Blog

Grafiek: Welk land is meest afhankelijk van export olie?

Hoe afhankelijk zijn olieproducerende landen van de export van olie? Het World Economic Forum verzamelde de cijfers en maakte daar de volgende grafiek van. De cijfers zijn van 2013 en kunnen dus enigszins afwijken van de huidige situatie. We zien dat de olieproducerende landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika het meest afhankelijk zijn van de export van olie, in veel gevallen bijna honderd procent.

Olieproducerende landen die er beter voor staan zijn Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en Iran. Voor deze landen bestaat de export voor maximaal 70% uit olie. Ook voor Rusland vertegenwoordigt olie ongeveer 70% van de totale opbrengsten uit export.

Deze landen zijn het meest afhankelijk van de export van olie (Bron: World Economic Forum, via @jsblokland)

24 mei 2016
Grafiek: Europese staatsschulden explosief gestegen sinds 2007

Gisteren schreven we al over de explosieve toename van de staatsschuld van Spanje, maar dat is zeker niet het enige Europese land dat sinds het uitbreken van de crisis veel heeft moeten lenen. We verzamelden wat cijfers van Eurostat en maakten de volgende grafiek van de ontwikkeling van de staatsschulden sinds het begin van de crisis. Spanje voert de lijst aan met een schuld die in 2015 al bijna drie keer zo groot was als in 2007. De tweede plaats wordt ingevuld door het Verenigd Koninkrijk, dat haar staatsschuld sinds het begin van de crisis wist te verdubbelen.

Landen als Portugal en Griekenland kregen door de crisis ook te maken met begrotingstekorten, vanwege dalende belastinginkomsten en de kosten van een oplopende werkloosheid. De staatsschuld van Nederland is sinds het begin van de crisis met meer dan de helft toegenomen, meer dan Frankrijk. En zo groot als de impact van de crisis was op de staatsschuld van Spanje, zo klein was de impact op die van Duitsland. Hun staatsschuld daalt weer richting het niveau van 2007, alsof er niets gebeurd is.

Rente

Door de daling van de rente van de afgelopen jaren betalen landen nog steeds ongeveer dezelfde bedragen aan rente over hun schulden. Sterker nog, gratis lenen is zelfs voor landen als Italië, Spanje en Portugal realiteit geworden. Mocht de rente weer stijgen naar het niveau van voor de crisis, dan zullen de rentelasten voor veel Europese landen meer dan verdubbelen. Dat is het rampscenario waar nog niemand aan wil denken…

Groei staatsschulden in Europa (Bron: Eurostat)

24 mei 2016
Staatsschuld Spanje verdrievoudigd sinds 2007

De staatsschuld van Spanje is vandaag de dag drie keer zo hoog als in 2007, zo schrijft Bloomberg. In het eerste kwartaal van dit jaar was de schuld voor het eerst in honderd jaar tijd zelfs weer groter dan de omvang van de economie, gemeten naar het bruto binnenlands product. Zelfs ten tijde van de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) was de schuld niet zo groot als nu.

De grote stijging van de staatsschuld sinds 2007 is het gevolg van het leeglopen van de vastgoedzeepbel en van banken die daardoor in de problemen zijn gekomen. Om de economie overeind te houden moest de overheid veel meer geld uitgeven dan er binnen kwam uit belastinginkomsten. Tijdens de Europese schuldencrisis was het nog even spannend of Spanje haar schulden nog wel kon betalen, want de rente op 10-jaars leningen steeg toen naar meer dan 7%.

Door ingrijpen van de ECB blijft de rentelast voor Spaanse regering nog te overzien, want het land leent vandaag de dag bijna gratis. Eind maart stond de staatsschuld van het land op €1,1 biljoen.

Staatsschuld Spanje is nu drie keer zo groot als in 2007 (Bron: Bloomberg)

23 mei 2016
Fed en de rente(verwachtingen)

Het is momenteel het belangrijkste onderwerp binnen de financiële markten: Waar gaat de rente naartoe? Er zijn ongekende ‘experimenten’ aan de gang, wereldwijd zijn centrale banken bezig met het manipuleren van de rentevoeten om de economische groei aan te wakkeren. Tot op heden heeft deze strategie amper geholpen, het zorgt op lange termijn zelfs voor flinke misallocaties van kapitaal. Ook laat de geschiedenis zien dat extreme monetaire maatregelen juist gedoemd zijn te mislukken, hierover een andere keer meer.

Toch is de belangrijkste centrale bank, de Federal Reserve, nog steeds van plan de rente te verhogen. Ook de afgelopen week waren financiële markten weer in de ban van de woorden van de Amerikaanse centrale bank.

Wat is er het afgelopen jaar gecommuniceerd door de Fed?
De officiële rente zou eerst vrijwel zeker vóór juni 2015 omhoog gaan, na jaren van extreme lage rente. Dit is uiteindelijk niet gebeurd. In september 2015? Weer hetzelfde verhaal. Beide keren werden de verwachtingen gestuurd door uitlatingen van de Federal Reserve. Uiteindelijk ging de rente pas in december omhoog (van 0% naar 0,25%) waarbij de Fed aangaf de rente in 2016 nog vier keer te gaan verhogen. We zijn nu bijna op de helft van 2016 en sinds die eerste renteverhoging is er niets meer gebeurd. Alles en iedereen heeft het namelijk weer over de vooruitzichten voor economische groei en inflatie in de VS als de enige zaken die bepalen wanneer en met hoeveel de Fed de rente zal verhogen. Naar mijn mening is er één zeer belangrijke reden waarom de Fed de rente liever niet verhoogt. Maar als ze dit hardop zegt kan het worden geïnterpreteerd als een teken dat de economische situatie in de VS er slecht(er) voorstaat of dat er andere problemen aan de horizon zullen verschijnen. Met alle gevolgen van dien voor de financiële markten...

Rentebeleid Fed (Bron: Bloomberg)

Staatsschuld
De Amerikaanse staatsschuld bedroeg begin 2008 ongeveer $9,2 biljoen. De Amerikaanse overheid betaalde daar gemiddeld 4,7 procent rente over. De staatsschuld staat inmiddels echter op $19,5 biljoen, een verdubbeling sinds het begin van de crisis. Hier zijn de toekomstige verplichtingen nog niet eens in opgenomen. De rentelasten zijn echter ongewijzigd gebleven, ongeveer $440 miljard per jaar. Hoe komt dit? Dat komt doordat de gemiddelde rente, voor een groot deel dankzij de Fed, momenteel de helft lager ligt dan in 2008. Elke zeer geringe renteverhoging door de Amerikaanse centrale bank betekent tientallen miljarden hogere rentelasten voor de VS. Hier wordt in de media vrijwel niet over gesproken. Ik kan me echter niet voorstellen dat dit ook daadwerkelijk niet meespeelt in de overwegingen van de Fed. Het normaliseren van de rentes wereldwijd naar het historisch gemiddelde van ongeveer 4% is naar mijn mening dan ook de allergrootste bedreiging voor de wereld(economie). Schuldposities van landen én bedrijven én consumenten staan momenteel op ongekend hoge niveaus. Als de rente stijgt, gaat dit een bloedbad opleveren. Ik ben benieuwd, maar tegelijkertijd ook bezorgd hoe dit zal aflopen. Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.

23 mei 2016
GFMS verwacht tekort platina en palladium in 2016

Volgens Thomson Reuters GFMS moeten we dit jaar rekening houden met een tekort aan platina en palladium. Ook verwacht en analisten van dit onderzoeksbureau dat het langzame tempo van renteverhogingen door de Amerikaanse centrale bank een positieve impact zal hebben op de prijs van beide edelmetalen. Dit zijn de belangrijkste bevindingen uit het nieuwste GFMS Platinum Group Survey, een jaarlijks rapport waarin de fundamentals van beide edelmetalen besproken worden.

Volgens analisten van Thomson Reuters GFMS wordt 2016 het jaar waarin de mijnbouwsector de gevolgen zal ondervinden van het gebrek aan investeringen in de afgelopen jaren. In 2014 en 2015 stonden de prijzen van platina en palladium onder druk door de sterke dollar en het negatieve sentiment in de grondstoffenmarkt, waardoor er minder geïnvesteerd is in de ontwikkeling van nieuwe mijnen. Daardoor is de productie van beide edelmetalen amper toegenomen.

Platina

Terwijl platinamijnen in 2014 nog geplaagd werden door langdurige stakingen verliep het afgelopen jaar relatief rustig. Daardoor herstelde de productie van platinamijnen weer naar het oude niveau van voor de stakingen. Tegelijkertijd stimuleerde de daling van de platinaprijs de vraag naar het edelmetaal als beleggingsobject. Vorig jaar werd er nog meer platina verkocht aan beleggers dan in voorgaande jaren.

Vraag en aanbod platina (Bron: Thomson Reuters GFMS)

Palladium

Het tekort aan palladium is vorig jaar iets kleiner geworden door een stijging van 9% in de productie van palladiummijnen. Door het uitblijven van stakingen in de mijnbouwsector werd Zuid-Afrika in 2015 weer de grootste producent van palladium ter wereld. De totale vraag naar palladium was iets kleiner dan een jaar eerder, maar we zien dat er ieder jaar meer van het edelmetaal gebruikt wordt in de auto-industrie. Dit is op de lange termijn een positieve factor voor de palladiumprijs.

Vraag en aanbod palladium (Bron: Thomson Reuters GFMS)

Beleggen in platina en palladium

Platina en palladium worden vooral gebruikt worden voor industriële toepassingen, maar de laatste jaren zijn er ook steeds meer beleggers die deze edelmetalen ontdekt hebben. Platina en palladium worden voornamelijk gebruikt in de auto-industrie en profiteren dus van een herstel van de wereldeconomie. Maar ook in een negatief scenario kan een belegging in deze edelmetalen aantrekkelijk zijn, omdat het net als goud en zilver tastbare bezittingen zijn met een relatief hoge waarde.

Deze bijdrage wordt u aangeboden door Goudstandaard, gespecialiseerd in de aankoop, verkoop en verzekerde opslag van fysiek edelmetaal.

20 mei 2016
Infographic: De Weimar hyperinflatie

Het meest bekende voorbeeld van hyperinflatie is misschien wel die van de Weimar republiek. Na de Eerste Wereldoorlog was Duitsland een belangrijk deel van haar productiemiddelen kwijtgeraakt, terwijl het land tegelijkertijd door de overwinnaars gedwongen werd grote herstelbetalingen te doen. Het duurde niet lang voordat Duitsland de koppeling van haar munt aan goud moest loslaten en de geldpersen begonnen te draaien om de tekorten te financieren.

Het ging van kwaad tot erger toen Frankrijk besloot het geïndustrialiseerde en steenkoolrijke Ruhrgebied te bezetten. Daardoor daalde de productiviteit van Duitsland en werd het nog moeilijk de herstelbetalingen te voldoen. De geldpers ging in een steeds hogere versnelling, maar dat mocht niet baten. De waarde van het papiergeld daalde nog sneller. Binnen twee jaar na afloop van de Eerste Wereldoorlog had het geld al meer dan 90% van haar waarde verloren en in 1923 had je 1 biljoen aan papieren marken nodig om een gouden mark te kopen.

Van hyperinflatie naar oorlog?

De herstelbetalingen en de bezetting van het Ruhrgebied door de Fransen heeft een zeer grote invloed gehad op het verloop van de 20e eeuw. Door de hyperinflatie was er een grote volkswoede ontstaan tegen buitenlanders, kapitaalkrachtigen en de Joden. Daarmee werd de voedingsbodem gezaaid voor de opkomst van Hitler. John Maynard Keynes noemde het eisen van herstelbetalingen onder het Verdrag van Versailles toen al de grootste politieke blunder uit de geschiedenis.

In tijden van hyperinflatie vlucht men massaal in tastbare bezittingen die hun waarde beter behouden, zoals buitenlandse valuta en gouden munten. Door de geschiedenis heen zijn er al talloze geldsystemen uit elkaar gevallen, terwijl goud altijd enige koopkracht heeft weten te behouden. Spaarders die een deel van hun vermogen omzetten in fysiek goud kunnen hun vermogen beschermen tegen de risico’s van een ongedekt geldsysteem. Klik hier en hier om de infographics in een groter formaat te bekijken.

Deel 1: Hyperinflatie in de Weimar republiek, klik hier voor een grote versie (Bron: Visual Capitalist)

Deel 2: Hyperinflatie in de Weimar republiek, klik hier voor een grote versie (Bron: Visual Capitalist)

20 mei 2016
Naar een cashloze samenleving…

Contant geld is nog een populair betaalmiddel in veel ontwikkelde landen, maar er een duidelijke verschuiving zichtbaar richting elektronisch betalen. De volgende infographic laat zien waar nog het meest met contant geld betaald wordt en waar elektronische betalingen het meest populair zijn. Het zijn vooral de opkomende economieën die snel zijn overgeschakeld op elektronisch betalingsverkeer. Dat is niet vreemd, want juist in deze landen is de toegang tot banken en geldautomaten veel beperkter dan in de ontwikkelde landen.

Naar een cashloze samenleving, klik hier voor een grotere afbeelding (via Visual Capitalist)

20 mei 2016
Zwitserland houdt vast aan 1.000 frank biljet
Zwitserland ziet geen reden om het bankbiljet van 1.000 frank af te schaffen. Dat maakte de regering bekend in reactie op een vraag van politici Margret Kiener Nellen. In een verklaring zegt de overheid dat er geen gevallen van witwassen bekend zijn waarbij het bankbiljet van 1.000 frank een belangrijke rol speelde. Volgens de overheid zijn er al genoeg maatregelen genomen om het gebruik van contant geld voor criminele activiteiten en terrorisme aan banden te leggen.

Zwitserland wil 1.000 frank biljet houden

De regering schrijft in haar verklaring dat Zwitserland een land is waar de lonen hoog zijn en waar men gewend is veel met cash te betalen. Dat rechtvaardigt het gebruik van bankbiljetten met een relatief hoge nominale waarde. Het bankbiljet van 1.000 Zwitserse frank vertegenwoordigt bij de huidige wisselkoers een waarde van ongeveer €900 en 1.000 Amerikaanse dollars.

Volgens critici zijn grote bankbiljetten vooral aantrekkelijk voor criminelen die anoniem grote transacties willen uitvoeren, maar dat blijkt moeilijk aan te tonen. Daar komt bij dat de Zwitserse frank in het internationale betalingsverkeer een veel kleinere rol speelt dan bijvoorbeeld de euro en de dollar. Dat maakt de Zwitserse bankbiljetten ook minder interessant voor criminelen, zo redeneert de regering van Zwitserland.

Volgens de Zwitserse centrale bank stelt het biljet van 1.000 frank spaarders in staat hun vermogen buiten het banksysteem te bewaren. Het is een legitiem alternatief voor de spaarrekening, net zoals fysiek goud kopen een alternatieve manier is om te sparen zonder tussenkomst van een bank.

Zwitserland houdt vast aan 1.000 frank biljet

500 euro biljet

Onlangs maakte de ECB bekend dat het briefje van 500 euro uit productie gaat. Het biljet blijft echter wel wettig betaalmiddel. Het paarse biljet van €500 kom je zelden tegen in het dagelijkse betalingsverkeer, maar ze vertegenwoordigen wel meer dan 30% van de totale waarde van alle eurobiljetten in omloop. Dat komt omdat veel van deze bankbiljetten gebruikt worden als een alternatief spaarmiddel. Het besluit om het biljet uit productie te halen viel met name in Duitsland slecht, waar men zeer gehecht is aan het bezit en gebruik van contant geld.

Lees ook:
20 mei 2016
Oud NAVO generaal: “Westen stevent af op oorlog met Rusland”

Europa stevent af op een militaire confrontatie met Rusland, dat zegt oud NAVO generaal en voormalig Britse generaal Alexander Richard Shirreff. Hij lanceerde deze week een nieuw boek getiteld ‘War with Russia 2017‘, waarin hij een scenario schetst waarin Rusland verder oprukt richting Oekraïne en de Baltische Staten en daarmee de confrontatie met het Westen aangaat. Uit de titel van het boek kunnen we afleiden dat dit conflict volgend jaar al kan plaatsvinden, een uiterst bizarre gedachte.

Alexander Richard Shirreff baseert zich op de inzichten die hij tussen 2011 en 2014 verkregen heeft in dienst bij de NAVO. In zijn boek beschrijft hij hoe Rusland Oekraine binnenvalt om een directe verbinding over land te krijgen naar de Krim. Daarna volgt een invasie van de Baltische staten in een poging de insluiting van Rusland door de NAVO te doorbreken. Het verhaal van Shirreff gaat nog verder, want hij ziet Rusland er zelfs voor aan te dreigen met inzet nucleaire wapens.

Videofragment van de Guardian

Rusland versus NAVO?

Tijdens de boekpresentatie benadrukte Shirreff dat dit scenario te vermijden is, maar alleen als de NAVO op tijd stappen zet om een mogelijke inval te voorkomen. Daarom is het volgens hem noodzaak om zo snel mogelijk heel veel troepen te stationeren in de Baltische Staten. Hij verwijst naar het NAVO topoverleg dat in juli zal plaatsvinden in Warschau, waar men waarschijnlijk stappen zal zetten in deze richting.

Volgens Alexander Richard Shirreff kenmerkt de geschiedenis zich door tal van irrationele beslissingen van grote leiders. Daarom moeten we volgens hem serieus rekening houden met het scenario van een Russische invasie. Hij beschrijft Rusland als de grootste tegenstander van het Westen en betoogt in zijn nieuwe boek dat Poetin alleen gestopt kan worden als het Westen op tijd maatregelen neemt. Zijn analyse wordt onderschreven door oud-NAVO commandant James Stavridis. Hij schrijft het volgende in het voorwoord van het boek:

“Onder leiding van president Poetin is Rusland een gevaarlijke koers ingeslagen. Als we toestaan dat ze daarmee doorgaan, dan kan dat onverbiddelijk leiden tot een confrontatie met de NAVO. En dat betekent een oorlog die snel kan omslaan in een nucleaire oorlog.”

Alexander Richard Shirreff is een gevaarlijke man

19 mei 2016
Populariteit goud als belegging sterk toegenomen

Beleggers hebben sinds 2010 meer dan 7.000 ton goud aan hun beleggingsportefeuilles toegevoegd, zo blijkt uit cijfers van Metals Focus die Philip Klapwijk gisteren gebruikte voor zijn presentatie over de goudmarkt. Dat is meer dan de productie van gouden sieraden en meer dan wat centrale banken gedurende deze periode aan hun reserves toevoegden.

De totale voorraad goud in de wereld werd eind vorig jaar geschat op 186.700 ton, maar de goudmijnsector voegt daar ieder jaar een paar duizend ton aan toe. De volgende grafiek laat in één oogopslag zien waar al dat nieuwe goud dat sinds 2010 op de markt is gekomen naartoe is gegaan. We zien dat er nog steeds veel goud gebruikt wordt voor de productie van sieraden, maar dat het meeste goud inmiddels wordt gekocht als belegging of als alternatief voor spaargeld. We hebben het dan over goudbaren, gouden munten en de goudvoorraden van zogeheten exchange traded funds (ETF’s).

Beleggers hebben sinds 2010 ruim 7.000 ton goud gekocht (Bron: Metals Focus)

Beleggers kopen het meeste goud

Het meeste goud wordt vandaag de dag dus gekocht als vorm van belegging of spaarvermogen. Dat is een ontwikkeling van de laatste jaren, want in het verleden werd het edelmetaal nog het vaakst gebruikt voor de productie van sieraden. Door de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig is de belangstelling voor fysiek goud kopen alsmaar verder toegenomen, vooral in Westerse landen waar men tot tien jaar geleden helemaal niet vertrouwd was met beleggen in edelmetalen. Dit gegeven wordt bevestigd door de productie van verschillende munthuizen en smelterijen.

Centrale banken

Opvallend is dat ook centrale banken sinds het uitbreken van de crisis weer belangstelling tonen voor het edelmetaal. Verkochten ze de afgelopen twee decennia op jaarbasis nog een paar honderd ton goud, sinds 2010 zijn er veel centrale banken die juist goud aan hun reserves toevoegen. De volgende grafieken laten zien dat de goudverkopen door Westerse landen geleidelijk gestopt zijn, terwijl China en Rusland het grootste deel van de totale goudaankopen voor hun rekening nemen.

Centrale banken hebben sinds de jaren ’50 niet meer zoveel goud gekocht als nu (Bron: IMF, Reuters, Metals Focus)

Centrale banken verkopen al een aantal jaar geen goud meer (Bron: Reuters, Metals Focus)

Het zijn vooral China en Rusland die hun goudreserves uitbreiden (Bron: Metals Focus, Precious Metals Insights)

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

Over Hollandgold

Hollandgold.nl is een van de toonaangevende bedrijven in Nederland met een volledig gamma aan edelmetaal producten. Zij leveren internationaal erkende beleggingsmunten en fysieke baren in goud en zilver aan spaarders, beleggers en investeerders. Hollandgold zorgt voor een verzekerde levering van alle edelmetalen en biedt de mogelijkheid tot contante betaling bij kantoorbezoek. Wilt u meer informatie over goud kopen bij Hollandgold? Neem dan contact op via 088-4688400 of stuur een email naar [email protected].

19 mei 2016
Is een nieuwe beurscrash aanstaande?

De Amerikaanse aandelenmarkt is de afgelopen vijf jaar met meer dan 50% gestegen, maar de rally lijkt aan kracht te verliezen. Sinds vorig jaar heeft de S&P 500 index bijvoorbeeld geen hogere toppen meer laten zien. Is dit de voorbode van een nieuwe crash op de aandelenmarkt?

Er zijn verschillende manieren om bedrijven te waarderen, waarvan de winstgevendheid misschien wel de meest gebruikte methode is. Die bepaalt immers hoeveel rendement beleggers mogen verwachten. Als we de winstgevendheid van Amerikaanse bedrijven dan afzetten tegen de ontwikkeling van de beurskoersen, dan zien we sinds vorig jaar een duidelijke ontkoppeling. De bedrijven worden door beleggers nog steeds even hoog gewaardeerd, terwijl de onderliggende resultaten verslechteren.

De volgende grafiek suggereert dat de aandelenmarkt nu al zwaar overgewaardeerd is. Dat betekent dat er zomaar een correctie kan volgen op het moment dat beleggers teleurgesteld worden door slechte vooruitzichten over de Amerikaanse economie.

Winstgevendheid bedrijven (blauw) is gedaald, maar aandelenkoersen blijven hoog (Bron: Stockcharts)

19 mei 2016