om de boeterente op te vangen. Het gevolg is dat deze kleine banken moeten fuseren om kosten te besparen of de negatieve rente moeten doorberekenen aan spaarders. Beide effecten zijn ongewenst, maar niet minder dan een logisch gevolg van het monetaire beleid van de ECB.

Minder spaarbanken

De Duitse Bundesbank publiceerde in mei een rapportage over de ontwikkeling van het Duitse bankenlandschap. Daarbij viel op dat er opnieuw minder banken en financiële instellingen waren dan een jaar geleden en dat vooral het aantal spaarbanken daalde.

Volgens Adreas Dombret van de Duitse Bundesbank is dat geen toeval, omdat vooral de kleine Duitse spaarbanken hard geraakt zijn door de crisis. In een toespraak eerder dit jaar waarschuwde hij dat het verdienmodel van de kleine spaarbanken fundamenteel wordt aangetast door de extreem lage rente en door de toegenomen kosten voor toezicht. Het strenge toezicht, dat bedoeld is om grote banken in de gaten te houden, blijkt vooral voor de kleine en relatief veilige spaarbanken een grote last te zijn.

Alternatieven voor sparen

Sparen levert vandaag de dag zowel voor de bank als voor de spaarder weinig meer op. Nu het taboe op negatieve rente doorbroken is zullen waarschijnlijk meer banken de stap durven te zetten richting negatieve rente. De vrees dat spaarders dan massaal geld weghalen was misschien te voorbarig, want Raiffeisen Gmund am Tegernsee zag naderhand het aantal rekeninghouders juist toenemen. Blijkbaar is er ook onder spaarders een grote behoefte aan de veiligheid en het gemak van spaargeld, ook als daar kosten aan verbonden zijn.

Een negatieve rente betekent wel dat er meer spaargeld richting alternatieven zal gaan, zoals aandelen, vastgoed of edelmetalen als goud en zilver. Historisch gezien profiteert goud van negatieve reële rente, een situatie waarbij de inflatie hoger is dan de rente.

Negatieve rente bij Duitse Sparda Bank

2 juni 2017
Deutsche Bank: “Wat is de waarde van goud?”

De goudprijs lijkt al meer dan drie jaar gevangen te zitten in een bandbreedte van ongeveer $1.100 tot $1.300 per troy ounce, ondanks het feit dat centrale banken met hun stimuleringsprogramma’s vandaag de dag meer geld in de economie pompen dan ooit tevoren. Ook de oplopende geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten en tussen de Westerse wereld en Rusland lijken geen impact te hebben op de prijs van het edelmetaal.

Betekent het misschien dat de prijs van goud op dit moment een evenwicht bereikt heeft en dat dit de juiste goudprijs is? Wij durven daar geen uitspraken over te doen, maar Deutsche Bank heeft toch een poging gedaan de waarde van goud te bepalen. Analist Grant Sporre nam deze taak op zich en publiceerde onlangs een rapport waarin hij het edelmetaal op verschillende manieren tegen de meetlat houdt.

Wat is de waarde van goud?

Volgens de analist van Deutsche Bank is de waarde van goud subjectief en is het daarom onmogelijk om met een antwoord te komen waar iedereen tevreden mee kan zijn. De één ziet goud immers als de ultieme veilige haven in onzekere tijden, terwijl een ander het edelmetaal vooral ziet als een speculatieve belegging. En dan heb je nog een grote groep mensen die goud kopen als sieraad en die geen uitgesproken mening hebben over de prijs.

Omdat de meningen over het gele metaal zo uiteen lopen is het erg moeilijk om het edelmetaal te waarderen. Met aandelen, obligaties en vastgoed kun je de prijs afzetten tegenover het jaarlijkse rendement (cashflow), terwijl je de waarde van grondstoffen redelijk kunt schatten op basis van de marginale productiekosten. Maar goud is lastig op deze manier te waarderen, omdat de bovengrondse voorraad vele malen groter is dan de jaarlijkse productie van de goudmijnen. De traditionele waarderingsmethodes kun je dus niet zomaar toepassen op goud.

Deutsche Bank probeert de waarde van goud te bepalen (Via Zero Hedge)

Goud versus inflatie

Een alternatieve manier om de goudprijs te bepalen is door de prijsontwikkeling af te zetten tegen de inflatie. Als je aanneemt dat de koopkracht van goud door de jaren heen stabiel blijft, dan zou de prijs op de lange termijn evenredig moeten stijgen met de inflatie.

Deutsche Bank keek naar de prijsontwikkeling sinds 1971 en concludeert op basis van de consumenten prijsindex (CPI) dat de goudprijs vandaag de dag $735 per troy ounce zou moeten zijn. Op basis van de ontwikkeling van de producentenprijzen (PPI) zou de ‘juiste’ prijs voor goud op dit moment $810 per troy ounce moeten zijn.

Dat is veel minder dan de huidige prijs van ongeveer $1.260 per troy ounce goud, maar daar kunnen we op aanmerken dat de officiële inflatiecijfers om verschillende redenen veel lager zijn dan de daadwerkelijke inflatie. Volgens Shadowstats is de werkelijke inflatie in de Verenigde Staten veel hoger, zeker als de kosten van voedsel, brandstof en wonen volledig in de berekening worden meegenomen.

Goudprijs versus consumentenprijzen en producentenprijzen (Via Zero Hedge)

Goud versus centrale banken

Een andere methode is om de waarde van goud af te zetten tegen de monetaire basis van centrale banken, vanuit de veronderstelling dat de waarde van het edelmetaal over de lange termijn corrigeert voor de verandering in de geldhoeveelheid.

Op basis van deze monetaire inflatie zou de goudprijs volgens Deutsche Bank juist veel hoger moeten zijn dan de $1.260 die men op dit moment betaalt voor een troy ounce. Analist Grant Sporre rekent door dat de balansen van de belangrijkste centrale banken sinds 2005 bijna vier keer zo groot zijn geworden, terwijl de bovengrondse goudvoorraad wereldwijd in dezelfde periode met slechts 20% is toegenomen.

Zou je de waarde van de totale goudvoorraad in hetzelfde tempo zijn gestegen als het balanstotaal van centrale banken, dan zou een goudprijs van $1.648 per troy ounce op dit moment volgens Deutsche Bank gerechtvaardigd zijn.

Goud versus balanstotaal centrale banken (Via Zero Hedge)

Goud versus grondstoffen

Volgens Deutsche Bank kun je ook naar de goudprijs kijken in verhouding tot de prijs van andere grondstoffen, zoals olie en koper. Kijk je naar de historische verhoudingen tussen deze grondstoffen, dan zou goud bij een olieprijs van $50 per vat ongeveer $840 moeten kosten. Afgezet tegen een koperprijs van $5.600 per ton zou het gele edelmetaal iets meer waard moeten zijn, namelijk $960 per troy ounce.

Goud versus olie en koper (Via Zero Hedge)

Productiekosten

Kijk je tenslotte naar de prijs van het edelmetaal in verhouding tot wat het kost om het vandaag de dag uit de grond te halen, dan kom je op een ‘evenwichtsprijs’ van $1.240 per troy ounce. Dit is ongeveer de prijs die je op het moment van schrijven voor het edelmetaal betaalt. Dat wil overigens niet zeggen dat dit de meest accurate benadering is, want de sector kan de productiekosten tijdelijk omlaag brengen door alleen de makkelijk winbare goudreserves uit de grond te halen. Dat zagen we bijvoorbeeld in de periode van 2013 tot en met 2015.

Productiekosten van goud bewegen mee met de prijs (Via Zero Hedge)

Wat is de waarde van goud?

Deutsche Bank geeft verschillende mogelijkheden om de waarde van de goud te schatten, maar op iedere methode valt het een en ander aan te merken. Kijk je fundamenteel naar goud, dan zie je dat het edelmetaal door de menselijke geschiedenis heen haar waarde heeft weten te behouden. Heel lang geleden werd het gebruikt als een soort ruilmiddel, later werd het in gestandaardiseerde vorm van munten gebruikt om de handel te bevorderen. Vandaag de dag is geld teruggebracht tot haar essentie, namelijk een universeel verhandelbaar schuldbewijs. Goud daarentegen schikt zich steeds beter in haar rol als een solide vorm van vermogen, naast andere vermogenstitels als vastgoed, grond, sieraden en kunst.

Ook centrale banken zijn goud als zodanig gaan waarderen, met uitzondering van de Federal Reserve die de waarde van goud nog steeds niet erkent en het tegen de historische vaste prijs van $42,22 per troy ounce op haar balans zet. Rusland, China en de Eurozone waarderen het goud naar de marktprijs en beschouwen het edelmetaal als belangrijk onderdeel van de monetaire reserves. Vermogende spaarders kunnen het voorbeeld van de insiders van het financiële systeem volgen door ook goud in hun portefeuille op te nemen.

Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

2 juni 2017
Weidmann: “ECB moet stimuleringsprogramma afbouwen”

De Europese Centrale Bank moet nu maatregelen nemen om haar enorme monetaire stimuleringsprogramma af te bouwen. Dat zeiden twee hoge Duitse functionarissen binnen de ECB afgelopen woensdag. Nu de economische groeicijfers in de Eurozone aansterken en de inflatie wat oploopt is het tijd geworden voor de centrale bank om wat gas terug te nemen, bijvoorbeeld door het omstreden opkoopprogramma versneld af te bouwen.

Sabine Lautensläger, bestuurslid van de centrale bank, zei in een toespraak in Berlijn dat alle ingrediënten inmiddels aanwezig zijn om de dosis van monetaire stimulering langzaam af te bouwen. Ze waarschuwde voor het ontstaan van nieuwe problemen, indien de ECB nog langer vasthoudt aan dit ruime monetaire beleid.

Op dezelfde dag sprak ook Jens Weidmann, president van de Bundesbank en tevens lid van de Raad van Bestuur van de ECB, zijn zorgen uit over het agressieve opkoopprogramma van de centrale bank. Hij verwacht dat de inflatie de komende tijd hoog zal blijven en vindt dat het daarom nu tijd is om na te denken over de gevolgen voor de langere termijn.

De Italiaanse ECB-president Draghi is nog niet overtuigd van de noodzaak te stoppen bij het opkopen van staatsobligaties en bedrijfsobligaties. Afgelopen maandag zei hij in een toelichting voor het Europees Parlement dat de economie weliswaar groeit, maar dat de onderliggende inflatie nog steeds laag is als je voedsel en brandstof niet meerekent. Deze zogeheten ‘kerninflatie’ is nog steeds laag, wat er mogelijk op wijst dat veel consumenten in de Eurozone nog steeds de hand op de knip houden. Volgens Draghi is het daarom nog veel te vroeg om na te denken over een verandering in het monetaire beleid.

Sterkere euro zet goudprijs onder druk

De afgelopen maanden is de waarde van de euro gestegen ten opzichte van de dollar, omdat een deel van de politieke onzekerheid is weggenomen. In Nederland en Frankrijk wist de status quo de meeste stemmen binnen te halen, waardoor zorgen over mogelijk vertrek van landen uit de Europese Unie of de euro van de agenda verdween.

Op het moment van schrijven staat de euro boven de $1,12 tegenover de Amerikaanse dollar, maar die wisselkoers kan wel eens verder stijgen als de ECB later dit jaar daadwerkelijk op de spreekwoordelijke rem gaat staan. Stijgt de euro ten opzichte van de dollar, dan zal de goudprijs in euro’s ook onder druk komen te staan.

Op dit moment hanteert de ECB een historisch lage rente van 0% en koopt ze tenminste tot het einde van dit jaar voor €60 miljard aan schuldpapier op van overheden en grote bedrijven. Door de extreem lage rente dreigen er nieuwe bubbels te ontstaan in de economie. Zo waarschuwden economen van de ECB vorige week nog over de ongunstige effecten van het rentebeleid op de huizenprijzen in bepaalde gebieden. Ook spaarders zijn de dupe van dit beleid, omdat ze bijna geen rente meer krijgen over hun spaargeld.

Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

2 juni 2017
Hoe vind ik een beleggingsfonds dat bij mij past?
In Nederland kunt u kiezen uit een groot aanbod van beleggingsfondsen. Het vinden van een fonds dat aansluit bij uw wensen en behoeftes wordt een stuk eenvoudiger wanneer u eerst in kaart brengt wat uw doelen zijn en hoe lang uw beleggingshorizon is.

Het is zaak om even goed door uw financiën te lopen voordat u begint met beleggen. Als u elke maand nauwelijks tot geen geld overhoudt of als u nauwelijks een buffer heeft voor onvoorziene of vervangingsuitgaven, is het verstandig om te wachten met het zetten van een stap over de drempel van de beurs. Daarnaast moet u bereid zijn om risico te nemen over uw vermogen om een beter resultaat na te streven dan sparen.

De eerste stap om een fonds te vinden dat goed bij u past is om te bepalen welk type beleggingen het beste aansluit bij uw (financiële) doelen en uw risicovoorkeur. Als u het bijvoorbeeld belangrijk vindt om te investeren via een aanpak die niet alleen oog heeft voor financiële resultaten maar ook voor de gevolgen voor mens en maatschappij, kunt u kiezen voor een duurzame beleggingsaanpak. Wie zijn geld een aantal jaren kan missen, heeft over het algemeen veel tijd om de schade van tussentijdse koersdalingen weg te poetsen.

Selectie verfijnen

Behalve het vinden van de beleggingscategorie is het ook zaak om te bedenken welke andere eigenschappen mogelijk goed aansluiten bij uw wensen, zoals bijvoorbeeld een relatief hoge dividend- of rente-uitkering of een beleggingsstijl die de nadruk legt op een bepaalde sector of regio. De Robeco Fondsselector is hierbij een handig hulpmiddel. Behalve op historische rendementen of de verhouding tussen risico en rendement, kunt u ook zoeken aan de hand van specifieke criteria zoals duurzaam beleggen als u verwacht dat bedrijven met oog voor milieu en samenleving het qua rendement niet slechter hoeven te doen dan andere bedrijven. Andere voorbeelden van zoekcriteria zijn dividend – als u op zoek bent naar inkomsten uit de aandelenportefeuille – of trends.

Fondsen vergelijken

De fondsen op dit lijstje kunt u vervolgens naast elkaar leggen en vergelijken wat betreft kosten en historische rendementen. Hoewel prestaties uit het verleden natuurlijk geen garantie vormen voor toekomstige rendementen, kunt u aan de hand van de prestaties over de laatste tien jaar wel een redelijk beeld krijgen van wat u onder verschillende marktomstandigheden van het fonds mag verwachten. Het is bijvoorbeeld een aantrekkelijke eigenschap als de koers van het fonds minder scherp stijgt en daalt dan het marktgemiddelde. Hoewel het fonds mogelijk wat achterblijft, wordt die schade meestal ruimschoots ingelopen in periodes waarin de beurskoersen dalen.

Leren van anderen

Het is interessant om te kijken hoe andere beleggers het marktklimaat inschatten en welke fondsen zij kopen. Ten slotte is het zaak om heel bewust een keuze te maken voor het fonds dat het beste aansluit bij uw doelstellingen – zoals bijvoorbeeld een aanvulling van uw pensioen of de studie van de kinderen – aangezien u in veel gevallen transactiekosten betaalt als u overstapt naar een ander fonds.

In het kort: hoe vind ik een fonds dat bij me past?
- Bepaal welke beleggingscategorie past bij uw risicotolerantie en beleggingshorizon
- Kijk of bepaalde eigenschappen – zoals duurzaam of dividend – u aanspreken
- Breng in kaart hoe het fonds in uiteenlopende marktomstandigheden heeft gepresteerd
Voor het vinden van een fonds wat aansluit bij uw wensen en behoefte kunt gebruik maken van de Fondsselector.

Belangrijke informatie: Robeco Institutional Asset Management B.V. heeft een vergunning als beheerder van ICBE’s en ABI’s van de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam.
29 mei 2017