Het dagelijkse leven in India wordt volledig ontregeld door het verbieden van twee populaire bankbiljetten. Alle biljetten van 500 en 1.000 roepie moeten voor het einde van dit jaar ingeleverd worden, terwijl deze 86% van de totale hoeveelheid cash geld vertegenwoordigen. In een economie die voor meer dan 90% op contant geld vertrouwt is dat een regelrechte ramp.
De volgende grafiek op basis van de laatste cijfers van de Indiase centrale bank laat zien dat de geldhoeveelheid in het land van 18 biljoen naar iets meer dan 10 biljoen roepies is teruggevallen. Dat is een daling van meer dan 40%. U kunt zich voorstellen wat voor problemen dit oplevert in een land waar men niet zo makkelijk op elektronische betalingen kan overstappen als in Nederland.
India heeft de twee grootste biljetten uit omloop gehaald met het argument dat corruptie en belastingontduiking bestreden moet worden. Dat ondervinden alle 1,3 miljard inwoners nu de gevolgen van.
India heeft al meer dan 40% van het geld uit omloop gehaald (Grafiek via @jp_koning)
Edward Snowden werd onlangs in Moskou geïnterviewd door Katie Couric van Yahoo Global News. In het interview praat hij over zijn verblijf in Rusland, over de inlichtingendiensten in de Verenigde Staten en over de tirannie van de staat. Snowden bracht een paar jaar geleden aan het licht dat de NSA op grote schaal haar eigen bevolking (en regeringsleiders in andere landen) afluistert en deze gegevens verzamelt.
In Frankrijk is een waardetransport met 70 kilo goud overvallen. Op de snelweg in de buurt van Lyon werd een transportwagen met een lading van 70 kilo goud door twee auto’s klemgereden en richting een wegversperring met twee andere auto’s gestuurd. De chauffeur en de bijrijder van de transportwagen werden vastgezet, waarna de criminelen er met de buit vandoor gingen. Voordat ze het plaats delict verlieten staken ze één van de auto’s in brand om zoveel mogelijk sporen uit te wissen.
Het heeft er alle schijn van dat dit een zogeheten ‘inside job’ was. De professionele voorbereiding en uitvoering van de overval doet vermoeden dat de criminelen op de hoogte waren van de route van de transportwagen. De daders die er met de buit van omgerekend €2,5 miljoen vandoor gingen zijn nog steeds spoorloos, de twee werknemers van het transportbedrijf konden op tijd uit hun wagen bevrijd worden.
Overval op geldtransport
Correspondent Eveline Bijlsma merkt op dat het is niet voor het eerst is dat een waardetransport in Frankrijk overvallen wordt. In maart 2015 maakte een bende van vijftien overvallers een buit van €9 miljoen aan juwelen buit. Ook is er in 2012 werd er al eens een geldtransport overvallen. Toen wisten twee mannen op een scooter een koffer met €125.000 buit te maken. In 2009 ging een bewaker van een geldtransport ervandoor met een busje van €11,5 miljoen. Hij werd toen snel snel in de kraag gevat en kreeg vijf jaar gevangenisstraf.
De Chinese yuan is vanaf deze week direct inwisselbaar voor nog zeven valuta, waardoor de dollar minder belangrijk wordt voor internationale handel. Via het China Foreign Exchange Trade System (CFETS) kunnen Chinezen hun eigen munt nu ook rechtstreeks omwisselen voor Noorse, Zweedse en Deense kronen, de Hongaarse forint, Poolse zloty, Mexicaanse peso en Turkse lira. Daarmee groeit het aantal valuta dat rechtstreeks met de yuan omgewisseld kan worden naar 23.
Tot voor kort waren Chinezen genoodzaakt hun munt via de Amerikaanse dollar om te wisselen in de gewenste vreemde valuta. Door meer valuta rechtstreeks verhandelbaar te maken via het CFETS valutaplatform maakt China zich minder afhankelijk van de dollar. Daardoor wordt het voor bedrijven in China goedkoper om betalingen in vreemde valuta te verrichten.
Internationalisering Chinese yuan
China is al jaren bezig om haar eigen munt te promoten als internationale handelsmunt. Door middel van valutaswaps met andere centrale banken wordt het al een stuk eenvoudiger om de Chinese munt te gebruiken voor het internationale betalingsverkeer.
Belangrijke valuta als de euro, dollar en de Japanse yen waren al langer rechtstreeks inwisselbaar via het CFETS valutaplatform. Door daar zeven nieuwe valuta aan toe te voegen kunnen meer bedrijven profiteren van lagere transactiekosten. Daarnaast maakt China zich op deze manier weer iets minder afhankelijk van de Amerikaanse dollar.
China yuan vanaf nu direct inwisselbaar in 23 verschillende valuta (Bron: China Daily)
De Italiaanse overheid staat klaar om het noodlijdende Monte dei Paschi te redden, indien het de bank niet lukt om voor het einde van dit jaar de benodigde €5 miljard aan extra kapitaal op te halen. Dat schrijft Reuters op basis van bronnen binnen het Italiaanse ministerie van Financiën. Vorige week gingen er al geruchten dat de regering bereid zou zijn voor €2 miljard aan bankobligaties op te kopen, om die vervolgens om te zetten in aandelen.
Met een dergelijke reddingsplan kan de Italiaanse regering twee vliegen in één klap slaan. Niet alleen is de bank dan voorlopig gered, ook blijven obligatiehouders mogelijke verliezen bespaard als zij hun bankobligaties aan de overheid kunnen slijten. De keerzijde is dat er belastinggeld wordt gebruikt om een bank overeind te houden die gefaald heeft, een vorm van ‘moral hazard’ waar de bail-in ’template’ juist een einde aan moest maken.
Het gerucht dat de Italiaanse regering bereid zou zijn de bank overeind te houden werden door beleggers enthousiast ontvangen. Het aandeel van Monte dei Paschi sloot maandag 3,7% hoger.
Italië vreest bail-in
De Italiaanse regering vreest de gevolgen van de bail-in, omdat Italianen een aanzienlijk deel van hun spaargeld in de vorm van bankobligaties bewaren. Deze leningen werden aangeprezen als een veilig en beter renderend alternatief voor spaargeld, maar wat veel Italianen zich niet realiseerden is dat deze obligaties buiten het Europese depositogarantiestelsel vallen. Moeten er banken gered worden via de bail-in, dan kunnen Italiaanse spaarders miljarden verliezen.
Monte dei Paschi heeft de ECB extra tijd gevraagd om het benodigde kapitaal op te halen, maar dat verzoek werd niet gehonoreerd. Het zal dus een hele klus worden om rond de kerstdagen obligatiehouders zo ver te krijgen hun obligaties om te wisselen voor aandelen en nieuwe investeerders te vinden die het avontuur aandurven. Het staatsfonds van Qatar zou bereid zijn €1 miljard in de oudste Italiaanse bank te stoppen, maar dat is niet genoeg om de bank overeind te houden.
“Een publieke interventie wordt steeds waarschijnlijker, nu de omstandigheden verslechteren en de tijd begint te dringen. Dit wordt een van de hoogste prioriteiten van de nieuwe Italiaanse regering”, zo verklaarde financieel dienstverlener Kepler Cheuvreux tegenover Reuters.
Ondanks een grootschalig stimuleringsprogramma van de centrale bank stijgt ook in Japan de rente op staatsleningen. Het tijdperk van negatieve rente lijkt voorbij, want een 10-jaars staatsobligatie levert op dit moment een rendement op van 0,086%. Dat lijkt niet veel, maar met een staatsschuld die meer dan twee keer zo groot is als de omvang van de economie kan een procentpunt meer rente al grote gevolgen hebben.
Rente Japan stijgt, ondanks stimuleringsprogramma centrale bank (Grafiek via @Schuldensuehner)
Keert de rente zelfs terug naar het historische gemiddelde van 4 tot 5 procent, dan wordt de begroting permanent uit het lood geslagen en is het wegstrepen van schulden zo goed als onvermijdelijk. En aangezien de Bank of Japan nu al een derde van de totale staatsschuld en al meer dan de helft van alle ETF’s in handen heeft mag je verwachten dat de centrale bank in een dergelijk scenario alles zal doen om de gaten in de begroting te dichten door onbeperkt geld te verstrekken aan de overheid. Dat leidt binnen de kortste keren tot hyperinflatie.
Kwart overheidsuitgaven is voor de staatsschuld
Het volgende taartdiagram van het Japanse ministerie van Financiën laat zien dat bijna een kwart van de totale overheidsuitgaven (24,4%) bestemd zijn voor de staatsschuld (14,2% aflossing en 10,2% rente). En dat terwijl de overheid nu al 35,6% van haar budget moet lenen om de begroting sluitend te krijgen. In een vergrijzende samenlevingzonder sterke economische groei is een stijging van de rente dus een groot probleem.
De Bank of Japan heeft de afgelopen jaren succesvol de rente omlaag weten te drukken door steeds meer staatsobligaties op te kopen en de rente negatief te maken. Maar op het moment dat de markt het vertrouwen verliest in het schuldpapier en de rente begint te stijgen heeft de centrale bank geen enkele andere optie meer dan om alle obligaties uit de markt te halen. De centrale bank kan heel ver gaan in het manipuleren van de rente, maar als de markt het vertrouwen verliest kan de rente alleen maar omhoog.
De ECB is hard op weg het balanstotaal van de Amerikaanse centrale bank te overtreffen. Toen de Federal Reserve in 2014 stopte met het opkopen van obligaties had ze in totaal voor $4,5 biljoen op de balans staan, terwijl de balansomvang van de ECB op dat moment omgerekend slechts $2,5 biljoen was. Maar door het opkoopprogramma van Draghi groeide het balanstotaal in een hoog tempo naar een totaal van meer dan $4 biljoen.
Met de verlenging van het stimuleringsprogramma zal het balanstotaal van de ECB binnen een jaar de $4,5 biljoen passeren. Zoals u op onderstaande grafiek kunt zien levert ook de Bank of Japan haar bijdrage in het WK geldontwaarding, hun balans was eerder dit jaar bijna even groot als die van de Federal Reserve.
Balanstotaal ECB groeit als kool (Grafiek via Bloomberg)
Een onverwacht gematigde toon uit de december vergadering van de Europese Centrale Bank zorgde afgelopen week voor een dreun in het gezicht van de euro. De verlenging van het opkoopprogramma met negen maanden en een duidelijk zicht op een nóg langere periode betekent dat de negatieve eurorentes tot in 2018 voort zullen duren.
Tegenstelling
Daartegenover staat dat de Federal Reserve deze week waarschijnlijk een renteverhoging zal aankondigen; wij verwachten bovendien dat die gevolgd zal worden door een opwaartse herziening van de verwachtingen in het spoorboekje met renteverhogingen voor 2017. De daardoor oplopende verschillen in rente aan beide kanten van de oceaan zet een geweldige druk op de euro, die afgelopen week dan ook daalde ten opzichte van alle belangrijke peers.
Recordhoogtes
Niet alleen de G10 valuta, maar ook aandelen en bedrijfsobligaties vervolgden hun recordreeksen. De feestelijke stemming sloeg ook over naar de valuta van opkomende markten. Met name de Latijns-Amerikaanse munten stegen afgelopen week geweldig tegenover de euro.
Positief nieuws
Een serie ‘dovish’ verrassingen van de kant van de ECB gaf de euro afgelopen week een klap. Ten eerste was daar de verlenging van het opkoopprogramma met negen maanden in plaats van de verwachte zes maanden. Zelfs ondanks het feit dat de hoeveelheid opgekochte obligaties omlaag gaat van €80 naar €60 miljard per maand betekent dit per saldo dat €540 miljard aan assets wordt opgekocht tegen de eerder geplande €480 miljard.
Een andere positieve verrassing was het opheffen van de rente-vloer. De ECB mag nu staatsobligaties opkopen, zelfs wanneer deze lager renderen dan het deposito-tarief, dat nu op -0,4% staat. Verder bleef de inflatieverwachting grotendeels ongewijzigd. Menig econoom had ten minste een bescheiden opwaartse herziening verwacht.
Pariteit in zicht
Hoewel dit alles meer ‘dovish’ uitviel dan verwacht, betekent dit resultaat niet dat onze verwachting wezenlijk verandert dat de euro zal blijven depreciëren en dat de euro ergens in het eerste kwartaal van 2017 pariteit ten opzichte van de dollar zal bereiken.
Economie versus groei
De durable goods orders en de fabrieksorders in oktober vormden een positieve verrassing en ondersteunen onze mening dat de Amerikaanse economie in een nog hoger tempo groeit, terwijl enige fiscale stimulans van de kant van de regering Trump of uitgaven voor infrastructurele werken nog moet komen.
Terwijl de markten een renteverhoging met 0,25% al volledig hebben ingeprijsd zullen handelaren de uitlatingen van het FOMC na de vergadering grondig analyseren. Als altijd denken wij dat de belangrijkste informatie te halen valt uit de zogenaamde ‘dots plot’ waaruit af te lezen valt welke mening de leden hebben over het toekomstige pad van renteverhogingen.
Wij verwachten de eerste opwaartse herziening in jaren te zullen zien in dat pad. Wij denken bovendien niet dat de markten deze ontwikkeling hebben ingeprijsd en voorzien dan ook dat de vergadering een verdere impuls zal geven aan de opmars van de dollar tegenover de belangrijke G10 peers.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
Volgens de World Gold Council werden er vorig jaar nergens zoveel goudbaren en gouden munten verkocht als in Europa. Werd er tussen 1995 en 2007 gemiddeld slechts 111,4 ton goud per jaar verkocht, sindsdien ligt het gemiddelde bijna twee keer zo hoog op 212,6 ton per jaar. En dan hebben we het alleen nog maar over beleggingsmunten en baren, niet over de vraag naar afgeleide producten als ETF’s. Eind vorig jaar beheerden deze beleggingsproducten samen ongeveer 1.611 ton goud.
Opvallend is ook de explosieve groei van de Chinese goudmarkt. Toen het privé bezit van goud in 2004 eindelijk weer werd toegestaan was de vraag naar beleggingsgoud slechts 12 ton. In 2015 was dat volgens de World Gold Council al toegenomen tot 201 ton aan fysiek goud.
Beleggingsgoud versus sieraden
De vraag naar beleggingsgoud in Aziatische landen is nog altijd ondergeschikt aan de vraag naar gouden sieraden. Vorig jaar was China met 784 ton de grootste afzetmarkt voor juwelen, terwijl India de tweede plaats voor haar rekening neemt met een totale vraag van 654 ton. Chinezen en Indiërs zien gouden juwelen niet alleen als versiering, maar ook als instrument om vermogen in op te slaan. In Westerse landen heeft goud als vorm van vermogen nog steeds een ondergeschikte positie ten opzichte van financiële activa als deposito’s, obligaties en aandelen.
De binnenlandse veiligheidsdienst van Duitsland maakte afgelopen week melding van een opvallende toename van ‘Russische propaganda en desinformatie’, die een destabiliserende uitwerking zou kunnen hebben op de Duitse samenleving. Ook houdt de inlichtingendienst Rusland verantwoordelijk voor cyberaanvallen tegen Duitse politieke bewegingen.
“We zien een agressieve en toenemende cyberspionage, die in potentie Duitse overheidsfunctionarissen, parlementsleden en medewerkers van democratische partijen in gevaar kan brengen”, zo verklaarde Hans-Georg Maassen van de Duitse inlichtingendienst Bundesamt für Verfassungsschutz.
Het is opvallend dat de Duitse inlichtingendienst uitgerekend nu melding maakt van cyberaanvallen en propaganda uit Rusland. Nog niet zo lang geleden dook er opeens een lijst van ‘valse nieuwssites’ op en kwamen bedrijven als Facebook en Google met plannen om ‘vals nieuws’ uit de resultaten te filteren. Zeer recent werden er zowel in Europa als in de Verenigde Staten voorstellen aangenomen om zogeheten ‘Russische propaganda’ aan te pakken.
Informatie oorlog
Zo groot als de beschuldigingen aan het adres van Rusland zijn, zo summier is het bewijs waarmee de claims onderbouwd worden. De lijst van ‘valse nieuwssites’ bleek vrij willekeurig te zijn samengesteld, terwijl de claim dat Russische hackers de mailserver van Clinton gekraakt zouden met flinterdun en zeer ongeloofwaardig bewijs onderbouwd werd.
De selectieve verontwaardiging van de Duitse inlichtingendienst is opmerkelijk. Duitsers worden bang gemaakt voor Russische hackers en propaganda, terwijl de realiteit is dat Merkel als bondskanselier jarenlang – met goedkeuring van de Amerikaanse president Obama – werd afgeluisterd door de Amerikaanse inlichtingendienst en dat bijna alle belangrijke Duitse kranten die de publieke opinie bepalen zeer nauwe banden onderhouden met Amerikaanse belangenorganisaties als de Atlantik-Brücke.
De grootste importeur van goud in India, de Axis Bank, heeft de levering van goud aan een aantal van haar klanten gestaakt. De bank neemt deze maatregel nadat twee medewerkers gearresteerd werden op verdenking van witwassen. De bank zou goud geleverd hebben aan handelaren en juweliers, die op hun beurt zwart geld accepteerden in ruil voor het edelmetaal. Daarbij werden premies tot 50% boven de goudprijs betaald om de ‘besmette’ bankbiljetten om te wisselen voor goud.
“We hebben tijdelijk de transacties op een aantal rekeningen opgeschort als onderdeel van grotere onderzoeksoperatie naar transacties die zijn uitgevoerd na de afschaffing van de 500 en 1.000 roepie biljetten”, zo verklaarde de Axis Bank tegenover Reuters. De bank verwacht dat de getroffen juweliers en goudhandelaren binnen een paar dagen weer toegang zullen krijgen tot hun bankrekening.
Een goudhandelaar uit Chennai verklaarde tegenover Reuters dat zijn bankrekening zonder opgaaf van reden geblokkeerd werd. Ook tal van andere goudhandelaren en juweliers in Calcutta, Mombay en New Delhi waren verrast toen ze ontdekten dat de toegang tot hun bankrekening ontzegd was. Door deze maatregel wordt de aanvoer van goud beperkt, waardoor de import in december mogelijk lager kan uitvallen. Een handelaar in Mombay verwacht dat de import in december door alle restricties kan dalen naar 30 ton.
In zowel oktober als november importeerde India meer dan 100 ton goud, ruim een verdubbeling ten opzichte van de zomermaanden. Deze toename is niet alleen toe te schrijven aan het festivalseizoen, maar ook aan het besluit van de regering op 8 november om een groot deel van de bankbiljetten uit omloop te halen. Indiërs besloten daarop massaal bankbiljetten in te wisselen voor goud, met oplopende premies tot gevolg.
Naar schatting wordt een derde deel van de 800 ton goud die jaarlijks in India verhandeld wordt betaald met geld dat nooit bij de belastingdienst is aangegeven en waar zeer waarschijnlijk geen belasting over betaald is. De regering wil belastingontduiking aanpakken en nam daarom op 8 november de onbezonnen maatregel om alle biljetten van 500 en 1.000 roepie uit omloop te halen. Een onbezonnen maatregel, omdat deze van tevoren slecht was voorbereid. De regering wil dat men overstapt op elektronische betalingen, maar veel Indiërs hebben helemaal geen toegang tot het elektronische betalingsverkeer.
Juweliers en goudhandelaren in India mogen geen goud meer inkopen
