De euro is nu de belangrijkste handelsmunt van Iran, zo verklaarde de Iraanse centraal bankier Walliollah Sejf na een ontmoeting met de Oostenrijkse centrale bank in Wenen. Sinds het opheffen van de Westerse sancties heeft het land de Amerikaanse dollar vaarwel gezegd en de euro omarmd als internationale handelsmunt. Eerder dit jaar maakte Iran als eerste olieproducerende land ter wereld bekend alleen euro’s te accepteren in ruil voor olie.
Dat Iran voor de euro gekozen heeft als internationale handelsmunt is een belangrijke overwinning voor de gemeenschappelijke munt, die de laatste jaren verschillende hoeken forse kritieken te verduren krijgt. Het is voor het eerst sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog dat een belangrijk olieproducerend land een andere munt kiest dan de Amerikaanse dollar.
De olieproductie van Iran is inmiddels weer terug op het niveau van voor de sancties, op ongeveer 3,5 miljoen vaten per dag. Deze volledige productie wordt vrijwel uitsluitend in euro’s verhandeld, zowel met Europa als met Aziatische landen als Japan, India en Korea. De enige uitzondering op deze regel is China, dat – in tegenstelling tot eerdere berichten – haar eigen yuan mag gebruiken om Iraanse olie te kopen.
Iran stapt over van dollar naar euro
De overstap van dollars naar euro’s was niet eenvoudig, omdat de Amerikaanse dollar nog steeds het meest gebruikt word in het internationale betalingsverkeer. De handelspartners van Iran die geen euro’s gebruiken zullen dus even moeten wennen aan de nieuwe situatie en zullen wellicht genoodzaakt zijn een groter deel van hun valutareserves in euro aan te houden.
Europese banken willen ook graag weer zakendoen met Iran, maar zijn nog terughoudend vanwege mogelijke represailles uit de Verenigde Staten. Het wegnemen van deze onzekerheid was één van de redenen waarom de centraal bankier van Iran een bezoek bracht aan zijn collega in Wenen. Iran wil haar betrekkingen met Europa verbeteren en dat betekent dat ook de relaties tussen Iraanse en Europese banken weer hersteld moeten worden.
Na de ontkoppeling van de dollar aan goud in 1971 ontstond er binnen de organisatie van olieproducerende en exporterende landen (OPEC) de discussie of het nog wel verstandig was om olie in dollars af te rekenen of dat er gekeken moest worden naar een alternatieve munt. Deze discussie kwam op gang door de aanhoudende daling in de waarde van de dollar ten opzichte van andere wereldmunten zoals de Duitse mark en de Japanse yen.
De belangrijkste thema’s van het debat waren de stabiliteit van de olieprijs enerzijds en de koopkracht van de olie-opbrengsten van de olieproducerende landen anderzijds. Dit blijkt ook uit diverse Wikileaks cables uit 1974:
“Er zal spoedig een Arabisch topoverleg gehouden worden waarin de kwestie van olie besproken wordt. De betaling van olie vindt niet meer plaats in dollars die converteerbaar zijn in goud, maar in gedevalueerd papiergeld. Koning Feisal observeerde dat olievoorraden in de grond meer waard zijn dan tegoeden bij de Chase Manhattan Bank.” (Bron: Wikileaks)
“Het financiële team van Saoedi-Arabië zette vraagtekens bij de wenselijkheid om olie te verkopen voor papieren bezittingen, zonder middelen om die papieren bezittingen te beschermen tegen inflatie en depreciatie. De VS moet nu de leiding nemen en een systeem van geïndexeerde obligaties opzetten om de overschotten van olieproducerende landen te beschermen tegen inflatie of een devaluatie, zodat de druk op de [opwaartse] olieprijs verlicht kan worden.” (Bron: Wikileaks)
Door de devaluatie van de dollar en het vooruitzicht van een verdere waardedaling van de munt kwam de vraag naar voren of de olieprijs niet beter in een mandje van valuta uitgedrukt kon worden, zodat de koopkracht van olieproducerende landen beter op peil zou blijven. Maar de beperkte liquiditeit van andere valuta was op dat moment de grootste belemmering om olie in een andere munt af te rekenen. Het zou leiden tot excessieve fluctuaties in de wisselkoersen van verschillende valuta. Alleen de dollar was op dat moment liquide genoeg om wereldwijd olie in af te rekenen.
Maar door de komst van de euro werd dit debat nieuw leven ingeblazen. De euro werd door een groot aantal landen ingevoerd en was daarmee opeens een liquide munt die tegenwicht kon bieden aan de dollar. Een ander voordeel was dat de eurolanden samen al een substantiële handelsrelatie onderhielden met de olieproducerende landen van de OPEC. Met de euro kwam er een alternatieve munt op het wereldwijde toneel die geschikt was om alle olie in te verhandelen.
Petrodollar
Begin jaren '70 werd de olie door OPEC landen nog uitsluitend in dollars verhandeld. Maar toen de Amerikaanse munt tussen 1971 en 1973 onder druk kwam te staan en twee keer gedevalueerd werd besloten de OPEC landen hun productie te verlagen en uit protest de olieprijs te verhogen van $3 naar $12 per vat.
Sindsdien is er veel discussie geweest over de waardedaling van de dollar, omdat olieproducerende landen door de waardedaling van de dollar een deel van hun opbrengst zagen verdampen. Dat gebeurde ook in het voorjaar van 2002, toen de dollar flink in waarde daalde ten opzichte van de Japanse yen (-19,3%), de euro (-28,8%), de Zwitserse frank (-25,4%) en het Britse pond (-18,6%). Iedere waardedaling van de dollar ten opzichte van andere valuta betekende een rechtstreeks verlies voor de olieproducerende landen, omdat hun koopkracht daardoor daalde.
De instabiliteit van de dollar zorgde voor een oneerlijke situatie, omdat deze sommige landen veel slechter uitpakte dan voor andere. Vooral landen met een overschot op de handelsbalans werden benadeeld, omdat ze vooral dollars als reserve aanhielden. Dat waren industriële landen als Duitsland en Japan, maar ook olieproducerende landen.
De grote vraag waar olieproducerende landen zich tot op de dag van vandaag mee bezighouden is of de dollar nog wel de meest geschikte munt is om olie in af te rekenen. Want waarom zou je als olie exporterend land nog dollars willen ontvangen, als je de meeste handel drijft met Europese landen? De volgende twee grafiek uit het artikel 'Euro Pricing of Crude Oil: An OPEC's Perspective' laten achtereenvolgens zien waar de OPEC-landen de meeste olie naartoe exporteren en uit welke economische zone ze de meeste goederen importeren.
Waar exporteren de OPEC landen de meeste olie naartoe?
OPEC landen importeren meer goederen uit Europa dan uit de VS
Uit deze grafieken kunnen we in één oogopslag zien dat er grote verschillen zijn tussen de OPEC-landen. Nigeria en Venezuela blijken veel meer olie naar de VS exporteren dan naar de EU, terwijl landen als Algerije, Libië en Iran juist veel meer olie naar de EU exporteren. Voor landen als Indonesië, Qatar, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten blijkt Azië een belangrijke afzetmarkt te zijn.
Wanneer olieproducerende landen hun goederen uit de Verenigde Staten importeren kunnen zij die dollars direct weer gebruiken. Maar als ze veel meer handel drijven met landen buiten de dollarzone, dan moeten ze hun oliedollars eerst omwisselen. En een dollar die in waarde fluctueert betekent dus ook dat de koopkracht van de dollaropbrengsten onzeker is. Olieproducerende landen die vooral handel drijven met Europa worden in het huidige systeem benadeeld door een waardedaling van de dollar, zelfs als de prijzen in euro's stabiel blijven.
In het artikel 'Euro Pricing of Crude Oil: An OPEC's Perspective' lezen we dat de OPEC landen in de periode van 1981 tot en met 2002 ongeveer 37% van hun import uit de Europese Unie haalden, tegenover slechts 14% uit de Verenigde Staten. Daardoor worden veel landen die olie exporteren en importeren benadeeld, omdat ze door het petrodollar systeem een onnodig wisselkoersrisico lopen.
Zoektocht naar alternatieven
De OPEC heeft verschillende alternatieven bekeken om te compenseren voor een waardedaling van de Amerikaanse dollar. Al in januari 1972, slechts enkele maanden na het loslaten van de koppeling tussen de dollar en goud, werd het plan besproken om de olieprijs aan te passen op de waardedaling van de dollar ten opzichte van goud. Uiteindelijk werd er toch een andere oplossing gekozen, namelijk om de olieprijs te baseren op een mandje van negen verschillende valuta van grote ontwikkelde economieën.
Vanaf 1973 werden daar twee valuta aan toegevoegd en werd tevens besloten dat de berekening van de olieprijs voortaan iedere maand in plaats van eens per kwartaal uitgevoerd zou worden. Maar ook dit systeem hield niet lang stand, het werd al in oktober 1973 weer losgelaten.
Een derde plan kwam in 1975, toen de Special Drawing Rights (SDR) van het IMF naar voren werd geschoven om de dollar te vervangen als rekeneenheid voor olie. De SDR zou oorspronkelijk bestaan uit 16 verschillende munten, maar uiteindelijk werden het er in 1981 slechts vijf: de Amerikaanse dollar, de Duitse mark, de Franse franc, de Japanse yen en het Britse pond.
Ook de SDR bleek geen werkbare oplossing voor de olieproducerende landen, omdat het niet zeker was dat de SDR haar waarde zou behouden ten opzichte van de dollar en omdat het voor landen problematisch zou worden om alle valuta uit dit valutamandje te kunnen bemachtigen. Ook was er destijds onvoldoende coördinatie tussen de geïndustrialiseerde landen om de waarde van de SDR stabiel te houden.
Euro als alternatief voor de petrodollar?
Met de euro kwam er eindelijk een alternatief voor de Amerikaanse dollar. Al vanaf de oprichting werd de munt neergezet als een breed gedragen project, waar vanaf het begin twaalf verschillende landen aan deelnamen. De regio die de euro invoerde vertegenwoordigde op dat moment 16% van de wereldeconomie, terwijl de VS op dat moment met een aandeel van 21% de grootste economie was. Ook had de eurozone al vanaf het begin een solide fundament, vanwege het evenwicht op de betalingsbalans en de omvangrijke goudvoorraad van alle deelnemende landen. Ook beschikten de landen van de Eurozone over een zeer liquide kapitaalmarkt.
Daarmee is de euro misschien wel de valuta die men in de jaren '70 en '80 in gedachten had als alternatief voor de Amerikaanse dollar. Sinds 2002 is het draagvlak van de euro alleen maar verder toegenomen.
Werd de euro bij de lancering nog door twaalf landen ingevoerd, inmiddels zijn er achttien landen die de munt gebruiken. De Eurozone vertegenwoordigt inmiddels een economisch blok van 330 miljoen inwoners, vergelijkbaar met de Verenigde Staten.
Rusland en Iran willen dollar verbannen
Sinds de invoering van de euro hebben verschillende landen al pogingen ondernomen om olie niet langer in dollars af te rekenen. Saddam Hussein wilde voor de Amerikaanse inval van Irak de olie in euro's afrekenen, terwijl Iran in 2008 een beurs opzette om olie in andere valuta te kunnen verhandelen, waaronder euro's. Iran vraagt al sinds 2007 euro's voor de olie die ze aan China verkoopt en sinds begin dit jaar wordt ook de export van olie naar India en Europa in euro's afgerekend.
Ook Rusland, een van de grootste olieproducenten ter wereld, heeft ook al verschillende hints gegeven om olie in een andere valuta af te rekenen. Vorig jaar zei president Poetin op de Iraanse televisie dat hij olie niet langer in dollars wil afrekenen. Het land had toen al met verschillende handelspartners gesprekken gevoerd om olie en andere grondstoffen in andere valuta af te rekenen.
Al in 2010 suggereerde Poetin dat Rusland op een dag de euro zal gebruiken. Hij beschouwde de euro als een 'stabiele wereldmunt' en constateerde dat een toenadering van Rusland en Europa onvermijdelijk is. Het overweldigende monopolie van de dollar maakt de wereld kwetsbaar, zo concludeerde Poetin destijds. Ook zijn politieke rechterhand Medvedev liet een aantal jaar geleden al weten dat hij de euro wel ziet zitten als alternatieve wereldmunt.
Lees ook:Rusland zal de dollar verlaten (2011)
Conclusie
Met de komst van de euro is er eindelijk een alternatief gekomen voor de Amerikaanse dollar, waarmee de dominantie van de Verenigde Staten ingeperkt kan worden. Na de Tweede Wereldoorlog werd al er snel gesproken over een Europese muntunie, omdat dat vrede en veiligheid in Europa zou bevorderen. Maar pas toen de dollar werd losgekoppeld van goud en de waarde van de dollar kelderde werd er vaart gemaakt met het ontwikkelen van een alternatieve wereldmunt.
Ruim vijftien jaar na de introductie van de euro kunnen we constateren dat het draagvlak voor de munt sterk is toegenomen en dat de euro een belangrijke rol kan spelen in de transitie van een dollarsysteem naar een monetair systeem waarin verschillende munten gebruikt worden in het internationale handelsverkeer.
De volatiliteit tussen de euro en de dollar is deze week gezakt naar het laagste niveau in twee jaar tijd. Historisch gezien heeft de euro nu de allerlaagste volatiliteit ten opzichte van de Amerikaanse munt van de tien meest gebruikte handelsmunten uit de G10. De volatiliteit op maandbasis daalde naar 6,14 procentpunt, een niveau dat we sinds september 2014 niet meer gezien hebben. Begin dit jaar stond de euro ergens halverwege het lijstje van G10-valuta’s ten aanzien van de correlatie met de dollar.
De euro en de dollar komen nauwelijks van elkaar los door het uitblijven van grote veranderingen in het monetaire beleid aan beide kanten van de Atlantische Oceaan. De Federal Reserve heeft dit jaar nog geen enkele renteverhoging doorgevoerd, terwijl de ECB de rente ook al enige tijd stabiel houdt op 0%. De wisselkoers tussen de twee meest populaire valuta kabbelt al sinds het begin van dit jaar in een zeer smalle bandbreedte van $1,10 tot $1,14 voor een euro.
Volatiliteit tussen euro en dollar naar laagste niveau sinds 2014 (Bron: Bloomberg)
Rentebesluit Federal Reserve
Beleggers zijn in afwachting van de FOMC vergadering van de Federal Reserve, want woensdagavond Nederlandse tijd beslist de Amerikaanse centrale bank of ze de rente wel of niet zal verhogen. Veel beleggers twijfelen aan een renteverhoging, omdat de macro-economische cijfers uit de VS niet bepaald overtuigend zijn. Daarnaast spelen de Amerikaanse verkiezingen een rol. Volgens sommige analisten zou de centrale bank de renteverhoging liever over de verkiezingen heen willen tillen om plotselinge onrust op de financiële markten te voorkomen.
De dollar kon afgelopen week stijgen tegenover de meeste valuta dankzij verrassende inflatiecijfers in de VS. De kerninflatie, die volatiele data uitsluit, ligt nu comfortabel boven het doel van 2% van de Federal Reserve en dit is belangrijke informatie voor de septemberbijeenkomst van het FOMC op woensdag. Onze verwachtingen zijn vergelijkbaar met die van de meeste economisten, namelijk dat de rente niet gewijzigd zal worden.
We verwachten echter wel verkrappingsgezinde notulen en enkele leden die voor een renteverhoging zullen willen stemmen. Dit betekent dat de rente bijna zo goed als zeker verhoogd zal worden in december, met een kleine kans dat het zelfs nog eerder zal gebeuren. Daarom zou het een goed idee zijn om blootstelling aan de Amerikaanse dollar begin deze week af te dekken.
Intussen daalde het Britse pond opnieuw naar recente dieptepunten tegenover zowel de euro als de dollar. Weinig nieuws kan dit verklaren, want de Bank of England communiceerde bijna geen nieuwe informatie tijdens haar vergadering voor de maand september.
Verkiezingen VS
Deze week gaat een speciale vermelding naar de Canadese dollar en vooral de Mexicaanse peso. Beide valuta hadden het moeilijk door het nieuws dat Trump dichter bij Clinton komt in de polls van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het is de eerste keer dat deze atypische Amerikaanse verkiezingen de wereldwijde financiële markten beïnvloeden en we volgen dit nauwgezet op. FiveThirtyEight, een Amerikaanse website die via opiniepeilingen de uitkomst van de verkiezingen in kaart probeert te brengen, toont aan dat de kans dat Trump in november zal winnen de voorbije maand sterk is gestegen.
Kansen Amerikaanse presidentsverkiezingen (juni 2016 – september 2016) (Bron: FiveThirtyEight.com)
Euro
Vorige week stond er weinig op het programma in de eurozone en reageerde de euro voornamelijk op nieuws uit de Verenigde Staten. Het was weinig verrassend dat de sterke inflatiecijfers zorgden voor een sluiting onder het niveau van 1,12 op vrijdag. Deze week verwachten we de PMI indicatoren voor zakelijk vertrouwen voor de maand september en voorspellen we weinig verandering in de samengestelde index. De komende weken zal dit patroon overheersen tot er op politiek gebied opnieuw meer gebeurt en de markten beginnen uit te kijken naar de volgende ECB-vergadering van 20 oktober.
Amerikaanse dollar
Het belangrijkste nieuws uit de VS afgelopen week was ongetwijfeld de bekendmaking van positieve inflatiecijfers. Huisvesting en medische uitgaven zorgden voor een stijging van 0,3% in de kerninflatie, die volatiele voedsel- en energiecijfers uitsluit. Dit is precies de binnenlandse prijsdruk die niet verzacht zal worden door een sterke dollar en volgens ons houdt de Federal Reserve dit nauwgezet in het oog. Volgens onze mening zijn de verrassende cijfers net niet sterk genoeg om het FOMC ervan te overtuigen de rente al te verhogen tijdens de vergadering van deze week. We verwachten wel verkrappingsgezinde notulen die de sterkte van de inflatie en de arbeidsmarkt aanhalen en de markt voorbereiden op een nieuwe renteverhoging voor het einde van het jaar.
Britse pond
De sterke daling van het Britse pond vorige week was tegenstrijdig met de gematigde boodschap van zowel macro-economische cijfers als de Bank of England. De cijfers toonden een lichte verzwakking van inflatie en detailhandelsverkopen in combinatie met geruststellende resultaten op de arbeidsmarkt voor de maand juli. De Bank of England communiceerde op haar beurt dat de gepubliceerde cijfers sinds het Brexit-referendum sterker zijn dan verwacht. De algemene boodschap van de vergadering is dat de renteverlaging van 25 basispunten die door de markten wordt verwacht tijdens het laatste kwartaal van 2016 absoluut nog geen zekerheid is. Deze week wordt er zo goed als geen belangrijk nieuws verwacht uit het Verenigd Koninkrijk en zal het Britse pond vooral reageren op de FOMC-vergadering van woensdag.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
Het stimuleringsprogramma van de ECB heeft niet alleen binnen de Eurozone een stimulans gegeven aan de kredietverlening, maar ook daarbuiten. Dat schrijft de Bank for International Settlements (BIS) in een nieuw rapport dat afgelopen zondag werd vrijgegeven.
Analisten van de bank der centrale banken, zoals de BIS ook wel genoemd wordt, merken op dat de kredietverlening in euro’s buiten de muntunie in het eerste kwartaal van vorig jaar een flinke impuls kreeg. Dat was hetzelfde kwartaal waarop de ECB begon met haar omstreden monetaire stimuleringsprogramma.
“De kredietverlening in euro’s van Zwitserse banken aan Poolse bedrijven en huishoudens kan beïnvloedt worden door het monetaire beleid van de ECB, ondanks het feit dat geen van deze twee landen onderdeel is van de eurozone”, zo merkten onderzoekers Onderzoekers Stefan Avdjiev, Agne Subelyte en Elod Takats op.
“Gezien de uitzonderlijke maatregelen die centrale banken de afgelopen jaren genomen hebben en het grote percentage aan leningen die over de grens verstrekt zijn in een vreemde valuta, concluderen wij dat beleidsmakers goed in de gaten moeten houden in welke valuta er geleend wordt. Dit kan namelijk iets zeggen over de potentiële impact van het monetaire beleid, zowel in de eigen economie als in het buitenland.”
Banken buiten Eurozone verstrekken meer kredieten in euro (Bron: BIS)
Lenen in euro’s
De vraag naar kredieten in euro’s steeg in het eerste kwartaal van 2015 met 5,6%, bijna vier keer zoveel als de kredietgroei in andere valuta. Vooral in ontwikkelde economieën was er een duidelijke voorkeur om te lenen in euro’s in plaats van andere valuta. Door het soepel monetaire beleid van de ECB kunnen banken goedkoper leningen in deze valuta aanbieden. Daar komt bij dat de waardedaling van de euro ten opzichte van andere valuta het aantrekkelijker heeft gemaakt om kredieten in deze valuta af te sluiten.
De BIS concludeert in haar rapport dat de dollar geen monopoliepositie meer heeft als zogeheten ‘funding currency’, maar dat de euro nu ook marktaandeel opeist in de kredietverlening buiten de Eurozone. “De bevindingen uit dit rapport komen overeen met opkomend bewijs dat de euro een aantal eigenschappen van de Amerikaanse dollar overneemt als wereldwijde financieringsmunt.”
Libië is bereid olie in Egyptische ponden af te rekenen, zo verklaarde de adviseur van generaal Haftar afgelopen vrijdag in een interview met het Egyptische Extra TV. “Egypte moet profiteren van de Libische olie door deze met ponden in plaats van Amerikaanse dollars te betalen.”
Dit bericht komt slechts een paar dagen nadat generaal Haftar de controle kreeg over een vierde oliehaven in Libië. Nu hij controle heeft over een deel van de oliedistributie kan hij eisen dat de olie in een andere valuta afgerekend wordt.
Petrodollar
De overstap van dollars naar andere valuta op olie in af te rekenen komt de Amerikanen erg slecht uit. Zo lang de wereld dollars nodig heeft om olie te kopen zal er vanuit de hele wereld vraag zijn naar de Amerikaanse munt. En op basis van dit principe kan de VS al decennia ver boven haar stand leven en kostbare oorlogen voeren in het Midden-Oosten.
In het verleden probeerde de Irakese leider Saddam Hussein olie in euro’s af te rekenen, terwijl de Libische generaal Gaddafi olie voor goud wilde ruilen.
Het wordt voor de Amerikanen steeds moeilijker om haar petrodollar systeem in stand te houden. Begin dit jaar kondigde Iran aan olie voortaan in euro’s te verhandelen (ook met het 1,3 miljard inwoners tellende India), terwijl ook Gazprom de wens gehoord heeft olie in euro’s af te rekenen.
De vele vergaderingen van centrale banken zorgden afgelopen week voor heel wat volatiliteit op de valutamarkten. De verruimingsgezinde Bank of Canada en hawkish uitspraken van de Riksbank stuurden de respectievelijke munten in tegenovergestelde richtingen. Van de G10 valuta’s presteerde de Canadese dollar het zwakst, terwijl de Zweedse kroon als beste eindigde. Dit wijst er nog maar eens op dat beslissingen van centrale banken momenteel bijna de enige invloed op de valutamarkten zijn.
Dubbelzinniger was de reactie op de vergadering van de ECB, die minder dovish was dan verwacht. Er werd geen verdere uitbreiding van het QE-programma aangekondigd en de euro sloot donderdag met verlies. Dit wijst erop dat de schommeling van afgelopen week meer te maken heeft met het corrigeren van geopende posities dan met een duidelijke wijziging van de trend. Op vrijdag werd de daling op de aandelenmarkten toegewezen aan de commentaar van de heer Rosengren, Fed-voorzitter in Boston, maar wij vinden deze verklaring niet voldoende omdat hij niets verrassend heeft vermeld.
Ook deze week staat er weer een reeks vergaderingen van centrale banken op het programma in Zwitserland, Rusland en Taiwan. Britse inflatiecijfers en Amerikaanse detailhandelsverkopen zullen de belangrijkste macro-economische nieuwsfeiten zijn voor valutahandel. Daarnaast zal het ook interessant zijn om te zien hoe de aandelenmarkten herstellen van de verkoopgolf in de Verenigde Staten vrijdagnacht. Op maandag openden de beurzen in Azie en Europa in elk geval nog flink lager.
Euro
Tegen de meeste verwachtingen in stelde de ECB haar beslissing om het QE-programma na maart 2017 te verlengen uit. Verrassend genoeg verloor de euro die dag terrein tegenover de dollar en bleef dalen op vrijdag te midden van risico-aversie op de Amerikaanse markten. De afwezigheid van belangrijke gebeurtenissen buiten de eurozone betekent dat de euro waarschijnlijk zal reageren op nieuws uit de Verenigde Staten. Het gaat dan vooral over de detailhandelsverkopen en de toespraak van Fed-gouverneur Brainard op maandag.
Amerikaanse dollar
De dollar had het begin vorige week moeilijk toen bleek dat de diensten business survey gedaald was naar het laagste niveau sinds 2010. De gemengde reacties op de ECB-vergadering en hawkish uitspraken van Rosengren zorgden echter voor een herstel op vrijdag, zelfs bij een daling van Amerikaanse aandelen. Vandaag zullen alle ogen gericht zijn op de toespraak van de heer Brainard, wat voor de Federal Reserve de laatste kans zal worden om de toon te zetten voor de vergadering in september. Ook de cijfers over detailhandelsverkopen, die deze week worden gepubliceerd, zullen informatie geven over de staat van de Amerikaanse economie. De extreme verschillen van maand tot maand maken dit echter één van de minst betrouwbare indicatoren.
Britse pond
Voor het Britse pond wordt de belangrijkste gebeurtenis deze week ongetwijfeld de vergadering van de Bank of England op donderdag. De consensus (inclusief wijzelf) verwacht een stemming van 9 tegenover 0 om het beleid ongewijzigd te laten. Nieuws op korte termijn in verband met de reactie van de Britse economie op het Brexit-referendum was namelijk positiever dan verwacht. Als er geen verrassingen uit het investeerdersrapport komen dan zal dit ook volstaan om het pond voor de rest van de week in een gebied van 1,32 tot 1,34 te doen bewegen.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
In juli 1944, enkele weken na de succesvolle invasie in Normandië, kwamen in Bretton Woods in New Hampshire honderden gedelegeerden uit de gehele wereld samen om de toekomst van het monetaire systeem te bepalen. Verschillende voorstellen kwamen op tafel, maar uiteindelijk werd besloten dat de Amerikaanse dollar (USD) dé spil zou worden van dit financiële systeem. De VS leverden een bijdrage aan het einde van de Tweede Wereldoorlog en werden door deze regeling rijkelijk beloond. De USD werd de reserve valuta van de wereld.
Wanneer een Braziliaans bedrijf zaken doet met een Koreaans bedrijf betekent dit dus dat er in USD gesetteld wordt. Zo gaat het met vele producten en grondstoffen (waaronder edelmetaal en olie), allemaal dienen ze afgerekend te worden in dollars. Dit betekent dus dat elke commerciële bank, centrale bank, multinational en elk land mogelijkheden moet hebben om in dollars transacties te kunnen verrichten.
Dollar als middelpunt
Dit systeem zorgt ervoor dat de rest van de wereld vele dollars dient aan te houden, via staatsobligaties of via Amerikaanse banken. Schuldpapier van de VS werd dus op deze manier de populairste investering ter wereld. Dit zorgde ervoor dat de VS steeds meer schulden kon maken zonder dat hier enige consequenties aan vastzaten. Nog steeds, ondanks de enorme schulden van de VS, wordt de dollar gezien als de veiligste van alle valuta.
Dit nieuwe systeem zorgde dus voor een enorme afhankelijkheid van de financiële wereld van het Amerikaanse bankensysteem. De Franse bank BNP Paribas kreeg niet lang geleden een megaboete van $9 miljard van de Amerikaanse overheid omdat ze zich niet hadden gehouden aan hun regels. Morrend hebben ze deze boete betaald omdat ze anders waren afgesloten van het Amerikaanse bankensysteem, de schade was dan vele malen hoger geweest. Het is duidelijk dat dit systeem de VS enorme (financiële) macht geeft en dus de hegemonie van de Dollar in stand houdt.
Door de blockchain technologie (de technologie waar de Bitcoin ook gebruik van maakt) zijn er inmiddels mogelijkheden om het afwikkelen van transacties in USD te omzeilen. Er is in deze technologie door allerlei financiële partijen extreem geïnvesteerd de laatste jaren. De precieze details van deze technologie zijn voor een andere keer maar zeker is dat dit het financiële landschap de komende jaren erg kan veranderen, sneller dan u wellicht denkt! We gaan dit de komende tijd met bovengemiddelde aandacht volgen. Dit zal voor een ieder consequenties hebben en deze consequenties zullen zeer waarschijnlijk niet positief zijn voor de dollar.
Rentebesluit
Afgelopen vrijdag hield Fed-voorzitter Janet Yellen een belangrijke toespraak. Nu zijn haar woorden nog zeer belangrijk voor de rest van de wereld. In de nabije toekomst kan dit dus weleens flink gaan veranderen. Iets waar vele landen op hopen, aangezien ze de hegemonie op dit gebied van de VS meer dan zat zijn.
Net als een week geleden verwacht ik nog steeds geen renteverhoging zo vlak voor de verkiezingen. Zoals eerder geschreven zal een renteverhoging dusdanige gevolgen hebben dat ze het nog steeds niet aandurven. Een bal onder water houden (de rente) lukt ze heel erg lang, maar er komt een moment dat deze bal omhoog schiet. Want uiteindelijk bepaalt de markt toch echt de rente en niet centrale banken...
Sander Noordhof
Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.
De rustige zomer op de valutamarkten werd afgelopen vrijdagnamiddag verstoord door de langverwachte toespraak van Janet Yellen. Haar expliciete uitspraak over “sterke argumenten voor verdere renteverhogingen” was onmiddellijk van groot belang voor de markten.
Volgens onze mening is dit in lijn met de consistente verkrappingsgezinde toon van recente communicatie door leden van de Federal Reserve en garandeert dit één of twee verdere renteverhogingen in 2016. Na enige twijfel reageerden de markten op de duidelijke toon van de toespraak: de dollar kon daardoor stijgen en aandelen daalden.
Deze week zal nieuws uit de Verenigde Staten de valutamarkten blijven beïnvloeden. Op vrijdag verwachten we het laatste belangrijke economische nieuws voor de septemberbijeenkomst van de Fed: het Amerikaanse banenrapport van de maand augustus. We verwachten opnieuw een sterk rapport dat een groot deel van FOMC-leden zal motiveren om te stemmen voor een verhoging van de rente. Dit zal de komende weken dan ook een goede steun blijven bieden aan de Amerikaanse dollar.
Euro
De flash PMI index voor zakelijk vertrouwen was in augustus vrij stabiel op een niveau van 53,3. Tot dusver lijkt het erop dat managers het resultaat van het Brexit-referendum hebben aanvaard en is het vertrouwen op een niveau consistent met bescheiden groei in de eurozone. Dit gemiddelde verbergt echter grote verschillen tussen nationale economieën.
Spanje groeit sterk en haalt de schouders op bij de politieke onzekerheid terwijl politieke partijen er niet in slagen om een regering te vormen. Intussen blijft Duitsland standvastig en lijkt Italië moeilijk van de grond te komen.
Als ons geen grote verrassingen te wachten staan bij de publicatie van de inflatiecijfers uit de eurozone, verwachten we dat de euro zal blijven watertrappelen terwijl investeerders worstelen met de zo goed als zekere renteverhoging door de Fed in 2016. Dit is namelijk nog niet volledig ingeprijsd door de rentemarkten, hoewel het verschil tussen de prijzen en de communicatie van de Fed de voorbije weken duidelijk is verkleind.
Amerikaanse dollar
De verkrappingsgezinde toon van Yellen tijdens haar toespraak in Jackson Hole kwam niet geheel onverwacht na andere Fed-uitspraken de afgelopen weken. De belangrijkste ontwikkeling die Fed officials nog dichter naar een tweede renteverhoging duwt, is ongetwijfeld de sterkte van de Amerikaanse arbeidsmarkt.
De zwakte van de maand mei is vergeten en het driemaandelijks gemiddelde van 190.000 extra banen voor het rapport van vrijdag ligt ver boven de verwachtingen. Nu de financiële markten het hoofd goed boven water houden in combinatie met positieve vooruitzichten voor zakelijke en consumentenbestedingen, staat er volgens ons weinig in de weg van twee renteverhogingen in 2016. Wij verwachten er één in september en één in december.
Janet Yellen suggereert dat renteverhoging nabij is
Britse pond
In tegenstelling tot de erg zwakke indicatoren van het zakelijk sentiment is de werkelijke activiteit in het Verenigd Koninkrijk tot nu toe sterker dan verwacht na de schok van het Brexit-referendum. De aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen daalden in juli tot ieders verbazing en de detailhandelsverkopen bleken ook positiever dan voorspeld. Dit zijn wel erg volatiele cijfers die enkel een deel van de Britse economie in kaart brengen.
Echter, de stelling dat de daling van het pond op korte termijn de economische impact van het referendum zal opvangen begint terrein te winnen. Het pond heeft sterk winst gemaakt tegenover de dollar en de euro en het lijkt erop dat de post-referendum dieptepunten tegenover beide valuta’s op middellange termijn zullen standhouden.
Geschreven door Enrique Díaz-Álvarez (Ebury)
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
Afgelopen week zagen we wat scherpere bewegingen op de valutamarkten, wat typisch is voor de rustige zomermaanden. Het pond bleef in dalende lijn bewegen, nadat MPC-lid McCafferty aankondigde dat de monetaire verruiming nog verder uitgebreid zou kunnen worden als de daling van Britse PMI indices de komende maanden zou worden bevestigd.
Intussen trok de dollar zich terug naar het gebied waar het zich na het Brexit-referendum bevond. De ster van de week was daarentegen de Noorse kroon, die kon stijgen na verrassend goede inflatiecijfers en het herstel van de olieprijzen. Ook de Mexicaanse peso moet zeker vermeld worden, want deze kon stijgen tegenover bijna elke belangrijke valuta dankzij de kleiner wordende kans dat Trump de presidentsverkiezingen wint en Banxico – de centrale bank van Mexico – de rente niet wijzigde.
Inflatie Noorwegen YoY tussen 2012 en 2016 (Bron: Thomson Reuters Datastream)
Rustige week op valutamarkt
We kijken uit naar een rustige zomerweek op de valutamarkten. Het belangrijkste nieuws komt uit de Verenigde Staten: het inflatierapport van de maand juli, een belangrijke speech van FOMC-lid Lockhart en de notulen van de bijeenkomst van het FOMC van de maand juli zullen aanstaande donderdag wat meer duidelijkheid geven over een mogelijke renteverhoging in september.
In het Verenigd Koninkrijk staan de vastgoedprijzen van de maand juli, cijfers over de werkgelegenheid en detailhandelsverkopen op het programma als eerste data na het Brexit-referendum. Het zal belangrijk zijn om te zien of de cijfers in de negatieve lijn zullen liggen van de vertrouwensenquêtes die eerder werden gepubliceerd.
Euro
Met erg weinig nieuws in het vooruitzicht zal de euro binnen enge grenzen blijven bewegen tegenover de dollar, tenzij er een grote verrassing van de andere kant van de oceaan komt. Wel verwachten we de notulen van de ECB-vergadering van de maand juli.
Handelaren zullen letten op commentaar in verband met het Brexit-referendum en hints over verdere monetaire verruiming, deze notulen houden echter zelden baanbrekend nieuws in.
Amerikaanse dollar
De valutamarkten reageerden op de negatieve verrassing van de Amerikaanse detailhandelsverkopen van de maand juli, die licht daalden (met 0,1%, zonder benzine en voertuigen). Dit is mogelijk de meest volatiele gebeurtenis in de Verenigde Staten en de initiële publicatie zou de komende maand significant bijgesteld kunnen worden.
Het zesmaandelijks gemiddelde is nog steeds consistent met een jaarlijkse groei van bijna 5%. Daarom relativeren we de overhaaste reactie van de markt op vrijdag, die leidde tot een verlies van 1% voor de dollar in handelsgewogen termen.
Britse pond
MPC-lid McCafferty zorgde vorige week meteen voor een zwakke start van het pond. Hij haalde aan dat de monetaire verruiming verder uitgebreid zou kunnen worden als de economie de verkoopsignalen van de erg negatieve PMI vertrouwensenquêtes bevestigt. Dit zou verdere renteverlagingen en een uitbreiding van het QE-programma kunnen betekenen.
Het sentiment rond het pond kreeg het opnieuw zwaar te verduren waardoor de munt afgelopen week net boven het post-referendum dieptepunt kon blijven tegenover de Amerikaanse dollar. Het laagste tegenover de euro werd wel doorbroken.
Het banenrapport en detailhandelsverkopen van de maand juli zijn aanstaande donderdag de eerste data die de impact van het EU-referendum weergeven. We merken dat het sentiment voor het pond erg negatief is, wat betekent dat iedere positieve verrassing de munt op korte termijn zou kunnen laten stijgen.
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
Rusland bereidt zich al jaren voor op het tijdperk na de dollar. In elk geval zit het land niet stil om toe te kijken hoe de Amerikanen hun tekorten kunnen blijven financieren met geld uit het buitenland en met geld dat door haar eigen centrale bank bijgedrukt wordt. In deze video uit 2011 legt de Russische president Poetin uit hoe de roebel de dollar zal vervangen.
“Voor wat betreft onze collega, de Verenigde Staten “waar alles prima gaat”, wij weten wel beter… Kijk naar hun handelsbalans, het begrotingstekort en de schulden in de Verenigde Staten. Dit hebben we niet in ons land en ik hoop dat we dat ook nooit zullen hebben. Maar het is simpel hoe zij ermee omgaan, ze zetten de geldpers aan en staatsobligaties worden gekocht. Wat zijn staatsobligaties? Dat is de directe financiering van de overheid. Simpelweg geld drukken.
En vervolgens verspreiden ze dit geld over de hele dollarzone, en de dollarzone, dat is de hele wereld. Wij kunnen ons dit soort gedrag niet permitteren. En we zullen die kans niet krijgen, tenminste niet in de nabije toekomst. Maar mijn hoop is dat we zullen doorgaan onze nationale munt te versterken, zodat onze valuta de reservemunt wordt voor onze regio in de wereld.”
Van dollar naar roebel
“We zien dat, tenminste in het tijdperk na de Sovjet-Unie, de roebel steeds sterker is geworden en dat die in sommige gevallen al de wereldreservemunt aan het worden is. Vandaag de dag vragen onze Oekraïense handelspartners al om olie en gas in roebels af te rekenen. Met Wit-Rusland, om een ander voorbeeld te geven, wordt al 80 tot 90 procent van alle elektronische betalingen in roebels gedaan.
Dit is het begin van Rusland als financieel centrum. Dit is wat we binnen de regering bespreken, het is niet zomaar een proefballonnetje. We gaan deze richting op en bereiken echte resultaten, laat ik dat maar eens benadrukken. Dit is heel erg belangrijk – langzaam, stapje voor stapje. Als een kip die een voor een de zaadjes wegpikt.”
Dat Iran voor de euro gekozen heeft als internationale handelsmunt is een belangrijke overwinning voor de gemeenschappelijke munt, die de laatste jaren verschillende hoeken forse kritieken te verduren krijgt. Het is voor het eerst sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog dat een belangrijk olieproducerend land een andere munt kiest dan de Amerikaanse dollar.
